PASHANYENI ICITETEKELO CABO

“Ale-enda na Lesa wa Cine”

ELENGANYENI ukuti Noa aleyolola pantu nanaka. Cilya apwa ukuyolola awe aikala pa lubao ulwapapatala pa kuti atuusheko panono, uku ninshi alelolesha icibwato. Apo ekele, aumfwa icena ca manenekela ayakaba e lyo ne congo ca fisolobelo fya kuputwilako imbao. Ilyo aletuusha alemona uko abana bakwe balebombesha sana pa kulepula imbao ishikalamba. Pa myaka iingi, Noa no mukashi wakwe e lyo na bana bakwe pamo na bakashi babo, balebombela capamo uyu mulimo. Balibombeshe sana kabili pa kuti bapwishe uyu mulimo, balekabila ukutwalilila ukubombesha.

Abantu bonse balemona fye kwati Noa no lupwa lwakwe tabakwete amano. Ilyo baleya balekuula icibwato, abantu balebaseka ati ilyeshi talyakese. Kabili ilyo Noa alebasoka pa lyeshi ilyali no kwisa, abantu balemona kwati bufi talyakese, fya kwelenganya fye. Balemona kwati Noa no lupwa lwakwe balepoosa fye inshita ukubomba uyu umulimo. Lelo Yehova ena, alemona Noa ukuti alikwete amano.

Icebo ca kwa Lesa citila: “Noa ale-enda na Lesa wa cine.” (Ukutendeka 6:9) Ni mwi aya mashiwi yalolele? Tayalolele mu kuti Lesa aleisa pano calo no kwenda na Noa nelyo ukuti Noa aleya ku muulu. Lelo yalolele mu kuti Noa, aleumfwila sana Lesa kabili alimutemenwe sana ica kuti kuli ena, Yehova ali fye kwati ni cibusa ale-enda nankwe. Ilyo papitile imyaka iingi, Baibolo ilanda pali Noa ukuti: ‘Mu citetekelo Noa ashinine aba muli ici calo.’ (AbaHebere 11:7) Abashinine shani? Finshi twingasambililako kuli filya Noa ali ne citetekelo?

UMULUNGAMI MU CALO CABIPA

Noa aleikala mu calo umo abantu balebipilako fye cila bushiku. Ububifi e ko bwali na lintu icikolwe ca kwa Noa, Enoke uwali umuntu umulungami kabili uwale-enda na Lesa ali pano calo. Enoke alisobele ukuti Lesa ali no kupingula abantu babipa bonse abali pa calo pali ilya nshita. Lelo mu nshiku sha kwa Noa ububifi bwalifulileko. Na kuba Yehova alemona cilya calo ukuti calyonaike pantu mwali ulukaakala sana. (Ukutendeka 5:22; 6:11; Yuda 14, 15) Finshi fyalengele ukuti ifintu fibipe umusango yu?

Bamalaika balefwaya ukucita icintu cimo icabipa kabili pali iyi nshita ninshi malaika umo alipondokela kale Yehova. Uyu malaika aishileba Satana Kaseebanya pantu abepeshe Lesa no kulenga Adamu na Efa ukubembuka. Mu nshiku sha kwa Noa, bamalaika na bambi, balipondekele Yehova. Ilyo aba bamalaika balekele ukubomba umulimo Lesa abapeele ku muulu, baishile pano calo no kuba kwati bantunse kabili baupile abanakashi abasuma. Aba bamalaika abali aba cilumba kabili abaitemenwe sana, e balengele ukuti abantu babipe.—Ukutendeka 3:1-5; 6:1, 2; Yuda 6, 7.

Na kabili, aba bamalaika abalunkumbwa na bakashi babo, bafyele amapaka. Baibolo ita aba bana ati abaNefili, icipilibula ukuti “Abawisha” nangu abalenga bambi ukuwa. AbaNefili abali amapaka e balengele ukuti ifintu fibipileko pantu balecusha abantu. Kanshi e mulandu wine Kabumba amwenene ukuti, “abantu bacilamo ukucita ifyabipa pano isonde, no kuti fyonse ifyo imitima yabo yaletontonkanya fyaleba fye ifibi inshita yonse.” E ico Yehova apingwilepo ukonaula balya bantu babipa mu myaka 120 iyali no kukonkapo.—Ukutendeka 6:3-5.

