“Ubulwi bwa kwa Yehova”

DAVIDI balemupunka ku bashilika abalebutukila uko alefuma. Bali sana no mwenso ilyo balefulumuka ukuli abalwani babo. Cinshi calengele babe sana no mwenso? Nalimo alibomfwile balelumbula ishina lya muntu umo pa miku iingi. Kwali umuntu uwali ipaka icine cine ukucila abantu bonse abo nalimo Davidi amwenepo, uwaiminine mu mupokapoka.

Uyu muntu aali ni Galyati. Davidi alimwene ukuti icalengele abashilika baletiina Galyati ni co ali lipaka icine cine, kabili aali umutali. Nangu fye takwete ifyanso, nalimo alefina ukucila abaume babili amapaka. Nomba alikwete ifyanso ifyalulumbi, alikwete sana amaka, kabili ali mushilika pa myaka iingi. Cilumba cilumba, Galyati alepontela abashilika abena Israele. Elenganyeni ifyo ishiwi lyakwe ilikalamba lyaleumfwika ilyo alebapontela ne mfumu yabo Shauli. Aebele abena Israele ukuti batume umuntu umo uwa kuti alwe nankwe pa kuti inkondo ipwe.—1 Samwele 17:4-10.

Abena Israele ne mfumu yabo Shauli balitiinine. Davidi aumfwile ukuti ifi fine e fyo Galyati alecita ku bena Israele ukucila pa mweshi uutuntulu. Pali iyi nshita, abena Israele na baPelishiti tabalelwa, ni Galyati fye e waleponta cila bushiku. Davidi alyumfwile sana ububi. Cali ca nsoni sana ukwishiba ukuti imfumu ya bena Israele, abashilika baiko, ukubikako fye na bakalamba ba kwa Davidi batatu, balitiinine sana ukulwa na Galyati. Davidi amwene ukuti uyu umusenshi taleseebanya fye abashilika abena Israele, lelo alesaalula Lesa wa bena Israele, Yehova. Nomba finshi Davidi aali no kucitapo apo ali fye umwaice? Kabili finshi tusambilila ku citetekelo Davidi akwete?—1 Samwele 17:11-14.

Lekeni tulande pa fyacitike imyeshi iingi ilyo ifi fishilacitika. Cali cungulo bushiku kabili Davidi alecema umukuni wa mpaanga sha kwa wishi mu mpili ishali mupepi na ku Betelehemu. Aali mulumendo uwayemba, kabili pali iyi nshita ninshi acili mwaice, alemoneka uwakashikila, e lyo na menso ayasuma. Nga aumfwa icitendwe alelisha insango. Aleumfwa bwino nga amona ifyo ifintu Yehova apanga fyayemba, kabili mu kuya kwa nshita alishibe sana ukulisha insango. Nomba pali ici cungulo, wishi alefwaisha ukumumona, e ico atumine abakuyamwita.—1 Samwele 16:12.

Ilyo afikile pa ng’anda, asangile wishi Yese, alelanda no muntu umbi uwali umukote sana. Uyu muntu alelanda na o aali ni kasesema wa cishinka Samwele. Yehova alimutumine ukuti aye asube umo pa bana ba kwa Yese ukuti akabe imfumu ya Israele. Pali iyi nshita ninshi Samwele namona kale abakalamba ba kwa Davidi 7, kabili Yehova amwebele ukuti tasalilepo nangu umo pali aba. Ilyo Davidi afikile, Yehova aebele Samwele ukuti: “Umusube, pantu e uyu wine!” Lyena Samwele aliswile umo abikile amafuta no kwitila yamo pa mutwe wa kwa Davidi ninshi na bakalamba bakwe bonse balemonako. Ukufuma ubu bushiku ifintu fyalyalwike mu bumi bwa kwa Davidi. Baibolo itila: “No mupashi wa kwa Yehova watampile ukubomba pali Davidi ukutula pali bulya bushiku.”—1 Samwele 16:1, 5-11, 13.

