Icebo ca kwa Yehova ca Mweo
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya kwa Yohane
YOHANE, “umusambi uo Yesu atemenwe,” e wakulekeleshako ukulemba ilyashi lyapuutwamo pa bumi bwa kwa Kristu ne milimo abombele. (Yoh. 21:20) Imbila Nsuma iya kwa Yohane yalembelwe nalimo mu 98 C.E. Ifingi ifyo Yohane alemba mwi buuku lyakwe tafyalembwa mu mabuuku yambi yatatu ayalanda pa bumi ne milimo ya kwa Yesu.
Kwali icalengele ukuti umutumwa Yohane alembe ili buuku. Ilyo alelanda pa fyo alembele, atile: “Ifi fyalembelwa ukuti mutetekele ukuti Yesu ni Kristu Umwana wa kwa Lesa, no kuti mu kutetekela, mube no bumi ukupitila mwi shina lyakwe.” (Yoh. 20:31) Ala mwandini ifyebo fyaba muli ili buuku fyalicindama nga nshi kuli ifwe.—Heb. 4:12.
“MONENI, UMWANA WA MPAANGA WA KWA LESA”
Ilyo Yohane Kabatisha amona Yesu, alanda ukuti: “Moneni, Umwana wa mpaanga wa kwa Lesa, uulesenda ulubembu lwa ba pano calo!” (Yoh. 1:29) Ilyo Yesu aleendauka mu Samaria, mu Galili, mu Yudea, na mu calo ca ku kabanga ka Yordani, aleshimikila, alesambilisha no kucite fipesha amano, ‘abengi baisa kuli wena kabili bamutetekela.’—Yoh. 10:41, 42.
Icipesha mano cimo icacindama sana ico Yesu acita, ca kubuusha Lasaro. Abengi batetekela Yesu ilyo bamona umuntu uwafwile pa nshiku shine abuuka. Lelo, bashimapepo bakalamba na baFarise bapanga ukwipaya Yesu. E co Yesu afumako aya “ku mpanga ya mupepi na matololo, no kuya mu musumba witwa Efraimu.”—Yoh. 11:53, 54.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
1:35, 40—Ukufumyako Andrea, musambi nshi umbi uwaiminine na Yohane Kabatisha? Uwalemba ili buuku nga alelanda pali Yohane Kabatisha lyonse alemwita fye ukuti “Yohane,” kabili tailumbula ishina muli ili buuku alemba. Kanshi, umusambi umbi uwaiminine na Yohane Kabatisha afwile ukuba ni Yohane wine uwalemba iyi Mbila Nsuma.
2:20—Litempele nshi “ilyakuulilwe mu myaka 46”? AbaYuda balelanda pe tempele lyakuulile Serubabele ilyo Imfumu Herode iya mu Yudea yakuulile cipya cipya. Kalemba we lyashi Josephus atile batendeke ukukuula itempele ilyo papitile imyaka 18 ukutula apo Herode atendekele ukuteka, nelyo pa kati ka 18 na 17 B.C.E. Umwa mushilo ne fikuulwa fimbi ifikalamba ifye tempele bafikuulile mu myaka 8. Lelo, ukukuula ifikuulwa fimbi ifya pe tempele kwalitwalilile na pa numa ya Ca Kucilila mu 30 C.E. Muli uyu wine mwaka e mo abaYuda balandile ukuti lyakuulilwe mu myaka 46.
5:14—Bushe umuntu nga alwala ninshi nacito lubembu? Awe, limo umuntu nga alwala te kutila ninshi nacita ulubembu. Umwaume uo Yesu aundepe alilwele pa myaka 38 pa mulandu wa kukanapwililika uko apyene. (Yoh. 5:1-9) Yesu aloseshe mu kuti apo alimubelele inkumbu, alingile ukulacita ifintu ifingalenga aisapusuka kabili talingile ukulabembukila ku mufulo pantu icabipa icacila pa kulwala nga calimucitikile. Alabembukila ku mufulo, ulya muntu nga alicitile ulubembu ulushingalekelelwa. Umuntu uwacita ulubembu ulushingalekelelwa awamina ukufwa kabili te kuti abuushiwe.—Mat. 12:31, 32; Luka 12:10; Heb. 10:26, 27.
5:24, 25—Ni bani ‘abafumine mu mfwa no kwingila mu bumi’? Yesu alelanda pa bantu abali kwati balifwa pantu tabaishibe icine lelo ilyo abasambilishe icine balimutetekele no kuleka ukucita ifyabipa ifyo balecita kale. ‘Balifumine mu mfwa no kwingila mu bumi,’ e kutila, tababapingwilile ukufwa, lelo balikwete isubilo lya kwikala umuyayaya pantu balicetekele Lesa.—1 Pet. 4:3-6.
