Kuti Mwacimfya Ukufuupulwa!
UMUNTU wa mano inshita imo alembele ukuti: “Nga watompoka mu bushiku bwa kumanama, ninshi amaka yobe yanono.” (Amapinda 24:10) Nga mwalifuupulwapo, ukwabula ukutwishika mwalasuminishako ayo amashiwi.
Takwaba uushikumwa na mafya yafuma mu kufuupulwa. Ukufuupulwa panono kuti nakalimo kwasenda ubushiku bumo nelyo shibili e lyo kwatontoloka. Lelo nga ca kuti ukufuupulwa kulesanshamo ukukalifiwa nelyo ukufiitwa, kuti kwasenda inshita pa kutontoloka. Abena Kristu bamo ababomba muli bucishinka pa myaka iingi balifuupulwa nga nshi ica kuti balileka ukusangwa ku kulongana kwa cilonganino no kubombako ubutumikishi bwa mwi bala.
Nga ca kuti namufuupulwa, shipeni! Ababomfi ba cishinka aba pa kale balibombele bwino ilyo bafuupwilwe, kabili pa kwafwilishiwa na Lesa, na imwe kuti mwatunguluka.
Lintu Bambi Bamukalifya
Te kuti mwenekele ukuti tapali ukamwebako amashiwi nelyo ukumucitapo fimo ifyabulamo ukulangulukila na mano. Lelo, kuti mwakaanya ukukanapwililika kwa bambi ukuti kwimupumfyanya ukubombela Yehova. Nga ca kuti paliba uwamukalifya, kuti nakalimo camwafwilisha ukusambilila ifyo Hana, nyina wa kwa Samwele, acitile ilyo afuupwilwe.
Hana alefwaisha abana, lelo ali ni ng’umba. Penina, mwinga wa mulume wa kwa Hana, kale kale alifyele abana baume na banakashi. Icifwile ukulangulukilako Hana pa bwafya alimo, Penina alemona Hana ngo mulwani kabili aali ne mibele yabipa kuli wene ica kuti Hana “alelila no kulya iyo.”—1 Samwele 1:2, 4-7.
Bushiku bumo Hana aile kwi hema ku kupepa. Eli, shimapepo mukalamba uwa mu Israele, amwene imilomo ya kwa Hana iletenta. Apo taishibe ukuti alepepa, Eli atile Hana nakolwa. Eli aipwishe ukuti: “Bushe ukakolwa ukufika ku nshita nshi? fumyo mwangashi obe apo uli.” (1 Samwele 1:12-14) Bushe kuti mwaelenganya ifyo Hana aumfwile? Aishile kwi hema ukuti asange ukukoselesha. Ukwabula ukutwishika, taleenekela ukutunganishiwa bubi bubi ku mwaume uwali pa bakwete ubulashi sana mu Israele!
Iyi mibele nga yalengele Hana ukufuupulwa icabipisha. Hana nga afumine mwi hema apo pene fye, ukulapa ukukanabwelelako inshita yonse iyo Eli aali e shimapepo mukalamba. Lelo, Hana cine cine alikatamike bucibusa bwakwe na Yehova. Alishibe ukuti Yehova te kuti atemwe nga ca kuti alicitile ica musango yo. Ihema lyali e cifulo cikalamba ica kupepa kwasanguluka. Yehova alibikilemo ishina lyakwe. Kabili Eli asalilwe na Yehova ukuba umwiminishi wakwe, nangu ca kuti aali uushapwililika.
Icasuko ca kwa Hana icabamo akatiina citupeela ica kumwenako cisuma lelo. Hana taisuminishe ukutunganishiwa bubi bubi, lelo ayaswike mu mucinshi. Ayaswike ukuti: “Awe, mwe shikulu, nine mwanakashi wa bulanda: umwangashi nangu ca kukola nshinwenepo, lelo nalondolola ifili mu mutima wandi ku cinso ca kwa Lesa. Mwilinga cishiko wenu kwati mwanakashi icinangwa; pantu ni mu bwingi bwa kuilishanya kwandi no kufiitwa kwandi e mo nsosele ukufika na nomba.”—1 Samwele 1:15, 16.
Bushe ico Hana alefwaya calyumfwikike? Ee. Lelo, alandile no kushilimuka kuli Eli, ukukaanapama ukumulengulula pa fyo amubepeshe. Eli na o, amwaswike mu cikuuku, atile: “Kabiye umutende; kabili Lesa wa kwa Israele akupeele ico walomba kuli wene.” Pa numa ya kukalulula umulandu, Hana “aima aya: e lyo alya, ne cinso cakwe tacali na bulanda kabili iyo.”—1 Samwele 1:17, 18.
Cinshi tusambililako kuli ici? Hana alibombele mu kwangufyanya pa kulungika ifyo bamutungenye, lelo acitile ifyo mu katiina. Icafuminemo ca kuti, alibakilile bucibusa busuma na Yehova e lyo na Eli. Mwandi ukulanshanya kusuma no kushilimuka panono ilingi kuti kwacilikila amafya yanono ukuti yekula!