Elenganyeni ifyo cayafishe ukukusha abana muli cilya calo cabipa! Lelo Noa ena alikushishe bwino abana, pantu alikwete umukashi umusuma uwalemutungilila. Ilyo Noa ali ne myaka 500, umukashi wakwe aishilekwata abana abaume batatu. Amashina yabo bali ni Shemu, Hamu, na Yafete.a Noa no mukashi wakwe balibombeele pamo ukucingilila abana babo ku bantu babipa. Abaice balakumbwa abantu abakwatisha amaka nga filya abaNefili abali “amapaka” kabili “abaume balulumbi” baali. Noa no mukashi wakwe tabalecingilila abana babo kuli fyonse ifyo amapaka yalecita, lelo balebasambilisha icine pali Yehova Lesa uwapata ububifi. Balyafwile abana babo ukwishiba ukuti Yehova tatemenwe ububifi ubwalecitika e lyo ne fyo abantu bamupondokele.—Ukutendeka 6:6.

Abafyashi abengi kuti balililako Noa no mukashi wakwe ubulanda. Na ifwe bene twaikala mu calo umwafulisha ulukaakala e lyo na bumpulamafunde. Nangu fye fintu ifyo abana batamba, namo mulaba ulukaakala. Pa kutila abana tabalecitako ifyabipa, abafyashi abatemwa abana balesha na maka ukubasambilisha pali Lesa wa mutende, Yehova uukapwisha ulukaakala. (Amalumbo 11:5; 37:10, 11) Noa no mukashi wakwe balisambilishe abana ukucita icalungama. Abana babo bali ne mibele iisuma kabili baupile abanakashi abatemenwe no kucindika Yehova Lesa wa cine. Na ino ine nshita, abana kuti basambilila ukucita icalungama.

“UPANGE ICIBWATO”

Bushiku bumo Yehova aebele Noa, umubomfi wakwe uo atemenwe ukuti alefwaya ukonaula abantu pali ilya nshita. E ico amwebele ati: “Upange icibwato ca miti iyakosa.”—Ukutendeka 6:14.

Ici cibwato, tacali kwati mato ayo twaishiba muno nshiku, lelo cali fye kwati cibokoshi icikulu. Yehova aebele Noa ifyo icibwato cali no kukula, ifyo cali no kulamoneka, kabili alimwebele no kucishingula na manenekela mu kati na ku nse. Kabili aebele Noa ati: “Nalaleta ilyeshi pe sonde . . . Conse ica pe sonde cikaleka umweo.” Na lyo line Yehova aebele Noa ati: “Ukanine mu cibwato, iwe na bana bobe abaume no mukashi obe na bakashi ba bana bobe.” Noa na kabili ali no kwingisha ifinama fimo pa finama ifya misango yonse mu cibwato. Abali no kupusuka Ilyeshi, ni abo fye abali no kwingila mu cibwato!—Ukutendeka 6:17-20.

Noa alikwete umulimo uukalamba nga nshi. Ici cibwato cali no kuba icikalamba sana, mu butali cali no kuba amamita 133, mu bufumo amamita 22 e lyo ukusansama amamita 13. Ala ici cibwato cali icikulu sana ukucila amato ya muno nshiku ayapita pali fibemba! Bushe Noa alikeene uyu mulimo, nelyo ali-ilishenye ukuti umulimo wakulisha nelyo ukukaana ukukonka ifyo bamwebele pa kukuula icibwato? Baibolo itila: “Noa acitile ukulingana na fyonse ifyo Lesa amwebele. Filya fine fye e fyo acitile.”—Ukutendeka 6:22.

Palipitile imyaka 40 nelyo 50 pa kuti Noa apwe uyu mulimo. Aali no kutema ifimuti, ukukunkulusha imilando, ukuputaula imyalo, ukufilinganya bwino bwino, e lyo no ku filundanya. Icibwato cali no kukwata intunti shitatu, imiputule iingi, e lyo ne ciibi mu mbali. Icibwato cifwile calikwete amawindo pa muulu, umutenge uwali nalimo uwaimako pa kati, pa kutila amenshi yakalekunkuluka.—Ukutendeka 6:14-16.

