Ifyebo Ififumine mu Mpapulo Shili mu Katabo ka Mikalile no Mulimo Tubomba
MARCH 2-8
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | UKUTENDEKA 22-23
“Lesa Alyeseshe Abrahamu”
Mulandu Nshi Lesa Aebele Abrahamu Ukutuula Umwana Wakwe Ilambo?
Tontonkanyeni pa mashiwi Yehova aebele Abrahamu ukuti: “Buula umwana obe umwaume, umwana obe umo fye mpo uo watemwisha, Isaki, . . . umutuule ngo mutuulo wa koca.” (Ukutendeka 22:2) Nga mwamona, Yehova alandile pali Isaki ukuti umwana “uo watemwisha.” Yehova alishibe ifyo Abrahamu atemenwe Isaki. Lesa na o alitemwa Umwana wakwe, Yesu. Yehova alitemwa nga nshi Yesu ica kuti imiku ibili alandile pali ena ukuti, “Umwana wandi, uo natemwa.”—Marko 1:11; 9:7.
Na kabili, ilyo Yehova ale-eba Abrahamu ukutuula Isaki ilambo, alimucindike. Umuntu umo uwasoma Baibolo atile “SHIKULU alishibe ifyo Abrahamu ali no kubipilwa sana pa kutuula umwana wakwe ilambo.” Nge fyo twingenekela, ifi Yehova aebele Abrahamu fyali no kulenga Abrahamu ukumfwa sana ubulanda; e fyo cali na kuli Yehova, te kuti twelenganye no kwelenganya ifyo aumfwile sana ubulanda ilyo alemona Umwana wakwe uo atemwa alecula mpaka afwa. Ukwabula no kutwishika, imfwa ya kwa Yesu e cintu icaleteele sana Yehova ubulanda kabili takwakabe na cimbi icikamuletela sana ubulanda nge ci.
Kanshi, nangu ca kutila kuti twaumfwa ububi pa fyo Yehova aebele Abrahamu ukucita, kuti cawama ukulaibukisha ukuti Yehova tasuminishe uyu mwaume wa citetekelo ukutuula umwana wakwe ilambo. Talekele Abrahamu ukuba no bulanda ubukalamba ubo ali no kukwata atuula umwana wakwe; alicingilile Isaki ku mfwa. Nomba Yehova ena takeenye “Umwana wakwe lelo alimupeele pa mulandu wa ifwe bonse.” (Abena Roma 8:32) Mulandu nshi Yehova alekele ukuti icintu cabipa ifi cicitike? Ni pa kuti ‘tukwate umweo.’ (1 Yohane 4:9) Ala mwandini ici Lesa acitile cilenga twaishiba ukuti alitutemwa nga nshi! Kanshi na ifwe tufwile ukumutemwa!
Muleumfwila Lesa pa Kuti Mukanonkelemo mu Malayo Alapa Ukufikilisha
6 Yehova Lesa alalapa pa kuti abantunse abashapwililika bacetekele mu malayo yakwe. Abomfya amashiwi pamo nga “‘Na pali ne mwine,’ e fyasosa Shikulu Mulopwe Yehova.” (Esek. 17:16) Baibolo ilondolola ukuti Yehova Lesa alilapile ukucila pa miku 40 ilyo kwacitike ifintu ifyalekanalekana. Nalimo inshita twaishiba sana ni lilya Lesa alapile kuli Abrahamu. Pa myaka iingi, Yehova alipangene ifipangano na Abrahamu ifyalelangilila ukuti Umwana uwalailwe ali no kufuma muli Abrahamu ukupitila mu mwana wakwe Isaki. (Ukute. 12:1-3, 7; 13:14-17; 15:5, 18; 21:12) Lyena Yehova alyeseshe Abrahamu ubwesho ubukalamba nga nshi, ubwa kutuula ilambo umwana wakwe uo atemenwe sana. Ilyo line fye, Abrahamu alyumfwilile ifyo Lesa amwebele, kabili ilyo fye afwaile ukutuula Isaki ilambo, malaika wa kwa Lesa alimuleseshe. Lyena Lesa alapile ati: “Nailapa, . . . ukutila pa mulandu wa kuti wacita ici cintu kabili taukene ukumpeela umwana obe umwaume, umo fye mpo, ukupaala nkakupaala kabili ukufusha nkafusha abakafuma mu mwana obe nge ntanda sha mu muulu kabili ngo mucanga wa mu lulamba lwa bemba; kabili abakafuma mu mwana obe bakapoka impongolo sha balwani babo. Kabili mu mwana obe e mo inko shonse isha pe sonde shikaimwena amapaalo pa mulandu wa kuti naumfwa kwi shiwi lyandi.”—Ukute. 22:1-3, 9-12, 15-18.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Yehova Amwitile Ati “Cibusa Wandi”
