Inte sha Bwina Kristu Abakekala ku Muulu
“Pantu ubukaaya bwesu bwa mu muulu.”—ABENA FILIPI 3:20.
1. Mifwaile nshi iyawamisha iyo Yehova akwatila abantunse bamo?
ABENDA mushiki bamo bakateka nge shamfumu kabili bashimapepo mu muulu, ukuteka fye na bamalaika. (1 Abena Korinti 6:2, 3; Ukusokolola 20:6) Mwandi ico caba cine ca kusungusha! Lelo, cali mifwaile ya kwa Yehova, kabili apwishishisha yene ukupitila mu Mwana wakwe uwafyalwa eka, Yesu Kristu. Mulandu nshi Kabumba wesu acitila icintu ca musango yo? Kabili ni shani fintu ukwishiba cene kulingile ukwambukila Umwina Kristu ilelo? Natumone fintu Baibolo yaasuka ifi fipusho.
2. Cipya nshi cintu Yohane Kabatisha abilishe ico Yesu aali no kucita, kabili ici cipya caampene kuli cinshi?
2 Lintu Yohane Kabatisha alepekanishisha Yesu inshila, abilishe ukuti Yesu aali no kucitapo icintu cimo icipya. Icalembwa cisoso kuti: “[Yohane] alebila, aleti, Aleisankonkapo uwancila amaka, uo nshifwile ukwinama no kukakule nshinga sha ndyato shakwe. Ine ndemubatisha ku menshi, lelo wene akamubatisha ku Mupashi wa mushilo.” (Marko 1:7, 8) Ilyo ilya nshita tailafika, takwali nangu umo uwabatishiwe ku mupashi wa mushilo. Iyi yali mitantikile ipya iyabimbilemo umupashi wa mushilo, kabili yakumine imifwaile ya kwa Yehova iyali mupepi no kusokololwa iya kupekanishisha abantunse ku kuteka mu myulu.
‘Ukufyalwa Libili’
3. Fipya nshi pa lwa Bufumu bwa ku muulu fintu Yesu alondolwelele Nikodemo?
3 Mu kukumana kwa mu bumfisolo no muFarise walumbuka, Yesu asokolwele ifyafulilako pa lwa iyi mifwaile ya bulesa. UmuFarise, Nikodemo, aishile kuli Yesu ubushiku, kabili Yesu atile kuli wene: “Ngo muntu [tafyelwe libili, NW], te kuti amone ubufumu bwa kwa Lesa.” (Yohane 3:3) Nikodemo, uyo pamo ngo muFarise afwile alibelengeshe Amalembo ya ciHebere, alishibeko fimo pa lwa cine cakulisha ica Bufumu bwa kwa Lesa. Ibuuku lya kwa Daniele lyasobele ukuti Ubufumu bwali no kupeelwa kuli “umo uwaba ngo mwana wa muntu” na ku “bantu bashila ba Wapulamo.” (Daniele 7:13, 14, 27) Ubufumu bwali no ‘kushonaula no kupesha’ amabufumu yambi yonse kabili bwali no kwiminina umuyayaya. (Daniele 2:44) Cilemoneka kwati, Nikodemo atontonkenye ifyo aya masesemo yali no kufikilishiwa ukukuma ku luko lwa ciYuda; lelo Yesu asosele ukuti pa kumona Ubufumu, umuntu akabile ukufyalwa libili. Nikodemo taumfwikishe umo calolele, e co Yesu atwalilile ukusoso kuti: “Ngo muntu tafyelwe ku menshi na ku Mupashi, te kuti engile mu bufumu bwa kwa Lesa.”—Yohane 3:5.
4. Kuli abo abafyalwa ku mupashi wa mushilo, ni shani fintu ukwampana kwabo na Yehova kwali no kwaluka?
4 Yohane Kabatisha aali nalanda pa lwa kubatishiwa ku mupashi wa mushilo. Yesu nomba alundako no kuti umuntu afwile ukufyalwa ku mupashi wa mushilo nga ali no kwingila mu Bufumu bwa kwa Lesa. Ukupitila muli uku kufyalwa kwaibela, abaume na banakashi bashapwililika balengila mu kwampana kwaibela nga nshi na Yehova Lesa. Basanguka abana bakwe aba kulelwa. Tubelengo kuti: “[Abasekelele Yesu], abatetekele ishina lyakwe, abapeele amaka aya kuba abana ba kwa Lesa: abafyelwe, te ku mulopa, nangu ni ku kufwaya kwa mubili, nangu ku kufwaya kwa mwaume, lelo kuli Lesa.”—Yohane 1:12, 13; Abena Roma 8:15.
