Kaaneni “Ifya Fye”
“Uusupile fya fye abulwo mutima wa mano.”—AMAPI. 12:11.
1. Fintu nshi fimo ifyacindama ifyo twakwata, kabili kuti twafibomfya shani bwino?
FWE Bena Kristu bonse twalikwata ifintu fyacindama ifyapusanapusana. Nalimo kuti fyaba bumi bwesu na maka, ukucenjela, nelyo ifyuma. Apo twalitemwa Yehova, tulaitemenwa ukubomfya ifi fintu mu mulimo wakwe. Tucita nga filya fine amashiwi yapuutwamo na Lesa yatukonkomesha ukucita, yatila: “Cindika Yehova ku fyuma fyobe.”—Amapi. 3:9.
2. Bushe Baibolo itusoka shani pa fintu ifya fye, kabili nga kukonka fye, uku kusoka kwalola mwi?
2 Lelo, na kabili, Baibolo yalilanda na pa fintu ifya fye kabili ilatusoka ukuti tatufwile ukonaula inshita na maka yesu ukulakonkelela ifi fintu. Umfweni ifyo Baibolo ilanda pa Amapinda 12:11, itila: “Uulime cilime cakwe ekute cilyo; lelo uusupile fya fye abulwo mutima wa mano.” Nga kuyakonka fye ifi fine, calyanguka ukumona umo aya mashiwi yalola. Umuntu nga alabombesha ukusakamana ulupwa lwakwe, ena no lupwa lwakwe kuti bacingililwa. (1 Tim. 5:8) Lelo, nga aleonaula inshita na maka yakwe ukukonkelela ifya fye, cilanga fye ukuti takwata “umutima wa mano,” e kutila tapingula bwino pa fintu kabili teshiba bwino bwino ifyo alecita. Umuntu wa musango yu nalimo kuti acula.
3. Bushe icishinte ca mu Baibolo icitusoka pa fintu ifya fye calola mwi nga twacibomfya mu kupepa Lesa?
3 Lelo, bushe ici cishinte caba mu Amapinda kuti calola mwi nga twacibomfya mu kupepa Lesa? Umwina Kristu uwacincila kabili uwa cishinka kuli Yehova alacingililwa nga nshi. Alacetekela ukuti Lesa akulamupaala pali ino nshita kabili alaba ne subilo lyakosa ilya kuti akaba no mweo wa muyayaya ku ntanshi. (Mat. 6:33; 1 Tim. 4:10) Lelo, Umwina Kristu uukonkelela ifya fye kuti alufya bucibusa bwakwe na Yehova kabili kuti apanya ne shuko lya kukwata umweo wa muyayaya ku ntanshi. Bushe kuti twasengauka shani ukucita ica musango yu? Tufwile ukwishiba ifintu “ifya fye” no kupampamina pa kufikaana.—Belengeni Tito 2:11, 12.
4. Bushe ifintu ifya fye e finshi?
4 Lelo, bushe ifintu fya fye e finshi? Kuti twatila fye fintu fyonse ifingalenga twafilwa ukulabombela Yehova no mweo onse. Ica kumwenako fye, limbi kuti fyaba fya kuleseshamo icitendwe ifyalekanalekana. Kwena, nga ca kuti ifya kuleseshamo icitendwe taficilile mu cipimo, kuti fyatunonsha. Nomba nga twalekelesha ukupepa e lyo twabika fye amano ku kwangala, ninshi ifya kuleseshamo icitendwe fyasanguka ifya fye, kabili kuti fyalenga twaonaula bucibusa bwesu na Lesa. (Luk. Mil. 2:24; 4:6) Pa kuti ica musango yu tacicitike, Umwina Kristu alalinga ifyo acita, alashininkisha ukuti taleonaula inshita, iyaba pa fintu ifyacindama sana ifyo akwata. (Belengeni Abena Kolose 4:5.) Lelo kwaliba ifya fye ifyabipa sana ukucila na pa fya kuleseshamo icitendwe. Pali ifi paba na tulesa twa bufi.