13 Ilyo Abrahamu aile mu kupeela umwana wakwe ilambo aebele ababomfi abo aile na bo ati: “Shaleni pano ne mpunda, lelo ine no mulumendo tuleya kulya ku kupepa kabili twalamusanga pano pene.” (Ukutendeka 22:5) Bushe Abrahamu aloseshe mwi pa kulanda aya mashiwi? Apo Abrahamu alishibe ukuti ali no kupeela Isaki ilambo, bushe alebepa fye filya alandile ukuti twalabwela twalamusanga pano pene? Awe, Baibolo itila Abrahamu alicetekele ukuti Yehova ali no kubuusha Isaki ku bafwa. (Belengeni AbaHebere 11:19.) Abrahamu alishibe ukuti Yehova e wamupeele amaka ya kukwata umwana nangu ca kuti ena no mwina mwakwe Sara balikotele sana. (AbaHebere 11:11, 12, 18) E ico alishibe ukuti Yehova te kuti afilwe ukucita icintu nangu cimo. Nangu ca kuti Abrahamu taishibe icali no kucitika pali bulya bushiku, alicetekele ukuti Yehova ali no kubuusha umwana wakwe pa kuti fyonse ifyo alaile fikafikilishiwe. Kanshi e mulandu wine Abrahamu etilwa ukuti, “wishi wa bantu bonse ababa ne citetekelo.”
w17 02 ibu. 30 para. 2
Amepusho Ukufuma Ku Babelenga
Icishinka calenga bune, Yehova alasalapo ukukanaishibila libela fyonse ifitucitikila. Ukulanda ukuti Lesa alasalila libela amesho tukakwata calola mu kuti alishibila libela fyonse fye ifikatucitikila ku ntanshi. Lelo ifi te fyo Amalembo yalanda. Lesa nga alefwaya kuti aishiba fyonse ifikacitika ku ntanshi. (Esa. 46:10) Lelo Baibolo itulanga ukuti alasala ifyo alefwaya ukwishibila libela. (Ukute. 18:20, 21; 22:12) Yehova tabomfya bubi bubi amaka akwata ayakwishibila libela ifikacitika ica kuti atwikala na pa buntungwa twakwata ubwa kuisalila ifya kucita. Bushe ifi te fyo twingenekela Lesa ukucita uwacindika ubuntungwa atupeela kabili uucita ifintu ukulingana ne mibele yakwe?—Amala. 32:4; 2 Kor. 3:17.
it-1-E ibu. 604 para. 5
Cinshi calengele Abrahamu bamwite ukuti mulungami libe ninshi Kristu talafwa?
Kanshi icitetekelo Abrahamu akwete ne milimo alebomba e yalengele Lesa ‘amumone ukuti mulungami.’ (Rom. 4:20-22) Lelo ici tacilolele mu kuti Abrahamu na bambi abali ne citetekelo ninshi Yesu talaisa pano isonde bali abapwililika, awe. Apo balitetekele mu “mwana” uo Lesa alaile kabili balenakila amafunde ya kwa Lesa, Lesa alebamona ukuti balungami ukupusanako na bantu bambi abo alemona ukuti tabalungama. (Ukute. 3:15; Amalu. 119:2, 3) Yehova alebamona ukuti bali ababula umulandu nga kubalinganya ku bantu abataluka kuli Lesa. (Amalu. 32:1, 2; Efes. 2:12) Kanshi pa mulandu wa kuti bali ne citetekelo, Lesa aleba ifibusa na aba bantu abashapwililika kabili alebapaala, na lyo line taleyalula amafunde yakwe ayalungama ayakuma umulinganya. (Amalu. 36:10) Aba bantu balilwike ukuti balekabila uwakubalubula ku lubembu kabili balelolela inshita ilyo Lesa akabalubula.—Amalu. 49:7-9; Heb. 9:26.
