Mwe Bafyashi, Pekanishisheni aba mu Ng’anda Yenu Ifyo Bakabila

“Umuntu nga tasakamana abantu bakwe, . . . ninshi nakaana icitetekelo.”—1 Timote 5:8.

1, 2. (a) Mulandu nshi tukoseleshiwilwa ilyo tumona aba mu ng’anda bonse balesangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu? (b) Mafya nshi indupwa shimo shilolenkana na yo pa kuti fye basangwe ku kulongana ukwabulo kucelwa?

NGA mwalolesha mu Ng’anda ya Bufumu ilyo fye ukulongana kushilatendeka, mukamona abana abafwele bwino kabili aba busaka nabekala pamo na bafyashi babo. Ala cilawama ukumona ukutemwa kwaba muli ishi ndupwa, e kuti ifyo batemwa Yehova ne fyo batemwana abene! Nomba, cilanguka ukulaba ukubombesha kubako pa kupekanya aba mu ng’anda pa kuti tabacelelwe ku kulongana.

² Ilingi line, abafyashi balaba ne ncito nga nshi akasuba konse, nga ni pa nshiku sha kulongana pena cilacila. Balapekanya ifya kulya, no kubombe milimo iyalekanalekana iya pa ng’anda. Kanshi, balabomba umulimo uukalamba nga nshi. Balashininkisha ukuti onse ali uwa busaka, alya ifya kulya, no kuya ku kulongana ilyo kucili inshita. Lelo, nga ni ku bana abanono kwena, ifyo mushile-enekela kuti fyacitika ninshi kale kale ne nshita naipwa. Umwana uukulileko kuti alepula ica kufwala ilyo aleyangala. Umwaice wakwe na o kuti ayitila ifya kulya. E lyo limbi, kuti bayamba fye no kukansana. (Amapinda 22:15) Cinshi cifumamo? Nangu fye bafyashi abapoosako sana amano, balapumfyanishiwa. Na lyo line, indupwa sha musango yo lyonse shilafika pa Ng’anda ya Bufumu ilyo ukulongana kushilatendeka. Ala tulakoseleshiwa ukubamona ku kulongana cila mulungu kabili cila mwaka mpaka abana bakula balabombela na Yehova!

 3. Twaishiba shani ukuti Yehova alicindamika sana indupwa?

³ Nangu ca kuti umulimo wenu mwe bafyashi walyafya kabili ulanasha, mwishibe ukuti Yehova alicindamika sana umulimo mubomba. Yehova e Katendeka wa lupwa. E mulandu wine Icebo Cakwe cisosela ukuti ulupwa lonse ‘lwainikwa ishina’ kuli Yehova, e kuti Yehova e walenga lubeko. (Abena Efese 3:14, 15) Kanshi ilyo imwe mwe bafyashi mubombesha na maka ukufishapo imilimo yenu iya mu lupwa bwino bwino, mucindika Shikulu Mulopwe wa kubumbwa konse. (1 Abena Korinti 10:31) We shuko ulakula! Kanshi nacilinga no kuti tulande pa mulimo Yehova apeela abafyashi. Muli cino cipande, twalalanda pa mulimo wa bafyashi uwa kupekanishisha aba mu ng’anda yabo. Natulande pa nshila shitatu isho Lesa enekela abafyashi ukupekanishishamo aba mu ng’anda.

