Bushe Ulakonka Yehova mu Kufikapo?

“ABALUNGAMI bashipa nge nkalamo.” (Amapinda 28:1) Babeleshe citetekelo, mu kucetekela bashintilila pa Cebo ca kwa Lesa, kabili mu kushipa baya ku ntanshi mu mulimo wa kwa Yehova mu kulolenkana no busanso ubuli bonse.

Ilintu abena Israele bali mu Sinai pa numa Lesa abalubwile ukufuma mu busha bwa Egupti mu mwanda wa myaka walenga 16 B.C.E., abaume babili ukucilisha balangishe ukuti bali abacetekela nge nkalamo. Na kabili balangishe ubusumino kuli Yehova pe samba lya mibele yakakala. Umo uwa aba baume aali mwina Efraimu Yoshua, uwali kapyunga wa kwa Mose kabili uyo pa numa asontelwe nge mpyani yakwe. (Ukufuma 33:11; Impendwa 13:8, 16; Amalango 34:9; Yoshua 1:1, 2) Umbi aali ni Kalebu, umwana mwaume wa kwa Yefune uwa mukowa wa kwa Yuda.—Impendwa 13:6; 32:12.

Kalebu muli bucishinka kabili mu kupimpa acitile ukufwaya kwa kwa Yehova. Ubumi bwakwe ubwalepa ubwa mulimo wakwe kuli Lesa bwamulengele ukusoso kuti ali ‘nakonka Yehova mu kufikapo.’ (Yoshua 14:8, NW) “Nali uwa bucishinka umupwilapo kuli SHIKULU, Lesa wandi,” e fisosa The New American Bible. Kalebu “mu busumino alyumfwilile,” nelyo “muli bucishinka alibombele imifwaile ya kwa,” Yehova Lesa. (Today’s English Version; The New English Bible) Ukucibika mu nshila imbi, Kalebu abilishe ati: “Ine . . . nakonkele SHIKULU Lesa wandi no mutima onse.” (New International Version) Ni shani kuli iwe? Bushe ulekonka Yehova mu kufikapo?

Ukulengule Calo

Yelenganye we mwine uli pa kati ka bena Israele mu kwipipa fye pa numa Yehova abalubula ukufuma mu busha bwa mu Egupti. Mona fintu kasesema Mose mu citetekelo akonka amakambisho yapeelwa na Lesa. Ee, kabili mona ukucetekela kwa kwa Kalebu ukwa kuti Yehova ali na bantu Bakwe.

Uli mwaka wa cibili pa numa ya Kufuma mu Egupti, kabili abena Israele bacitile nkambi pa Kadeshe-barnea mu matololo ya Parani. Bali abaiteyanya pa mupaka wa Calo Calaiwe. Pa kukambisha kwa kwa Lesa, Mose ali mupepi no kutuma inengu 12 mu Kanaani. Atila: “Ninineni iya mu Negebu, mukanine na mu mpili, no kumone calo ifyo cili, na bantu abaikalamo nga balikosa napamo abanaka, abanono napamo abengi; mumone nga caba shani icalo ico baikalamo, icisuma napamo icibi; yaba shani ne mishi iyo baikalamo, inkambi napamo iya malinga; yaba shani ne mpanga, iya mufundo napamo iyabulwo mushili, iyabamo imiti napamo tamwaba. Kabili mukose ku kubuulapo ifisabo fya mu calo.”—Impendwa 13:17-20.

Abaume 12 batendeka ubulendo bwabo ubwabamo busanso. Ulwendo lwabo lwasenda inshiku 40. Pa Hebrone bamona abaume aba ciimo cikalamba. Mu mukonko wa Eshekole, bamona ukusandulula kwa calo kabili bapingulapo ukusendako fimo ifya fitwalo fya ciko. Icisansangu cimo ica myangashi cili icafina nga nshi ica kuti cifwile ukusendwa ku mutembo na bantu babili!—Impendwa 13:21-25.