Bushe Davidi alitampile ukufwaisha ukuba imfumu? Awe. Alelolela ukuti Yehova akabomfye umupashi wakwe ukumweba ukuti nomba inshita yafika iya kuba imfumu. Pali iyi nshita, Davidi atwalilile fye umulimo wakwe uwa kucema impaanga. Pa kubomba bwino uyu umulimo alingile ukuipeelesha no kuba uwashipa. Pa miku ibili impaanga sha kwa wishi balishisanshile, pa nshita imo ku nkalamo e lyo pa nshita imbi kuli bere. Davidi tatamfishe fye ifyo fiswango, lelo alilwile na fyo pa kuti acingilile umukuni wa kwa wishi. Pa nshita shonse shibili Davidi alipeye ifi fiswango.—1 Samwele 17:34-36; Esaya 31:4.

Mu kuya kwa nshita Davidi balimwitile na kabili. Imfumu Shauli yalyumfwile ululumbi pali Davidi. Nangu ca kuti Shauli ali mushilika wa maka, Yehova alilekele ukumupaala pantu tali ne cumfwila. Yehova alifumishepo umupashi wakwe pali Shauli, e ico ilingi line, alekwata umupashi uubi uwalelenga aleba umukali, uwa lubuli kabili aletunganya sana abantu bambi. Umupashi wabipa nga waisa pali Shauli, aleumfwako bwino nga alekutika ku nyimbo. Abantu ba kwa Shauli bamo balyumfwile ukuti Davidi alishibe sana ukulisha ifilimba e lyo no kulwa. E ico baitile Davidi kabili tapakokwele atendeke ukulalishisha Shauli ifilimba e lyo no kulamusendelako ifyanso.—1 Samwele 15:26-29; 16:14-23.

Kwaliba ifintu ifingi ifyo maka maka abacaice bengasambililako kuli Davidi. Natumona ukuti nga aumfwa icitendwe alecita ifintu ifyalemwafwa ukupalama sana kuli Yehova. Na kabili alisambilile imilimo iyamwafwile ukwingila incito. Ne cacilapo ukucindama ca kuti alekonka ifyo umupashi wa kwa Yehova walemutungulula ukucita. Kanshi kwaliba ifintu ifingi ifyo bonse twingasambililako.—Lukala Milandu 12:1.

Ilyo alebomba kuli Shauli, ilingi line Davidi alebwelelamo ku mwabo mu kucema impaanga kabili limo aleikalako inshita iikalamba. Ni pali iyi inshita ilyo Yese atumine Davidi ukuti aye amone ifyo bandume nankwe batatu abaali abashilika ba kwa Shauli baali. Davidi alicitile ifyo bamwebele kabili alilongele ifya kulya no kubatwalilila ku mupokapoka wa Ela. Ilyo afikile alisakamene pa kusanga abashilika tabalelwa nga fintu twacilanda pa kutendeka kwa cino cipande. Baali pa mpili shibili ishaloleshanya kabili pa kati pali umupokapoka.—1 Samwele 17:1-3, 15-19.

Davidi alimwene ukuti ifintu tafyali bwino. Bushe abashilika ba kwa Lesa wa mweo, Yehova, kuti balatiina shani umuntu umo, na o umusenshi? Davidi amwene ukuti filya Galyati alesaalula abena Israele kwali kusaalula Yehova. E ico atendeke ukukoselesha abashilika ukuti bayelwisha Galyati. Ilyo tapalapita ne nshita iikalamba, umukalamba wa kwa Davidi, Eliabu alyumfwile ifyo Davidi alelanda. Ici calengele amukalipile sana no kumubepesha ukuti aile mu kutamba inkondo. Na lyo line, Davidi ayaswike ati: “Nga cinshi nacita? Ndeipusha fye.” Lyena alitwalilile ukulanda pa kucimfya Galyati, mpaka ilyo umuntu umo aileeba Shauli ifyo Davidi alelanda. Imfumu yaebele abakwita Davidi.—1 Samwele 17:23-31.

Davidi alitwalilile ukulanda aya amashiwi ya kukoselesha pali Galyati ku mfumu. Atile: “Mwileka umutima wa muntu nangu umo utompoke.” Galyati alilengele Shauli na bashilika bakwe ukumfwa sana umwenso. Nalimo icalengele ni co baleilinganya kuli ili ipaka ilyo balefika fye mu lufumo nelyo mu cifuba. Baleelenganya ifyo ali no kubacimfya ukwabula no kupoosa inshita. Nomba ifi te fyo Davidi aletontonkanya. Nga fintu twalamona, Davidi talemona Galyati nga ifyo bambi balemumona. E ico, aliipeeleshe ukulwa na Galyati.—1 Samwele 17:32.