Ukubasakamana mu fya ku Mubili

 4. Yehova ateyanya shani ulupwa pa kuti abana balepokelela ifyo bakabila?

⁴ Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Na cine umuntu nga tasakamana abantu bakwe, pali bufi aba mu ng’anda yakwe iine, ninshi nakaana icitetekelo kabili abo mubi ukucisha uushatetekela.” (1 Timote 5:8) Ilyo Paulo asosele ukuti “umuntu,” ni nani alelandapo? Alelanda pali wishi, pantu wishi e mutwe wa lupwa. Na kabili Lesa alipeela umwanakashi icifulo cacindama ica kuba kafwa ku mulume wakwe. (Ukutendeka 2:18) Mu nshita sha Baibolo, abanakashi ilingi line baleafwa abalume babo ukusakamana ulupwa. (Amapinda 31:13, 14, 16) Pali lelo, indupwa shakwata abafyashi abashimbe nashiseeka sana.a Abafyashi abashimbe abengi, e kutila Abena Kristu, balebomba bwino sana umulimo wabo uwa kusakamana aba mu ng’anda. Nomba cilawamisha nga ca kuti ulupwa nalukwata abafyashi bonse babili, e lyo wishi e uletungulula aba mu ng’anda yakwe.

5, 6. (a) Mafya nshi yamo ayo ababa no mulimo wa kusakamana aba mu ng’anda balolenkana na yo? (b) Abena Kristu ababa no mulimo wa kusakamana aba mu ng’anda yabo bafwile ukumona shani incito pa kuti bengashipikisha?

⁵ Pali 1 Timote 5:8, kusakamana nshi Paulo alelandapo? Amashiwi yalangilila ukuti alelanda fye pa fyo ulupwa lukabila lwa ku mubili. Pali nomba, kuli amafya ayengi nga nshi ayo wishi engalolenkana na yo pa kuti fye apekanishishe aba mu ng’anda ifyo bakabila lwa ku mubili. Amafya mu fya ndalama nayaseeka nga nshi, ukusanshako no kubulwe ncito, e lyo no kunina kwa mitengo. Finshi fingaafwa uwaba no mulimo wa kusakamana aba mu ng’anda yakwe ukushipikisha ilyo alelolenkana na mafya ya musango yu?

⁶ Kuti cawama nga ca kuti uwaba no yu mulimo aleibukisha ukuti Yehova e wamupeela umulimo alebomba. Amashiwi yapuutwamo aya kwa Paulo yalangilila ukuti umuntu uuli na maka ya kucita ifyo ili funde lilanda nomba akaana ukucite fyo, ninshi aba fye ngo muntu ‘uwakaana icitetekelo.’ Umwina Kristu afwile ukubombesha pa kuti tacitile ica musango yu mu menso ya kwa Lesa. Lelo, ku ca bulanda, abantu abengi pali nomba tabaaba “na citemwishi.” (2 Timote 3:1, 3) Na kabushe abafyashi abaume abengi balafilwa ukubomba umulimo wabo no kulekelesha aba mu ng’anda yabo. Abafyashi abaume Abena Kristu bena te fyo baba, balalangulukila aba mu ng’anda yabo no kubapekanishisha ifyo bakabila. Ukupusanako na bo babomba na bo, Abena Kristu abaaba no mulimo wa kusakamana aba mu ng’anda yabo balacindamika ne ncito iya pa nshi nga nshi, baimona nge nshila ya kuteemwinamo Yehova Lesa ico ilabalenga ukuti balepekanishisha abatemwikwa babo ifyo bakabila.

 7. Mulandu nshi calingila ukuti abafyashi baletontonkanya pa ca kumwenako ca kwa Yesu?

⁷ Ukutontonkanya sana pa ca kumwenako capwililika ica kwa Yesu na ko kuti kwayafwa sana imitwe ya ndupwa. Mwilaba ukuti mu kusesema kwa mu Baibolo Yesu etwa ukuti ‘Shifwe wa nshita pe.’ (Esaya 9:6, 7) Apo Yesu ni “Adamu wa kupelekesha,” alipyana “umuntu wa ntanshi Adamu,” nomba e wishi wa bantunse aba citetekelo. (1 Abena Korinti 15:45) Ukupusanako na Adamu uwali na bukaitemwe, uwalefwaya fye ifingamuwamina, Yesu wena mufyashi umusuma. Baibolo ilanda pali wena ukuti: “Ni kuli ici e ko twaishibila ukutemwa, pantu wene apoosele umweo wakwe pa mulandu wesu.” (1 Yohane 3:16) Ca cine, Yesu ali-itemenwe ukutuulila bambi ubumi bwakwe. Na kabili, cila nshita alepoosa amano ku fingawamina bambi ukucila ifingamuwamina nangu fye ni mu fyacepesha. Na imwe, mwe bafyashi mukanonkelamo sana nga ca kuti mwapashanya ukuipeelesha kwakwe, kabili ne ndupwa shenu na sho shikanonkelamo.