MARCH 9-15
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | UKUTENDEKA 24
“Ukafwaile Isaki Umukashi”
“Ndeya Nankwe”
Abrahamu aebele Eliesere ukulapa ukuti takafwaile Isaki umukashi mu bena Kanaani. Mulandu nshi? Pantu abena Kanaani tabacindike kabili tabalepepa Yehova Lesa. Abrahamu alishibe ukuti Yehova mu kupita kwa nshita, aali no kukanda abena Kanaani pa fyabipa ifyo balecita. Abrahamu talefwaya umwana wakwe Isaki, uo atemenwe sana, ukulaikala na aba abantu abali ne mibele yabipa. Alishibe no kuti mu mwana wakwe e mo amalayo ya kwa Lesa yali no kufikilishiwa.—Ukutendeka 15:16; 17:19; 24:2-4.
“Ndeya Nankwe”
Eliesere abebele no kuti ilyo afikile pa cishima mupepi na ku Harani, alipepele kuli Yehova Lesa ukuti amulange umwanakashi uulingile ukuupwa kuli Isaki. Acitile shani ifyo? Eliesere aebele Lesa ukuti umwanakashi uo alefwaya Isaki ukuupa alingile ukwisa ku cishima. Nga amulomba amenshi, uyu umwanakashi alingile ukupeela Eliesere amenshi e lyo alingile no kunwesha ne ngamila. (Ukutendeka 24:12-14) Bushe uwaishile ku cishima no kucita ifyo Eliesere alombele nani? Ni Rebeka! Elenganyeni ifyo nalimo Rebeka aumfwile nga ca kuti alyumfwile uko Eliesere aleeba ba lupwa lwakwe pali fyonse ifyacitike!
wp16.3 ibu. 14 amapara. 6-7
“Ndeya Nankwe”
Ilyo Eliesere ashilaima, aipwishe Abrahamu ukuti: “Inga ca kutila umwanakashi akaana ukwisa na ine?” Abrahamu ayaswike ati: “Ninshi umulapo walapa kuli ine wapwa.” (Ukutendeka 24:39, 41) Mu lupwa lwa kwa Betuele namo, umukashana alikwete insambu sha kulanda ifyo alefwaya. Eliesere alitemenwe sana pa fyo ifintu fyaendele ica kuti ubushiku bwakonkelepo alandile ukuti alefwaya ukubwelelamo bwangu ku Kanaani capamo na Rebeka. Na lyo line, balupwa lwa kwa Rebeka balefwaya ukuti ekaleko nabo nangu fye pa nshiku 10. Pa kuti beshibe ifya kucita, batile: “Natwite umukashana tuyumfwile pa kanwa kakwe.”—Ukutendeka 24:57.
Calyafishe sana pa kuti Rebeka asale ifyo ali no kucita. Finshi aali no kubasuka? Bushe ali no kumfwila bawishi na ndume yakwe uluse pa kuti eya na Eliesere ku cifulo uko ashaishibe? Nelyo bushe amwene ukuti lishuko ukuya pali ilya ine nshita apo ifyacitike fyalelanga ukuti Yehova e walefwaya ukuti ficitike? Nangu ca kuti ifintu fyacitike mu kwangufyanya, ilyo Rebeka ayaswike, alilangile ifyo aumfwile nangu ca kuti taishibe ifyali no kucitika. Ayaswike ati: “Ee ndeya nankwe.”—Ukutendeka 24:58.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
“Ndeya Nankwe”
Bushiku bumo icungulo ilyo apwile ukutapila amenshi mu mutondo, shikulubantu umo alimubutukiile no kumulomba ati: “Leka nwemo utumenshi mu mutondo obe.” Uyu shikulubantu alombele fye utumenshi, lelo pa kulomba aali no mucinshi. Rebeka alimwene ukuti uyu shikulubantu afumine ukutali, e ico mu kwangufyanya aikishe umutondo wakwe no kupeela shikulubantu amenshi pa kuti enganwamo amenshi ayali ayatalala bwino. Rebeka amwene ingamila 10 isho shikulubantu ali nasho kabili mu co balebikamo amenshi ya kuti shinwe tamwali. Alimwene ne fyo shikulubantu alemulolekesha kabili alefwaisha ukumwafwa, e ico atile: “Ne ngamila shenu na sho ndeshitapila mpaka shipwe ukunwa.”—Ukutendeka 24:17-19.
