Mulecindika Ishina Lya Kwa Yehova Ilikalamba

“Nakulacindika ishina lyenu umuyayaya.”—AMALU. 86:12.

BUSHE KUTI MWALONDOLOLA?

Bushe ukwishiba ishina lya kwa Lesa kwalola mwi?

Bushe Yehova aalenga shani abantu ukuya balemwishiba panono panono?

Bushe calola mwi ukulaendela mwi shina lya kwa Yehova?

1, 2. Ukupusanako na macalici ya batila Bena Kristu, bushe Inte sha kwa Yehova bamona shani ishina lya kwa Lesa?

AMACALICI ya batila Bena Kristu tayabomfya ishina lya kwa Lesa. Ku ca kumwenako, amashiwi ya kutendekelako muli Baibolo ya Revised Standard Version yatila, Abena Kristu “tabalingile nangu panono” ukulabomfya ishina lya kwa Lesa.

² Lelo Inte sha kwa Yehova bena balomfwa bwino ukwitilwa kwi shina lya kwa Lesa no kulicindika. (Belengeni Amalumbo 86:12; Esaya 43:10.) Na kabili, tumona ukuti twalicindikwa pa kwishiba umwalola ishina lya kwa Lesa no kwishiba umulandu cacindamina ukulenga ishina lyakwe ukuba ilya mushilo. (Mat. 6:9) Pa kutwafwa ukulaibukisha ukuti lishuko nga nshi ukwishiba ishina lya kwa Lesa, twalalanda pa mepusho yatatu ayacindama: Bushe ukwishiba ishina lya kwa Lesa kwalola mwi? Bushe Yehova alanga shani ukuti alikalilila kwi shina lyakwe ilikalamba? Kabili kuti twaendela shani mwi shina lya kwa Yehova?

UMO UKWISHIBA ISHINA LYA KWA LESA KWALOLA

 3. Bushe ukwishiba ishina lya kwa Lesa kwalola mwi?

³ Ukwishiba ishina lya kwa Lesa te kwishiba fye ukuti ni “Yehova.” Kupilibula ukwishiba ifyo aba, imibele yakwe, ifyo afwaya ukucita, e lyo ne fyo omfwana na babomfi bakwe. Ilyo Yehova alefikilisha ubufwayo bwakwe, alalenga tulemwishibilako. (Amapi. 4:18) Yehova alyebele Adamu na Efa ishina lyakwe, e mulandu wine Efa alibomfeshe ilyo afyele Kaini. (Ukute. 4:1) Ababomfi ba kwa Lesa aba cishinka pamo nga Noa, Abrahamu, Isaki, na Yakobo nabo balishibe ishina lya kwa Lesa. E lyo kabili, ilyo balemona ifyo Yehova alebapaala, ukubasakamana no kubasokolwela ubufwayo bwakwe, baleishiba imibele yakwe na imbi ne fyo aba. Lesa alisokolwelele Mose icintu cimo icaibela pe shina lyakwe.

 4. Mulandu nshi Mose aipushishe Lesa ishina lyakwe, kabili cinshi twingalandila ukuti alicitile fye bwino ukwipusha?

⁴ Belengeni Ukufuma 3:10-15. Ilyo Mose ali ne myaka 80, Lesa amwebele ukuti: “Ufumye abantu bandi, abana ba kwa Israele, mu Egupti.” Pa kwasuka, Mose aipwishe Lesa icipusho icacindama nga nshi. Amwipwishe ukuti: ‘Abena Israele nga banjipusha ishina lyenu, nkabebe ati ni mwe bani?’ Apo abena Israele balishibe ishina lya kwa Lesa, mulandu nshi Mose aipushishe ici cipusho? Mose alefwaya ukwishiba ifingi pa mwine we shina, e kutila ifishinka ifyali no kulenga abantu bakwe ukushininkisha ukuti Lesa ali no kubalubula. Ifi Mose aipwishe Lesa ici cipusho cali fye bwino pantu abena Israele bali mu busha pa myaka iingi. Nalimo baletwishika nga ca kutila Lesa wa fikolwe fyabo aali no kubalubula. Na kuba abena Israele bamo balitendeke no kupepa balesa ba bena Egupti!—Esek. 20:7, 8.