8, 9. (a) Finshi abafyashi bengasambilila ku fyuni pa kuipeelesha mu kupekanishisha abana ba fiko? (b) Bushe abafyashi abengi Abena Kristu baipeelesha shani pa kusakamana abana babo?

⁸ Abafyashi kuti basambilila ukutemwa kwine kwine ku mashiwi ya kwa Yesu ayo asosele ku bantu ba kwa Lesa bacipondoka. Atile: “Ifyo imiku iingi nafwaile ukulonganika abana bobe, filya nankoko afukatila utwana twakwe mu mapindo yakwe!” (Mateo 23:37) Pano Yesu alilondolwele bwino bwino ifyo nankoko acingilila utwana twakwe mu mapindo yakwe. Cine cine, abafyashi kuti basambililako ku fyo nankoko acingilila utwana. Alaibika mu busanso pa kuti fye acingilile utwana twakwe. Kuti cawama ukusambilila na ku fintu fimbi ifyo ifyuni fili no twana ficita cila bushiku. Filafuma pa cisansala libili libili ukuya mu kufwaya ifya kulya. Nangu ni lintu finakile sana, filapeela utwana ifya kulya kabili nga twalya tutwalilila fye ukufwailapo na fimbi. Ifibumbwa fya kwa Yehova ifingi “fya mano ku cifyalilwa fye.” Ne cilangilila ifi ni nshila fisakamaninamo utwana.—Amapinda 30:24, NW.

⁹ Ukupalako, mwe bafyashi Abena Kristu mwi sonde lyonse mulaipeelesha icine cine. Musalapo ukucula ukucila ukuleka abana benu bacule. Na kabili, mulaipeelesha pa kuti fye mupekanishishe aba mu ng’anda yenu. Mwe bengi mulacelela pa macaca ukuya mu kubombe ncito iyakosa nga nshi. Mulacula pa kuti fye mupekanishishe aba mu ng’anda yenu ifya kulya. Mulabombesha pa kuti fye abana benu balefwala bwino, baleikala bwino, na pa kuti bengasambilila. E lyo mucite fi ubushiku no bushiku, kabili umwaka no mwaka. Ukwabula no kutwishika, ukuipeelesha kwa musango yo no kushipikisha kulateemuna Yehova! (AbaHebere 13:16) Nomba mwilaba ukuti, kwaliba inshila ishingi ishacindama isha kusakamaninamo aba mu ng’anda.

Ukubasakamana lwa ku Mupashi

10, 11. Pa fyo abantu bakabila, cinshi cacindama sana, kabili cinshi ico abafyashi balingile ukubalilapo ukucita pa kuti bekushe ukukabila kwa bana babo?

¹⁰ Ukusakamana abana lwa ku mupashi kwalicindama sana ukucila fye na pa kubasakamana lwa ku mubili. Yesu atile: “Te ku cilyo ceka, umuntu engabela umumi, lelo ku cebo conse icifuma mu kanwa ka kwa Yehova.” (Mateo 4:4; 5:3) Finshi ifyo mwe bafyashi mwingacita pa kusakamana abana benu lwa ku mupashi?

