Lesa Alitulanga Ukutemwa Kwakwe

“Icikuuku ca kwa Lesa [cikateka] pamo no bulungami ku kutwala abantu ku mweo wa muyayaya.”—ROM. 5:21.

1, 2. Bupe nshi bubili ubo abantu bamona ukuti bwalicindama, kabili bupe nshi ubwacindamisha pali ubu?

PROFESA wa pa yuniversiti ya ku Melbourne, ku Australia atile, amafunde ya buteko bwa bena Roma yaba bupe ubwalenga imikalile ya bantu ukuwaminako pa myaka iingi sana. Nangu ayo mafunde yengaba bupe ubwacindama, kwaliba ubupe ubwacindamisha. Ubu, bupe ubwafuma kuli Lesa ubulenga aletumona ukuti tuli balungami kabili e bwalenga twakwata isubilo lya kupusuka no kwisaikala umuyayaya.

² Pa kupekanya ubu bupe, Lesa akonkele amafunde yakwe. Mwi buuku lya Abena Roma icipandwa 5, umutumwa Paulo pa kulanda pali ubu bupe takolobondele pa fyaba mu mafunde. Lelo atendeke ukulanda pali ubu bupe na mashiwi ya kukoselesha ayatila: “Twalungamikilwa ku citetekelo, [e ico] natube no mutende na Lesa muli Shikulwifwe Yesu Kristu.” Abapokelela ubu bupe bwa kwa Lesa na bo bene balamutemwa. E fyo cali na kuli Paulo. Alembele ukuti: “Ukutemwa kwa kwa Lesa kwapongolokela mu mitima yesu ukupitila mu mupashi wa mushilo, uwapeelwe kuli ifwe.”—Rom. 5:1, 5.

 3. Fipusho nshi abantu abengi bepusha?

³ Mulandu nshi ubu bupe bwalekabilwa? Bushe Lesa ali no kucita shani pa kuti apeele ubu bupe mu mulinganya na pa kuti abantu bonse banonkelemo? Kabili cinshi abantu bonse balingile ukucita pa kuti bakamwenemo? Natusange ifyasuko no kumona ifyo filekomaila pa kutemwa kwa kwa Lesa.

Ukutemwa kwa kwa Lesa Kwacimfya Ulubembu

4, 5. (a) Bushe Yehova alanga shani ukutemwa kwakwe ukukalamba? (b) Pa kumfwikisha amashiwi yaba pa Abena Roma 5:12, finshi tufwile ukwishiba?

⁴ Pa kulanga ukutemwa kwakwe ukukalamba, Yehova atumine Umwana wakwe uwafyalwa eka ku kwafwa abantu. Paulo alandilepo ukuti: “Lesa alitulanga ukutemwa kwakwe pantu ilyo twali tucili ababembu, Kristu alitufwilile.” (Rom. 5:8) Tontonkanyeni pa cishinka cimo ico alanda, ica kuti: “Twali tucili ababembu.” Abantu bonse bafwile ukwishiba ifyo twaishileba ababembu.

⁵ Pa kulanda icalengele, Paulo abalilepo ukulanda icishinka icitila: “Ulubembu lwaingilile mu muntu umo pano calo ne mfwa yaingilile mu lubembu, e fyo ne mfwa yasalanganine ku bantu bonse pantu bonse balibembwike.” (Rom. 5:12) Twalishiba ulwa ici pantu Lesa alitweba ifyo abantu baishilebako. Yehova abumbile abantu ba kubalilapo babili, Adamu na Efa. Kabumba alipwililika, e fyo na bafyashi besu aba kubalilapo bali. Lesa abaleseshe ukucita icintu cimo kabili abebele ukuti nga bakaana ukumumfwila bali no kufwa. (Ukute. 2:17) Lelo, baliyonawile abene ilyo bakeene ukukonka ifyo Lesa abebele ifishayafishe no kwafya. Ne ci calangile ukuti balikeene Lesa, Kapeela wa mafunde kabili Kateka Wapulamo.—Amala. 32:4, 5.