Abana ba kwa Lesa
5. Ni lilali lintu abasambi ba busumino babatishiwe ku mupashi wa mushilo, kabili mibombele nshi iyaampanako iya mupashi wa mushilo iyacitike pa nshita imo ine?
5 Lintu Yesu alelanda na Nikodemo, umupashi wa mushilo kale kale ninshi walikila pali Yesu, ukumusuba nge mfumu ya ku nshita ya ku ntanshi mu Bufumu bwa kwa Lesa, kabili Lesa aali naishibisha Yesu apabuuta ngo Mwana Wakwe. (Mateo 3:16, 17) Yehova afyele abana ba ku mupashi na bambi pa Pentekoste 33 C.E. Abasambi ba busumino abalongene mu muputule wa pa muulu mu Yerusalemu balibatishiwe ku mupashi wa mushilo. Pa nshita imo ine, balifyelwe libili ku mupashi wa mushilo ku kuba abana baume aba kwa Lesa aba ku mupashi. (Imilimo 2:2-4, 38; Abena Roma 8:15) Mu kulundapo, basubilwe no mupashi wa mushilo mu kuba ne cilolwa ca bupyani bwa ku muulu ubwa ku nshita ya ku ntanshi, kabili balikakatikwe mu kubalilapo ku mupashi wa mushilo nge cikatilo ca kushininkishishako lilye subilo lya ku muulu.—2 Abena Korinti 1:21, 22.
6. Mifwaile nshi iya kwa Yehova ukukuma ku Bufumu bwa mu muulu, kabili mulandu nshi cabela icalingisha ukuti abantunse bakakanemo?
6 Aba e bali abantunse bashapwililika aba kubalilapo abasalilwe na Lesa ukwingila mu Bufumu. E kutila, pa numa ya mfwa yabo no kubuuka, baali no kusanguka ulubali lwa kuteyanya kwa Bufumu bwa ku muulu ubuli no kuteka abantunse na bamalaika. Yaba mifwaile ya kwa Yehova ukuti ukupitila muli ubu Bufumu, ishina lyakwe ilikulu likashishiwe na bumulopwe bwakwe bukebelwe pa ntanshi ya bubumbo bonse. (Mateo 6:9, 10; Yohane 12:28) Fintu caba icalingisha ukuti abantunse baakane muli bulya Bufumu! Satana abomfeshe abantunse lintu aimisheko ukusonsomba kwa kubalilapo ukwa kulwisha bumulopwe bwa kwa Yehova ku numa mwi bala lya Edene, kabili nomba imifwaile ya kwa Yehova ya kuti abantunse bakabimbwemo mu kwasuka kulya kusonsomba. (Ukutendeka 3:1-6; Yohane 8:44) Umutumwa Petro alembeele abantu basalilwe ukuteka muli bulya Bufumu ati: “Abe uwapaalwa Lesa kabili Wishi wa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu! Umwabelo luse lwakwe ulwingi atufyalile libili ku kuba no kucetekela kwa mweo mu kubuuka kwa kwa Yesu Kristu ku bafwa, ku kukwato bupyani ubushingabola, ubushingakowela, ubushingabonsa, ubwabakilwa imwe mu muulu.”—1 Petro 1:3, 4.