Moneni ukuti Rebeka talandile fye ukutila nalatapila ingamila 10 amenshi ya kunwa, lelo alandile ukuti nalashitapila amenshi mpaka shipwe ukunwa. Ingamila imo nga ili sana ne cilaka, ilanwa amenshi ukucila pa malita 95. Kanshi nga ca kuti ingamila shonse 10 shali ne cilaka sana, ninshi Rebeka alibombeshe sana pa kuti ingamila shonse 10 shinwe. Na lyo line, cimoneka kwati tashakwete sana icilaka. Nomba bushe Rebeka alishibe ukuti tashakwete sana icilaka ilyo alandile ukuti alashitapila amenshi? Awe. Aliipeeleshe, kabili alefwaya sana ukubombesha pa kuti afwilishe shikulubantu uo ashaishibe no kwishiba. Shikulubantu alisumiine ukumwafwa kabili aletamba uko Rebeka aletapa amenshi no kuyetila umo ingamila shalenwina.—Ukutendeka 24:20, 21.
wp16.3 13, ftn.
“Ndeya Nankwe”
Nangu ca kuti cali cungulo, tapaba apo Baibolo yalanda ukuti Rebeka alikeele pa cishima inshita iitali. Tayalanda no kuti balupwa lwakwe balileele ilyo Rebeka abwelelemo ku ng’anda kabili tayalanda no kuti kwali uo batumine ukuya mukumona icalengele akokole.
“Ndeya Nankwe”
Lyena inshita iyo twacilandapo pa kutendeka kwa cino cipande yalifikile. Ilyo bafikile ku Negebu, ninshi akasuba nakatendeke ukuwa, Rebeka amwene umwaume aleenda mu mpanga. Alemoneka kwati pali ifyo aletontonkanyapo sana. Baibolo ilanda ukuti “alikile ulubilo pa ngamila” kabili nalimo talolelele no kuti ingamila iikale pa nshi. Lyena aipwishe uwalemutungulula ati: “Nani ulya muntu uule-enda mu mpanga ukwisa ku kutukumanya?” Ilyo bamwebele ukuti ni Isaki, aliifimbile icifimbo ku mutwe. (Ukutendeka 24:62-65) Cinshi acitiile ifi? Nalimo icalengele, ni co alefwaya ukulanga umucinshi ku wali no kuba umwina mwakwe. Bambi kuti batontonkanya ukuti ifyo Rebeka acitile te kuti umuntu aficite pali ino nshita. Na lyo line, bonse fye kuti twasambililako kuli ifi Rebeka ali uwaicefya pantu bonse tulingile ukuba abaicefya.
MARCH 16-22
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | UKUTENDEKA 25-26
“Esau Ashitisha Ububeli”
it-1-E ibu. 1242
Yakobo
Yakobo alipuseneko na ndume nankwe Esau uo wishi atemenwe, Esau alishibe ukwipaya inama kabili alitemenwe mu mpanga. Lelo Baibolo ilondolola Yakobo ukuti “ali muntu uwa kaele, uwaleikala mu matenti,” ali ni kacema, alebomba bwino imilimo ya pa ng’anda, kabili e o banyina batemenwe sana. (Ukute. 25:27, 28) Ishiwi lya ciHebere ilya kuti tam ilyo bapilibula ukuti “uwa kaele” balibomfya nga balelanda pa muntu uo Lesa atemwa. Ku ca kumwenako, “abasumya umulopa bapata onse uwa kaele,” lelo Yehova alaya ukuti “inshita ya ku ntanshi iya ulya muntu [uwa kaele] ikaba iya mutende.” (Amapi. 29:10; Amalu. 37:37) Baibolo ilondolola Yobo ukuti “aali uwa kaele [mu ciHebere tam] kabili umulungami.”—Yobo 1:1, 8; 2:3.
Cinshi Tulingile Ukulatashisha?
