Amapaalo Yawaminako Ukupitila mu Cipingo Cipya

“[Yesu] . . . aba kabili kawiikishanya wa cipingo icawamisha ukucila.”—ABAHEBERE 8:6.

 1. Nani waishileba ‘ubufyashi bwa mwanakashi’ ubwalailwe mu Edene, kabili ni shani fintu ‘alashilwe ku citende’?

LINTU Adamu na Efa babembwike, Yehova apingwile Satana, uwalufishe Efa, ukutila: “Ndebika no bulwani pa kati ka iwe no mwanakashi, kabili pa kati ka bufyashi bobe no bufyashi bwakwe: bwene bwakulakulasa ku mutwe, nobe wakulabulasa ku citende.” (Ukutendeka 3:15) Lintu Yesu abatishiwe mu mumana wa Yordani mu 29 C.E., Ubufyashi bwalailwe mu Edene bwasukile bwamoneka. Pa mfwa yakwe pa cimuti ca kucushiwilwapo mu 33 C.E., ubo busesemo bwa kale bwalifikilishiweko panono. Satana ‘alashile ku citende’ ca Bufyashi.

 2. Ukulingana na mashiwi ya kwa Yesu umwine, ni shani fintu abantu banonkelamo mu mfwa yakwe?

² Ku ca nsansa, nangu cingati cilya cilonda calikalipe nga nshi, cali fye ca pa kashita. Yesu abuushiwe ku bafwa ngo mupashi ushifwa no kunina kuli Wishi mu muulu, uko apeele umutengo wa mulopa wakwe uwapongolwelwe nge “cilubula ca pa bengi.” Na muli fyo, amashiwi yakwe yalifikilishiwe aya kuti: “Umwana wa muntu ali no kutumpulwa, ukuti onse uumutetekela abe no mweo wa muyayaya. Pantu Lesa atemenwe aba pano isonde ukutemwa kwa kuti apeele Umwana wakwe uwafyalwa eka, ukuti onse uumutetekela eonaika, lelo abe no mweo wa muyayaya.” (Mateo 20:28; Yohane 3:14-16; AbaHebere 9:12-14) Icipingo cipya e cibomba ulubali lwacindamisha mu kufikilishiwa kwa busesemo bwa kwa Yesu.

Icipingo Cipya

 3. Ni lilali lintu icipingo cipya camoneke pa muku wa kubalilapo ukuti calebomba?

³ Ilyo kwashele fye inshita inono ukuti epaiwe, Yesu aebele abakonshi bakwe ukuti umulopa wakwe uukapongololwa wali ‘mulopa wa cipingo cipya.’ (Mateo 26:28; Luka 22:20) Pa numa ya nshiku 10 lintu aninine ku muulu, ukubomba kwa cipingo cipya kwatendeke ukumoneka lintu umupashi wa mushilo wapongolwelwe pa basambi napamo 120 abalongene mu muputule wa pa muulu mu Yerusalemu. (Imilimo 1:15; 2:1-4) Ukuleta aba basambi 120 mu cipingo cipya kwalangilile ukuti icipingo “ca ntanshi,” icipingo ce Funde, nomba tacali na ncito.—AbaHebere 8:13.

 4. Bushe icipingo ca kale califililwe? Londololeni.

⁴ Bushe icipingo ca kale califililwe? Iyo. Ca cine, apantu nomba calipyenwepo, Israele wa ku mubili taali bantu ba kwa Lesa abaibela nomba. (Mateo 23:38) Lelo ico cali pa mulandu wa kupondoka kwa kwa Israele no kukaana Uwasubwa wa kwa Yehova. (Ukufuma 19:5; Imilimo 2:22, 23) Nangu cibe fyo, lintu Ifunde talilapyanwa, lyapwishishishe ifingi. Pa myanda ya myaka, lyapayenye inshila ya kupalaminamo kuli Lesa no kucingilila ku kupepa kwa bufi. Lyakwete ifitontonshi fya cipingo cipya kabili amalambo ya liko aya kubwekeshabwekeshapo, yalangilile ukuti umuntu alekabila sana ukulubulwa ku lubembu ne mfwa. Naciine, Ifunde lyali ‘kafundisha ukufika na kuli Kristu.’ (Abena Galatia 3:19, 24; Abena Roma 3:20; 4:15; 5:12; AbaHebere 10:1, 2) Nangu cibe fyo, ni mu cipingo cipya umo amapaalo yalailwe kuli Abrahamu yali no kwishila yonse.