7. Kwampana nshi ukwaibela uko abo ababatishiwa ku mupashi wa mushilo baipakisha na Yesu?
7 Pamo nga abana baume ba kwa Lesa aba kulelwa, aba Abena Kristu basalwa basangwike bamunyina ba kwa Yesu Kristu. (Abena Roma 8:16, 17; 9:4, 26; AbaHebere 2:11) Apantu Yesu ashininkishe ukuba e Lubuto lwalaiwe kuli Abrahamu, aba Abena Kristu basubwa no mupashi baba lubali lubiye, nelyo ulwatanununwa ulwa lulya Lubuto, ululi no kuleta amapaalo pa mutundu wa muntu abatetekela. (Ukutendeka 22:17, 18; Abena Galatia 3:16, 26, 29) Amapaalo nshi? Ishuko lya kulubulwa ku lubembu no kuwikishiwa kuli Lesa ne lya kumubombela pali nomba na ku ciyayaya. (Mateo 4:23; 20:28; Yohane 3:16, 36; 1 Yohane 2:1, 2) Abena Kristu basubwa pe sonde batungulula abalungama kuli aya mapaalo pa kucitilo bunte pa lwa kwa munyinabo wa ku mupashi Yesu Kristu na kuli Shibo umuleshi, Yehova Lesa.—Imilimo 1:8; AbaHebere 13:15.
8. “Ukusokololwa” kwa bana baume ba kwa Lesa abafyalwa ku mupashi cinshi?
8 Baibolo ilanda pa lwa “kusokololwa” kwa aba bana baume ba kwa Lesa abafyalwa ku mupashi. (Abena Roma 8:19) Ukwingila mu Bufumu nge shamfumu shinankwe isha kwa Yesu, bakakana mu konaula imicitile ya fintu iya calo ca kwa Satana. Pa numa ya ico, pa myaka ikana limo, bakaafwa ukupisha ubunonshi bwe lambo lya cilubula ku mutundu wa muntu na muli fyo ukusumbula umushobo wa buntunse ku kupwililika uko Adamu alufishe. (2 Abena Tesalonika 1:8-10; Ukusokolola 2:26, 27; 20:6; 22:1, 2) Ukusokololwa kwabo kusanshamo ifi fyonse. Cintu cimo ico ifibumbwa fya buntunse abasumina balolela mu kufulukisha.
9. Ni shani fintu Baibolo ita ibumba lya mu kusaalala kwa calo ilya Bena Kristu basubwa?
9 Ibumba lya mu kusaalala kwa calo ilya Bena Kristu basubwa lyaba ‘cilonganino ca mabeli ayalembwa mu muulu.’ (AbaHebere 12:23) E ba kubalilapo ukumwenamo mwi lambo lya cilubula ilya kwa Yesu. Na kabili baba “mubili wa kwa Kristu,” icilangilila ukwampana kwabo ukwabamo isenge pa kati kabo na kuli Yesu. (1 Abena Korinti 12:27) Paulo alembele ukuti: “Ifyo umubili waba umo kabili waba ne filundwa ifingi, ne filundwa fyonse fya mubili nelyo fyabe fingi, fyabo mubili umo; ifyo fine na Kristu. Pantu ku Mupashi umo e ko ifwe bonse twabatishiwe ukuti twingile mu Mubili umo, abaYuda atemwa abena Hela, abasha atemwa abantungwa; ifwe bonse twanwenshiweko Umupashi umo.”—1 Abena Korinti 12:12, 13; Abena Roma 12:5; Abena Efese 1:22, 23; 3:6.
“Israele wa kwa Lesa”
10, 11. Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, mulandu nshi Israele mupya akabilwe, kabili ni bani bapangile ulu luko lupya?
10 Pa myaka ukucila 1,500 pa ntanshi Yesu talaisa nga Mesia walaiwe, uluko lwa ku mubili ulwa Israele lwali bantu baibela aba kwa Yehova. Te mulandu no kucinkulwako libili libili, uluko nge bumba lyonse lwashininkishe ukubulwa ubusumino. Lintu Yesu amoneke, uluko lwalimukeene. (Yohane 1:11) Muli ifyo, Yesu aebele intungulushi sha fya mapepo isha ciYuda ukuti: “Ubufumu bwa kwa Lesa bukapokwa kuli imwe no kupeelwa ku luko ululetwale fisabo fya buko.” (Mateo 21:43) Ukwishiba ulo “luko ululetwale fisabo fya [Bufumu]” kwalicindama pa kupusunsuka.