11 Icabipa ca kuti abantu bamo abo Baibolo yalandapo tabaletasha. Ku ca kumwenako, nangu ca kuti abafyashi ba kwa Esau balitemenwe Yehova kabili balimucindike, Esau ena tacindike ifya mushilo. (Belengeni AbaHebere 12:16.) Finshi fyalengele cishibikwe ukuti Esau taletasha? Alyangufyenye ukukabula ububeli ne mbale ya fya kulya no mwaice wakwe Yakobo. (Ukute. 25:30-34) Pa numa Esau alyumfwile ububi sana pa fyo acitile. Apo tacindike ububeli, talingile no kuilishanya ilyo bashamupeele ifyo balingile ukumupeela akanakabula ububeli.
it-1-E ibu. 835
Ibeli
Ukutula na kale, umwana umwaume ibeli alekwata icifulo icacindama mu lupwa kabili e waleba umutwe wa lupwa wishi nga afwa. Na kabili balemupeela ifiputulwa fibili pa fyuma fya kwa wishi ifya bupyani. (Amala. 21:17) Rubene na Yosefe baikele pamo pa kulya pa mulandu wa kuti bali mabeli. (Ukute. 43:33) Na lyo line te lyonse Baibolo ibalilapo ukulanda pa bana abaume amabeli. Ilingi line uo babalilapo ukulandapo nelyo ukucindika mwana umwaume uwali ne cifulo icacindama nelyo uwali ne cishinka te beli iyo.—Ukute. 6:10; 1 Imila. 1:28; linganyeniko Ukute. 11:26, 32; 12:4.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Amepusho Ukufuma ku Babelenga
Nomba natulande na kabili pe lembo lya AbaHebere 12:16, apaba amashiwi ayatila: “Kwiba uwa bulalelale nangu umuntu uwasuula ifya mushilo, uwaba nga Esau, uwakaabwile ububeli bwakwe ne mbale imo iya fya kulya.” Cinshi Paulo alelandapo pali ili lembo?
Umutumwa Paulo talelanda pa fikolwe umo Mesia ali no kutuntuka. Apwishishe fye ukukoselesha Abena Kristu ‘ukulawamya inshila sha kwendamo amakasa yabo.’ Kanshi bali no ‘kupusulwa icikuuku ca kwa Lesa’ nga balecita ubulalelale. (Heb. 12:12-16) Nga balecita ubulalelale bali no kuba nga Esau. Esau ‘alisuulile ifya mushilo,’ kabili tabikile amano ku fya kwa Lesa.
Esau aleikala mu nshita ya fikolwe, kabili afwile na o aletuulako amalambo. (Ukute. 8:20, 21; 12:7, 8; Yobo 1:4, 5) Lelo pa mulandu wa kuti alefwaya ukulacita ifya kuisekesha, Esau alipanishe ifisuma fyonse ifyo ali no kukwata apo ali libeli, pa mulandu fye wa mbale ye landa. Nalimo ico acitiile ifi ni co talefwaya ubucushi ubo Lesa asobele ukuti bwali no kwisa pa bana ba kwa Abrahamu bukese pali ena. (Ukute. 15:13) Na kabili Esau aupile abanakashi babili abashalepepa Yehova, ifi acitile fyalangile ukuti tacindike ifya mushilo, kabili abafyashi bakwe baleumfwa ububi sana. (Ukute. 26:34, 35) Yakobo ena te fyo ali, ena aupile umwanakashi uwalepepa Lesa wa cine!—Ukute. 28:6, 7; 29:10-12, 18.
it-2-E ibu. 245 para. 6
Ubufi
Nangu ca kuti Baibolo yalilesha ukubepa, tacalola mu kuti tulingile ukweba umuntu ifishinka ifyo ashilingile ukwishiba. Yesu Kristu atile: “Mwipeela ica mushilo ku mbwa, nangu ukupoosela bakapoli bamargariti, epali bafinyantaula no kumwalukila no kumulepaula.” (Mat. 7:6) Uyu e mulandu Yesu inshita shimo ashalelandila ifishinka fyonse nelyo ashaleasukila mu kulungatika nga bamwipusha amepusho pantu alishibe ukuti ifyo engalanda kuti fyaleta amafya ayo ashalingile no kukwata. (Mat. 15:1-6; 21:23-27; Yoh. 7:3-10) Kanshi te kuti tutwishike no kutwishika ukuti Abrahamu, Isaki, Rahabu, na Elisha balicitile fye bwino ukukanaeba abashalepepa Yehova ifishinka fyonse.—Ukute. 12:10-19; 20; 26:1-10; Yosh. 2:1-6; Yako. 2:25; 2 Isha. 6:11-23.