 5. Finshi ifyo Yehova aebele Mose pe shina lyakwe?

⁵ Bushe Yehova amwaswike shani? Amwebele ukuti: “Ifi e fyo ukasose ku bana ba kwa Israele ‘NKABA nantuma kuli imwe.’”a Kabili atile: “Yehova Lesa wa fikolwe fyenu . . . e wantuma kuli imwe.” Muli aya mashiwi alandile, Lesa alisokolwele ukutila kuti aba icili conse ico alefwaya ukuba pa kuti afikilishe ubufwayo bwakwe, kabili lyonse alacita ifyo alanda. E mulandu wine alandiile mu cikomo 15 ukuti: “Ili e shina lyandi umuyayaya, kabili e cibukisho candi ku nkulo ne nkulo.” Aya mashiwi yafwile yalifikile sana Mose pa mutima kabili yalikoseshe ne citetekelo cakwe!

YEHOVA ALICITILE UKULINGANA NO MWALOLA ISHINA LYAKWE

6, 7. Finshi Yehova acitile ukulingana no mwalola ishina lyakwe ilikalamba?

⁶ Tapakokwele ukutula apo Yehova aebele Mose ukufumya abena Israele mu Egupti, Yehova alicitile ifyo abalaile kabili alibalubwile. Aletele ifinkunka 10 pali Egupti, kabili alangile ukuti Farao na tulesa twa bena Egupti tatwakwata amaka. (Ukufu. 12:12) Lyena Yehova ayakenye Bemba Wakashika, alengele abena Israele ukupita pali bemba, no kulenga Farao na bashilika bakwe ukunwena no kufwa. (Amalu. 136:13-15) Ilyo bali mu “matololo ayakalamba kabili aya kutiinya,” Yehova alipuswishe imyeo ya bena Israele abali nalimo 3 milioni no kucilapo ilyo alebapeela ifya kulya na menshi! Kabili alengele ne fya kufwala fyabo ne ndyato ukukanapwa. (Amala. 1:19; 29:5) Kanshi takwaba nangu cimo icingalenga Yehova ukukanacita ifyo alefwaya. Pa numa, aebele Esaya ukuti: “Ine, nine Yehova, kabili takwaba umupusushi umbi.”—Esa. 43:11.

⁷ Yoshua, uwapyene Mose na o alimwene imilimo iikalamba iyo Yehova acitiile abena Israele mu Egupti na mu matololo. E mulandu wine ilyo ali mupepi no kufwa, aebele abena Israele ukuti: “Namwishiba bwino ne mitima yenu yonse ne myeo yenu yonse ukuti tapali amashiwi nangu yamo pa mashiwi yonse ayasuma ayo Yehova amwebele ayashacitika. Fyonse fyalicitika. Tapali nangu cimo icishacitika.” (Yosh. 23:14) Ukwabula no kutwishika, Yehova alifikilishe fyonse ifyo alandile.

 8. Bushe muno nshiku Yehova alefikilisha shani ifyo alaya?

⁸ Na muno nshiku mwine, Yehova alafikilisha ifyo alaya. Alisobele ukupitila mu Mwana wakwe ukuti mu nshiku sha kulekelesha, imbila nsuma iya Bufumu ikabilwa “ku bantu bonse aba pe sonde.” (Mat. 24:14) Ni Lesa fye Uwa Maka Yonse e wingasobela ukuti imbila nsuma ikabilwa, e wingalenga ukuti ibilwe ukubomfya abantu abengi “abashasambilila kabili abantu yaweyawe.” (Imil. 4:13) Kanshi, ilyo tuleshimikila imbila nsuma ninshi tulefikilishako ukusesema kwa mu Baibolo. Tulanga ukuti tulacindika Shifwe kabili tulafwaisha no kucindika ishina lyakwe ilyo tupepa ukuti: “Ishina lyenu libe ilya mushilo. Ubufumu bwenu bwise. Ukufwaya kwenu kucitwe pano isonde nga mu muulu.”—Mat. 6:9, 10.