¹¹ Nga tulelanda pali ili lyashi, takwaba Ilembo ilyambulwa sana nga Amalango 6:5-7. Mukwai kupukuleni Baibolo wenu no kubelenga ifi fikomo. Moneni ukuti pa kubala, abafyashi e baebwa ukuba aba bumupashi, ukutemwa sana Yehova no kubaka ifyebo fyakwe. Na kabushe, mwe bafyashi mulingile ukubika amano ku kusambilila Baibolo, ukulaibelenga cila bushiku no kwetetulapo pa kuti mwishibe no kutemwa inshila sha kwa Yehova, ifishinte fyakwe, na mafunde yakwe. Icikafumamo ca kuti icine ca mu Baibolo cikamufika pa mutima ukumulenga ukusekelela, ukulatiina Yehova, no kumutemwa. Mukaba ne fisuma ifingi ifya kusambilisha abana benu.—Luka 6:45.

12. Bushe abafyashi kuti bapashanya shani ica kumwenako ca kwa Yesu ilyo balefundisha abana babo icine ca mu Baibolo?

¹² Abafyashi aba bumupashi bali-iteyanya ukukonka ukufunda kwaba pa Amalango 6:7 ukwa ‘kufundisha’ abana babo ifyebo fya kwa Yehova pa nshita iili yonse. ‘Ukufundisha’ kupilibula ukusambilisha no kukonkomesha abana libili libili. Yehova alishiba ukuti ifwe bonse—sana sana abana—tulakabila ukufundwa libili libili pa kuti twishibe ifintu. E mulandu wine Yesu alesosela fimo fine libili libili ilyo aleshimikila. Ku ca kumwenako, pa kusambilisha abasambi bakwe ukuti tabalingile ukulaituntumba no kulacimfyanya, lelo bafwile ukuba abaicefya, Yesu alandile icishinte cimo cine mu nshila ishingi ishalekanalekana. Alebalondolwela, ukubapeele filangililo, no kubalangilila ku ca kumwenako cakwe. (Mateo 18:1-4; 20:25-27; Yohane 13:12-15) Ne cawamisha ca kuti Yesu tatalile abafulilwapo, lelo ali uwatekanya. Ukupalako, abafyashi bafwile ukusambilisha abana babo icine ukubomfye nshila shalekanalekana, kabili mu mutekatima ukulabwekeshabwekeshapo ifishinte fya kwa Yehova mpaka abana bafishiba, batendeka no kulafibomfya.

13, 14. Tushita nshi uto abafyashi bengasambilishapo abana babo icine ca mu Baibolo, kabili ukubomfya amalyashi nshi?

¹³ Inshita ye sambililo lya lupwa e nshita yawamisha iya kubwekeshabwekeshapo ifyebo fyacindama. Na kabushe, pa kuti ulupwa lube ulwa bumupashi, kano lulekwata isambililo lya lupwa lyonse kabili ilisuma. Indupwa sha Bena Kristu mwi sonde lyonse shilatemwa ukukwata amasambililo ya musango yo. Babomfye mpapulo shisabankanishiwa no kuteyanya kwa kwa Yehova mu nshila iisuma iilingene ne fyo abana babo balekabila. Icitabo ca Sambilila Kuli Kasambilisha Mukalamba ca bupe icisuma nga nshi icibomfiwa ku kusambilisha abana, kwati fye ni filya fyaba ne citabo ca Ifipusho Abacaice Bepusha—Ifyasuko Fibomba.b Nomba te pe sambililo lya lupwa fye apo mwingasambilisha abana benu.

¹⁴ Nge fyo Amalango 6:7 yalangilila, kwaba utushita utwingi ilyo mwe bafyashi mwingalanshanya na bana benu ifya ku mupashi. Kuti mwacite fyo ilyo muli pa lwendo, ilyo mulebombela pamo, nangu lintu muletuusha. Nomba te kutila ponse apo muli kano fye mulesambilisha abana benu icine ca mu Baibolo iyo. Lelo, ilyo mulelanshanya mule-esha no ukulandako pa fya ku mupashi. Ku ca kumwenako, muli Loleni! mulaba amalyashi ayengi ayalanda pa fintu fyalekanalekana. Ayo malyashi e yo mwingabomfya pa kulanda pa bubumbo bwa kwa Yehova pamo nga pa nama, incende shayemba ishaba mwi sonde, na pa ntambi shisuma isha bantu ne fikulilo. Ukulanshanya kwa musango yo kuti kwalenga abaice ukulabelenga sana impapulo shasabankanishiwa no musha wa cishinka kabili uwashilimuka.—Mateo 24:45-47.