MARCH 23-29
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | UKUTENDEKA 27-28
“Yakobo Alipokelele Amapaalo Alingile Ukupoka”
Rebeka—Umwanakashi Wacincila Uwaletiina Lesa
Baibolo tayalanda nga Isaki alishibe kuti Esau ali no kubombela Yakobo. Na lyo line bonse babili Rebeka na Yakobo nabeshiba ukuti uufwile ukupaalwa ni Yakobo. Lelo Rebeka acitapo cimo mu kwangufyanya ilyo aumfwa ukuti Isaki alefwaya ukupaala Esau nga atwalila wishi inama abambile. Filya fine Rebeka ali no mupampamina no kucincila ku bwaice, e fyo ali na nomba. ‘Aeba’ Yakobo ukuleta abana babili aba mbushi. Alapekanya ica kulya ico mulume atemwa. Lyene Yakobo alabepekesha ukuba Esau pa kuti apaalwe. Yakobo akaana. Bawishi bali no kwishiba ubwile bulipo kabili nga baishiba balamutiipa! Rebeka apamfya no kusosa ukuti: “Pali ine e po pabe intiipu shobe, we mwana wandi!” Lyene apekanya ica kulya, kabili alenga Yakobo aba kwati ni Esau, no kumutuma ku mulume wakwe.—Ukutendeka 27:1-17.
Umulandu Rebeka acitile ifi tawalondololwa. Abengi batila ico acitile, cibi, lelo Baibolo te fyo isosa. Nelyo fye ni Isaki tamwene ukuti cibi pa numa ya kwishiba ukuti Yakobo e wapokelela ipaalo. Lelo Isaki alundapo ipaalo. (Ukutendeka 27:29; 28:3, 4) Rebeka naishiba ifyo Yehova alandile pa bana bakwe. E co acitapo cimo pa kuti Yakobo akwate ipaalo ilyo alingile ukukwata. Ici caumfwana bwino bwino no kufwaya kwa Yehova.—Abena Roma 9:6-13.
Amepusho Ukufuma ku Babelenga
Kwena, Baibolo tayalondolola bwino bwino umulandu Rebeka na Yakobo bacitile ica musango ulya, lelo ifyo yatweba fitulanga ukuti tabapangiile libela, lelo fyacitike fye palya pene. Tufwile ukwishiba ukuti Icebo ca kwa Lesa tacilanda ukutila filya Rebeka na Yakobo bacitile baliwemye nelyo ukutila balilufyenye, e ico kanshi ili lyashi talifwile ukulenga umuntu ukubepa ubufi e lyo no kucenjesha umuntu umbi. Lelo nangu cibe fyo, Baibolo yalilandapo fimo pali cilya cacitike.
Ica kubalilapo ca kutila, ili lyashi line lilatulangilila bwino bwino ukutila Yakobo e wakwete insambu ya kupaalwa kuli wishi, te Esau iyo. Inshita imo kale, Yakobo alishitile ububeli bwa kwa mpundu munankwe Esau uushacindike ububeli bwakwe, kabili na Esau umwine alisumine ukushitisha ububeli. Esau akabushenye ububeli ne fya kulya pantu ali ne nsala. E fyo “asuulile ububeli.” (Ukutendeka 25:29-34) Kanshi lintu Yakobo atwele inama kuli wishi, alefwaya ukuti amupaale, pantu na kuba e wakwete insambu ya kupaalwa.
