PASHANYENI ICITETEKELO CABO | NOA

Lesa ‘Alimupuswishe Capamo na Bambi Cinelubali’

ELENGANYENI ukuti Noa no lupwa lwakwe na bekala capamo mu cibwato ninshi ne mfula ileloka sana kabili pa mulandu wa lubuuto ululefuma kwi laiti, ifinshingwa fyabo filemoneka. Baleumfwa fye uko imfula ilepanga sana icongo kabili ilepongolokela pa mutenge wa cibwato no ku konkolokela pa nshi.

Nangu ca kuti ifintu fyalibipiile sana abantu abali ku nse ya cibwato, Noa ena alitemenwe sana ukumona ukuti apusuka pamo no mukashi wakwe na bana bakwe abaume batatu e lyo na bena mwabo. Ulupwa lwa kwa Noa lwali ulwa cishinka. Ilyo Noa amwene ukuti ulupwa lwakwe lonse lwapusuka, alipepele pamo nabo. Apo kwali sana icongo ca mfula ilyo Noa aletasha Yehova pa fyo abacitiile, afwile alikatishe ishiwi pa kupepa.

Noa ali ne citetekelo nga nshi kabili e calengele no kuti Yehova Lesa acingilile no kupususha ulupwa lwakwe. (AbaHebere 11:7) Lelo bushe Noa no lupwa lwakwe baali no kutwalilila ukutetekela Yehova na lintu imfula yatendeke ukuloka? Ee pantu mu nshiku shali no kukonkapo, ifintu fyali no kwafya. Na ifwe kuti twasambililako fimo kuli Noa. Tufwile ukutwalilila ukutetekela Yehova pantu tuleikala mu nshiku ishayafya. Natumone ifyo Noa acitile.

“INSHIKU AMAKUMI YANE AKASUBA NO BUSHIKU”

Imfula yalilokele pe sonde ukwabula ukuleka pa “nshiku amakumi yane (40) akasuba no bushiku.” (Ukutendeka 7:4, 11, 12) Amenshi yalefulilako fye kabili Noa alimwene ukuti Yehova Lesa alecingilila abalungama kabili pa nshita imo alekanda na balwani bakwe.

Bamalaika abengi abakonkelele imibele yabipa iya kwa Satana, balishile “ififulo fyabo ifyabalinga” ku muulu no kwisaupa abana banakashi ba bantu pe sonde kabili bafyele abana amapaka abo baleita ati abaNefili. (Yuda 6; Ukutendeka 6:4) Satana afwile alitemenwe sana ukumona uko bamalaika bapondokeele Lesa pantu aba bamalaika baali no kulenga abantunse ukubipilako. Lelo ilyo Ilyeshi lyaishile, lyalengele bamalaika bambi ukukanapondokela Lesa.

Lintu amenshi yaleya yalefulilako, bamalaika abapondweke tabakwete mwakulosha, bafuulile imibili ya buntu no kubwelelamo ku muulu. Nangu ca kuti balyalwile imibili yabo, tabatalile abafwala imibili ya buntunse na kabili. Tabacingilile abakashi babo na bana lelo babalekele bafwila pamo na bantu bambi ku lyeshi.

Mu nshiku sha kwa Enoke e mo Yehova atendekele ukusoka abantu ukuti aali no konaula abantu ababipa, abashalemutiina. Kanshi pafwile palipitile imyaka nalimo 700 ukutula apo atendekele ukubasoka ukufikila ilyo abonawile. (Ukutendeka 5:24; Yuda 14, 15) Ukufuma ilya nshita, abantu balebipilako fye, baleonaula icalo kabili baali no lukakaala sana. Lelo Lesa tabalekele fye, alibakandile. Bushe Noa no lupwa lwakwe balitemenwe pa fyo Lesa akandile aba bantu?