15. Abafyashi kuti bayafwa shani abana ukulamono mulimo wa kushimikila ukuti mulimo uusuma kabili mwaliba ifilambu?

¹⁵ Ukulalanshanya na bana benu pa fintu ifisuma kukamwafwa ukwikusha ukukabila kwa ku mupashi na kumbi ukwa bana benu. Abana ba Bena Kristu balakabila ukusambilila ifya kwebako bambi ifyo batetekelamo. Ilyo mulelanda pa malyashi yamo ayasuma aya mu Ulupungu lwa kwa Kalinda nangu muli Loleni! kuti mwasangako inshila ya kwampanishishamo ilyo lyashi ku mulimo wa kushimikila. Ku ca kumwenako, kuti mwabepusha ukuti: “Bushe teti ciwamishe abantu abengi nga baishiba ifi pali Yehova? Mulemona ukuti finshi twingacita pa kuti umuntu engakutika kuli ili lyashi?” Ukulanshanya kwa musango yo kuti kwayafwa abaice ukulafwaisha ukulandako na bambi ifyo balesambilila. Lyena, ilyo bamukonka mu kushimikila, kuti basambilila ku fyo mulebomfya amalyashi ya musango yo pa kushimikila. Na kabili kuti basambilila ukuti umulimo wa kushimikila mulimo usuma uuleta insansa no kusekelela.—Imilimo 20:35.

16. Finshi abana bengasambilila ilyo balekutika ku mapepo ya bafyashi babo?

¹⁶ Inshila na imbi iyo abafyashi bapeelelamo abana babo ifyo bakabila lwa ku mupashi ni lintu balepepa. Yesu alisambilishe abasambi bakwe ifya kupepa, kabili alepepa na bo imiku iingi. (Luka 11:1-13) Ala balisambilile ifingi ilyo balekutika ku Mwana wa kwa Yehova alepepa! Na bana benu na bo kuti basambilila ifingi ku mapepo yenu. Ku ca kumwenako, kuti basambilila ukuti Yehova afwaya ifwe ukumweba ifili ku mutima, ukumweba ubwafya ubuli bonse twingakwata. E ico, amapepo yenu kuti yayafwa abana benu ukwishiba icacindamisha lwa ku mupashi ica kuti: Kuti baba ifibusa na Shibo wa mu muulu.—1 Petro 5:7.

Ukusakamana Inkuntu Shabo

17, 18. (a) Bushe Baibolo ilanga shani ubucindami bwa kutemwa abana? (b) Bashibo kuti bapashanya shani Yehova mu kulanga ukutemwa ku bana babo?

¹⁷ Na kabili, abana balakabila ukusakamanwa sana mu nkuntu. Icebo ca kwa Lesa ceba abafyashi ukuti calicindama ukusakamana abana mu nkuntu. Ku ca kumwenako, abakashana bakonkomeshiwa “ukutemwa abana babo.” Ukucite fyo kwalyampana no kucinkulako uko bana cifyashi bacaice bacinkwilweko ukwa kutekanya, nelyo ukuba na mano ayatuntulu. (Tito 2:4) Na kabushe, ca mano ukutemwa umwana. Ukucite fyo kusambilisha umwana ukutemwa kabili kukalamunonsha. E lyo ukukanatemwa umwana kwena buwelewele. Kulakalifya kabili kulangilila ukuti umufyashi nafilwa ukupashanya Yehova, uwatutemwa nga nshi te mulandu no kukanapwililika.—Amalumbo 103:8-14.