Inko Shapaalilwa mu Bufyashi bwa kwa Abrahamu

5, 6. Mu kufikilishiwa kwa ku mupashi ukwacindamisha ukwa cipingo ca kwa Abrahamu, Ubufyashi bwa kwa Abrahamu nani, kabili luko nshi lwabalilepo ukupaalwa ukupitila muli wene?

⁵ Yehova alaile Abrahamu ukuti: “Mu bufyashi bobe e mo shikaifwailo kupaalwa inko shonse isha pano isonde.” (Ukutendeka 22:18) Mu cipingo ca kale, abalanda abengi abena fyalo balipaalilwe ukupitila mu kubishanya na Israele, uluko lwali ubufyashi bwa kwa Abrahamu. Nangu cibe fyo, mu kufikilishiwa kwacindamisha ukwa ku mupashi, Ubufyashi bwa kwa Abrahamu bwali muntu umo uwapwililika. Paulo alondolwele ici lintu atile: “Ifilayo fyapeelwe kuli Abrahamu na ku lubuto lwakwe. Tatila, Ku mbuto, nga ku bengi; lelo, nga kuli umo, Na ku lubuto lobe, ulo e Kristu.”—Abena Galatia 3:16.

⁶ Ee, Yesu e Bufyashi bwa kwa Abrahamu, kabili muli Wene emo inko shipaalilwa amapaalo yacila nga nshi yantu Israele wa ku mubili apokelelepo. Naciine, uluko lwa kubalilapo ukupokelela aya mapaalo lwali ni Israele wine. Akashita akanono pa numa ya Pentekoste 33 C.E., umutumwa Petro aebele ibumba lya baYuda ukuti: “Imwe muli bana baume ba bakasesema, kabili aba cipingo ico Lesa apingene na bashinwe, pa kutila kuli Abrahamu, Kabili mu bufyashi bobe e mukapaalilwe ndupwa shonse sha pano nse. Lesa pa kwimya Kalume wakwe, ni kuli imwe abalilepo ukumutuma, ku kumupaala mu kwalululo muntu onse ku fya kubifya fyakwe.”—Imilimo 3:25, 26.

 7. Ni nko nshi shapaalilwe muli Yesu, Ubufyashi bwa kwa Abrahamu?

⁷ Mu kwangufyanya amapaalo yafikile na ku bena Samaria lyena na ku Bena fyalo. (Imilimo 8:14-17; 10:34-48) Napamo pa kati ka 50 na 52 C.E., Paulo alembele ku Bena Kristu mu Galatia mu Asia Minor ukuti: “Ilembo pa kumwena libela ukuti Lesa akalungamikila Abena fyalo ku kutetekela lyalandiile kabela kuli Abrahamu imbila nsuma, aliti, Inko shonse shikapaalilwa muli iwe. E ico abali mu kutetekela bapaalilwa pamo na Abrahamu uwa citetekelo.” (Abena Galatia 3:8, 9; Ukutendeka 12:3) Nangu cingati Abena Kristu abengi mu Galatia bali “Bena fyalo,” balipaalilwe muli Yesu pa mulandu wa citetekelo cabo. Mu nshila nshi?

 8. Ku Bena Kristu aba mu nshiku sha kwa Paulo, ukupaalilwa mu Bufyashi bwa kwa Abrahamu kwasanshishemo cinshi, kabili ni banga, mu kupelako, abapokelela amapaalo ya musango yu?