Shauli alikeene ebele: “Te kuti uye ku kulwa no yu muPelishiti, pantu uli mwaice, kabili ena muntu wa bulwi ukufuma ku bwaice bwakwe.” Bushe cine cine Davidi aali mwaice? Awe, nomba tali umukalamba uwa kwingila ubushilika, e lyo afwile alemoneka umwaice. Na lyo line, pali iyi nshita ninshi abantu bamwishiba nga umuntu uwaishiba sana ukulwa kabili afwile aali ne myaka mupepi na 20.—1 Samwele 16:18; 17:33.

Davidi alengele Shauli ashininkishe ifyo alelanda ilyo amwebele ifyacitike ilyo bamusanshile ku nkalamo na kuli bere. Bushe aleitakisha? Awe. Davidi alishibe icalengele acimfye ifi ifiswango. Atile: “Yehova uwampokolwele ku maala ya nkalamo na ku maala ya kwa bere, e uli no kumpokolola kuli uyu muPelishiti.” Ilyo Shauli aumfwile aya amashiwi atile: “Kabiye, kabili Yehova abe nobe.”—1 Samwele 17:37.

Bushe kuti mwatemwa ukuba ne citetekelo nga filya Davidi aali? Tufwile ukwishiba ukuti icitetekelo Davidi akwete tacali cakwelenganya fye pa fintu ifishingacitika. Alikwete icitetekelo muli Lesa pantu alimwishibe bwino kabili alimwene ifyo Lesa amucitiile. Alishibe ukuti Yehova alacingilila abantu bakwe kabili alacita fyonse ifyo alaya. Nga tulefwaya na ifwe ukuba ne citetekelo nga Davidi, tufwile ukutwalilila ukulasambilila pali Lesa uo Baibolo yalandapo. Nga tulecita ifyo tulesambilila muli Baibolo, ifintu fikatuwamina ne ci cikalenga icitetekelo cesu ukuba icakosa.—AbaHebere 11:1.

Pa kubala, Shauli afwaile ukufwika Davidi ifyo alefwala pa kulwa inkondo. Fyalemoneka nge fya kwa Galyati, pantu na fyo bafipangiile no mukuba, kabili ica kucinga icifuba cali ica mamba ya tufyela. Nomba ilyo Davidi aeseshe ukwenda ninshi nafwala ici ica kufwala alifililwe pantu califinine. Tasambilile ifya bushilika, e ico tabeleshe ukufwala ifya kufwala fya bashilika. Na kuba, inkwela ya kwa Shauli yali iitali pantu ena ali mutali sana mu Israele! (1 Samwele 9:2) Alififuulile fyonse no kufwala ifyo alefwala nga alecema kabili alisendele ifyo alebomfya pa kucingilila umukuni.—1 Samwele 17:38-40.

Davidi alisendele inkonto yakwe iya bukacema, alikobeke icola cakwe pa mabeya kabili alisendele ne ca kusukushilako amabwe. Kwena kuti twamona kwati ica kusukushilako amabwe te kuti cibombe mu bulwi, lelo cali canso ica maka. Calepangwa ne ntambo shibili ishampapa e lyo no mwakubika ilibwe kabili abacemi balecibomfya sana. Umucemi alebika ilibwe mu cakubikamo ilibwe e lyo acishingulusha na maka, lyena aleleka ilibwe ukuyatoba ico alefwaya ukulasa. Ici canso calebomba bwino sana ica kuti kwali na bashilika abalebomfya fye ici cine canso.

Apo Davidi alisendele fyonse ifyo alekabila, alyangufyenye ukuyalwa na uyu mulwani. Elenganyeni ifyo amapepo ya kwa Davidi yali ilyo afikile mu mukonko umo atolele amabwe 5 ayatelela. Lyena atendeke ukuya ulubilo mu kulwa na uyu muPelishiti.