Kaaneni Imilungu iya Fye
5. Bushe ilingi line Baibolo nga yabomfya ishiwi lya kuti “ifya fye,” ninshi ilelanda pali finshi?
5 Mu fikomo ifingi umo Baibolo ibomfya ishiwi lya kuti “ifya fye,” ilingi line ninshi ilelanda pali tulesa twa bufi. Ica kumwenako fye, Yehova aebele abena Israele ukuti: “Mwikacita milungu ya fye, mwikemika na cabaswa nangu icaimikwa, kabili ilibwe ilyabaswapo ifya kupalanya mwikabika mu calo cenu ku kushinshimunako.” (Lebi 26:1) Imfumu Davidi yalembele ukuti: “Yehova mukulu, uwawaminwo kutashiwa apakalamba, kabili wene ali no kubelwa akatiina ukucile milungu yonse; pantu imilungu yonse ya bantu na bantu ya fye, lelo Yehova acitile imyulu.”—1 Imila. 16:25, 26.
6. Mulandu nshi tulesa twa bufi twabela utwa fye?
6 Pamo fye nga fintu Davidi alandile, ifintu ifyaba pano calo filanga ukuti Yehova mukulu. (Amalu. 139:14; 148:1-10) Ala mwandini abena Israele balishukile nga nshi pa kupangana icipangano na Yehova! Mwandini cali buwelewele ukupondokela Yehova no kutendeka ukupepa tulesa ne fyaimikwa fya mabwe! Ilyo bali mu bwafya, tulesa twa bufi twali utwa fye pantu tatwali na maka ya kuipususha utwine nelyo ukupususha abaletupepa.—Abapi. 10:14, 15; Esa. 46:5-7.
7, 8. Bushe “Ifyuma” kuti fyaba shani nga kalesa?
7 Mu fyalo ifingi pali lelo, abantu bacili balapepa ifilubi, kabili tulesa twa musango yu twa fye nga filya fine tulesa twa kale twali. (1 Yoh. 5:21) Nomba, te filubi fye ifyo Baibolo ita ukuti tulesa, lelo kwaliba na fimbi. Ica kumwenako fye, moneni amashiwi Yesu alandile, atile: “Takuli uwingabombela bashikulu babili; pantu kuti apatapo umo no kutemwa umbi, nalimo kuti aikuminisha kuli umo no kusuula umbi. Te kuti mubombele Lesa ne Fyuma.”—Mat. 6: 24.
8 Bushe “Ifyuma” kuti fyaba shani nga kalesa? Natulangilile, tontonkanyeni pa mabwe yali mu Israele. Ayo mabwe kuti bayabomfya ku kukuula ing’anda nelyo icibumba. Lelo, nga abena Israele bakuulile “icaimikwa” ukubomfya aya mabwe nelyo ‘ukubasapo ifya kupalanya,’ nga yaleba ca kuipununako ku bantu ba kwa Yehova. (Lebi 26:1) E cimo cine ne ndalama, na sho shalicindama kabili kuti twashibomfya bwino. Indalama shilafwaikwa pa kuti tukwate ifyo tukabila, kabili kuti twashibomfya bwino mu mulimo wa kwa Yehova. (Luk. Mil. 7:12; Luka 16:9) Lelo nga twabika sana amano ku ndalama ukucila ukubika amano ku milimo yesu iya Bwina Kristu, ninshi indalama shaba e kalesa kesu. (Belengeni 1 Timote 6:9, 10.) Abantu ba muli cino calo babika sana amano ku kunonka ifyuma, lelo ifwe tatufwile ukubika amano ku fyuma ica kuti twalafilwa ukupepa Yehova no mweo onse.—1 Tim. 6:17-19.
9, 10. (a) Bushe Abena Kristu bamona shani amasambililo? (b) Bubi nshi bwaba mu kusambilila sana?