 6. (a) Ilyo Lesa talabikako Amafunde ya kwa Mose, mulandu nshi abana ba kwa Adamu balefwila uo bafwilapo na lelo? (b) Bushe ulubembu twapyana kuti twalupashanya kuli cinshi?

⁶ Adamu atampile ukufyala abana ninshi alibembuka kale, ne ci calengele ukuti abana bakwe bonse bapyane ulubembu. Na kuba, bena tabatobeleko ifunde lya kwa Lesa nga Adamu, e ico tabapeelwe umulandu umo wine nga Adamu, kabili pali ilya nshita ninshi tabalapeelwa amafunde. (Ukute. 2:17) Na lyo line, abana ba kwa Adamu balipyene ulubembu. E ico ulubembu ne mfwa fyalitekele ukufika na lintu Lesa apeele abena Israele amafunde, ayalengele beshibe ukuti babembu. (Belengeni Abena Roma 5:13, 14.) Ifyafuma mu lubembu kuti twafipashanya ku bulwele ubwingafuma ku bafyashi besu ubo twingafyalwa na bo. Lelo te bana bonse bengafyalwa no bulwele nangu ca kuti abafyashi balilwala. Nomba ulubembu lwena, bonse ni nkupilwa kumo. E mulandu wine bonse tufwila. Bushe kwaliba icikatufumya muli ubu bwafya?

Ifyo Lesa Atucitila Ukupitila Muli Yesu Kristu

7, 8. Fintu nshi fibili ifyapusana ifyafuma mu fyo abantu babili abapwililika bacitile?

⁷ Pa mulandu wa kutemwa, Yehova alipekenye ica kwafwa abantu ukucimfya ulubembu bapyene. Paulo alondolwele ukuti ici cali no kucitika pantu umuntu na umbi uwapwililika ali no kwisa, uwali no kuba nga Adamu wa cibili. (1 Kor. 15:45) Lelo ifyafuma mu fyo aba bantu bapwililika babili bacitile fyalipusana. Fyapusana shani?—Belengeni Abena Roma 5:15, 16.

⁸ Paulo alembele ukuti: “Ifyafuma mu bupe tafyalingana ne fyafuma mu kulufyanya.” Adamu alilufyenye, kabili cali fye bwino ukupingwilwa ukufwa. Lelo te eka ali no kufwa. Baibolo itila: “Ukulufyanya kwa [uyo] muntu umo e kwaleta imfwa ku bengi.” Abana ba kwa Adamu bonse balingile ukufwa, pantu bonse babembu ukubikako fye na ifwe. Na lyo line, tulasansamushiwa ukwishiba ukuti umuntu wapwililika, Yesu, ena kuti acita ifyapusanako. Cinshi cali no kufumamo? Tusanga icasuko mu mashiwi Paulo alandile aya kuti: “[Abantu balekanalekana] bakalungamikilwa ku bumi ku bulungami bwa muntu umo.”—Rom. 5:18.

 9. Ukulingana na Abena Roma 5:16, 18, finshi Lesa acita pa kuti alemona abantu ukuti balungami?

⁹ Bushe amashiwi ya ciGriki ayapilibulwa ukuti “ukuba abalungami” na ‘ukulungamikwa’ yalola mwi? Kapilibula wa Baibolo umo alembele ukuti: ‘Iyi nsoselo balaibomfyako na mu filye fya milandu. Ilanda pa fyo Lesa ayaluka mu fyo amona abantu, te pa mulandu wa kwaluka kwa bantu. Muli iyi nsoselo, Lesa emininako kapingula uwafuuta umulandu wa muntu uo baleti ni mbifi.’