Tulekabila ukwishiba ukuti ukuwikishanya na bambi kukabila ukuicefya no kuteuluka kuli bonse abasanshiwemo. Nga ca kuti uwasumina munenu akaana ukwankula ku kufwaisha kwenu ukwa kuwikishanya, kuti nakalimo mwashila umulandu mu maboko ya kwa Yehova, ukucetekela ukuti akabombelapo mu nshita yakwe kabili mu nshila yakwe.
Bushe Mwalileka Ukubomba Umulimo Mwakwete mu Cilonganino?
Bamo balipopomenwa pa mulandu wa kulekuluka mwi shuko ilyo batemwisha mu mulimo wa kwa Lesa. Baleipakisha ukubombela bamunyinabo, kabili ilyo balekele ukubomba uyo mulimo, baumfwile kwati nomba tabali na kantu kuli Yehova na ku kuteyanya kwakwe. Nga ca kuti e fyo muleumfwa, kuti nakalimo mwanonka ukushilimuka pa kubebeta ica kumwenako ca kwa kalemba wa Baibolo Marko, uwitwa na kabili Yohane Marko.—Imilimo 12:12.
Marko aile pamo na Paulo na Barnaba pa bulendo bwabo ubwa kubalilapo ubwa bumishonari, lelo alibashile pa kati ka nshila no kubwelelamo ku Yerusalemu. (Imilimo 13:13) Pa numa, Barnaba alefwaya ukuti basende Marko pa bulendo bwabo bumbi. Lelo, Baibolo ishimika ukuti: “Paulo atile taciyene ukusenda uwaalwike kuli bene mu Pamfulia, no kukanaya na bo ku mulimo.” Barbaba alikeene. Ubulondoloshi bukonkanyapo ukuti: “E ico kwaponene akafiisha mutima, [Paulo na Barnaba] e pa kulekana, na Barnaba wena asendele Marko no kuya mu bwato ku Kupro; lelo Paulo asalile Sila, . . . balimine no kwima.”—Imilimo 15:36-40.
Marko afwile ali no bulanda ilyo aishibe ukuti umutumwa wacindikwa Paulo talefwaya ukubomba na wene no kuti Paulo na Barnaba balikansanine pa lwa kufikapo kwakwe. Lelo, kwali na fimbi ifyacitike.
Paulo na Sila bali bacili balekabila uwa kwenda nankwe. Ilyo bafikile mu Lustra, balisangile umulumendo wa kupyana pali Marko uwe shina lya Timote. Nomba nakalimo papitile fye imyaka ibili nelyo itatu ukufuma apo Timote abatishiwilwe ukufikila ilyo asalilwe. Lelo, Marko alibishenye ne cilonganino ca Bwina Kristu ukutula apo catendekele—na kuba alibishenye na co pa nshita ntali ukucila fye na Paulo wine. Lelo, ni Timote uwapeelwe ulya mulimo wa wamisha.—Imilimo 16:1-3.
Ni shani fintu Marko ayankwileko lintu aishibe ukuti apyenwe no umulumendo uushali umukokole? Baibolo tailondolola. Lelo itila Marko alitwalilile uwacincila mu mulimo wa kwa Yehova. Alibombele bwino umulimo akwete. Nangu ca kuti tabombele na Paulo na Sila, aile na Barnaba ku Kupro, ukwali e ku myabo Barnaba. Marko na kabili alibombele na Petro mu Babele. Kuli pele pele, alikwete ishuko lya kubomba na Paulo—na Timote—mu Roma. (Abena Kolose 1:1; 4:10; 1 Petro 5:13) Pa numa Marko alipuutilwemo fye no kulemba limo ilya Malandwe yane!
Kuti twasambililako icintu cakatama kuli fyonse fi ifyacitike. Marko tacililemo kusakamana ica kuti asuula ne milimo imbi iyo ali na maka ya kubomba. Marko atwalilile uwapimpa mu mulimo wa kwa Yehova, kabili Yehova alimupaalile.
E co nga mwalileka ukubomba umulimo mwalebomba kale, mwifuupulwa. Nga mwatwalilila ababula ukutompoka no kuba abapimpa, kuti mwakwata umulimo na umbi. Mwaliba ifingi ifya kucita mu mulimo wa kwa Shikulu.—1 Abena Korinti 15:58.
Umubomfi wa Busumino Afuupulwa
Tacayanguka ukulwila icitetekelo. Inshita shimo, kuti mwafuupulwa. Lyene nalimo kuti mwaumfwa ukuti muli no mulandu pantu mwafuupulwa, ukutontonkanya ukuti umubomfi wa kwa Lesa talingile ukuyumfwe fyo. Tontonkanyeni pa lwa kwa Eliya, umo uwa bakasesema bapulishemo mu Israele.