Awe iyo! Nangu fye ni Lesa uwakwata uluse na o tatemenwe. (Esekiele 33:11) Yehova alefwaya sana ukuti abantu abengi bapusuke. E mulandu wine aebele Enoke ukusoka abantu e lyo no kweba Noa ukukuula icibwato. Pa myaka iingi, Noa no lupwa lwakwe balibombeshe kabili abantu balemona na ko uko balebomba uyu mulimo. Ne cacindamisha, Yehova aebele Noa ‘ukulashimikila abantu pa fyalungama.’ (2 Petro 2:5) Nga filya fine Enoke acitile, Noa na o alesoka abantu pa fyo Lesa aali no kupingula aba pano isonde. Bushe abantu bacitile shani? Ilyo Yesu aali ku muulu, alimwene ifyalecitika mu nshiku sha kwa Noa kabili alandile pali balya bantu ukuti: “Tabapooseleko amano nakalya mpaka ilyeshi lyaisa no kubasenda bonse.”—Mateo 24:39.

Bushe muletontonkanya ukuti finshi Noa no lupwa lwakwe balecita pali shilya nshiku sha kubalilapo 40, ilyo Yehova aisele ku cibwato? Cila bushiku ninshi ne mfula ileloka sana, Noa no lupwa lwakwe bafwile balesakamanana, balewamya mu cibwato e lyo balepeela ne nama ifyo shalekabila. Lelo bushiku bumo, cilya cibwato calisunkene, catendeka no kusela, amenshi yatendeka no kulacimya pa muulu ukufikila ‘cala-elela pa menshi ayali pa muulu we sonde.’ (Ukutendeka 7:17) Ilyo ici cacitike, Yehova alangile ukuti cine cine ni Lesa Wa Maka Yonse.

Noa afwile alitashishe sana Yehova pa fyo amucingilile no lupwa lwakwe na pa fyo Yehova abebele ukusoka abantu. Ilyo Noa no lupwa lwakwe balebomba uyu mulimo, calemoneka kwati baleicusha fye pantu abantu tabapooseleko amano. Ilyo Ilyeshi lishilaisa, Noa afwile alikwete ba ndume inankwe, ba nkashi yakwe, na bepwa, lelo takwali ababikileko amano ku fyo alebeba. Ba mu ng’anda yakwe fye e baleumfwila ifyo alebeba. (Ukutendeka 5:30) Abantu 8 abaali mu cibwato tabaleipeela imilandu pa fyo Lesa akandile abantu pantu balibasokele pa myaka iingi.

Ukufuma ilya nshita Noa ali pa calo ukufika na lelo, Yehova tayaluka. (Malaki 3:6) Yesu Kristu alandile ukuti inshiku tuleikalamo shalipalana sana ne “nshiku sha kwa Noa.” (Mateo 24:37) Tuleikala mu nshita isha-afya sana ishalapwa ilyo Lesa alaonaula cino calo cabipa. Na muno nshiku mwine, abantu ba kwa Lesa balesoka abantu pa kuti abalefwaya ukupusuka bakapusuke. Bushe mulomfwila ubu bukombe? Nga ca kuti mwalisambilila kale icine, mufwile ukulashimikilako bambi ifyo mwasambilila. Nga mwacita ifyo, ninshi mulepashanya Noa no lupwa lwakwe.

BALIPUSWIKE KU LYESHI

Ilyo icibwato cale-elela pa muulu wa menshi, Noa no lupwa lwakwe bafwile baleumfwa uko imbao bapangiile icibwato shaleteta. Bushe Noa alisakamikwe ukuti apo amenshi yalifulishe kuti yaonaula icibwato? Awe iyo. Abantu ababa no mulengulwila e bengatwishika ukuti icibwato kuti caonaika, lelo Noa ena taletwishika na kutwishika. Baibolo itila: ‘Citetekelo calengele ukuti Noa . . . akuule icibwato.’ (AbaHebere 11:7) Alitetekele ifyo Yehova apangene nankwe ukuti ali no kumupususha pamo no lupwa lwakwe ku Lyeshi. (Ukutendeka 6:18, 19) Bushe Kabumba uwapangile umuulu ne sonde na fyonse ifyabamo, kuti afilwa ukucingilila icibwato ukuti cionaika? Awe nakalya! Noa taletwishika na kutwishika ukuti Yehova akacita ifyo amulaile. Na cine, Yehova alibapuswishe!—1 Petro 3:20.

