Ukulambulwa kwa kwa Yobo—Intulo ye Subilo

“Yehova apaalile Yobo pa numa ukucila pa kutendeka.”—YOBO 42:12.

 1. Cinshi cintu Yehova acitila abantu bakwe, nangu fye ni lintu ifya kwesha fyabanasha apakalamba?

YEHOVA “aba kalambula wa bamufwayafwaya.” (AbaHebere 11:6) Na kabili alakunta abantu bakwe abaipeela ku kucitilo bunte mu kushipa, nelyo fye nga ifya kwesha fyabalenga ukunakuka nga abafwa. (Yobo 26:5; Ukusokolola 11:3, 7, 11) Ico e fyo cali mu mulandu wa kwa Yobo uwalecula. Nelyo ca kuti alandilweko bubi bubi na bakasansamusha bakwe aba bufi batatu, tatalalikwe ku kutiina abantu. Ukucila, apeele ubunte bwashipa.

 2. Nelyo cingati balipita mu kupakaswa na mafya, Inte sha kwa Yehova bapulamo shani mu fya kwesha fyabo?

² Inte sha kwa Yehova abengi aba muno nshiku balipita mu kupakaswa kukalamba ukwa musango yo na mafya ica kuti ni cikanga ne mfwa. (2 Abena Korinti 11:23) Ukupala Yobo, nangu cibe fyo, balilangisha ukutemwa kwa kuli Lesa kabili balibelesha ubulungami. (Esekiele 14:14, 20) Na bo balifuma mu fya kwesha fyabo abapampamina ukutemuna Yehova, abakoshiwa ku kupeela ubunte bwashipa, kabili abaisulamo isubilo lya cine cine.

Yobo Apeelo Bunte Bwashipa

 3. Musango nshi uwa bunte untu Yobo apeele mu mashiwi yakwe aya kupelako?

³ Mu kulanda kwakwe ukwa kulekelesha, Yobo apeele ubunte ubwakulilanako ukucila pa buntu aali napeela kale. Mu kufishapo atalalike bakasansamusha bakwe aba bufi. Mu kuba na manshoko yabamo kulasa, atile: “Ifyo wayafwo ushaba na maka!” (Yobo 26:2) Yobo atondele Yehova, uo amaka yakwe yakobeka icibulungwa ce sonde lyesu apabula kantu no kupeeleka amakumbi yabamo amenshi pa muulu we sonde. (Yobo 26:7-9) Lelo, Yobo atile ifipapwa fya musango yo ‘fya ku mpela fye ifya mibombele ya kwa Yehova.’—Yobo 26:14.

 4. Cinshi Yobo asosele pa lwa bumpomfu, kabili mulandu nshi aali no kuilumbulwila muli iyo nshila?

⁴ Ukushininkisha ulwa bukaele bwakwe, Yobo abilishe ukuti: “Nsuke ndeke umweo te kuti ndeke bumpomfu bwandi.” (Yobo 27:5) Ukupusana no kubepeshiwa ukwapooselwe pali wene, tacitile nangu cimo ku kuwaminwa icamuponene. Yobo alishibe ukuti Yehova tomfwa amapepo ya basangu lelo akalambula bakasunga ba bumpomfu. Ici kuti na kabili catucinkulako ukuti mu kwangufyanya inkuuka ya Armagedone ikafumpula ababifi mu fifulo fyabo ifya kuteka, kabili tabakafyuke ukuboko kwa kwa Lesa ukwakosa. Ukufikile yo nshita, abantu ba kwa Yehova bakenda muli bumpomfu bwabo.—Yobo 27:11-23.