it-1-E ibu. 341 para. 6
Ukupaala
Kale sana, ilyo abafyashi abaume bashilafwa ilingi line balepaala abana babo abaume. Balicindamike sana ukupaala abana abaume. E mulandu wine Isaki apaalile Yakobo pantu amwene kwati ali ni Esau ibeli lyakwe. Isaki alipaalile Yakobo ninshi talapaala Esau, kabili alombele Yehova ukuti akafishepo amapaalo apaalile Yakobo apo ena alilekele ukumona kabili ali nakota. (Ukute. 27:1-4, 23-29; 28:1, 6; Heb. 11:20; 12:16, 17) Na pa numa ilyo Isaki aishibe ukuti uo apaalile ni Yakobo, tayalwile ipaalo kabili alilundile napo. (Ukute. 28:1-4) Ilyo Yakobo ashilafwa abalilepo ukupaala abeshikulu bakwe abo Yosefe afyele, pa numa e lyo apaalile bana bakwe abaume. (Ukute. 48:9, 20; 49:1-28; Heb. 11:21) Na Mose ilyo ashilafwa alipaalile uluko lonse ulwa bena Israele. (Amala. 33:1) Filya amapaalo Isaki, Yakobo, na Mose balandile yacitike filanga fye ukuti yali masesemo. Limo limo nga balepaala umuntu, uulepaala alebika ukuboko kwakwe pa mutwe wao alepaala.—Ukute. 48:13, 14.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Mulingile Ukulacita pa Kuti Mulelanshanya Bwino na Bena Mwenu
Bushe Isaki na Rebeka balelanshanya bwino? Pa numa umwana wabo Esau aupile abanakashi babili abena Hiti, kwali ubwafya mu lupwa. Rebeka “atwalilile ukusosa” kuli Isaki ukuti: “Nimpato mweo wandi pa mulandu wa bana banakashi ba kwa Hete. Nga ca kutila Yakobo [umwana wabo umwaice] aibuulilo mukashi pa bana ba kwa Hete . . . , nga wa nshi kuli ine umweo wandi?” (Ukutendeka 26:34; 27:46) Twamona ukuti Rebeka alelanda ifyo aleyumfwa ukwabula ukupita mu mbali.
Isaki aebele Yakobo, mpundu munankwe wa kwa Esau, ukukanaupa umwanakashi umwina Kanaani. (Ukutendeka 28:1, 2) Rebeka alilandile bwino ifyo alefwaya. Isaki na Rebeka balilanshenye bwino sana pa bwafya ubwali mu lupwa lwabo ubwalemoneka ubwayafya, kabili inshila balanshanishishemo yaba ca kumwenako icisuma kuli ifwe. Nomba tutile abaupana tabasuminishenye pa co balelandapo. Cinshi bengacita?
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya Ukutendeka—Ulubali lwa Cibili
28:12, 13—Bushe iciloto ico Yakobo alotele ica “mutanto” calolele mwi? Uyu “umutanto” uwalemoneka kwati matabo ya mabwe walelangilila ukuti aba pano isonde na ba ku muulu balomfwana. Kabili filya bamalaika balenina no kwikila pa mutanto cilangililo ca kuti bamalaika balapyungila Yehova apakalamba na bantunse abo asenamina.—Yohane 1:51.
MARCH 30–APRIL 5
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | UKUTENDEKA 29-30
“Yakobo Aupa”
Yakobo Akatamike Ifya Ku Mupashi
Kale, balekobekela ilyo balipila impango ku lupwa lwa mukashana. Ifunde lya kwa Mose lyabikile icipendo ca ndalama amashekele ya silfere 50 aya kulipila pali nacisungu uwacendwa. Umuntu umo uwasoma Gordon Wenham atile ishi ndalama shali “mutengo walekeleshako uwa mpango” lelo abengi tabalelipilisha “ukufika kuli ici cipendo.” (Amalango 22:28, 29) Yakobo alifilwa ukulipila. Aebele Labani ukumubombela imyaka 7. Wenham alondolola ati, “Apo ababomfi balelipilwa hafu nelyo ishekele limo pa mweshi mu nshiku sha bena Babele” (e kuti amashekele 42 ukufika ku mashekele 84 mu myaka 7), “impango Yakobo ali no kupeela Labani pa kuupa Rakele shali ishingi nga nshi.” Labani alisumine.—Ukutendeka 29:19.