ISHINA LYAKWE LIKALAMBA

9, 10. Finshi fimbi ifyo twingasambilila pali Yehova ku fyo acitile ku bena Israele?

⁹ Ilyo Yehova afumishe abena Israele mu Egupti, tapakokwele alilengele bamwishiba mu nshila na imbi. Yehova alipangene nabo icipangano ca kuba ‘umulume wabo,’ abalaile ukuti akulabasakamana nga filya umulume asakamana umukashi wakwe. (Yer. 3:14) Abena Israele nabo baishileba umukashi wa kwa Lesa uwa mampalanya, e kutila baleitilwa kwi shina lyakwe. (Esa. 54:5, 6) Nga balemumfwila no kukonka amafunde yakwe, ali no kubapaala, ukubacingilila no kubapeela umutende. (Impe. 6:22-27) Ici cali no kulenga inko shimbi ukucindika ishina lya kwa Yehova ilikalamba. (Belengeni Amalango 4:5-8; Amalumbo 86:7-10.) Ilyo abena Israele baali abantu ba kwa Lesa, abantu abengi ukufuma mu nko shimbi balitendeke ukupepa Yehova. Bacitile nge fyacitile Ruti umwina Moabu uwaebele Naomi ukuti: “Abantu benu bakaba e bantu bandi, na Lesa wenu e Lesa wandi.”—Ruti 1:16.

¹⁰ Ifyo Yehova acitile ku bena Israele pa myaka nalimo 1,500 fyalengele beshibe imibele na imbi iya kwa Lesa. Nangu ca kuti abena Israele balemupondokela libili libili, Yehova alelanga ukuti ni “Lesa wa luse” kabili “uukokola ukukalipa.” Alangile ukuti ni Lesa uwatekanya nga nshi kabili uushishimisha. (Ukufu. 34:5-7) Lelo Lesa tatwalilile ukubatekanishisha. Ukutekanya kwakwe kwalipwile ilyo uluko lwa baYuda lwakeene Umwana wakwe no kumwipaya. (Mat. 23:37, 38) Lesa alilekele ukumona abena Israele ukuti bantu bakwe. Atendeke ukubamona kwati muti uwauma. (Luka 23:31) Bushe abena Israele batendeke ukumona shani ishina lya kwa Lesa?

11. Mulandu nshi abaYuda balekele ukulabomfya ishina lya kwa Lesa?

¹¹ Mu kuya kwa nshita, abaYuda batendeke ukutiina ukubomfya ishina lya kwa Lesa, balemona ukuti lyali ilya mushilo sana ica kuti tabalingile no kulalilumbula. (Ukufu. 20:7) Ilyo papitile inshita, abaYuda balilekele ukubomfya ishina lya kwa Lesa. Ukwabula no kutwishika Yehova alifulilwe ukumona ifyo basaalwile ishina lyakwe. (Amalu. 78:40, 41) Lelo, Lesa “uufwaya ukumupepa fye eka,” talekele abaYuda abamukeene kabili abo akeene ukutwalilila ukulabomfya ishina lyakwe. (Ukufu. 34:14) Ukwishiba ifi kufwile ukulenga tulecindika sana ishina lya kwa Kabumba wesu.