Ilyo imyaka yaile ilepita, ne cibwato caba mu kupwa, Noa afwile alitemenwe sana pa fyo ulupwa lwakwe lwamwafwile uyu mulimo! Kwali umulimo na umbi uwali uwa-afya sana ukucila na pa kukuula icibwato. Baibolo itila Noa: ‘Aleshimikila abantu pa fyalungama.’ (2 Petro 2:5) Kanshi Noa alishipile sana kabili alibikileko na mano ku kusoka ababifi pa lwa bonaushi ubwali no kwisa. Bushe abantu bacitile shani? Ilyo Yesu Kristu alelanda pa nshita ya kwa Noa atile, abantu “tabapooseleko amano nakalya.” Kabili atile bapoosele fye amano ku fintu pamo nga ukulya, ukunwa e lyo no kuupa no kuupwa, ica kuti bakeene no kumfwa ifyo Noa alelanda. (Mateo 24:37-39) Kanshi balemupumya pamo no lupwa lwakwe, kabili balemutiinya e lyo no kumucusha icabipisha.

Nangu cibe ifyo, Noa no lupwa lwakwe tabalekele ukushimikila. Nangu ca kuti baleikala mu calo umo abantu batemenwe sana ukwangala kabili tabalemona ukuti umulimo wa kukuula icibwato wali uwacindama, Noa no lupwa lwakwe bena batwalilile fye ukukuula icibwato. Indupwa sha Bwina Kristu shifwile ukubapashanya. Na kuba, tuleikala mu nshita iyo Baibolo ita ukuti “inshiku sha kulekelesha” isha buno bwikashi. (2 Timote 3:1) Yesu atile inshita tuleikalamo yalipalana sana ne nshita Noa alekuula icibwato. Abena Kristu bafwile ukwibukisha Noa nga ca kuti abantu balekaana imbila nsuma pa Bufumu bwa kwa Lesa nangu balebapumya nelyo ukubacusha ilyo baleshimikila. Ico bafwile ukwibukisha ca kuti te bakubalilapo ukupita muli aya mafya.

“INGILA MU CIBWATO”

Ilyo papitile imyaka iingi, icibwato calisukile capwa. Ilyo kwashele fye imyaka iinono ukuti Noa afishe imyaka 600, balupwa lwakwe bamo ninshi balifwa. Pa bafwile pali bawishi, ba Lameke.b Kabili ilyo papitile imyaka 5, bawishikulu, ba Metusela na bo balifwile ninshi bali ne myaka 969. Metusela e waikele imyaka iingi sana pa bantu abalembwa mu Baibolo. (Ukutendeka 5:27) Metusela na Lameke na bo baliko pa nshita imo ine no muntu wa ntanshi Adamu.

Muli ulya wine mwaka, e mo Yehova Lesa aebele Noa ati: “Ingila mu cibwato, iwe na bonse aba mu ng’anda yobe.” Na kabili Lesa aebele Noa ukwingisha inama ishalekanalekana mu cibwato. Ishasanguluka alebulapo ishili 7 na apa ishili 7, ishali ishisuma ku kutuula amalambo kuli Lesa, e lyo ishashala aleingisha shibili shibili.—Ukutendeka 7:1-3.

Na lintu papitile imyaka iingi, Noa afwile talabile incito abombele. Alingishe ifinama ifingi nga nshi! Pali ifi pali ifyale-enda, ifyalepupuka, ifyalekulika, ifyale-endesha, ne fyale-enda panono panono. Fimo fyali ifikulu sana, fimo fyali ifinono, kabili fimo fyali ifikali sana lelo fimo tafyali ifikali. Lelo tatufwile ukutontonkanya ukuti nalimo Noa aliculile pa kulonganika no kwingisha ifinama mu cibwato. Baibolo itila: “Fyaingile . . . mu cibwato umwali Noa.”—Ukutendeka 7:9.