10. Cinshi Yesu acitile pa kuti abantu balemonwa ukuti balilungama?

¹⁰ Cinshi cali no kulenga “Kapingula wa pano isonde ponse” ukwelela uushalungama? (Ukute. 18:25) Icikalamba ico Lesa acitile, kutuma Umwana wakwe uwafyalwa eka ukwisa pano isonde. Yesu alibombele bwino ukufwaya kwa kwa Wishi, te mulandu ne fyo balemutunka, ifyo balemupumya, no kumucusha sana. Alitwalilile ukuba uwa kaele ukufika fye na ku mfwa yakwe pa cimuti. (Heb. 2:10) Ilyo atuulile ubumi bwakwe ubwapwililika, Yesu apeele icilubula icali no kulubula abana ba kwa Adamu ku lubembu ne mfwa.—Mat. 20:28; Rom. 5:6-8.

11. Bushe icilubula calingana na cinshi?

¹¹ Mwi lembo limbi, Paulo aitile ici cilubula ati “icilubula icalinganako.” (1 Tim. 2:6) Bushe icilubula calingene na cinshi? Adamu aletele ulubembu ne mfwa pa bana bakwe iminshipendwa. Ca cine ukuti apo Yesu ali uwapwililika, akwata abana, abana bakwe bonse nga bali abapwililika.a E calengele tulelondolola ukuti ubumi bwa kwa Yesu no bwa bana ali no kufyala abapwililika e cilubula calinganako icali no kufimba pa lubembu lwa kwa Adamu na bana bakwe abashapwililika. Lelo, Baibolo tayalanda ukuti abana Yesu ali no kufyala afwaya, nabo nga bali cilubula. Pa Abena Roma 5:15-19 balandapo ukuti imfwa ya “muntu umo” e yalubwile abantu. Kanshi, ubumi bwa kwa Yesu ubwapwililika bwalingene no bwa kwa Adamu. Kanshi, Yesu Kristu eka fye, e cilubula. Abantu ba misango yonse kuti bapokelela ubu bupe no bumi pa mulandu wa “bulungami bwa muntu umo,” no yu ni Yesu, pantu ali uwa cumfwila kabili uwa cishinka ukufika na ku mfwa. (2 Kor. 5:14, 15; 1 Pet. 3:18) Cali shani pa kuti ico cicitike?

Icilubula Calenga Twalubulwa

12, 13. Mulandu nshi abantu abamonwa ukuti balilungama bakabila uluse lwa kwa Lesa no kutemwa?

¹² Yehova Lesa alisumine ilambo lya cilubula ilyo Umwana wakwe apeele. (Heb. 9:24; 10:10, 12) Lelo, abasambi ba kwa Yesu pe sonde, ukusanshako na batumwa bakwe aba cishinka, bali abashapwililika. Nangu ca kuti bale-esha na maka ukukanacita imembu, limo balelufyanya. Mulandu nshi? Pantu balipyene ulubembu. (Rom. 7:18-20) Lelo Lesa alicitilepo cimo. Alipokelele “icilubula icalinganako” no kucibomfya ku kulubula ababomfi bakwe pano isonde.

¹³ Lelo tacalolele mu kuti Lesa alingile ukubomfya ilambo ku kulubula abatumwa na bantu bambi pa mulandu wa milimo imo iisuma iyo balebomba. Lelo, icalengele Lesa abomfye icilubula ku kubafwa ni pa mulandu wa luse lwakwe no kutemwa kwakwe ukukalamba. Asalilepo ukufuuta umulandu abatumwa na bantu bambi bapeelwe, no kulabamona ukuti ba kaele. Paulo alandilepo ukuti: “Pantu ni kuli ci cikuuku ca kwa Lesa ico mwatetekela e ko mwapusukila; kabili ici tacafuma kuli imwe, bupe fye bwa kwa Lesa.”—Efes. 2:8.

14, 15. Cilambu nshi ico abo Lesa amona ukuti balilungama bakakwata, na lyo line cinshi bafwile ukucita?

