“Ulupanga Lwa Kwa Yehova No Lwa Kwa Gideone!”

BALI abengi kwati ni makanta, basangula umushili wa mufundo uwabula icilimwa. Ili ni nshita intu abapingushi baleteka mu Israele, kabili abena Israele nabafuupulwa. Pa myaka 7, baleti fye lilya line imbuto shatampako ukumena, e lintu ifipondo fya kutapa icuma ifyendela pa ngamali ifya mu bena Midiani, abena Amaleke, na bena Kabanga fyabasansa. Ne mikuni ya fipondo naisalangana mu kufwaya umulemfwe, kabili ilelya icili conse icilemena. Abena Israele tabakwete impunda, cilume wa ng’ombe, nangu impaanga. Imitekele yabipisha naileta umwenso ukulenga abena Israele ukuponenwa ne cipowe ica kuti balasungila ifya kulya pa nshi mu mpili, mu ncengo, na mu mpanga.

Mulandu nshi kubelele ubu bwafya? Mulandu wa kuti abena Israele balebombela imilungu ya bufi. E ico, Yehova nabapeela ku ba kubacusha. Lintu abana ba kwa Israele bafilwa ukushipikisha, balilila kuli Yehova ukubafwa. Bushe alabomfwa? Kuti twasambililako cinshi ku bena Israele?—Abapingushi 6:1-6.

Bushe Aali Mulimi Wacenjela Nelyo “Impalume, ya Bulamba”?

Abalimi ba mu Israele ilingi line bapuula ingano ukubomfya inama sha kwi koli uko bakulikila icela icafina, ico inama shitinta ukupita pa ngano. Bapuulila pa ncende apabatama kabili apasansuka apalepita umwela uwa kulula imisungu no kusha imbuto mu ca kupuulilamo. Lelo icintiinya ca mpuka sha bena Midiani ica kupomona icalo conse calenga abena Israele ukufilwa ukupuula ingano. Pa kufisama ku bena Midiani, Gideone alepuulila ingano umwa kukamina umwangashi umo apangile, umwacingililwa na mabwe. (Abapingushi 6:11) Pa kupuula balebuula ingano ishalinga fye no kushipumina limbi ku kamulando. Gideone alebomba ukulingana ne fyo ifintu fili mu Israele.

Tontonkanyeni fintu Gideone asungwike ilyo malaika wa kwa Yehova amonekele kuli wena no kusosa ukuti: “Yehova ali na iwe, we mpalume ya bulamba.” (Abapingushi 6:12) Apo Gideone alepuula ingano mu bumfisolo umwa kukamina umwangashi, afwile aali muntu wa mwenso sana. Lelo, ayo mashiwi yalangilila ifyo Lesa acetekele ukuti Gideone kuti aba intungulushi ya bulamba muli Israele. Na lyo line, Gideone alekabila ukushininkisha ukuti Lesa akamutungilila.

Na lintu Yehova amutumine mu “kutuula Israele ukufuma mu minwe ya bena Midiani,” mu kuicefya Gideone atile: “Mwe shikulu Yehova ni ku nshi ningatuulila Israele? Moneni! ulupwa lwandi lwa bubusu muli Manase, na ine ndi wacepesha mu ng’anda ya kwa tata.” Gideone mu kushilimuka alomba icishibilo nga ca kuti Lesa ali no kuba nankwe mu kucimfya Midiani, na Yehova mu kuitemenwa amupeela ukulingana no kukabila kwakwe ukwa kufwaya ukwishiba. E lyo Gideone apeele ica bupe ca fya kulya ku mweni wakwe malaika, no mulilo wafuuma mu libwe, no koca ica bupe. Pa numa Yehova afumya umwenso muli Gideone, apo pene Gideone akuula ne ciipailo pali ilya ncende.—Abapingushi 6:12-24.

“Lekeni Baali Ailubulwile Umwine”

Ubwafya bukalamba abena Israele bakwete te bwa kutitikishiwa na bena Midiani. Buli busha bwa kupepa Baali. Yehova “ni Lesa wa kalumwa,” te kuti asuminishe umuntu uulepepa imilungu imbi ukumubombela. (Ukufuma 34:14) E mulandu wine, Yehova akonkomesesha Gideone ukubongolola iciipailo ca kwa Baali icili ica kwa wishi no kuputula Ashera. Pa mulandu wa kutiina ukufulwisha wishi na bakaaya talefwaya ukucibongolola inshita ya kasuba, Gideone acita ici ubushiku, na babomfi bakwe 10 bamwafwako.

