Bushe Imipepele E Yalenga Amafya ya Bantunse?

“LINTU imipepele tailetungilila ulukaakala ninshi ilebomba nge miti iikola iilenga kampingu ukukunkuma no kwisusha mu matontonkanyo ya bantu ifya fye. . . . Ilenga abantu ukuba ba mano kuikwatila, ukulatiina imipashi, ukuba no lupato sana no mwenso.” Uwali kale mishonari mwi calici lya Methodist uwalandile ifi asosele no kuti: “Ifi fyalandwa ukuti e fyaba imipepele fya cine. Kwaliba imipepele iibi ne isuma.” Aya mashiwi yafumine mu citabo cakwata umutwe wa kuti Start Your Own Religion.

Abantu bamo kuti batila ‘uku kulengulula takwaweme.’ Kwena, tapali abengakaana ukusumina aya mashiwi pantu ne fyacitika ukutampa fye kale filashinine ci. Imipepele cipilibula ukubombela no kupepa Lesa nelyo imipashi. Sana sana, ifyo imipepele yacita ukutampa fye na kale fya makankamike. Imipepele ifwile ukutusambilisha no kutucincisha ukucita ifisuma. Lelo, ilingi line ifyo icita filenga ukukansana, ubunkalwe, no lupato. Mulandu nshi cabele fi?

“Malaika wa Lubuuto” Uulufya

Ukulingana ne fisosa Baibolo, kwaliba ubwasuko bwayanguka sana. Ilyo aifungushanya ukuba kwati ni “malaika wa lubuuto,” Satana Kaseebanya alilufya imintapendwa ya bantu pa kubalenga ukulaumfwila ifyo asambilisha ukucila ifisambilisha Lesa. (2 Abena Korinti 11:14) Umutumwa Yohane asokolwele bwino ukuti ukusonga kwa kwa Satana kukalamba ica kuti “icalo conse calaala mu maka ya mubifi.” (1 Yohane 5:19) Yohane alishibe ukuti Satana “[alelufya] aba pano isonde bonse.”—Ukusokolola 12:9.

Finshi fyatumbukamo? Satana alenga kwaba imipepele iimoneka ku nse kwati ya mushilo. Ababamo “bamoneka kwati bali-ipeelesha ku ‘mipepele,’” lelo ifyo baba mu mutima fisokolokela ku fisabo fya bubifi batwala. (2 Timote 3:5, J. B. Phillips; Mateo 7:15-20) Imipepele taipwisha amafya ya bantunse, lelo na yo ilalenga amafya.

Mwisuswa ukukaana ici cishinka ukuti ca bufi. Ibukisheni ifyo ukubepwa kwaba. Uulebepwa teshiba no kwishiba ukuti alebepwa. Umutumwa Paulo alangilile ici ilyo alembele ati: “Ifyo abena fyalo batuula nga malambo, batuulile fibanda, te Lesa iyo.” (1 Abena Korinti 10:20) Balya bantu nga calibaponeshe pa musao ukwishiba ukuti balepepa ifibanda. Baishibe ukuti baalepepa lesa umusuma, nelyo imisango imo iya tulesa. Lelo, balibepelwe ku “fimipashi fya bubifi [ifya] mu mekalo ya mu muulu” ifitungilila Satana ilyo abombesha ukulufya abantunse.—Abena Efese 6:12.

Ulwa ici, lekeni tubebete ifyo Satana abepele no kulufya abantu abengi abaleitunga ukuba Abena Kristu abasalilepo ukusuula ukusoka kwa mutumwa Yohane pali uku kusonga kwa bubifi.—1 Abena Korinti 10:12.

Ifyo Yesu Alesambilisha Fyafumine Kuli Lesa

Yesu Kristu atile: “Ifyo nsambilisha te fyandi iyo, lelo fya wantumine.’ (Yohane 7:16) Ca cine, ifyo alesambilisha fyafumine kuli Lesa wa maka yonse. E ico ifyo Yesu alesambilisha fyalelenga abalemukutika ukusambilila nga nshi icine. ‘Tafyalelenga bakampingu ba bantu ukukunkuma nelyo ukwisusha mu matontonkanyo ya bantu ifya fye.’ Lelo, ifyo Yesu alesambilisha fyalubwile abantu ku kuluba kwa mipepele na mano ya bantunse ayali mu calo icaseekelemo ‘amatontonkanyo yaba mu mfifi’ pa mulandu wa bufi bwa kwa Kaseebanya.—Abena Efese 4:18; Mateo 15:14; Yohane 8:31, 32.

Ukuilanga ukuti bali-ipelesha ku mipepele te calengele Abena Kristu bene bene ukwishibikwa. Lelo baishibikilwe ku citetekelo ca mibele isuma iyaba fisabo fya mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa. (Abena Galatia 5:22, 23; Yakobo 1:22; 2:26) Imibele imo iyapulamo pali iyi kabili iishibisha Abena Kristu ba cine kutemwa.—Yohane 13:34, 35.