Pa numa ya nshiku 40, imfula iyaleloka akasuba no bushiku yasukile yaleka. Nga kukonka kalenda ya muno nshiku, imfula yalekele ukuloka mu December mu mwaka wa 2370 B.C.E. Lelo abaali mu cibwato, balitwalilile ukwikala no kulabomba imilimo mulya mwine. Cilya cibwato cale-elela fye pa muulu wa menshi ayaiswile pano isonde kabili ayacilile na pa muulu wa mpili. (Ukutendeka 7:19, 20) Noa na bana bakwe abaume, Shemu, Hamu na Yafete bafwile balebombesha pa kuti bapeele inama ifya kulya e lyo no kushisunga bwino. Na kabili filya fine Lesa alengele inama ukwingila mu cibwato ukwabula ubwafya, e fyo ashilengele no kwikala mu cibwato mu mutende.a

Noa afwile alilembele fyonse ifyalecitika. Alilembele ilyo imfula yatendeke na lintu yapwile. Na kabili alilembele ukuti pa numa ya nshiku 150, amenshi ayafimbile isonde lyonse yalitendeke ukukama. Bushiku bumo icibwato casukile ‘caikala pa mpili sha Ararati,’ mu calo ico nomba batila Turkey. Cifwile caikele pali ishi impili mu April mu mwaka wa 2369 B.C.E. Mu mweshi wa June, ninshi palipita ne nshiku 73 e lyo impili shimbi shatendeke ukumoneka. Lyena mu September, ninshi napapita ne myeshi itatu, e lyo Noa afimbwile ulubali lumo ulwa mutenge wa cibwato. Alicitile bwino ukucita ifi pantu mu cibwato mwalingiile ulubuuto na kamwela akasuma. Lelo ilyo Noa ashilafimbula pa mutenge, abalile atuma mwankole pa kuti eshibe nga ca kuti amenshi nayakama no kumona nga kuti baikala pe sonde. Uyu muku mwankole alibwelele, lelo umuku wakonkelepo aleti nga aya, pa kubwela aleisa mu kwikala pa cibwato. Lyena Noa atumine inkunda iyalecita nga yaya, yabwelela mu cibwato ukufikila ilyo yasangile apa kwikala.—Ukutendeka 7:24–8:13.

Ifyo Noa abikileko sana amano, fya kwa Lesa. Afwile lyonse alepepela pamo no lupwa kabili bafwile balelanshanya sana na pali Shibo wa ku muulu uwalebacingilila. Noa ashintilile pali Yehova ukuti alemutungulula mu fintu ifyacindama ifyo alecita. Pa numa ya kwikala mu cibwato ukucila pa mwaka umo, alishibe ukuti amenshi ‘nayoma’ pe sonde, lelo taiswile ku cibwato pa kuti bafume. (Ukutendeka 8:14) Alilolelele ukuti Yehova amwebe ifya kucita.

Imitwe ya ndupwa muno nshiku kuti basambililako ifingi kuli Noa, umwaume uwali ne citetekelo. Tali wa cimfulumfulu, alebombesha, ali uwatekanya kabili alecingilila no lupwa lwakwe. Ico abikileko sana amano, kucita ifyo Yehova Lesa alefwaya. Nga twaba ne citetekelo nga Noa, ulupwa lwesu lukapaalwa.

“FUMA MU CIBWATO”

Bushiku bumo Yehova aebele Noa ati: “Fuma mu cibwato, iwe no mukashi obe na bana bobe abaume pamo na bakashi babo.” Noa no lupwa lwakwe e babalilepo ukufuma, e lyo ifinama fyakonkapo. Bushe ifinama fyalicitile icimfulumfulu pa kufuma? Awe iyo! Baibolo itila fyafumine, “ukulingana ne misango ya fiko.” (Ukutendeka 8:15-19) Ilyo Noa no lupwa lwakwe bafumine mu cibwato, balitemenwe ukumfwa akamwela akasuma akalefuma ku mpili. Na kabili balitemenwe ukumona impili sha Ararati no kusanga ukuti tapali ababifi pe sonde. AbaNefili, bamalaika abapondweke e lyo na bantu bonse ababipa balilobele.b Abantunse balitendeke ukwikala ubumi cipya cipya.