5:26; 6:53—Bushe amashiwi ya kuti umuntu “ukuba no bumi umwine” yalola mwi? Kuli Yesu Kristu, ici calola mu kuti Lesa alimupeela amaka ya kucita ifintu fibili, e kutila amaka ya kulenga abantu ukuba bacibusa na Yehova na maka ya kupeela abantu umweo ilyo akabuusha abafwa. Ku basambi ba kwa Yesu, ‘ukuba no bumi abene’ cipilibula ukuba no mweo wa muyayaya. Abena Kristu basubwa baba no mweo wa muyayaya ilyo babuukila ku muulu. Aba cishinka abakwata isubilo lya kwikala pe sonde bakaba no mweo wa muyayaya ilyo bakacimfya ubwesho bwa kupelako ubukabako pa mpela ya myaka Ikana Limo iya Kuteka kwa kwa Kristu.—1 Kor. 15:52, 53; Ukus. 20:5, 7-10.
6:64—Ilyo Yesu alesala Yuda Iskariote, bushe alishibe ukuti ali no kumufutuka? Afwile taishibe. Lelo, bushiku bumo mu 32 C.E., Yesu aebele abatumwa bakwe ukuti: “Umo pali imwe wa lwambo.” Nalimo pali ilya nshita, Yesu alimwene ukuti Yuda Iskariote alitendeke ukucita ifyabipa.—Yoh. 6:66-71.
Ifyo Twingasambililako:
2:4. Yesu aleeba Maria ukuti apo ali Mwana wa kwa Lesa uwabatishiwa kabili uwasubwa, Wishi wa ku muulu e walingile ukulamutungulula. Nangu cingati Yesu e lyo fye aletendeka umulimo wakwe pano isonde, alishibe bwino inshita ali kubomba umulimo uo bamutumine, ukubikako fye ne nshita ali no kufwila abantu. Tali na kuleka umuntu uuli onse, nangu fye ni nyina Maria, ukumupumfyanya ukubomba umulimo Lesa amutumine. Na ifwe bene tatufwile ukuleka uuli onse ukutupumfyanya ilyo tulebombela Yehova Lesa.
3:1-9. Ku fyo Nikodemo kateka wa baYuda acitile, tusambililako ifintu fibili. Ica kubalilapo, Nikodemo ali uwaicefya, uwashilimuka, kabili alibukile ukuti alekabila ukwishiba ifya kwa Lesa, pantu nangu ca kuti Yesu ali fye mwana wa kwa kabasa, Nikodemo alilwike ukuti Yesu ali ni kasambilisha uo Lesa atumine. Muno nshiku Abena Kristu ba cine bafwile ukuba abaicefya. Ica bubili, Nikodemo aleshimunuka ukuba umusambi ilyo Yesu ali pano calo. Nalimo icalengele ca kuti aletiina abantu pantu alikwete icifulo icikalamba mu cilye ca Sanhedrini, nelyo alitemenwe ifyuma ifyo akwete. Kuli ifi Nikodemo acitile tulesambililako isambililo lyacindama ilya kuti: Tatufwile ukuleka ukutemwa ifyuma nelyo ukutiina abantu ukutukaanya ‘ukusenda icimuti ca kucushiwilwapo no kulakonka Yesu.’—Luka 9:23.
4:23, 24. Pa kuti Lesa apokelele ukupepa kwesu, tufwile ukulamupepa ukulingana ne fyo alanda mu Baibolo kabili tufwile ukulatungululwa no mupashi wa mushilo.
6:27. Amashiwi ya kuti ukubombela “ica kulya iciikalilila ku bumi bwa muyayaya,” yapilibula ukuti tufwile ukubika sana amano ku kwishiba ifya kwa Lesa. Nga twacite fyo tukaba ne nsansa.—Mat. 5:3.
6:44. Yehova alasakamana ifwe umo umo. Alatukulila ku Mwana wakwe ukupitila mu mulimo wa kushimikila kabili ukupitila mu mupashi Wakwe uwa mushilo alatwafwa ukwishiba icine no kulacita ifyo tulesambilila.
11:33-36. Nga twaumfwa sana ubulanda te kutila ninshi tatwashipa.