Lelo ibukisheni ici cishinka cacindama: Yesu na batumwa bakwe tabaenekele icilonganino ca Bwina Kristu ukutwalilila ukuba filya fine cali ilyo catendeke. Balishibe ukuti kwali no kuba ubusangu no kuti ukupepa kwa cine kwali no kufimbilikishiwa pa nshita imo.

Ukupepa kwa Cine Kwafimbilikishiwa pa Nshita Imo

Ilyo alelanda pa cilangililo ca ngano na mankumba, Yesu asobele ukuti ukupepa kwa cine kwali no kufimbilikishiwa pa nshita imo. Ibelengeleni ili lyashi pali Mateo 13:24-30, 36-43. Yesu atandile ingano mwi bala, ishali e “mbuto shisuma,” ishaleimininako abasambi bakwe aba busumino abali no kupanga icilonganino ca Bena Kristu ica kubalilapo. Asokele ukuti “umulwani” e kutila Satana Kaseebanya mu kuya kwa nshita aali no kutanda “amankumba” mwi bala lya ngano. Amankumba yaleimininako abantu abaleitunga ukukonka Yesu Kristu lelo abakeene ifyo alesambilisha.

Tapakokwele ukutula apo abatumwa ba kwa Yesu bafwilile, kwali abantu abaali nga “mankumba,” abalesambilisha amano ya bantunse ukucila “ifyebo fya kwa Yehova.” (Yeremia 8:8, 9; Imilimo 20:29, 30) Ici e calengele kube Ubwina Kristu bwa bufi. Ubu bwine Ubwina Kristu bwaletungululwa na bo Baibolo ita ati ‘bampulamafunde.’ Aba bampulamafunde baali libumba lya bashimapepo abalecita “ubucenjeshi bonse ubushalungama.” (2 Abena Tesalonika 2:6-10) Yesu asobele ukuti iyi mibele yali no kwaluka “ku mpela ya bwikashi.” Abena Kristu bapala ingano baali no kulonganikwa mu kwikatana kabili ababa nga “mankumba” baali no kulofiwa umuye nshiku.

Ni ubu bwine Ubwina Kristu bwa bufi e bwalenga abantu ukuba “abankalwe pa myaka iingi nga nshi” kabili e bwalengele imfifi ya ku mupashi iyaishileba mu Kristendomu pa myaka iingi iyakonkelepo. Pa kumwena kabela ici ne micitile ibi imbi no lukakaala lonse ulo imipepele yacita ukutula lilya, umutumwa Petro asobele bwino ukuti “pa mulandu wabo [e kutila abaitunga ukuba Abena Kristu] inshila ya cine ikapontelwa.”—2 Petro 2:1, 2.

“Imipepele ya Cipyu no Lupato”

Ala mwandini te Kristendomu fye yeka yalenga imipepele ukwishibikilwa ku kucita ifyabipa. Tontonkanyeni pa fyo aba fya mapepo abengi bapusanapusana ilyo balelanda pa “kupimpila bukapepa mu bunkalwe.” Maka maka ifyo Karen Armstrong uwali kale namapepo alandile apo alekonka “intambi shonse ishikalamba isha mipepele” ilyo alekula. Ico Armstrong asosele ca kuti, imipepele yonse kuti yaishibikwa bwino nga “ileba ne nkumbu muli fyonse ifyo ilecita.” Bushe ukutampa fye na kale imipepele iikomaila sana pa kukonka amafunde ya iko yaishibikwa shani pali ci? Uyu wine namapepo alemba mu citabo citila The Battle for God—Fundamentalism in Judaism, Christianity and Islam ati: “Imipepele iikomaila sana pa kukonka amafunde ya iko, nampo nga baYuda, Bena Kristu, nelyo baShilamu, taishibikwa ukuti ilacita ifisuma nga ca kuti mipepele ya cipyu no lukaakala.” Lelo bushe ni iyi ine fye “mipepele iikomaila sana pa kukonka amafunde ya iko” e yeka iyafilwa ukuba ne mibele isuma no kuba “imipepele ya cipyu no lupato”? Ifyacitika fisokolola ukuti kwaliba na imbi mipepele iyaishibikwa ifi fiine.

Na kuba, Satana alipanga ubuteko bwa calo bwa kupepa kwa bufi. Ifyaseeka muli uku kupepa kwa bufi cipyu, ulupato, no kusumyo mulopa ubwaca no bwaila. Baibolo ilondolola ubu buteko ukuti ni “Babiloni Mukalamba, nyina . . . wa fya muselu fya pano isonde.” Kabili ubu bwine buteko bwapala cilende uwanina pa mapolitiki yapala icinama. Icacindamisha ca kuti akalubulula pa “mulopa wa . . . bonse abaipaiwe pe sonde.”—Ukusokolola 17:4-6; 18:24.