9 Ukusambilila kwalicindama, lelo limo amasambililo kuti yaba aya fye. Tufwaya abana besu basambilila bwino pa kuti bakaleisakamana abene. Ne cacindama sana ca kuti, Umwina Kristu uwasambilila alabelenga bwino Baibolo no kwiluka ifyo alebelenga, alatontonkanya pa mafya no kupingulapo bwino ifya kucita, kabili alasambilisha icine ca mu Baibolo bwino bwino no kunashanasha abo alesambilisha. Pa kuti umuntu asambilile amasambililo yalinga, cilasende nshita, lelo iyi nshita taiya fye mu menshi.
10 Nga masambililo ya ku koleji nelyo ku yuniversiti? Abantu abengi bamona kwati ukusambilila sana kwalicindama pa kuti umuntu akekale bwino. Nomba, abengi abaya kuli aya masambililo batampa ukutontonkanya nge fyo abengi abashipepa Yehova batontonkanya. Amasambililo ya musango yu yalalenga umuntu ukonaula inshita yacindama iya bulumendo iyo afwile ukubombelamo bwino Yehova. (Luk. Mil. 12:1) Nalimo e mulandu wine mu fyalo umwaba abantu abengi abasambilila sana, mwabela fye abantu abanono abasumina muli Lesa. Mu nshita ya kucetekela ukuti amasambililo ya pa muulu sana aya muli cino calo e yalenga umuntu ukwikala bwino, Umwina Kristu ena afwile ukucetekela Yehova.—Amapi. 3:5.
Mwileka Ulunkumbwa lwa Mubili Lube E Kalesa Kenu
11, 12. Mulandu nshi Paulo alandiile ukuti bamo: “Mu nda shabo e lesa wabo”?
11 Muli kalata umutumwa Paulo alembele ku bena Filipi, alandile pa cintu na cimbi icingaba kalesa. Ilyo alelanda pa bantu abali kale Abena Kristu, atile: “Kuli abengi, abo nalelumbula ilingi line lelo nomba mbalumbula ninshi ndelila, abale-enda nga balwani ba cimuti ca kucushiwilwapo ica kwa Kristu, kabili impela yabo bonaushi, na mu nda shabo e lesa wabo, . . . kabili babika amano yabo ku fya pano isonde.” (Fil. 3:18, 19) Bushe mu nda ya muntu kuti mwaba shani nga kalesa?
12 Cimoneka kwati aba bantu balibikile sana amano ku kucita ifyo imitima yabo yalefwaya ukucila ukubika amano ku kubombela pamo na Paulo mu mulimo wa kwa Yehova. Bamo bafwile balicililemo ukulya no kunwa ica kuti basangwike abaliili nelyo bacakolwa. (Amapi. 23:20, 21; linganyeniko Amalango 21:18-21.) Bambi na bo bafwile bakonkelele sana ifintu ifyo aba mu calo bacindike nga nshi pali ilya nshita, kabili ici calengele ukuti baleke ukubombela Yehova. Shi twikaleka ulunkumbwa lwa kufwaisha ukulaikala bwino lukalenge tukafilwe ukulabombela Yehova no mweo onse.—Kol. 3:23, 24.
13. (a) Bushe umufimbila cinshi, kabili Paulo aulondolwele shani? (b) Kuti twasengauka shani ukuba no mufimbila?
13 Paulo alandile na pa fintu fimbi ifyo twingatila kupepa kwa bufi. Atile: “E ico, mulenge fifwe ifilundwa fyenu ifya mubili ifya pano isonde ukukuma ku bulalelale, ukukowela, insuuna, ulunkumbwa lubi, no mufimbila, e kupepo tulubi.” (Kol. 3:5) Ishiwi lya kuti umufimbila lipilibula ukukumbwa sana icintu ico tushakwata. Kuti lwaba lwa kufwaisha ifikwatwa. Kuti lwasanshamo fye no kufwaisha ukucita ubulalelale. (Ukufu. 20:17) Ala ulunkumbwa lwa musango yu lwalibipa, cimo cine fye no kupepo tulubi! Yesu alilondolwele bwino umulandu cacindamina ukwesha na maka ukucincintila ulu lunkumbwa lwabipa.—Belengeni Marko 9:47; 1 Yoh. 2:16.