¹⁸ Na kuba, Yehova e ubalilapo ukutemwa abana bakwe aba pe sonde. Pali 1 Yohane 4:19 patila, “e wabalilepo ukututemwa.” Na imwe, sana sana mwe bashibo mulingile ukupashanya ica kumwenako ca kwa Yehova, ukubalilapo ukutemwa abana benu. Baibolo ikonkomesha bashibo ukukanakalifya abana babo, “epali baba no bulanda.” (Abena Kolose 3:21) Umufyashi nga tatemenwe abana nangu ukubacindamika cilabakalifya sana ukucila icintu conse cimbi. Bashibo abashimunuka ukulanga ukuti balitemwa abana babo balingile ukulaibukisha ica kumwenako ca kwa Yehova. Yehova alisosele ukufuma ku muulu ukuti alitemwa Umwana wakwe kabili alabekelwa muli wena. (Mateo 3:17; 17:5) Ala Yesu afwile alikoseleshiwe nga nshi! Cimo cine e cicitika na ku bana, balakoseleshiwa sana nga ca kuti abafyashi babeba ukuti balibatemwa kabili balabekelwa muli bena.

19. Mulandu nshi ukusalapula kwacindamina, kabili abafyashi balingile ukulasalapula mu nshila nshi?

¹⁹ Kwena, ukutemwa abana takupelela fye mu kubeba ukuti mwalibatemwa. Mu ncitilo e mumonekela ukutemwa. Ukusakamana abana ku mubili na ku mupashi ni nshila ya kulangilamo ukuti mwalibatemwa, sana sana nga ca kuti abafyashi balecite fyo mu nshila ya kutemwa. Ukulundapo, ukusalapula ni nshila na imbi iya kulangilamo ukutemwa ku bana. Na kabushe, “uo Yehova atemwa alamusalapula.” (AbaHebere 12:6) E lyo ukukanasalapula umwana cilangililo ca kuti mwalimupata! (Amapinda 13:24) Lyonse Yehova acite fintu mu kulinga, ukusalapula “iciyene.” (Yeremia 46:28) Nomba, ku bafyashi abashapwililika calyafya ukusalapula mu kulinga. Na lyo line, mule-esha na maka yenu ukuti mulesalapula abana mu kulinga. Ukusalapula mu kutemwa no kushipa kulafwa abana ukukula bwino no kuba ne mibele iisuma. (Amapinda 22:6) Na kuba, ifi fine e fyo na bafyashi bonse Abena Kristu bafwaya abana babo ukuba.

20. Bushe abafyashi kuti bapeela shani abana babo ishuko ilisuma nga nshi ilya ‘kusala ubumi’?

²⁰ Ilyo imwe mwe bafyashi mwabomba umulimo Yehova amupeela, uwa kusakamana abana benu lwa ku mubili, lwa ku mupashi, na mu nkuntu, mukalambulwa apakalamba. Nga mwacite fyo ninshi mulepeela abana benu ishuko ilisuma nga nshi ilya ‘kusala umweo, no kuleka babe no mweo.’ (Amalango 30:19) Abana abasalapo ukubombela Yehova no kutwalilila ukwenda mu nshila ya ku bumi ilyo balekula balalenga abafyashi ukusekelela apakalamba. (Amalumbo 127:3-5) Bakulasekelela fye ku ciyayaya! Nomba bushe abaice kuti balumbanya shani Yehova muno nshiku? Icipande cikonkelepo cikalanda pali ili lyashi.

[Amafutunoti]

Kuti Mwayasuka Shani?

Finshi abafyashi bengacita pa kusakamana abana babo

• lwa ku mubili?

• lwa ku mupashi?

• mu nkuntu?

[Icikope pe bula 18]

Ifyuni ifingi filabombesha pa kusakamana utwana

[Icikope pe bula 20]

Abafyashi e bafwile ukubalilapo ukuba aba bumupashi

[Ifikope pe bula 20, 21]

Abafyashi kuti babomfya inshila ishingi isha kusambilishishamo abana pali Kabumba

[Icikope pe bula 22]

Abana balakoshiwa nga ca kuti abafyashi balanga ukuti balabekelwa muli bena