 5. Ni shani fintu Yobo alondolwele amano ya cine?

⁵ Elenganya balya batatu aba mano ya ku calo balekutika ilintu Yobo alelangilila ukuti umuntu alibomfya ukulamuka kwakwe ku kusanga golde, silfere, ne fyuma fimbi mu mushili na muli bemba. “Awe,” e fyo asosele, “umutengo wa mano wacisha bamargariti bakashika.” (Yobo 28:18) Bakasansamusha ba bufi aba kwa Yobo tabali na maka ya kushita amano ya cine. Intulo ya yako ni Kapanga wa mwela, imfula, inkuba, no kubuluma kwa mfula. Mu cituntulu, “akatiina [ka kucindikisha] ka kuli [Yehova, NW] e mano, no kufuma ku bubi e mucetekanya.”—Yobo 28:28.

 6. Mulandu nshi Yobo alandile pa lwa bumi bwakwe ubwabangilileko?

⁶ Te mulandu no kucula kwakwe, Yobo talekele ukubombela Yehova. Mu cifulo ca kupaasuka ukufuma ku Wapulishamo, uyu mwaume wa bumpomfu afulwike “isenge na Lesa” ilyakwe ilya ku numa. (Yobo 29:4, NW) Yobo taleitakisha lintu aleshimika fintu ‘alepususho mulanda, ukufwalo bulungami, no kuba wishi ku babusu.’ (Yobo 29:12-16) Ukucila, alelosha ku fishinka fya mu bumi bwakwe pamo ngo mubomfi wa busumino uwa kwa Yehova. Bushe iwe walimikako ukushimikwa kwa musango yo ukushaiwamina? Kwena, Yobo na kabili alesansalika ubufi bwa milandu iyapeelwe na bakafutika ba cipamanso batatu.

 7. Yobo aali musango nshi uwa muntu?

⁷ Yobo alisekelwe ku balumendo ‘abo bashibo tengababika nangu fye pamo ne mbwa sha ku mukuni wakwe.’ Alipatilwe no kufwishilwa amate. Nangu cingati aculishe fyo, Yobo talangilwe ukulangulukilako. (Yobo 30:1, 10, 30) Pa mulandu wa kuti aipeele onse kuli Yehova, nangu cibe fyo, akwete kampingu wasanguluka kabili aali na maka ya kusoso kuti: “Lekeni ningwe mu ca kweseshamo ukufina icilungeme, ukuti Lesa eshibe bumpomfu bwandi.” (Yobo 31:6) Yobo taali mucende nelyo uwaleelenganye fibi, kabili tafililwe ukwaafwa abali mu kukabila. Nangu line aali uwa cuma, tatalile acetekela mu fyuma fya ku mubili. Mu kulundapo, Yobo taibimbile mu kupepo tulubi pa kuipeelesha ku fintu fyabulo bumi, pamo nga umweshi. (Yobo 31:26-28) Pa kucetekela muli Lesa, aimike ica kumwenako cishaiwamina pamo nga kasunga wa bumpomfu. Te mulandu no kucula kwakwe konse no kubapo kwa bakasansamusha ba bufi, Yobo acitile ukuicingilila kwalamuka kabili apeele ubunte bwa lulumbi. Apantu amashiwi yaishile ku mpela, aloleshe kuli Lesa nga Kapingula wakwe kabili Kalambula.—Yobo 31:35-40.

Elihu Alanda

 8. Elihu aali ni ani, kabili ni shani fintu alangishe fyonse fibili umucinshi no kushipa?

⁸ Lwa mupepi pali umulumendo Elihu, intuntuko ya kwa Busi umwana mwaume wa kwa Nahore na muli fyo lupwa lwakwe uwa mu nda imbi uwa kwa cibusa wa kwa Yehova Abrahamu. (Esaya 41:8) Elihu alangishe umucinshi ku bantu bakalamba pa kukutika ku mbali shonse shibili isha kwasukana. Lelo, alandile mu kushipa ukukuma ku milandu iyo balubilemo. Ku ca kumwenako, ubukali bwakwe bwaimiine Yobo pa “kuilungamikilo mwine ukucila Lesa.” Ukucilisha ubukali bwa kwa Elihu bwalungatikwe kuli bakasansamusha ba bufi. Ukulanda kwabo kwamoneke ukusansabika Lesa lelo mu cituntulu kwalemuseebanya pa kwiminina ku lubali lwa kwa Satana ulwa fikansa. ‘Uwaisulamo ifya kulanda’ no kuseshiwa ku mupashi wa mushilo, Elihu aali ni nte ya kwa Yehova uwabula akapaatulula.—Yobo 32:2, 18, 21.