11 Uluko lupya cilonganino ca Bena Krisu basubwa, icafyelwe pa Pentekoste 33 C.E. Ifilundwa fya luko ifya kubalilapo bali basambi ba ciYuda aba kwa Yesu abamupokelele nge Mfumu yabo iya ku muulu. (Imilimo 2:5, 32-36) Nangu cibe fyo, baali filundwa fya luko lupya ulwa kwa Lesa, te pa cishinte ca kube ntuntuko sha ciYuda, lelo pa cishinte ca citetekelo muli Yesu. Muli ifyo, uyu Israele mupya uwa kwa Lesa aali uwaibela—uluko lwa ku mupashi. Lintu ubwingi bwa baYuda bakeene ukupokelela Yesu, ubwite bwa kuba ulubali lwa luko lupya bwatambulwilwe ku bena Samaria kabili lyene ku Bena fyalo. Uluko lupya lwaitilwe “Israele wa kwa Lesa.”—Abena Galatia 6:16.
12, 13. Ni shani fintu caishilemonekesha ukuti Israele mupya taali fye cakaniko ca buYuda?
12 Muli Israele wa pa kale, lintu abashali baYuda babele insangu, baali no kuinashisha kwi Funde lya kwa Mose, kabili abaume bali no kulangilila ici ukupitila mu kusembululwa. (Ukufuma 12:48, 49) Abena Kristu ba ciYuda bamo bayumfwile ukuti e fyo cifwile ukuba na ku bashali baYuda muli Israele wa kwa Lesa. Nangu cibe fyo, Yehova akwete icintu capusanako mu muntontonkanya. Umupashi wa mushilo watungulwile umutumwa Petro ku ŋanda ya Mwina fyalo Korneli. Lintu Korneli no lupwa lwakwe bayankwile ku kushimikila kwa kwa Petro, bapokelele umupashi wa mushilo—ilyo bashilati babatishiwe fye no kubatishiwa mu menshi. Mu kumonekesha ici calangilile ukuti Yehova aali napokelela aba Bena fyalo pamo nge filundwa fya kwa Israele wa kwa Lesa ukwabula ukufwaya ukuti banakile kwi Funde lya kwa Mose.—Imilimo 10:21-48.
13 Abasumina bamo basangile ici ukuba icakosa ukupokelela, kabili mu kwangufyanya umulandu onse walilandilwepo na batumwa na bakalamba mu Yerusalemu. Lilye bumba lyaletungulula lyakutike ku bunte bwalondolwele mu kushika fintu umupashi wa mushilo wabombele pa basumina abashali baYuda. Ukusapika Baibolo kwalangilile ukuti ici calefikilisha amasesemo yapuutwamo. (Esaya 55:5; Amose 9:11, 12) Ukupingulapo kwalungama kwalifikilwepo ukwa kuti: Abena Kristu abashali baYuda tabakabile ukunakila kwi Funde lya kwa Mose. (Imilimo 15:1, 6-29) Muli ifyo, Israele wa ku mupashi mu cine cine aali luko ulupya, te cakaniko fye ca buYuda.
14. Cinshi cilangililwa no kwita kwa kwa Yakobo ukwa cilonganino ca Bwina Kristu nge “mikowa ikumi na ibili iya mu basalangana”?
14 Mu kumfwana ne ci, lintu alelembela Abena Kristu basubwa mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, umusambi Yakobo alungatike kalata wakwe ku “mikowa ikumi na ibili iya mu basalangana.” (Yakobo 1:1; Ukusokolola 7:3-8) Kwena, abaikele muli Israele mupya tabapeelwe imikowa ya kulungatika. Tababapaatwile mu mikowa yaibela 12 muli Israele wa ku mupashi nga fintu cali muli Israele wa ku mubili. Nangu ni fyo, inumbwilo yapuutwamo iya kwa Yakobo ilangilila ukuti mu menso ya kwa Yehova Israele wa kwa Lesa aali napyana umupwilapo imikowa 12 iya Israele wa cifyalilwa. Nga ca kuti umwina Israele wa cifyalilwa abele ulubali lwa luko lupya, intuntuko yakwe iya ku mubili—nangu cingatila aali wa mu mukowa wa kwa Yuda nelyo uwa kwa Lebi—tacapilibwile kantu.—Abena Galatia 3:28; Abena Filipi 3:5, 6.
Icipingo Cipya
15, 16. (a) Ni shani fintu Yehova amona ifilundwa fya Israele wa kwa Lesa abashili abaYuda? (b) Ni pa cishinte nshi ica mwi funde Israele mupya aimikilwe?