Ukucenjela kwa kwa Gideone kuli fye bwino, pantu nga baishiba ulwa uyu “musaalula,” bakapepa ba kwa Baali kuti bamwipaya. Lelo mu kushilimuka nga nshi wishi wa kwa Gideone, Yoashi, apelulushanya na bakapepa ba kwa Baali ukuti Baali nga ni Lesa, alaipokolola umwine. Ilyo line, Yoashi ainika umwana wakwe Yerubaali, icalola mu kuti, “Lekeni Baali Ailubulwile Umwine.”—Abapingushi 6:25-32.

Lyonse Lesa alapaala ababomfi bakwe abashangila mu kupepa kwa cine. Lintu abena Midiani na bo baumene nabo akapi basansa icalo ca kwa Israele, ‘umupashi wa kwa Yehova waishile pali Gideone.’ (Abapingushi 6:34) Pa kutuninkishiwa no mupashi wa kwa Lesa, nelyo amaka yabomba, Gideone alonganike amabumba ya fita ukufuma mu mikowa ya kwa Manase, Ashere, Sebuluni na Naftali.—Abapingushi 6:35.

Ukuipekanishisha Ubulwi

Nangu ca kuti Gideone akwete umulalo wa fita 32,000, alomba ukuti Yehova amupeele icishibilo. Umukama wa masako uushele pa nshi apa kupuulila nga waba no mume e lyo pa mushili pali apauma, ninshi Lesa akapusushisha Israele ku minwe yakwe. Yehova acite ci cipesha mano, lelo Gideone afwaya icipesha mano na cimbi kabili apokelela inkosho lintu ico cacitika, e kutila pa nshi paba umume e lyo umukama wa masako wena washala uwauma. Bushe Gideone nacilamo fye ukulomba? Iyo, pantu Yehova alemupeela ifyo aleipusha pa kuti akoshiwe. (Abapingushi 6:36-40) Tatwenekela ifipesha mano fya musango yo mu nshita yesu. Na lyo line, kuti twapokelela ubutungulushi bwa kwa Yehova ne nkosho ukufuma mu Cebo cakwe.

Nomba Lesa alanda ukuti umulalo wa kwa Gideone naukula sana. Nga bacimfya abalwani na ilya mpendwa iikalamba, abena Israele kuti baitakisha ukuti bacimfiishe ku maka yabo. Lelo Yehova e ulingile ukutashiwa pali kulya kucimfya. Cinshi balacita? Gideone alabomfya Ifunde lya kwa Mose ilitila abali no mwenso babwelelemo ku mwabo. Ukupitila muli ci, abaume 22,000, baliile, kwashala fye 10,000.—Amalango 20:8; Abapingushi 7:2, 3.

Lesa ena acili alemona ukuti, abantu nabafula sana. Gideone bamweba ukubatentemushisha ku menshi. Kalemba we lyashi lya kale umuYuda Josephus asosa ukuti Lesa aeba Gideone ukutwala imilalo ya fita ku mumana lintu akasuba kabalikishe pa kuti amone ifyo balayanwa amenshi. Pali fye abaume 300 abalebomfya ukuboko kumo no kukabaula amenshi ku lupi no kucebaceba epali kwatula abalwani ba kubasansa. Abali no kuya na Gideone bashala fye 300. (Abapingushi 7:4-8) Elenganyeni nga mwali ni mwe. Apo abalwani bali 135,000, cine cine kuti mwasondwelela ukuti ukucimfya kulefuma fye ku maka ya kwa Yehova, te ku maka yenu!

Lesa aeba Gideone ukusenda kalume wakwe no kuya mu kufwaya ukwali inkambi ya bena Midiani. Lilya line acili kulya, Gideone aumfwa umuntu alelongola iciloto ku mubiye kabili ukwabula ukufisa alondolola ifyo cilepilibula ukuti Lesa ali no kupeela Midiani mu minwe ya kwa Gideone. Ifi e fyo Gideone alekabila ukumfwa. Nashininkisha ukuti Yehova akalenga wena na baume bakwe 300 ukucimfya abena Midiani.—Abapingushi 7:9-15.

Ifya Kucita mu Bulwi

Aba baume 300 baakanishiwa mu mabumba yatatu. Mwi bumba limo muli abantu 100. Onse apeelwa intandala no mutondo uwabulamo akantu. Ne cengelo nacifiswa mu kati ka mutondo. Pa kubalilapo fye Gideone akonkomesha ukuti: ‘Lolesheni ine, no kucita filya ndecita. Ilyo ndelishe ntandala, na imwe mulishe, no kubilikisha amuti “Ulupanga lwa kwa Yehova no lwa kwa Gideone!”’—Abapingushi 7:16-18, 20.