Ilyo Namfumu wa ku Israele Yesebele, uwali nkosa mutwe waletwala pa ntanshi ukupepa Baali, aishibe ukuti Eliya aipeye bakasesema ba kwa Baali, alapile ukuti ali no kumwipaya. Eliya alilolenkeneko na balwani abacila pali Yesebele, lelo mu kupumikisha alifuupwilwe nga nshi ica kuti alefwaya fye ukufwa. (1 Ishamfumu 19:1-4) Ni shani fintu ica musango yo cacitike? Pali ico Eliya alabile.
Eliya alabile ukushintilila pali Yehova nge Ntulo ya bukose bwakwe. Nani uwapeele Eliya amaka ya kubuusha abafwa no kulolenkana na bakasesema ba kwa Baali? Ni Yehova. Cine cine, Yehova nga alimupeele amaka ya kulolenkana na Namfumu Yesebele uwali ne cipyu.—1 Ishamfumu 17:17-24; 18:21-40; 2 Abena Korinti 4:7.
Umuntu onse kuti apungaila pa kashita kanono mu kutetekela Yehova. Nge fyo cali kuli Eliya, na imwe inshita imo kuti mwamwena ubwafya muli bumubili ukucila ukubomfya “amano ayafuma mu muulu” pa kubupikulula. (Yakobo 3:17) Lelo, Yehova talekeleshe Eliya pa mulandu wa kuti alipungaile pa nshita imo.
Eliya afulumukile ku Beere-sheba no kuya mu matololo uko atontonkenye ukuti takuli uwingamusanga. Lelo Yehova alimusangile. Atumine malaika ku kumusansamusha. Malaika ashininkishe ukuti Eliya alikwete umukate usuma uwa kuti alelya na menshi ya kupembesula aya kunwa. Ilyo Eliya abe natuusha, malaika amwebele ukwenda amakilomita napamo 300 ukuya ku Lupili lwa Horebu, uko Yehova aali no kumukosha na kabili.—1 Ishamfumu 19:5-8.
Pa Lupili lwa Horebu, Eliya alimwene icilangililo ca maka ya kwa Yehova ica kukosha icitetekelo. Lyene mwi shiwi lya kantepentepe, ilyayanguka, Yehova amwebele ukuti taali eka. Yehova ali na wene, kabili nangu ca kuti Eliya taishibe, kwali bamunyina 7,000 pamo nankwe. Mu kulekelesha, Yehova alimupeele umulimo wa kubomba. Talekele ukubomfya Eliya nga kasesema wakwe!—1 Ishamfumu 19:11-18.
Ubwafwilisho E Ko Bwaba
Nga ca kuti inshita shimo mulafuupulwa panono, nalimo mukasanga ukuti mukalaumfwako bwino nga mwatuusha sana no kulya ica kulya ca kupembesula. Ba Nathan H. Knorr, ababombele mwi Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova ukufikila lintu bafwile mu 1977, batile amafya yakalamba yamoneka ayanono nga walaala bwino ubushiku. Lelo, lintu ubwafya bwatwalilila pa nshita ntali, ukucite fyo te kuti kube ukwakumanina—mulekabila ukwafwiwa ukwansha ukufuupulwa.
Yehova alitumine malaika ku kukosha Eliya. Lelo, Lesa alakoselesha ukubomfya baeluda na Bena Kristu bambi abakosoka. Baeluda cine cine kuti baba “ngo mwa kufisama ku mwela.” (Esaya 32:1, 2) Lelo pa kuti mwingakoseleshiwa kuli bene, kuti nakalimo mwakabila ukuitendekelako. Te mulandu ne fyo afuupwilwe, Eliya aile ku Lupili lwa Horebu pa kuti engasambilishiwa kuli Yehova. Tulapokelela ukusambilisha ukutukosha ukupitila mu cilonganino ca Bwina Kristu.
Nga twasumina ukwafwilishiwa kabili no kushipikisha ilyo twalolenkana na mesho, pamo nga ukukalifiwa nelyo ukuleka ukubomba imilimo twalebomba, tuba ku lubali lwa kwa Yehova mu fikansa fyakakala. Fikansa nshi? Satana apaashishe ukuti abantu babombela Yehova pa mulandu fye wa bukaitemwe. Satana takaana ukuti tukalabombela Lesa ilyo tushikwete amafya mu bumi, lelo ico apaasha ca kuti tukaleka ukubombela Lesa lintu twapita mu mafya. (Yobo, ifipandwa 1 na 2) Nga twatwalilila ukubombela Yehova nangu tufuupulwe shani, kuti twamwafwilisha ukwasuka ku kutunga kwa kwa Kaseebanya ukwabamo umusaalula.—Amapinda 27:11.
Hana, Marko, na Eliya bonse balikwete amafya ayalengele ukuti beba no kusekelela pa nshita inono. Lelo, balicimfishe amafya yabo no kwikala imikalile ya nsansa. Pa kwafwilishiwa na Yehova, na imwe kuti mwaishiba ifyo mwingacita nga mwafuupulwa!