15 Mu menso ya kwa Yehova, ifilundwa fya ulu luko lupya abashali bena Israele baYuda ba ku mupashi abashili ba kutwishika no kutwishika! Umutumwa Paulo alondolwele ukuti: “UmuYuda te wa mu kumoneka fye, nangu kusembululwa te kwa mu kumoneka fye mu mubili, iyo; lelo umuYuda ni uyo uuli umuYuda mu mutima, no kusembululwa kwine kwa mutima, kwa mupashi, te kwa malembo iyo; uwabe fi ukutashiwa kwakwe takufuma ku bantu, lelo ni kuli Lesa.” (Abena Roma 2:28, 29) Abena fyalo abengi balyankwile ku bwite bwa kuba ulubali lwa Israele wa kwa Lesa, kabili ici ca kucitika cafikilishe amasesemo ya Baibolo. Ku ca kumwenako, kasesema Hosea alembele ukuti: “Nkalililo bulanda Talililwabulanda, nkasosa na kuli Te-bantu-bandi, nkatila, Ni ’mwe bantu bandi; na bo bakatila, Ni ’mwe Lesa wesu.”—Hosea 2:23; Abena Roma 11:25, 26.
16 Nga ca kuti abena Israele ba ku mupashi tabaali pe samba lya cipingo ce Funde lya kwa Mose, ni pa cishinte nshi babelele ulubali lwa luko lupya? Yehova acitile icipingo cipya ukupitila muli Yesu no lu luko lwa ku mupashi. (AbaHebere 9:15) Lintu Yesu atendeke Icibukisho ca mfwa yakwe, pa Nisani 14, 33 C.E., apishishe umukate no mwangashi ku batumwa ba busumino 11 no kusoso kuti umwangashi waiminineko ‘umulopa wa cipingo cipya.’ (Mateo 26:28; Yeremia 31:31-34) Nga fintu cashimikwa mu bulondoloshi bwalembwa ubwa kwa Luka, Yesu asosele ukuti ulukombo lwa mwangashi lwaiminineko “icipingo cipya.” (Luka 22:20) Mu kufikilishiwa kwa mashiwi ya kwa Yesu, lintu umupashi wa mushilo wapongolwelwe pa Pentekoste na Israele wa kwa Lesa afyalwa, Ubufumu bwalipokelwe ukufuma kuli Israele wa ku mubili no kupeelwa ku luko lupya, ulwa ku mupashi. Mu cifulo ca Israele wa ku mubili, ulu luko lupya nomba lwabele umubomfi wa kwa Yehova, uwapangwa ne nte shakwe.—Esaya 43:10, 11.
“Yerusalemu Mupya”
17, 18. Bulondoloshi nshi bwapeelwa mwi buuku lya Ukusokolola ubwa bukata ubupembelela Abena Kristu basubwa?
17 Mwandi bukata ubulepembelela abakwata ishuko lya kwakana mu bwite bwa ku muulu! Kabili mwandi fintu tucincimushiwa ukusambilila ulwa fipapwa ifibapembelela! Ibuuku lya Ukusokolola lilatupeelako icitontonshi ca kucincimusha pa lwa bupyani bwabo ubwa mu muulu. Ku ca kumwenako, pa Ukusokolola 4:4, tubelengapo kuti: “Ukushinguluke cipuna ca bufumu [ica kwa Yehova] kwali ifipuna fya bufumu amakumi yabili na fine, na pa fipuna ifi abakalamba amakumi yabili na bane baikelepo, nabafwala amalaya yabuuta, ne filongwe fya golde pa mitwe yabo.” Aba abakalamba 24 Bena Kristu basubwa, ababuushiwa kabili abo nomba baikala mu fifulo fya mu muulu ifyo Yehova abalaile. Ifilongwe fyabo ne fipuna fya bufumu fitucinkulako ulwa bumfumu bwabo. Na kabili, tontonkanya ulwe shuko lyabo ilyasumbukisha ilya kubomba ukushinguluke cipuna ca bufumu ica kwa Yehova!