Finshi Galyati atontonkenye ilyo amwene uwaishile mu kumulwisha? Baibolo itila: “Alimusuulile, pantu ali mwaice, kabili uwakashikila, kabili uwayemba.” E ico Galyati abilikishe ati: “Bushe ndi mbwa, iya kuti uleishila ne nkonto?” Cimoneka kwati Galyati alimwene inkonto ya kwa Davidi, lelo tamwene ica kusukushilako amabwe. Alitiipile Davidi mwi shina lya tulesa twa baPelishiti no kulapa ukuti aali no kupela icitumbi ca kwa Davidi ku fyuni, na ku nama sha mu mpanga.—1 Samwele 17:41-44.

Ifyo Davidi ayaswike, fitulanga ukuti aali sana ne citetekelo. Elenganyeni uko uyu umwaice alebilikisha Galyati ukuti: “Uleisa kuli ine no lupanga ne fumo na kalifumo, lelo ine ndeisa kuli iwe mwi shina lya kwa Yehova wa mabumba, Lesa wa bashilika ba kwa Israele, uo waseebanya.” Davidi alishibe ukuti ifyanso na maka ifyo abantu bengakwata tafyacindama sana. Galyati alisaalwile Yehova Lesa, kabili Yehova ali no kucitapo cimo. Davidi atile: “ubulwi bwa kwa Yehova.”—1 Samwele 17:45-47.

Davidi alimwene ukuti Galyati ali lipaka kabili alikwete ifyanso ifya maka. Nomba ifi tafyamutiinishe. Shauli na bashilika bakwe baleilinganya kuli Galyati, lelo Davidi ena alelinganya Galyati kuli Yehova. Galyati alepele amamita 2.9, kanshi aali mutali pa bantu bambi. Nomba bushe kuti twamulinganya kuli Lesa umwine wa fintu fyonse? Lesa alemumona fye nga umuntu onse, kabili nga kumulinganya kuli Lesa aali fye nga akashiishi ako engepaya inshita iili yonse.

Davidi abutukiile kuli Galyati kabili abuliile ilibwe mu cola cakwe. Alibikile mu cisukushilo cakwe e lyo alishingulusha na maka. Galyati aile alepalamina kuli Davidi ninshi nalimo ali ku numa ya walemusendela inkwela. Nalimo icamuletelele ni co aali mutali sana, e lyo uwalemusendela inkwela ena alepele fye nga abantu bambi, e ico alifililwe ukwimya sana inkwela pa kuti acingilile umutwe wa kwa Galyati. Nomba ku mutwe kwine eko Davidi alefwaya ukulasa.—1 Samwele 17:41.

Davidi alisukwise ilibwe. Elenganyeni ifyo abantu baikele tondolo ilyo balemona uko ilibwe lyalungeme ku mutwe wa kwa Galyati. Yehova alengele Davidi abomfye fye ilibwe limo pa kwipaya Galyati. Ilyo ilibwe lyamutobele lyalingiile pa mpumi. Lyena umuntu uwali umutali kabili ipaka, awile ubukupeme. Ilyo uwalemusendela inkwela amwene ifi, afwile alibutwike ku mwenso. Davidi alipaleme, abula ulupanga lwa kwa Galyati no kumuputulako umutwe.—1 Samwele 17:48-51.

Ilyo Shauli na bashilika bakwe bamwene ifi e lyo bakwete amaka. Bapundile kabili baweleshe ukuwelesha kwa kuya mu kulwa no kukonka abaPelishiti. Filya fine fye Davidi aebele Galyati e fyacitike. Atile: “Yehova . . . alapeela imwe mu minwe yesu.”—1 Samwele 17:47, 52, 53.

Muno nshiku, ababomfi ba kwa Lesa tabalwa inkondo. Ilya inshita yalipita. (Mateo 26:52) Na lyo line, tufwile ukupashanya icitetekelo ca kwa Davidi. Nga filya Davidi alemona Yehova, na ifwe tufwile ukulamumona nga umuntu uwa cine cine kabili nga Lesa uo tufwile ukulabombela fye eka. Inshita shimo kuti twamona kwati amafya tukwete yatukulila nomba nga twayalinganya kuli Yehova uwakwatisha amaka tukamona ukuti amafya yesu yanono. Nga twasalapo Yehova ukuba Lesa wesu kabili twamutetekela nga filya Davidi amutetekele, takuli ubwafya ubo tukalatiina. Takwaba ubwafya ubo Yehova engafilwa ukupwisha.