Ukubwelela ku nkambi ya bena Israele, inengu shacita lipoti ashiti: “Twaile mu calo ico mwatutumineko; kwena calo icilefumfumune shiba no buci; ne fi e fisabo fya ciko. Lelo abantu abaikala mu calo balikosa, ne mishi ya malinga ikalamba nga nshi: na kabili twamweneko bamwana Anaki. Amaleke aikala mu calo ca Negebu; no mwina Hiti, no mwina Yebusi, no mwina Amore, baikala mu mpili; kabili umwina Kanaani aikala kuli bemba na ku mbali ya Yordani.” (Impendwa 13:26-29) Inengu ikumi tashili ishaiteyanya ukupokelela amakambisho ya kwa Lesa no kwenda ukwingila mu Calo Calaiwe.

“Yehova Ali na Ifwe”

Mu kuba ne citetekelo muli Yehova Lesa, nangu cibe fyo, inengu yabulo mwenso Kalebu acincisha ati: “Ukunina tunine, no kucikwata; pantu kuti twacicimfya.” Lelo inengu ikumi shakaana, ukusoso kuti abekashi ba mu Kanaani balikosa ukucila abena Israele. Inengu ishatiinishiwa kabili ishabule citetekelo baimona abene nge fipaso fye mu kulinganishiwako.—Impendwa 13:30-33.

“Yehova ali na ifwe: mwibatiina,” e fyacincisha Kalebu na Yoshua. Ifyebo fyabo fyakaanwa. Lintu abantu balanda ulwa kubapoola mabwe, Lesa acilima no kulumbulula ubupingushi pa baleŋwinta ukuti: “Imwe tamwakengile mu calo ico natumpwilile ukuboko kwandi natile mukekalamo, kano Kalebu mwana Yefune na Yoshua mwana Nuni. Na bana benu abaice . . . bene nkabengisha, no kuleka beshibe icalo ico mwakaana. . . . Na bana benu bakaba abacemi mu matololo imyaka amakumi yane, . . . fikasuke afipwa ifitumbi fyenu mu matololo. Mu mpendwa ya nshiku isho mwalengwile icalo inshiku amakumi yane, pa bushiku bumo bumo pakabo mwaka umo umwa kushingamwa amampuulu yenu, imyaka amakumi yane.”—Impendwa 14:9, 30-34.

Uwa Busumino Nalyo Line pa Numa ya Myaka

Ubupingushi bwa myaka 40 bwabombe mifwaile ya buko, kabili imfwa yasenda inkulo yonse iya baleŋwinta. Lelo Kalebu na Yoshua bacili aba busumino kuli Lesa. Pa malungu ya Moabu, Mose na Shimapepo Mukalamba Eleasari nabapenda abaume ba mushinku wa bulwi imyaka ya bukulu 20 no kupulapo. Lesa aitako umwaume umo ukufuma ku mukowa umo umo wa kwa Israele ku kuseekeshiwa ne cakaniko ca Calo Calaiwe. Kalebu, Yoshua, na Eleasari bali pa kati kabo. (Impendwa 34:17-29) Nelyo cingatila nomba ali ne myaka ya bukulu 79, Kalebu acili uwa maka, uwa bucishinka, kabili uwa bukose.

Lintu Mose na Aarone bapendele abantu pa Sinai mu kwipipa pa ntanshi mu mwenso tabalakaana ukwingila mu calo ca Kanaani, abaume ba bulwi aba kwa Israele baali mu mpendwa 603,550. Pa numa ya makumi ya myaka yane mu matololo, kwaliko umulalo wacepelako uwa 601,730. (Impendwa 1:44-46; 26:51) Nalyo line, mu kuba na Yoshua nge ntungulushi yabo na Kalebu wa busumino mu kati kabo, abena Israele baingile mu Calo Calaiwe no kuipakisha ukucimfya mu kukonkana. Nga fintu Yoshua na Kalebu baenekele lyonse, Yehova alecimfisha abantu bakwe imbuli.