ULUKO ULUPYA LWAINIKWA ISHINA LYA KWA LESA

12. Bushe Yehova acitile shani pa kuti akwate abantu abetilwa kwi shina lyakwe?

¹² Ukupitila muli Yeremia, Yehova atile ali no kupangana “icipangano cipya” no luko ulupya, e kutila Israele wa ku mupashi. Yeremia asobele ukuti bonse abali muli ici cipangano, ‘bali no kwishiba Yehova, ukufuma ku munono ukufika ku mukalamba.’ (Yer. 31:31, 33, 34) Uku kusesema kwatendeke ukufikilishiwa pa Pentekoste, mu 33 C.E. ilyo Lesa abikileko icipangano cipya. Mu luko ulupya, e kutila “Israele wa kwa Lesa,” mwali abaYuda na bena fyalo. Yehova abeta ukuti, “abantu abe shina [lyandi]” nelyo “abantu abetilwa kwi shina lyandi.”—Gal. 6:16; belengeni Imilimo 15:14-17; Mat. 21:43.

13. (a) Bushe Abena Kristu ba kubalilapo balebomfya ishina lya kwa Lesa? Londololeni. (b) Bushe mumfwa shani ukubomfya ishina lya kwa Lesa ilyo muleshimikila?

¹³ Apo bali ‘bantu abaleitilwa kwi shina lya kwa Lesa,’ abena Israele ba ku mupashi balebomfya ishina lya kwa Lesa, maka maka nga baleambula mu Malembo ya ciHebere.b Ici e calengele ukuti umutumwa Petro abomfye ishina lya kwa Lesa imiku iingi pa Pentekoste mu 33 C.E., ilyo alelanda ku baYuda na basangwike abaYuda. (Imil. 2:14, 20, 21, 25, 34) Abena Kristu ba kubalilapo balecindika Yehova, kabili na o alebapaala ilyo baleshimikila imbila nsuma. Na muno nshiku mwine, Yehova alatupaala ilyo tulebila ku bantu pe shina lyakwe no kubalanga ishina lya kwa Lesa muli Baibolo yabo. Ukucita ifi kulenga baishiba Lesa wa cine. Ala lishuko nga nshi ukwebako bambi pe shina lya kwa Lesa e lyo nabo ukulishiba! Nga baishiba ishina lya kwa Lesa, nalimo kuti batendeka ukuba ifibusa fyakwe kabili bucibusa bwabo na Yehova kuti bulekoselako fye umuyayaya.

14, 15. Nangu ca kutila kwaliba ubusangu, finshi Yehova acita pe shina lyakwe ilikalamba?

¹⁴ Lelo mu kuya kwa nshita, ubusangu bwatendeke ukwingila mu cilonganino, maka maka ilyo abatumwa bafwile. (2 Tes. 2:3-7) Bakasambilisha ba bufi batendeke no kukonka intambi sha baYuda isha kukanabomfya ishina lya kwa Lesa. Lelo bushe Yehova ali no kuleka ishina lyakwe ilikalamba ukuloba? Awe nakalya! Ca cine ukuti tatwaishiba ifyo baleshimbula kale ishina lya kwa Lesa, lelo ili ishina tucili tulalibomfya. Pa myaka iingi, ishina lya kwa Lesa lilasangwa mu maBaibolo ayalekanalekana na mu fyalembwa ifyo abasoma Baibolo balemba. Ku ca kumwenako, mu 1757, Charles Peters alembele ukuti, “Yehova e shina ililondolola bwino bwino ifyo Lesa aba” ukucila amalumbo ayo bamupeela. Mu citabo calembele Hopton Haynes ica mu 1797, mu cipandwa 7 atendeke na mashiwi ya kuti: “Ishina lya kwa LESA ilyo abaYuda balebomfya ni YEHOVA; kabili e o balepepa fye eka; nga filya fine fyacitile Kristu na Batumwa bakwe.” Henry Grew (1781-1862) talebomfya fye ishina lya kwa Lesa lelo alishibe no kuti lifwile ukuba ilya mushilo pantu lyalesaalulwa. George Storrs (1796-1879) umunankwe wa kwa Charles T. Russell na o alebomfya ishina lya kwa Lesa nga filya fine na Russell alelibomfya.