Cenjeleni ku Fyebo fya Fye
14, 15. (a) ‘Cintu nshi ica fye’ icalengele abengi mu nshita ya kwa Yeremia ukulufiwa? (b) Mulandu nshi ifyebo fya kwa Mose fyabelele ifyacindama?
14 Ifintu ifya fye kuti fyasanshamo ne fyebo. Ica kumwenako fye, Yehova aebele Yeremia ukuti: “Bakasesema babo basesemeno bufi mwi shina lyandi: nshabatumine iyo, kabili nshabebele, kabili nshasosele kuli bene; ifyo basesema kuli imwe cimonwa ca bufi, kabili kubuka kwa fye, kabili kufutika kwa mitima yabo.” (Yer. 14:14) Aba bakasesema baleti balesesemena mwi shina lya kwa Yehova, lelo balesambilisha amano yabo. E ico, ifyebo fyabo fyali ‘ifya fye.’ Fyali fya cabecabe kabili fyali citeyo ku bantu ba kwa Lesa. Mu 607 B.C.E., abengi abaumfwilile ifyebo fya fye balifwile imfwa yabula ukwenekela ilyo babepeye ku bashilika abena Babiloni.
15 Lelo, Mose aebele abena Israele ukuti: “Bikeni imitima yenu pa fyebo fyonse ifyo ndeshimika kuli imwe lelo, . . . Pantu te cintu ca fye kuli imwe; mweo wenu, kabili muli ici cintu e mo mukalekele nshiku shenu shitantalile mu mpanga iyo muleabukilamo Yordani ku kuikwata.” (Amala. 32:46, 47) Ifyebo ifyo Mose aebele abena Israele fyalipuutilwemo na Lesa. Kanshi tafyali fya fye, fyalicindeme pantu fyali no kulenga abena Israele ukuba no mweo. Abaumfwilile ifi fyebo balikele inshiku ishingi kabili balikwete ne fyuma. Kanshi lyonse natulekaana ifyebo fya fye no kulaumfwila fye ifyebo ifyacindama, ifya cine.
16. Bushe tumona shani ifyebo filanda basayantisiti ifyapusana ne Cebo ca kwa Lesa?
16 Bushe na muno nshiku tulomfwa uko abantu balanda ifyebo fya fye? Ee tulomfwa. Ica kumwenako fye, basayantisiti bamo batila icisambilisho ca kusanguka e lyo ne fintu fimbi ifyo basayantisiti basanga filanga ukuti tatufwile ukusumina muli Lesa, e kutila fyonse fyasangwike fye. Bushe aya mashiwi ya musaalula yafwile ukutusakamika? Awe iyo! Amano ya bantunse yalipusana na mano ya kwa Lesa. (1 Kor. 2:6, 7) Lelo, twalishiba ukuti ifyo abantu basambilisha nga fyapusana ne fyo Lesa atusokolwela, lyonse fye ifyo abantu basambilisha e fiba ifya bufi. (Belengeni Abena Roma 3:4.) Te mulandu no kuti basayantisiti balipanga ifintu ifyalekanalekana, ifyo Baibolo ilanda pa mano ya buntunse fya cine, itila: “Amano ya ici calo buwelewele kuli Lesa.” Amano ya bantunse ya fye nga kuyalinganya ku mano Lesa akwata ayashapelela.—1 Kor. 3:18-20.
17. Bushe tufwile ukumona shani ifyebo fya bashimapepo ba mu Kristendomu ne fya basangu?
17 Ifyebo na fimbi ifya fye ni filya filanda bashimapepo ba mu Kristendomu. Batila basambilishisha mwi shina lya kwa Lesa, lelo ifingi ifyo basambilisha tafifuma muli Baibolo, kabili ifyo balanda fya fye. Abasangu na bo balanda ifyebo fya fye, baitunga ukuba aba mano sana ukucila “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” uo shikulu asonta. (Mat. 24:45-47) Lelo, abasangu basambilisha amano yabo, kabili ifyebo fyabo fya fye, kuti fyalenga bambi ukuipununa. (Luka 17:1, 2) Kuti twacita shani pa kuti abasangu tabatulufishe?