‘MULEMUKONKA’
Ilyo inshita ya kusefya Ica Kucilila ca mu 33 C.E. yapalama, Yesu abwelela ku Betani. Pa Nisani 9, aisa ku Yerusalemu ninshi naikala pa mwana wa mpunda. Pa Nisani 10, Yesu aisa kwi tempele na kabili. Apepa kuli Wishi ukuti ishina Lyakwe licindikwe, kabili Wishi ayasuka ilyo ishiwi lyafuma mu muulu no kusosa ukuti: “Nindicindika, kabili nkalicindika.”—Yoh. 12:28.
Ilyo balelya Ica Kucilila, Yesu aeba abasambi bakwe ifyebo ifyacindama pantu ali mupepi no kubasha kabili abapepelako. Yesu bamwikata, bamulubulwisha, kabili bamwipaya ilyo bamupoopela pa cimuti, lelo pa numa abuushiwa.
Amasuko ku Mepusho ya mu Baibolo:
14:2—Bushe Yesu ‘apekanishishe’ shani abasambi bakwe aba cishinka “apa kwikala” mu muulu? Apekanishishe abasambi bakwe apa kwikala lintu akoseshe icipangano cipya ilyo amoneke ku cinso ca kwa Lesa no kulipila umutengo wa mulopa wakwe. Uku kupekanya kwasanshishemo ne nshita lintu Kristu bamupeele Ubufumu, lyena pa numa abasambi bakwe abasubwa abakwata isubilo lya kwikala ku muulu balitendeke ukubuuka.—1 Tes. 4:14-17; Heb. 9:12, 24-28; 1 Pet. 1:19; Ukus. 11:15.
19:11—Ilyo Yesu alelanda kuli Pilato pa muntu uwamupeele kuli wena, bushe alelanda pali Yuda Iskariote? Yesu talelanda pali Yuda nelyo pa muntu umo, cimoneka kwati alelanda pa bantu bonse abalengele ukuti bamwipaye. Pali aba pali Yuda, “bashimapepo bakalamba ne cilye ca Sanhedrini conse,” e lyo na “mabumba” ayo bashimapepo bapatikishe ukusumina ukuti Pilato akakule Baraba ukucila ukukakula Yesu.—Mat. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22.
20:17—Mulandu nshi Yesu akaanishe Maria Magadala ukumwikatamo? Napamo ico Maria aikatile Yesu ni co alemona kwati Yesu alaya ku muulu kabili takamumone na kabili. Pa kuti Maria ashininkishe ukuti Yesu tali na kubwelela ku muulu pali ilya ine nshita, Yesu amwebele ukuleka ukumwikata kabili amwebele ukuya ku basambi bakwe no kubeba ukuti nabuuka.
Ifyo Twingasambililako:
12:36. Pa kuti tube “abana ba lubuuto,” nelyo pa kuti tulebalika ulubuuto, tufwile ukwishiba bwino Icebo ca kwa Lesa, Baibolo. Lyena tufwile ukubomfya ifyo twasambilila mu Cebo ca kwa Lesa pa kwafwa abantu abashaishiba Lesa ukwishiba icine.
14:6. Ni muli Yesu Kristu fye e mo Lesa engatupaalila. Nga twatetekela Yesu no kulamupashanya e lyo tukapalama kuli Yehova.—1 Pet. 2:21.
14:15, 21, 23, 24; 15:10. Ukumfwila amafunde ya kwa Lesa kulatwafwa ukwikala mu kutemwa kwa kwa Lesa no kwa Mwana wakwe.—1 Yoh. 5:3.
14:26; 16:13. Umupashi wa mushilo uwa kwa Yehova ulatusambilisha no kutwibukisha ifyo twasambilila. Na kabili ulatusokolwela icine. Kanshi, kuti watwafwa ukwishiba sana Lesa, ukuba na mano, ukuba abashilimuka, ukuba no mucetekanya, no kulingulula bwino. E ico tufwile ukuba no mute wa kupepa, ukulalomba umupashi wa kwa Lesa.—Luka 11:5-13.
21:15, 19. Yesu aipwishe Petro nga ca kuti alimutemenwe ukucila “ifi,” e kutila ukucila isabi ilyo baipeye. Kanshi ico Yesu alekomailapo ca kuti Petro afwile ukulamukonka inshita yonse mu nshita ya kubika sana amano ku mulimo wa kwipaya isabi. Pa numa ya kusambilila ifyaba mu mabuuku yalanda pa bumi ne milimo Yesu abombele, shi natutwalilile ukulatemwa sana Yesu ukucila icili conse cimbi. Natulekonka Yesu no mutima wesu onse.
[Icikope pe bula 31]
Finshi twingasambilila ku fyacitile Nikodemo?