¹⁵ Umwaka wa 1931 wali uwacindama nga nshi ku bantu ba kwa Lesa abaleitwa ukuti Abasambi ba Baibolo, pantu e lyo batendeke ukulaitwa ishina lya mu Baibolo ilya kuti Inte sha kwa Yehova. (Esa. 43:10-12) Ifi batendeke ukwitwa ili shina balangilile fye apabuuta tuutu ukuti balitemenwe ukuba ababomfi ba kwa Lesa wa cine, “abantu abe shina lyakwe” abalumbanya ili ishina. (Imil. 15:14) Ifi fyacitike filenga twaibukisha amashiwi Yehova alandile pali Malaki 1:11 ukuti: “Ukufuma ku kabanga ukufika ku masamba ishina lyandi likakula mu nko.”

MULE-ENDELA MWI SHINA LYA KWA YEHOVA

16. Mulandu nshi tufwile ukulamwena ukuti ukulaendela mwi shina lya kwa Yehova mucinshi uukalamba?

¹⁶ Kasesema Mika alembele ukuti: “Abantu bonse bakendela cila muntu mwi shina lya kwa lesa wakwe; lelo ifwe twakulaendela mwi shina lya kwa Yehova Lesa wesu umuyayaya umuyayaya.” (Mika 4:5) Ifi Yehova asuminishe Abasambi ba Baibolo ukwinikwa ishina lyakwe calangile ukuti alibacindike nga nshi. Calangile no kuti Yehova alibatemenwe. (Belengeni Malaki 3:16-18.) Inga imwe, bushe mumfwa shani ukwitilwa kuli ili shina? Bushe mulesha apapela amaka yenu ‘ukulaendela mwi shina lya kwa Yehova’? Bushe mwalishiba ifyo cipilibula ukwendela mwi shina lya kwa Yehova?

17. Finshi ifyo tufwile ukulacita pa kuti tule-endela mwi shina lya kwa Lesa?

¹⁷ Pa ‘kulaendela mwi shina lya kwa Yehova’ tufwile ukulacita ifintu nalimo fitatu. Ica kubalilapo tufwile ukulaebako bambi ili shina, pantu twalishiba ukuti ‘abalilila fye kwi shina lya kwa Yehova e bakapusuka.’ (Rom. 10:13) Ica bubili ca kuti tufwile ukulapashanya imibele ya kwa Yehova, maka maka ukutemwa. (1 Yoh. 4:8) Ne calenga butatu, tufwile ukulakonka amafunde ya kwa Lesa ayalungama pa kuti tatuletele umuseebanya pe shina lya kwa Shifwe ilya mushilo. (1 Yoh. 5:3) Bushe mukatwalilila ‘ukulaendela mwi shina lya kwa Yehova Lesa wesu umuyayaya’?

18. Mulandu nshi abacindika ishina lya kwa Yehova bashilingile ukutiinina ifikacitika ku ntanshi?

¹⁸ Nomba line bonse abasaalula Yehova na bashifwaya ukumwishiba bakapatikishiwa ukumwishiba. (Esek. 38:23) Pali aba paba na bantu ababa nga Farao uwatile: “Nani uyo wine Yehova, uwa kuti ng’umfwe ishiwi lyakwe?” Mu kwangufyanya fye Farao alipatikishiwe ukwishiba Yehova. (Ukufu. 5:1, 2; 9:16; 12:29) Lelo ifwe twaitemenwa fye ukwishiba Yehova. Tulomfwa ne cilumba ukwitwa ishina lyakwe no kuba abantu bakwe aba cumfwila. E co twalicetekela ubulayo ubwaba pa Amalumbo 9:10 ubwa kuti: “Abaishiba ishina lyenu bakamutetekela, pantu tamwakatale amusha abamufwaya, mwe Yehova.”

[Amafutunoti]