Bamo kuti bakaana kabili kuti baipusha ukuti: ‘Bushe ica musango uyu kuti cacitika? Kabili bushe ifinama fyafula umusango uyu kuti fyaikala mu cibwato ukwabula ukulalwa?’ Baleni tontonkanyeni pali ici: Bushe Kabumba kuti afilwa ukulenga inama isho umwine abumbile ukwikala mu mutende? Mufwile ukulaibukisha ukuti Yehova alyakenye amenshi pali Bemba wa Kashika kabili inshita imo alilengele akasuba ukwiminina shilili. Nomba bushe kuti afilwa ukucita ifi twalandapo? Awe iyo te kuti afilwe.

Lesa afwaya nga abomfeshe inshila imbi iya kupusushishamo inama. Lelo inshila abomfeshe ilanga ukuti alicetekela abantunse ukutila, ukuti basunga bwino ifya mweo fyonse pe sonde. (Ukutendeka 1:28) Muno nshiku abafyashi abengi kuti babomfya ilyashi lya kwa Noa pa kusambilisha abana babo ukuti apo Yehova e wabumbile abantu ne nama, alicindika sana ubumi.

Yehova aebele Noa ukuti kwashele fye umulungu umo ukuti kube Ilyeshi. Ulu lupwa lufwile lwalikwete sana ifya kucita pali iyi nshita. Tontonkanyeni pa mulimo ubukulu Noa akwete. Aali no kwingisha ifinama mu cibwato, ukufifwaila ifya kulya no kulonga ifya kulya busaka busaka e lyo no kwingisha fyonse ifyo ulupwa lwali no kulabomfya. Umukashi wa kwa Noa na bakashi ba bana bakwe bafwile balibikile sana amano ku kuwamya mu cibwato pa kuti muwame.

Finshi abantu bacitile ilyo bamwene Noa aleingisha ifinama? Nangu ca kuti balemona ifyo Yehova apaalile Noa no lupwa lwakwe, “tabapooseleko amano nakalya.” Baletamba fye uko inama shaleingila mu cibwato. Lelo tatufwile ukupapa ukuti tababikileko amano. Muno nshiku namo, abantu tabapoosako amano ku bushininkisho bwa kuti tuleikala mu nshiku sha kulekelesha. Kabili nga fintu umutumwa Petro asobele, bakapumya balapumya bonse abomfwila ukusoka kwa kwa Lesa. (2 Petro 3:3-6) Mu nshiku sha kwa Noa namo, abantu balepumya Noa no lupwa lwakwe.

Ni lilali abantu balekele ukupumya Noa? Baibolo itila lintu Noa aingishe ulupwa lwakwe ne finama mu cibwato, “Yehova amwisalile mu kati.” Nga kwali abalepumya abali mupepi ilyo Lesa aisele iciibi, bafwile balitendeke ukusumina ukuti ifyo Noa alebeba fyali fya cine. Abaletwishika na lintu Lesa aisele iciibi, imfula yalibalengele ukusumina ukuti ifyo Noa alandile fyali fya cine, pantu ukuloka kwena yalilokele! Kabili imfula yatwalilile fye ukuloka ica kuti isonde lyaiswile fye amenshi, nga fintu Yehova alandile.—Ukutendeka 7:16-21.

Bushe Yehova alisekelele pa mfwa ya balya babifi? Awe iyo. (Esekiele 33:11) Alibapeele inshita iikalamba iya kwalula imibele yabo iyabipa no kucita ifyalungama. Bushe nga balicitile ifyalungama? Apo Noa alicitile icalungama, na bo nga balicitile ifyalungama. Noa alilangile ukuti umuntu kuti apusuka nga ca kuti ale-enda na Yehova no kumumfwila muli fyonse. Mu citetekelo Noa ashinine abantu abali muli cilya calo ukuti abaluula imibele yabo no kuba abacumfwila nga fintu aali, na bo nga balipuswike lilya lyeshi. Icitetekelo e calengele ukuti Noa no lupwa lwakwe bapusuke. Nga mwapashanya Noa, kuti mwaisapusuka pamo na batemwikwa benu. Nga filya Noa acitile, na imwe kuti mwalaenda na Yehova Lesa kabili kuti aba cibusa wenu umuyayaya!

[Amafutunoti]