w07 10/1 amapara. 8-9
Abana ba Nkashi Abali no Bulanda Nga Nshi Lelo “Abakuulile Ing’anda ya kwa Israele”
Bushe Lea na wishi balipangene ukuti bakacenjeshe Yakobo? Nelyo bushe asuminine fye pa mulandu wa kuti bawishi e fyo balandile? Nga Rakele ena ali kwi? Bushe alishibe icalecitika? Nga alishibe, bushe aumfwile shani? Bushe bawishi kwa Rakele bali abakali sana ica kuti tali na kukaana ifyo bamwebele? Baibolo tayatweba nangu cimo pali aya mepusho. Te mulandu na fintu Rakele na Lea batontonkenye pali uyu mulandu, icacitike calikalifye sana Yakobo. Kabili ni Labani e o Yakobo akalipiile, te bana bakwe iyo. Yakobo aebele Labani ukuti: “Bushe te pali Rakele nabombeele kuli imwe? Nga cinshi ico muncenjeseshe?” Bushe Labani ayaswike shani? Atile: “Tacicitwe fi kuno mwesu ukupeelo mwaice ilyo talilapeelwa ibeli. Ulefishapo inshiku cinelubali isha bwinga bwa kwa uyu; e lyo tukakupeela no mubiye pa kubomba uko ukabomba kuli ine ukufika ku myaka imbi cinelubali.” (Ukutendeka 29:25-27) E calengele ukuti Yakobo ope impali, kabili muli ici cupo mwali ubufuba ubwabipa nga nshi.
it-2-E ibu. 341 para. 3
Icupo
Ukusefya. Nangu ca kuti pa menga mu Israele tabalelapa imilapo, baleba ne nsansa pa kusefya ubwinga. Pa bushiku bwa bwinga, ilingi line nabwinga balemuyemfesha pa ng’anda ya bafyashi bakwe. Alebalilapo ukusamba e lyo asuba amafuta ayanunkila. (Linganyeniko Ruti 3:3; Esek. 23:40.) Inshita shimo ababomfi ba kwa nabwinga abanakashi, balemwafwa ukufwala icakukaka pa cifuba kabili balemufwika insalu ishabuuta tuutu, ilingi ishi nsalu baleshipyata bwino ukulingana ne ndalama na bwinga akwete. (Yer. 2:32; Ukus. 19:7, 8; Amalu. 45:13, 14) Alefwala ifibekobeko, amakosa, na masikiyo nga nakwata kabili aleifimba ne cifimbo ku mutwe icalefika na ku makasa. (Esa. 49:18; 61:10; Ukus. 21:2; Esa. 3:19, 23) Nalimo uyu e mulandu cayangukile Labani ukubepa Yakobo ilyo amutwalile Leya mu nshita ya kumutwalila Rakele. (Ukute. 29:23, 25) Rebeka alifimbile icifimbo ku mutwe ilyo alekumanya Isaki. (Ukute. 24:65) Ifi balefimba icifimbo ku mutwe balelanga ukuti balicindike shibwinga umutwe wabo.—1 Kor. 11:5, 10.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
it-1-E ibu. 50
Ukubuula Umwana Aba Obe
Rakele na Leya balemona abana abo Yakobo afyele mu babomfi babo abanakashi ukuti bali bana babo abaume ‘abapaapiilwe pa makufi yabo.’ (Ukute. 30:3-8, 12, 13, 24) Abana abo Yakobo afyele muli aba banakashi balipokelele ubupyani pamo na bana abo afyele mu bakashi bakwe. Apo Yakobo e wafyele aba bana abaume, kabili apo bali bana ba babomfi ba bakashi bakwe, e kutila Rakele na Leya, Rakele na Leya balikwete amaka pali aba bana.
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya Ukutendeka—Ulubali lwa Cibili
30:14, 15—Mulandu nshi Rakele asalilepo ukupoka bamandragora no kusoso kuti tali na kukumana no mulume wakwe mu cupo? Akale sana, icimenwa ca mandragora calebomba ku muti wa kulesha ubukali, e lyo no kucilikila imishipa ukutintika. Baleti ici cisabo calelenga abantu ukuba ne nsuuna ya mubili no kufusha amaka ya bufyashi nelyo ukwafwilisha umwanakashi ukwimita. (Ulwimbo lwa Nyimbo 7:13) Nangu ca kutila Baibolo tailanda umulandu Rakele apokele bamandragora, nalimo aleti bamandragora kuti bamwafwilisha ukwimita no kupwisha umuseebanya wa kube ng’umba. Lelo palipitile imyaka ilyo Yehova ‘aiswile bufyashi bwakwe.’—Ukutendeka 30:22-24.