¹⁴ Nga mwatontonkanya pa kuti Uwa Maka Yonse alitwelela ulubembu twapyana e lyo alatwelela ne membu tucita, kuti mwamona ukuti ubupe atupeela bukalamba icine cine! Te kuti tupende imembu isho abantu bacitile ilyo bashilaba Abena Kristu; lelo, pa mulandu wa cilubula, Lesa kuti abelela ishi imembu shonse. Paulo alembele ukuti: “Ubupe bwalengele abengi abali no mulandu ukuba abalungami.” (Rom. 5:16) Abatumwa na bantu bambi abapokelele ubu bupe (ubwa kumonwa ukuti balungami) balingile ukutwalilila ukupepa Lesa wa cine ne citetekelo. Cilambu nshi bali no kukwata ku ntanshi? ‘Abapokelela icikuuku ca kwa Lesa no bupe bwakwe ubwa bulungami bena bakateka pa kuba abomi ukupitila mu muntu umo, Yesu Kristu.’ Nga fintu twamona, ubupe bwa bulungami bwena buleta ubumi.—Rom. 5:17; belengeni Luka 22:28-30.

¹⁵ Bonse abapokelela ubo bupe, e kutila bonse abalungamikwa, baba abana ba kwa Lesa aba ku mupashi. Apo bakateka na Kristu, baba ne subilo lya kutila nga bafwa bakabuukila ku muulu no kuba abana ba kwa Lesa aba ku mupashi ‘abakateka’ na Yesu Kristu.—Belengeni Abena Roma 8:15-17, 23.

Lesa Alilanga Ukutemwa Kwakwe na Kuli Bambi

16. Bushe abakwata isubilo lya kwikala pe sonde kuti bapokelela ubupe bwa kwa Lesa ubwa kumonwa ukuti balungami?

¹⁶ Te Bena Kristu bonse ababa ne citetekelo kabili ababombela Lesa mu cishinka ‘abakateka’ pamo na Kristu mu muulu. Abengi bakwata isubilo ilyo Baibolo yalandapo ilyakweteko na babomfi ba kwa Lesa abaliko ilyo kushilaba ubuKristu. Bakwata isubilo lya kwikala muli paradaise pe sonde umuyayaya. Bushe na pali ino nshita kuti bapokelela ubupe kuli Lesa no kulamonwa ukuti balungami abakekala pe sonde? Ukulingana ne fyo Paulo alembele ku bena Roma, icasuko ca kukoselesha ni ee!

17, 18. (a) Apo Abrahamu alikwete icitetekelo, bushe Lesa alemumona shani? (b) Cinshi calengele Yehova alemona Abrahamu ukuti mulungami?

¹⁷ Paulo alandile pa ca kumwenako icisuma sana. Alandile pali Abrahamu, umuntu uwali ne citetekelo uwaliko ilyo Yehova talapeela abena Israele amafunde na lintu Kristu ashilaisula inshila ya kuya ku muulu. (Heb. 10:19, 20) Baibolo itila: “Icalailwe kuli Abrahamu nelyo ku bana bakwe ica kuti akapyana icalo, tacaishiile mu mafunde iyo, lelo caishiile mu citetekelo.” (Rom. 4:13; Yako. 2:23, 24) Kanshi Lesa alemona Abrahamu uwali ne citetekelo ukuti mulungami.—Belengeni Abena Roma 4:20-22.

¹⁸ Lelo ici tacilolele mu kuti pa myaka yonse iyo Abrahamu abombeele Yehova, talecita imembu. Ubulungami bwa kwa Abrahamu te mo bwalolele. (Rom. 3:10, 23) Lelo pa mulandu wa kuti Yehova alikwatisha amano, alimwene icitetekelo icikalamba sana ico Abrahamu akwete e lyo ne milimo iyo alebomba pa mulandu wa citetekelo. Abrahamu akwete icitetekelo maka maka mu “mwana” walaiwe uwali no kufuma muli ena. Uyu Mwana aishileba Mesia, nelyo Kristu. (Ukute. 15:6; 22:15-18) E ico pa mulandu wa “cilubula ca kwa Kristu Yesu,” Lesa, Kapingula kuti aeleela imembu isho abantu bacitile akale sana. Kanshi Abrahamu na bantu bambi abaliko ilyo kushilaba ubuKristu bakabuushiwa.—Belengeni Abena Roma 3:24, 25; Amalu. 32:1, 2.