Ilyo bafumine mu cibwato, Noa abalilepo ukukuula icipailo kabili abulilepo inama shimo ishasanguluka, isho baleingisha mu cibwato “apa cinelubali (7) na apa cinelubali,” no kutuula umutuulo wa koca kuli Yehova. (Ukutendeka 7:2; 8:20) Bushe Lesa alipokelele ulya mutuulo?

Ee pantu Baibolo itila: “Yehova aumfwile akacena kasuma.” Yehova aleumfwa sana ububi pa bubifi bwalecitika pano calo, lelo pa numa ya lyeshi, alitemenwe sana ukumona ulupwa ulwa cishinka ulwalefwaisha ukucita ifyo afwaya. Yehova tale-enekela ukuti tabakulalufyanya pantu ilembo limo line litwalilila ukulanda ukuti: “Umutima wa muntu walola fye ku bubi ukutula ku bwaice bwakwe.” (Ukutendeka 8:21) Natulande pa fyo Yehova alangile uluse ku bantunse.

Ilyo Adamu na Efa babembwike, Lesa alitiipile umushili, ne ci calengele ukuti umushili wilamesha bwino ifya kulya. Lelo mu kupita kwa nshita, Lesa alifumishepo icitiipu. Ilyo Lameke afyele umwana, amwinike ati Noa, nalimo icipilibula ukuti “Ukutuusha,” nelyo “Icisansamushi,” kabili Lameke asobele ukuti umwana wakwe aali no kutungulula abantu pa kuti balubuke kuli cilya citiipu. Noa afwile alitemenwe sana ukwishiba ukuti aali mupepi no kumona uko ubu busesemo bwali no kufikilishiwa e lyo ne fyo umushili wali no kulenga ubulimi ukuwama. E mulandu wine Noa atendekele ukulima ilyo fye afumine mu cibwato.—Ukutendeka 3:17, 18; 5:28, 29; 9:20.

Na kabili pali ilya ine nshita, Yehova apeele Noa na bana bakwe amafunde ayashali aya-afya. Pali aya mafunde pali ne funde ilyababindile ukwipaya e lyo no kubomfya umulopa bubi bubi. Lesa na kabili apangene icipangano na bantu kabili abalaile no kuti takatale onaula ifya mweo fyonse ku lyeshi. Pa kulanga abantu ukuti ca cine takatale abonaula ku lyeshi, Yehova alibikileko icishibilo. Ne ci cishibilo, mukolamfula. Lyonse ilyo twamona umukolamfula, tulebukisha icipangano ica kwa Yehova ica kuti takatale onaula ifya mweo ku lyeshi.—Ukutendeka 9:1-17.

Nga ca kuti ilyeshi lya kwa Noa lushimi fye, ninshi no mukolamfula wine nga tawabako. Lelo Noa e ko aali kabili alipitile mu mafya ayengi. Pali ilya nshita, abantu baleikala imyaka iingi, e ico Noa aikele imyaka na imbi 350 pa numa ya lyeshi kabili alipitile mu mafya na yambi ayengi. Bushiku bumo Noa alilufyenye ilyo akolelwe kabili calicililemo ukubipa lintu umwishikulu wakwe Kanaani acitile icabipa icalengele ukuti bamutiipe kumo no lupwa lwakwe. Noa alikeele imyaka iingi ica kuti alimwene no ko abatuntwike muli ena, aba mu nshiku sha kwa Nimrode, balecita ifintu ifyabipa pamo ngo kupepa utulubi no lukakaala.—Ukutendeka 9:21-28; 10:8-11; 11:1-11.

Na ifwe tufwile ukuba aba cishinka nga Noa, na lintu tuli na mafya. Nangu bambi tababikile amano kuli Lesa nelyo baleka ukumubombela, ifwe tufwile fye ukutwalilila ukumubombela. Yehova alatemwa sana nga twatwalilila ukumubombela mu cishinka na lintu fye tuli na mafya. Yesu Kristu atile, “uwashipikisha ukufika na ku mpela, e ukapusuka.”—Mateo 24:13.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 13]

Noa afwile alibikile sana amano ku kupepela capamo no lupwa nangu fye ni lintu ifintu fyabipile

[Icikope pe bula 15]

Ilyo Noa no lupwa lwakwe bafumine mu cibwato, basangile ninshi isonde lyonse lyalisangululwa