18 Pa Ukusokolola 14:1, na kabili tulasanikilwa pa lwa bene: “[Naliloleshe], kabili moneni, Umwana wa mpaanga naiminina pa lupili lwa Sione, kabili pamo nankwe pali aba makana umwanda umo na ’makana amakumi yane na ’makana yane, abakwate shina lyakwe ne shina lya kwa Wishi lyalilembwa pa mpumi shabo.” Pano tulemona impendwa yapimwa iya aba basubwa iya 144,000. Imibele yabo iya cifumu ilamonwa mu mano ya kuti beminina ne Mfumu yabikwa pa cipuna ca bufumu iya kwa Yehova, “Umwana wa mpaanga,” Yesu. Kabili bali pa lupili lwa Sione ulwa mu muulu. Ulupili lwa Sione ulwa pe sonde e kwabelele Yerusalemu, umusumba wa cifumu uwa Israele. Ulupili lwa Sione wa ku muulu lwimininako icifulo casumbulwa ica kwa Yesu ne mpyani shinankwe, abapanga Yerusalemu wa ku muulu.—2 Imilandu 5:2; Ilumbo 2:6.
19, 20. (a) Kuteyanya nshi ukwa ku muulu uko Abena Kristu basubwa bakabako ulubali? (b) Ni pa ciputulwa ca nshita nshi Yehova asala abakekala mu muulu?
19 Mu kumfwana ne ci, abasubwa mu bukata bwabo ubwa mu muulu na kabili betwa nga “Yerusalemu mupya.” (Ukusokolola 21:2) Yerusalemu wa pe sonde aali “musumba wa Mfumu nkulu” na kabili icifulo ce tempele. (Mateo 5:35) Yerusalemu mupya uwa ku muulu kuteyanya kwa Bufumu muli ubo Mulopwe wakulisha, Yehova, ne Mfumu yakwe iyasontwa, Yesu, nomba batekela kabili muli ubo umulimo wa bushimapepo ucitilwa ilyo amapaalo yafumba yalepongoloka ukufuma ku cipuna ca bufumu ica kwa Yehova ku kuposha umutundu wa muntu. (Ukusokolola 21:10, 11; 22:1-5) Mu cimonwa na cimbi Yohane aumfwa Abena Kristu basubwa aba busumino, ababuushiwa baloshiwako ngo ‘mukashi wa Mwana wa mpaanga.’ Mwandi cilangililo ca cikabilila ici cipeela pa lwe senge ilyo bakaipakisha na Yesu no kunakila wene mu kuitemenwa! Elenganya ubuseko mu muulu lintu uwa kulekelesha pali bene mu kupelako apokelela icilambu cakwe ica ku muulu. Nomba, mu kupelako, “ubwinga bwa Mwana wa mpaanga” kuti bwacitika! Kulya kuteyanya kwa cifumu ukwa ku muulu lyene kukakumanina.—Ukusokolola 19:6-8.
20 Ee, amapaalo yawamisha yabakilwa abo umutumwa Paulo asoseleko ukuti: “Pantu ubukaaya bwesu bwa mu muulu.” (Abena Filipi 3:20) Mupepi ne myaka amakana yabili, Yehova alasala abana bakwe aba ku mupashi no kubapekanishisha ubupyani bwa mu muulu. Ukulingana no bushininkisho bonse, uyu mulimo wa kusala no kupekanya uli mupepi no kupwa. Lelo kwali no kukonkapo ifyalundwapo, nga fintu fyasokololwa na Yohane mu cimonwa cakwe icalembwa mu Ukusokolola icipandwa 7. E co nomba, ibumba limbi lya Bena Kristu lyafwaya ukuti tulisakamane, kabili tuli no kulanguluka pali ili bumba mu cipande cikonkelepo.
Bushe Uleibukisha?
◻ Ni mu nshila nshi ishapusanapusana umupashi ubombela pali abo abali no kupyane myulu?
◻ Kwampana kwabamo isenge nshi uko abasubwa baipakisha na Yehova? na Yesu?
◻ Ni shani fintu icilonganino ca Bena Kristu basubwa calondololwa muli Baibolo?
◻ Ni pa cishinte nshi ica mwi funde apo Israele wa kwa Lesa aimikilweko?
◻ Mashuko nshi aya ku muulu ayapembelela Abena Kristu basubwa?
[Ifikope pe bula 10]
Pa ciputulwa ca nshita ica myaka mupepi na makana yabili, Yehova asalile abali no kuteka mu Bufumu bwa mu muulu