⁸ Paulo aebele Abena Kristu abena Galatia, aba cikulilo icili conse ukuti: “Nga mwaba aba kwa Kristu, ninshi muli mbuto sha kwa Abrahamu, muli mpyani umwalole cilayo.” (Abena Galatia 3:29) Kuli balya bena Galatia, amapaalo mu Bufyashi bwa kwa Abrahamu yasanshishemo ukubimbwa mu cipingo cipya na kabili ukuba impyani shinankwe pamo na Yesu, aba kubishanya na Yesu mu bufyashi bwa kwa Abrahamu. Tatwaishiba ubwingi bwa bena Israele ba pa kale. Twaishiba fye ukuti baishile mu kuba “abengi ngo musensenga wa pali bemba ku bwingi.” (1 Ishamfumu 4:20) Nangu cibe fyo, twalishiba impendwa ya ba kubishanya na Yesu mu bufyashi bwa ku mupashi—144,000. (Ukusokolola 7:4; 14:1) Ba 144,000 bafuma mu “mikowa yonse na ba ndimi, na bantu na bantu, na ba nko” aba mu bantunse kabili balabombako umulimo wa kupongolwela bambi amapaalo ya cipingo ca kwa Abrahamu.—Ukusokolola 5:9.

Ubusesemo Bwafikilishiwa

 9. Ni shani fintu aba mu cipingo cipya bakwata ifunde lya kwa Yehova mu nda shabo?

⁹ Lintu alesobela icipingo cipya, Yeremia alembele ukuti: “Ici e cipingo ico nkapinga ku ba ng’anda ya kwa Israele pa numa ya nshiku isho, cisemo ca kwa Yehova; nkabika amalango yandi mu nda shabo, na mu mitima yabo e mo nkayalemba.” (Yeremia 31:33) Ababa mu cipingo cipya beshibikilwa ku kubombela Yehova pa mulandu wa kuti balimutemwa. (Yohane 13:35; AbaHebere 1:9) Ifunde lya kwa Yehova lyalembwa mu mutima wabo, kabili bafwaisha ukucita ukufwaya kwakwe. Ca cine, muli Israele wa pa kale abantu bamo aba busumino batemenwe cibi ifunde lya kwa Yehova. (Ilumbo 119:97) Lelo ku bengi te fyo cali, nalyo line balitwalilile ukuba mu luko. Takuli uwingaba mu cipingo cipya nga ca kuti ifunde lya kwa Lesa talyalembwa mu mutima wakwe.

10, 11. Ku ba mu cipingo cipya, ni mu nshila nshi umo Yehova ‘aba Lesa wabo,’ kabili ni shani fintu bonse bakamwishiba?

¹⁰ Ukulosha ku ba mu cipingo cipya, Yehova alundilepo ukuti: “Nkaba Lesa wabo, na bo bakaba abantu bandi.” (Yeremia 31:33) Mu Israele wa pa kale abengi balepepa tulesa twa nko, lelo batwalilile ukuba abena Israele. Ukushintilila pa cipingo cipya, Yehova apangile uluko lwa ku mupashi, “Israele wa kwa Lesa,” ku kupyana Israele wa ku mubili. (Abena Galatia 6:16; Mateo 21:43; Abena Roma 9:6-8) Nangu cibe fyo, takuli uutwalilila ukuba mu luko lupya ulwa ku mupashi nga ca kuti aleka ukupepa Yehova eka fye mpo.

¹¹ Na kabili Yehova atile: “Bakanjishiba bonse bene, ukutula pa banono ukufika na pa bakalamba.” (Yeremia 31:34) Mu Israele, abengi basuulile fye Yehova, baali nga baleti: “Yehova takacite cisuma nangu kucite cibi.” (Sefania 1:12) Takuli uutwalilila ukuba muli Israele wa kwa Lesa nga asuula Yehova nelyo ukukowesha ukupepa kwasanguluka. (Mateo 6:24; Abena Kolose 3:5) Abena Israele ba ku mupashi bantu “baishiba Lesa wabo.” (Daniele 11:32) Balacankwa ‘ukwishiba Lesa wa cine eka na Yesu Kristu.’ (Yohane 17:3) Ukwishiba Yesu kulakushishako ubwishibilo bwabo ubwa kwa Lesa pantu, mu nshila yaibela, Yesu ‘e wasokolola [Lesa].’—Yohane 1:18; 14:9-11.

12, 13. (a) Bushe ni pa cishinte nshi Yehova alekelela imembu sha baba mu cipingo cipya? (b) Ku kulekelelwa kwa membu, ni shani fintu icipingo cipya cacila pa cipingo ca kale?