Ukwabuko mumana wa Yordani mu kuba na baume ba bulwi aba kwa Israele, Yoshua wa cikalamba na Kalebu basenda ifisendo fyabo ukwingila mu mbuli shakonkapo. Pa numa ya myaka mutanda iya kulwa, nangu cibe fyo, icalo cikalamba nacishala ku kwikalwamo. Yehova ali no kufumyamo abekashi lelo nomba abike cipope ca kuti icalo cakanishiwe ku cipendwilo pa mikowa ya bena Israele.—Yoshua 13:1-7.

Akonkele Yehova mu Kufikapo

Pamo ngo mukokole mu mbuli ishingi, Kalebu aiminina pa cinso ca kwa Yoshua no kutila: “Nali ne myaka amakumi yane ilyo Mose umubomfi wa kwa Yehova antumine ukufuma ku Kadeshe-barnea ku kuyalengule calo; kabili namubweseshe icebo ifyo cali ku mutima wandi. Bamunyinane abaninine na ine basungulwile imitima ya bantu, lelo ine nakonkele Yehova Lesa wandi [mu kufikapo, NW].” (Yoshua 14:6-8) Ee, Kalebu nakonka Yehova mu kufikapo, muli bucishinka ukucito kufwaya kwa kwa Lesa.

“Kabili,” e fyo Kalebu alundapo, “Mose alapile muli ubo bushiku, ati, Cine cine icalo ico ulukasa lobe lwanyantamo cikabe cikwatwa cobe kabili ica bana bobe umuyayaya, pantu wakonkele Yehova Lesa wandi [mu kufikapo, NW]. Na nomba, mona, Yehova ambako wa mweo, ifyo asosele, imyaka iyi amakumi yane na isano, ukufuma lilya Yehova asosele icebo ici kuli Mose, ilyo Israele aleenda mu matololo: na nomba, mona, ine lelo ndi ne myaka amakumi cinekonsekonse na isano. Ncili lelo uwakosa nga mu bushiku Mose antumine: ifyo amaka yandi yali lilya, e fyo amaka yandi yali na nomba, ku kulwa, kabili ku kufuma no kwingila. E ico nomba, peela kuli ine ulu lupili ulo Yehova aebele mu bushiku bulya; pantu iwe waumfwile mu bushiku bulya ukuti abena Anaki e ko bali, ne mishi ikalamba iya malinga: nakalimo Yehova akaba na ine, no kuleka mbapyanunune, ifyo Yehova asosele.” Kalebu nomba apoka Hebrone ku kube cikwatwa.—Yoshua 14:9-15.

Kalebu mukoloci apokelela umulimo wakosesha—icitungu cafulamo abaume ba ciimo cishili ca lyonse. Lelo ici tacili cakosesha kuli uyu kalwa wa myaka ya bukulu 85. Mu kupita kwa nshita ifyoposhi fya mu Hebrone fyacimfiwa. Oteniele, umwana wa kwa munyina mwaice uwa kwa Kalebu kabili umupingushi mu Israele, acandila Debiri. Imisumba yonse ibili pa numa yaikalwamo na bena Lebi, na Hebrone waba musumba wa kushinamo kuli kepaya wa muntu ushili wa ku mufulo.—Yoshua 15:13-19; 21:3, 11-16; Abapingushi 1:9-15, 20.

Lyonse Konka Yehova mu Kufikapo

Kalebu na Yoshua baali bantunse bashapwililika. Nangu ni fyo, mu busumimo bacitile ukufwaya kwa kwa Yehova. Icitetekelo cabo tacabwelele pa nshi mu kati ka myaka 40 iya mafya mu matololo iyafuminemo ukufilwa kwa kwa Israele ukumfwila Lesa. Mu kupalako, ababomfi ba kwa Yehova aba muno nshiku tabaleka nangu cimo ukupumfyanya umulimo wabo ku kulumbwa kwa kwa Lesa. Pa kuba abaibukila ukuti ubulwi epo bwaba pa kati ka kuteyanya kwa kwa Lesa no kwa kwa Satana Ciwa, baliba abashangila, mu kukanayaluka ukufwaya ukutemuna Shibo wa mu muulu mu fintu fyonse.