Kuti Twaba Abalungami Kuli Lesa na Pali Ino Nshita

19. Mulandu nshi ifyo Lesa alemona Abrahamu filengela abengi ukukoseleshiwa pali lelo?

¹⁹ Ukwishiba ukuti Lesa wa kutemwa alemona Abrahamu ukuti mulungami kufwile ukukoselesha Abena Kristu ba cine. Yehova talemona Abrahamu ukuti alilungama mu nshila imo ine iyo amwenamo balya abo asuba no mupashi abakaba “impyani shinankwe isha kwa Kristu.” Aba abasalwa betwa ukuti “aba mushilo” kabili balipokelelwa ukuba “abana ba kwa Lesa.” (Rom. 1:7; 8:14, 17, 33) Lelo, Abrahamu ena aishileba “cibusa wa kwa Yehova,” ninshi ne lambo lya cilubula talilapeelwa. (Yako. 2:23; Esa. 41:8) Inga ku Bena Kristu ba cine abakwata isubilo lya kwikala muli Paradaise wa pe sonde, cikaba shani?

20. Finshi Lesa enekela ku bo amona ukuti balungami, nga filya alemona Abrahamu?

²⁰ Aba Bena Kristu tabapokelela “ubupe bwakwe ubwa bulungami” no kuba ne subilo lya kuya ku muulu ukupitila “mu cilubula ca kwa Kristu Yesu.” (Rom. 3:24; 5:15, 17) Lelo, balikwata icitetekelo sana muli Lesa na mu mapekanyo yakwe, kabili balanga ico citetekelo mu milimo isuma iyo babomba. Umulimo umo uo babomba wa ‘kushimikila ubufumu bwa kwa Lesa no kusambilisha pali Shikulu Yesu Kristu.’ (Imil. 28:31) Kanshi nabo bene Yehova kuti abamona ukuti balungami mu nshila ilya ine iyo alemwenamo Abrahamu. Ubupe ubo aba bapokelela, e kutila bucibusa na Lesa, bwalipusana no “bupe” ubo abasubwa bapokelela. Lelo bapokelela ubu bupe na maboko yabili.

21. Mapaalo nshi abantu bakakwata pa mulandu wa kutemwa kwa kwa Yehova no mulinganya wakwe?

²¹ Bakateka abantunse balalaya ukucitila abantu ifisuma, lelo te batulaya ukuti tukekala umuyayaya. Uwatupeela ili subilo lya mweo wa muyayaya ni Mulopwe wa Bubumbo bonse uwakwatisha amano. Yehova alicitapo fimo pa kufikilisha ubufwayo bwakwe. Kabili acita ifi fintu ukulingana no mulinganya wa cine. Ifyo acita filanga no kuti ni Lesa uwakwata ukutemwa ukukalamba. E mulandu wine Paulo alandile ukuti: “Lesa alitulanga ukutemwa kwakwe pantu ilyo twali tucili ababembu, Kristu alitufwilile.”—Rom. 5:8.

[Futunoti]

Bushe Muleibukisha?

• Cinshi abana ba kwa Adamu bapyene, kabili finshi fyafumamo?

• Bushe Lesa apekenye shani icilubula icalinganako, kabili cali shani icalinganako?

• Lisubilo nshi ubupe bwa kulamonwa abalungami bwamupeela?

[Icikope pe bula 13]

Umuntu uwapwililika Adamu alibembwike. Umuntu uwapwililika Yesu apeele “icilubula icalinganako”

[Icikope pe bula 15]

Ukupitila muli Yesu kuti twalamonwa abalungami—We mbila nsuma ulawama!