Ifyo Tufwile Ukucita pa Kukaana Ifyebo fya Fye
18. Kuti twaumfwila shani ukufunda kwaba pali 1 Yohane 4:1?
18 Umutumwa Yohane alifundile Abena Kristu ifyo bengakaana ifyebo fya fye. (Belengeni 1 Yohane 4:1.) Ukulingana no ku kufunda kwa kwa Yohane, lyonse tulakoselesha abo tushimikilako ukuti bafwile ukulaesha ifyo babasambilisha, e kutila bafwile ukulafilinganya ku fyo Baibolo isambilisha. Ifi fine e fyo na ifwe tufwile ukulacita. Nga ca kuti twaumfwa bamo balelengulula ifyo twasuminamo nelyo balelanda ifyabipa pa cilonganino, pali baeluda, nelyo pali bamunyinefwe, tatufwile ukwangufyanya ukusumina ifyo fyebo. Lelo tufwile ukuyipusha ukuti: “Bushe uyu muntu alenjeba ifi alekonka ifyo Baibolo isambilisha? Bushe ifi fyebo filetungilila ukufwaya kwa kwa Yehova? Bushe kuti fyalenga mu cilonganino mwaba umutende?” Ifyebo fyonse ifilesusha bamunyinefwe mu nshita ya kubakoselesha, ninshi fya fye.—2 Kor. 13:10, 11.
19. Bushe baeluda bacita shani pa kuti bashininkishe ukutila ifyebo fyabo te fya fye?
19 Baeluda nabo balasambililako isambililo ilyacindama sana. Ilyo balefunda aba bwananyina, balebukisha ukuti baliba no mwakupelela kabili tabafunda bambi ifya mu mitwe yabo. Lelo lyonse bafwile ukubafunda ifyo Baibolo ilanda. Umutumwa Paulo alandile ifunde ilyacindama ilyo balingile ukulaumfwila, atile: “Mwicilamo mu fyalembwa.” (1 Kor. 4:6) Ilyo balefunda bambi, baeluda tabacila mu fyalembwa mu Baibolo. Kabili, tabacila mu fyalembwa fyaba mu mpapulo shilanda pali Baibolo isho umusha wa cishinka kabili uwashilimuka alemba.
20. Finshi fingatwafwa ukukaana ifya fye?
20 Ifintu ifya fye fyonse nampo nga ni “tulesa,” ifyebo, nelyo ifili fyonse fimbi, fyalibipa nga nshi. E mulandu wine tupepela lyonse kuli Yehova ukuti atwafwe ukwishiba ifya fye, kabili tufwaya aletutungulula pa kuti tulefikaana. Nga tulecite fi, ninshi na ifwe tulanda nge fyasosele kemba wa malumbo ilyo atile: “Aluleni amenso yandi yeba mu kuloleshe fya fye, nengeleni ukuba no mweo mu mibele yenu.” (Amalu. 119:37) Mu cipande cikonkelepo, tukasambilila umulandu cacindamina ukulatungululwa na Yehova.
Kuti Mwalondolola Shani?
• Fintu nshi “ifya fye” ifyo tufwile ukukaana?
• Kuti twasengauka shani ukulenga indalama ukuba kalesa?
• Bushe ulunkumbwa lwa mubili kuti lwaba shani kalesa?
• Kuti twakaana shani ifyebo fya fye?
[Icikope pe bula 3]
Abena Israele babebele ‘ukulima amabala,’ te kukonkelela ifya fye
[Icikope pe bula 5]
Mwikaleka ukufwaisha ifikwatwa kukalenge mukaleke ukubombesha mu mulimo wa kwa Yehova
[Icikope pe bula 6]
Ifyebo fya baeluda kuti fyatunonsha nga nshi