Te Bonse Bafutikwa

Lelo ifyacitika fishinina ukuti te bantu bonse bafutikwa. Nangu fye ni ilya nshita abantu abengi bashaishibe nangu cimo pa cine, Melvyn Bragg atila, “abengi aba mitima isuma baali ne mibele isuma nangu ca kuti abo baleikala na bo balecita ifyabipa.” Abena Kristu bene bene batwalilile ‘ukupepela [Lesa] mu mupashi na mu cine.’ (Yohane 4:21-24) Balipaatwikeko ku mipepele ya mu calo iyaicitile nga cilende “pa kutungilila ifita.” Icalici no Buteko balebombela pamo ica kuti ifyo balecita fisokolola ukuti uku “kuumfwana kwalikosele pantu Satana e walebatungilila te Yesu wa ku Nasalete.” Abena Kristu ba cine bena balikeene ukubishanya na ya mabumba.—E filanda icitabo citilaTwo Thousand Years—The Second Millennium: From Medieval Christendom to Global Christianity.

Mu myaka ya nomba line, Inte sha kwa Yehova baishibikwa ukuti baba ne mibele isuma. Ifyo basuminamo ne fyo bacita bafumya mu Cebo ca kwa Lesa icapuutwamo, Baibolo, pa kuti tabaikoweseshe ku kupepa kwa bufi. (2 Timote 3:16, 17) Kabili ukupala Abena Kristu ba kubalilapo, balomfwila ifunde lya kwa Yesu ilya ‘kukanaba aba pano calo.’ (Yohane 15:17-19; 17:14-16) Ku ca kumwenako, ilyo abaNazi baleteka mu Germany, Inte bakeene ukutoba amafunde ya Bwina Kristu kabili e calengele ukubakankamba pantu balecita ifyapusene ne fisumino fya ciNazi. E mulandu wine Hitler abapatile. Icitabo cimo ica kusambililamo ku sukulu citila: “Inte sha kwa Yehova . . . balekonka ifyo Baibolo isambilisha pa lwa kukanabomfya ifyanso mu nshila ili yonse. E ico bakeene ukubomba ubushilika nelyo ukubombela pamo na baNazi. Pa kubakanda, baSS bapoosele indupwa shonse isha Nte sha kwa Yehova mu cifungo.” (Germany—1918-45) Cine cine, Inte sha kwa Yehova abengi nga nshi mu Germany balifwile pa mulandu wa kupakaswa na baNazi.

Kwena, na bambi aba mu mipepele yalekanalekana balicushiwe pa mulandu wa cisumino cabo. Lelo Inte sha kwa Yehova baculile pamo nge bumba lya mipepele ilyaikatana. Ukwabula ukutwishika abengi balishipile ukukonka ifunde line line ilya mu Malembo ilya “kunakila Lesa nga kateeka ukucila ukunakila abantu.”—Imilimo 5:29; Marko 12:17.

Icikalamba Icalenga Amafya

E ico te mipepele yonse yalenga amafya yonse aya bantunse. Imipepele ya bufi e yalenga amafya. Lelo, Lesa ali no kulofya imipepele yonse iya bufi nomba line. (Ukusokolola 17:16, 17; 18:21) Bonse abatemwa ubulungi no bulungami abeba ukuti: “Fumenimo muli wene [e kutila, Babiloni Mukalamba, ubuteko bwa calo ubwa kupepa kwa bufi], mwe bantu bandi, nga tamulefwaya ukukumako ku membu shakwe, kabili nga tamulefwaya ukupokelelako ifinkunka fyakwe. Pantu imembu shakwe nashituulumana ukufika na mu muulu, na Lesa naibukisha ifya bupondamishi fyakwe.” (Ukusokolola 18:4, 5) Ca cine, Lesa alakalifiwa nga nshi ku ‘mipepele iitungilila ulukaakala, iilenga kampingu wa bantu ukukunkuma, iisusha mu matontonkanyo ya bantu ifya fye, kabili iilenga abantu ukukanafwaya ukwishibilapo na fimbi, ukulatiina imipashi, kabili ukuba sana no lupato no mwenso’!

Pali ino nshita, Lesa alelonganika abatemwa icine mu mipepele ya cine. Iyi mipepele ilomfwila nga nshi amafunde ne fisambilisho fya kwa Kabumba wa kutemwa, uwa bulungi, kabili uwa nkumbu. (Mika 4:1, 2; Sefania 3:8, 9; Mateo 13:30) Na imwe bene kuti mwaba muli iyi mipepele. Nga kuti mwatemwa ukwishibilapo na fimbi ulwa fyo mwingeshiba ukupepa kwa cine, lembeleni abalemba uno magazini nelyo ipusheni Inte ya kwa Yehova pa kuti amwafwe.

[Icikope pe bula 7]

Abantu bonse te mulandu ne nkulilo yabo balisanga insansa mu mipepele ya cine