¹² Yehova mu kulekelesha alaile ukuti: “Nkabalekelela ku mampuulu yabo, ne membu shabo nshakashiibukishe kabili.” (Yeremia 31:34b) Ifunde lya kwa Mose lyasanshishemo imyanda ya fipope fyalembwa ifyo abena Israele baali no kukonka. (Amalango 28:1, 2, 15) Bonse abaletoba Ifunde balepeela amalambo ukuti balekelelwe imembu shabo. (Ubwina Lebi 4:1-7; 16:1-31) AbaYuda abengi baishilesumina ukuti imilimo yabo kuti yabalungamika umwabele Funde. Nangu cibe fyo, Abena Kristu balishiba ifyo te kuti banonke ubulungami ukupitila mu milimo yabo. Te kuti basengauke ukubembuka. (Abena Roma 5:12) Mu cipingo cipya, ukwiminina kwalungama pa ntanshi ya kwa Lesa kuti kwabako fye ukushintilila pe lambo lya kwa Yesu. Nangu cibe fyo, ukwiminina kwa musango yu kwaba bupe, ukusenamina kwa kwa Lesa. (Abena Roma 3:20, 23, 24) Yehova acili alakabila ababomfi bakwe ukumumfwila. Paulo asosa ukuti ababa mu cipingo cipya baba “mu malango ya kwa Kristu.”—1 Abena Korinti 9:21.

¹³ E co, na ku Bena Kristu kwaliba ilambo lya lubembu, lelo ilyakwatisha umutengo ukucila amalambo yali mu cipingo ce Funde. Paulo alembele ukuti: “Shimapepo onse [mu cipingo ce Funde] eminina akasuba na kasuba aletuula ilingi amalambo yamo yene, ayashingafumya membu nakalya. Lelo [Yesu], ilyo atuulile ilambo limo ilya pa membu, aikalilila pe ku kwa kulyo kwa kwa Lesa.” (AbaHebere 10:11, 12) Apantu Abena Kristu mu cipingo cipya batetekela ilambo lya kwa Yesu, Yehova alabalungamika, ababula ulubembu, na muli fyo ukulingwa ukusubwa nga bana bakwe abaume aba ku mupashi. (Abena Roma 5:1; 8:33, 34; AbaHebere 10:14-18) Nga babembuka pa mulandu wa kukanapwililika kwa buntunse, kuti balomba ubwelelo kuli Yehova, kabili pe shintililo lye lambo lya kwa Yesu, Yehova alabalekelela. (1 Yohane 2:1, 2) Nangu cibe fyo, nga ca kuti basalapo ukubembuka ku mufulo, balapusumuna ukwiminina kwabo ukwalungama ne shuko lya kubimbwa mu cipingo cipya.—AbaHebere 2:2, 3; 6:4-8; 10:26-31.

Icipingo ca Kale ne Cipya

14. Kusembululwa nshi kwalekabilwa mu cipingo ce Funde? mu cipingo cipya?

¹⁴ Abaume mu cipingo ca kale balesembululwa nge cishibilo ca kuti baba mwi Funde. (Ubwina Lebi 12:2, 3; Abena Galatia 5:3) Lintu icilonganino ca Bwina Kristu catendeke, bamo bayumfwile ukuti Abena Kristu abashili abaYuda na bo bafwile ukusembululwa. Lelo abatumwa na bakalamba mu Yerusalemu, mu kutungululwa ne Cebo ca kwa Lesa no mupashi wa mushilo, balikutulwike ukuti ici tacalekabilwa. (Imilimo 15:1, 5, 28, 29) Pa numa ya myaka inono, Paulo atile: “Pantu umuYuda te wa mu kumoneka fye, nangu kusembululwa te kwa mu kumoneka fye mu mubili, iyo; lelo umuYuda ni uyo uuli umuYuda mu mutima, no kusembululwa kwine kwa mutima, kwa mupashi, te kwa malembo iyo.” (Abena Roma 2:28, 29) Ukusembululwa kwa cine cine, na ku baYuda ba ku mubili, tacalepilibula icili conse icalundwapo lwa ku mupashi mu menso ya kwa Yehova. Ku baba mu cipingo cipya, umutima e ufwile ukusembululwa, te mubili. Fyonse ifyo batontonkanya, ifyo bafwaya, ne fibakunta ifishitemuna Yehova nelyo ifyakowela mu menso yakwe fifwile ukuputulwako.a Abengi ilelo bali bushininkisho ubo twingaimwena ubwa maka ya mupashi wa mushilo aya kusangulula imitontonkanishishe muli iyi nshila.—1 Abena Korinti 6:9-11; Abena Galatia 5:22-24; Abena Efese 4:22-24.