Abaume ba bulwi 300 muli cinshinshi baingilila ku lutwe lwa nkambi ya fipondo. Cili ni nshita ya bushiku muli ba22:00 hrs—lilya line abalinshi bapokeshanya incito. Yaba e nshita yalinga iya kusansa, pantu kucili nshita pa kuti abalinshi bapya babeleshe imfifi.

We mwenso untu abena Midiani baiketwe! Mu kupumikisha, ukwaciba tondolo kwaba ukutobaula kwa mitondo 300, no kuwelesha kwa ntandala 300, no kubilikisha kwa baume 300. Lintu bapeshiwa amano, sana sana ku kupunda kwa kuti “Ulupanga lwa kwa Yehova no lwa kwa Gideone!,” abena Midiani balundako icongo lintu nabo batendeka ukupunda. Mu cimfulumfulu, bafilwa ukwishiba nani ali umuntu wabo nelyo icipondo. Abaume 300 beminine fye mu fifulo fyabo lintu Lesa alenga abalwani ukwipayana ku lupanga abene beka. Inkambi yapomonwa, takuli wa kufulumuka, kabili kwaba ukubombesha pa kusondwelela umulimo wa kupwisha umupwilapo icintiinya ca bena Midiani. Ne mikalile ya bukalushi iyabako pa nshita yalepa e po yapwila.—Abapingushi 7:19-25; 8:10-12, 28.

Na pa numa ya uku kucimfya, Gideone acili uwaicefya. Lintu abena Efraimu baumfwa kwati nababasaalula pa kukanabeta ku bulwi bena bafwaya ukumumanya, Gideone abasuka mu kufuuka. Ukwasuka kwakwe ukwafuuka kwapwisha icipyu no kufulwa kwa bena Efraimu.—Abapingushi 8:1-3; Amapinda 15:1.

Apo kwaba umutende nomba, abena Israele bakoselesha Gideone ukuba Imfumu yabo. We bwesho we! Lelo Gideone akaana ukuba imfumu. Talabile uucimfishe abena Midiani. Alanda ati: “Ine nshamuteke, no mwana wandi tamuteke. Yehova alemuteka.”—Abapingushi 8:23.

Apo aali uushapwililika, te lyonse Gideone alepingula bwino. Pa mulandu ushishibikwe bwino, apanga efode ukubomfya ifyo batapile mu nkondo kabili amubika mu musumba wakwe. Ifyalembwa fitila na Israele onse atendeka ukucita “bucilende” na efode. Balamupepa, kabili aba iciteyo kuli Gideone na ku ba ng’anda yakwe. Lelo, Gideone tali kapepa wakamamo na menshi uwa filubi, pantu Amalembo yatila aali mwaume wa citetekelo kuli Yehova.—Abapingushi 8:27; AbaHebere 11:32-34.

Ifyo Twasambililako

Ilyashi lya kwa Gideone lilatusoka no kutukoselesha. Lilatusoka ukuti Yehova nga afumyapo umupashi wakwe na mapaalo pa mulandu wa mibele yabipa, lwa ku mupashi kuti twaba kwati bantu ba cipowe mu calo cayandatilwa na makanta. Twikala mu nshiku shayafya kabili tatufwile ukulaba ukuti ipaalo lya kwa Yehova “lyene lilacindamika, kabili talundako ukulungulula.” (Amapinda 10:22) Tulaipakisha amapaalo ya kwa Lesa pantu ‘tulamubombela no mutima wa cishinka kabili no mweo wa kuitemenwa.’ Nga tatucitile fyo, kuti atukaana.—1 Imilandu 28:9.

Kuti twakoseleshiwa ne li lyashi lya kwa Gideone, pantu litusambilisha ifyo Yehova apokolola abantu bakwe mu bwafya ubuli bonse ubwa kutiinya, ukubomfya fye na balemoneka abanaka nelyo abapelelwa. Kulya kucimfya Gideone acimfishe abena Midiani 135,000 ukubomfya fye abaume bakwe 300 kulangisha amaka yapulishamo aya kwa Lesa. Limbi kuti twapelelwa sana abalwani nga bafulisha. Lelo, ilyashi lya mu Baibolo pali Gideone liletukoselesha ukutetekela Yehova, uupaala no kulubula bonse abamutetekela.