Ku ca kumwenako, abengi aba bantu ba kwa Yehova baliiletela ukusungwa kwa bukatu kabili nelyo fye imfwa pa kusefya Ica Kulya ca Cungulo ica kwa Shikulu, nelyo Icibukisho ca mfwa ya kwa Yesu Kristu. (1 Abena Korinti 11:23-26) Muli uku kuloshako umwanakashi wa Bwina Kristu uwabikilwe mu nkambi ya kucushiwilwamo iya ciNazi mu kati ka Nkondo ya Calo iya II acitile lipoti ati:

“Bonse balyebelwe ukuba mu muputule wa kucapilamo pa 11 koloko ya bushiku. Ilyo yalilile fye 11 koloko twalikolongene, 105 mu mpendwa. Twaiminine mu kupalamana icintengulusha, mu kati ka ico [mwali] icipuna ca makasa mu kuba ne nsalu yabuuta iyabikilwemo ifimpashanya. Kandulo e wapayenye ulubuuto mu muputule, apantu ulubuuto lwa malaiti nga lwalitusokolwele. Twayumfwile nga Abena Kristu ba kutendekelako mu nshishi sha mu ncengo. Wali mutebeto wacindama. Twalumbulwile cipya cipya imilapo yesu iyacincila kuli Shifwe ukubomfya ubukose bwesu bonse ku kwebelwa kwe shina Lyakwe lya mushilo, ukwiminina aba busumino kuli Teokrasi.”

Te mulandu na mesho pamo nga babomfi bapakaswa aba kwa Yehova, kuti twashintilila pa bukose bupeelwa na Lesa ku kumubombela mu kushipa no kuleta umucinshi kwi shina lyakwe lya mushilo. (Abena Filipi 4:13) Ilyo tuletukuta ukutemuna Yehova, cikatuwamina ukwibukisha Kalebu. Ica kumwenako cakwe mu kukonka Yehova mu kufikapo cacitile ukwebekesha kukalamba pa mulumendo uwaingile mu mulimo wa nshita yonse uwa kushimikila ku numa mu 1921. Alembele ati:

“Nelyo cingatila ukuba painiya capilibwile ukusha incito yandi ya bwanalale pa fakitare ya muno nshiku iya kupulinta mu Coventry [England], takwali ukumfwo bulanda. Ukuipeela kwandi kwali nakupikulula kale umulandu; ubumi bwandi bwalipeelwe kuli Lesa. Naibukishe Kalebu, uwaingile mu Calo Calaiwe pamo na Yoshua kabili untu calandilweko kuti ‘Akonkele Yehova mu kufikapo.’ (Yosh. 14:8) Iyo yamoneke kuli ine ukuba e mibele ya mutima yafwaikwa. Nalishibe ukuti ukubombela Lesa ‘mu kufikapo’ kwali no kulenga ubumi bwandi ukubo bwacilapo kucindama; cali no kumpeela ishuko lya mu nshita ilyakulilako ukuletako ifisabo ifyo fishibisha Umwina Kristu.”

Kalebu mu cine cine alipaalilwe pa kukonka Yehova muli bucishinka mu kufikapo, lyonse ukufwayo kucito kufwaya kwa bulesa. Ukupala wene, bambi balikwata ubuseko bukalamba na mapaalo yafumba mu mulimo wa kwa Lesa. Shi ico nacibe e ca kukumanya cobe pamo ngo muntu uukonka Yehova lyonse mu kufikapo.

[Icikope pe bula 26]

Kalebu na Yoshua baali aba busumino kuli Yehova pe samba lya bwesho. Bushe e fyo waba?