15. Kuti twalinganya shani Israele wa ku mubili na Israele wa kwa Lesa ukukuma ku kuteka kwa Cifumu?

¹⁵ Mu kutantika kwa cipingo ce Funde, Yehova e wali Imfumu ya kwa Israele, kabili mu nshita alebomfya bumulopwe bwakwe ukupitila mu shamfumu sha buntunse mu Yerusalemu. (Esaya 33:22) Yehova e Mfumu na pali Israele wa kwa Lesa, Israele wa ku mupashi, kabili ukutula 33 C.E., ateekela ukupitila muli Yesu Kristu, uwapokelele “amaka yonse mu muulu na pano isonde.” (Mateo 28:18; Abena Efese 1:19-23; Abena Kolose 1:13, 14) Ilelo, Israele wa kwa Lesa aishiba Yesu nge Mfumu ya Bufumu bwa kwa Lesa ubwa mu muulu, ubwaimikwe mu 1914. Yesu ni Mfumu yawamishapo apakalamba ukucila fye na Hisekia, Yosia, ne shamfumu sha busumino shimbi isha kwa Israele wa pa kale.—AbaHebere 1:8, 9; Ukusokolola 11:15.

16. Bushe Israele wa kwa Lesa ni shimapepo wa musango nshi?

¹⁶ Israele taali fye bufumu lelo na kabili akwete bashimapepo basubwa. Mu 33 C.E., Israele wa kwa Lesa apyene Israele wa ku mubili no kusanguka ‘umubomfi’ wa kwa Yehova, “inte” shakwe. (Esaya 43:10) Amashiwi ya kwa Yehova kuli Israele ayalembwa pali Esaya 43:21 na pa Ukufuma 19:5, 6 ukufuma pali iyi nshita yalebomba kuli Israele wa kwa Lesa uwa ku mupashi. Uluko lwa ku mupashi ulupya ulwa kwa Lesa nomba lwali “lupwa ulwasalwa, bushimapepo bwa bufumu, uluko lwa mushilo, abantu abo aikwatila,” abafwile ‘ukulondolola ifya bulumba fya kwa Yehova.’ (1 Petro 2:9) Bonse muli Israele wa kwa Lesa, abaume na banakashi, bapanga ibumba lya bashimapepo. (Abena Galatia 3:28, 29) Pamo ngo lubali lwa cibili ulwa bufyashi bwa kwa Abrahamu, nomba basosa ukuti: “Awileni abantu bakwe akapundu, mwe nko.” (Amalango 32:43) Ababa muli Israele wa ku mupashi abacili pe sonde bapanga “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka.” (Mateo 24:45-47) Ni mu kubishanya fye na bo e lyo twingabombela Lesa umulimo washila uwingapokelelwa.

Ubufumu bwa kwa Lesa—Ukufikilishiwa kwa mu Kupelako

17. Kufyalwa nshi aba mu cipingo cipya bapitamo?

¹⁷ Abena Israele abafyelwe pa numa ya 1513 B.C.E. balefyalilwa mu cipingo ce Funde. Abo Yehova asenda mu cipingo cipya na bo balafyalwa—kuli bena, ukufyalwa kwa ku mupashi. Ku muFarise Nikodemu Yesu alandile pali ci lintu asosele ukuti: “Ndekwebe cine cine, nati, ngo muntu tafyelwe ukufyalwa kwa mu muulu, te kuti amone ubufumu bwa kwa Lesa.” (Yohane 3:3) Abasambi 120 pa Pentekoste 33 C.E. bali e bantu bashapwililika aba kubalilapo ukufyalwa cipya cipya. Pa kulungamikwa mu cipingo cipya, bapokelele umupashi wa mushilo nge “ciikatilo” ca bupyani bwabo ubwa cifumu. (Abena Efese 1:14) ‘Bafyelwe ku mupashi’ ku kupokelelwa ukuba abana ba kwa Lesa, icabalengele ukuba bamunyina Yesu na muli fyo “impyani shinankwe sha kwa Kristu.” (Yohane 3:6; Abena Roma 8:16, 17) ‘Ukufyalwa na kabili’ kwabeswilile inshila ya filolelo fyawamisha.

18. Ukufyalwa cipya cipya kupayanya ishuko lya filolelo nshi ifyawamisha ifya ba mu cipingo cipya?

¹⁸ Lintu alewikisha icipingo cipya, Yesu apangile na cimbi icipingo na bakonshi bakwe. Atile: “Ifyo Tata ampaatwilile ubufumu, na ine ndemupaatwila.” (Luka 22:29) Ici cipingo ca Bufumu cipekanya inshila ya kufikilishiwa kwa cimonwa ca kusungusha, icalembwa pali Daniele 7:13, 14, 22, 27. Daniele amwene “uwaba ngo mwana wa muntu” alepeelwa amaka ya bufumu ku “Mukote wa nshiku ne nshiku,” Yehova Lesa. Lyene Daniele amwene “aba mushilo bakwato bufumu.” Yesu e “waba ngo mwana wa muntu” uwapokelele Ubufumu bwa mu muulu ukufuma kuli Yehova Lesa mu 1914. Abasambi bakwe abasubwa no mupashi wa mushilo e “ba mushilo” abateeka nankwe mu Bufumu. (1 Abena Tesalonika 2:12) Mu nshila nshi?

19, 20. (a) Ku ba mu cipingo cipya, kufikilishiwa nshi ukusuma ukwa mu kupelako kuntu ubulayo bwa kwa Yehova kuli Abrahamu bukakwata? (b) Cipusho nshi cimbi icilekabila ukwasukwa?

¹⁹ Ilyo bafwa, aba basubwa balabuushiwa ku bafwa nge fibumbwa fya ku mupashi ifishifwa ku kubomba nankwe nge mfumu na bashimapepo mu muulu, nga fintu Yesu abuushiwe. (1 Abena Korinti 15:50-53; Ukusokolola 20:4, 6) We subilo ulawama! “Bakaba no bufumu pe sonde,” te pa calo fye ca Kanaani. (Ukusokolola 5:10) Bushe ‘bakakwate mpongolo ya balwani babo’? (Ukutendeka 22:17) Ee, kabili ukufika kuli kapeleko, lintu bakamonako ukonaulwa kwa kwa cilende wa mipepele uwaba ngo mulwani, Babele Mukalamba, na lintu aba basubwa ababuushiwa bakalacemako inko pamo na Yesu “ku nkonto ya cela” no kushonaulako umutwe wa kwa Satana. Na muli fyo bakafikilishako ulubali lwa kulekelesha ulwa busesemo bwa pa Ukutendeka 3:15.—Ukusokolola 2:26, 27; 17:14; 18:20, 21; Abena Roma 16:20.

²⁰ Nalyo line, pambi kuti twaipusha ukuti, Bushe icipingo ca kwa Abrahamu ne cipingo cipya fisanshamo fye ba 144,000 aba busumino? Iyo, bambi abashaba mu kulungatika muli ifi fipingo bakapaalwa ukupitila muli fyene, nga fintu tukamona mu cipande cikonkelepo.

[Futunoti]

Bushe Muleibukisha?

◻ Ni lilali lintu icipingo cipya camoneke pa muku wa kubalilapo ukuti calebomba?

◻ Finshi ifyo icipingo ca kale capwishishishe?

◻ Ubufyashi bukalamba ubwa kwa Abrahamu nani, kabili ni mu kukonkana nshi umo inko shalepaalilwa ukupitila muli ubu Bufyashi?

◻ Kuli ba 144,000, bushe cinshi caba ukufikilishiwa kwa mu kupelako ukwa cipingo ca kwa Abrahamu ne cipingo cipya?

[Icikope pe bula 15]

Ukulekelelwa imembu kulabomba bwino sana ku ba mu cipingo cipya ukucila aba mu cipingo ca kale