 9. Ni shani fintu Elihu apeele icitontonshi pa lwa kupepemuka kwa kwa Yobo?

⁹ Yobo abele uwayangwako nga nshi no kwebelwa kwakwe umwine ukucila ukwa kwa Lesa. Na kuba, aali naumana na Lesa. Lintu umweo wa kwa Yobo wapaleme ku mfwa, nangu cibe fyo, kwaliko ukumoneka kwa kupepemuka. Ni shani fyo? Cisuma, Elihu aliseshiwe ukusoso kuti Yehova alisenamine Yobo mu kuba no bu bukombe: “Mupokololeni ku kutentemukila ku nindi, ninsange ca kukonsolwelako. E lyo umubili wakwe walelemo kucilo wa mwaice, abwelela ku nshiku sha bulumendo bwakwe.”—Yobo 33:24, 25.

10. Kufika ku cipimo nshi kuntu Yobo aeshiwe, lelo kuti twaba abashininkisha ulwa cinshi mu cilolwa ca 1 Abena Korinti 10:13?

¹⁰ Elihu alungike Yobo uwasosele ukuti tamwabamo bunonshi mu kwangila muli Lesa pa kusungilila bumpomfu. Elihu asosele ati: “Cibe ukutali kuli Lesa ukucito bubifi, ca butolo ku Wa maka yonse ukucito bupondamishi. Ico imilimo ya muntu akalambula kuli cibinda.” Yobo abombele mu kususwa mu kukomaila pa bulungami bwakwe umwine, lelo acitile fyo ukwabula ukwishiba kwakumanina no kushilimuka. Elihu alundilepo kuti: “Nga Yobo alabulwa ukufika ku mpela, pa fya kwasuka fyakwe fya buncitatubi!” (Yobo 34:10, 11, 35, 36) Mu kupalako, icitetekelo cesu na bumpomfu kuti fyaeshiwa fye mu kukumanina lyeka fye lintu ‘twalabulwa ukufika ku mpela’ mu nshila imo. Nangu ni fyo, Shifwe wa mu muulu wakwato kutemwa takatuleke ukweshiwa ukucila pa cintu twinganasha.—1 Abena Korinti 10:13.

11. Lintu twaeshiwa mu kutapata, cinshi tulingile ukwibukisha?

¹¹ Ilyo Elihu atwalilile, alangilile na kabili ukuti Yobo alecishamo kwebekesha ubulungami bwakwe umwine. Ukusakamana kulingile ukusanikila pali Kalenga wesu Uwakulisha. (Yobo 35:2, 6, 10) Lesa “tabaka mweo wa mubifi; lelo abalanda, abapeela icabayana,” e fyasosele Elihu. (Yobo 36:6) Takuli nangu umo uwingalubulwisha imibombele ya kwa Lesa no kusoso kuti aliba uwa bupondamishi. Alisansabikwa ukucila fintu twingeshiba, kabili imyaka yakwe mu kukanapenengwamo yaba iyabule mpela. (Yobo 36:22-26) Lintu waeshiwa mu kutapata, ibukisha ukuti Lesa wesu uwabako pe alilungama kabili akatulambula pa mibombele yesu iya busumino ku kulumbwa kwakwe.

12. Cinshi cintu amashiwi ya kusondwelela aya kwa Elihu yalangilila pa lwa kuputunkanya kwa kwa Lesa ubupingushi pa babifi?

¹² Lintu Elihu alelanda, inkuuka yalepita. Lintu yalepalama, umutima wakwe watendeke ukucilauka no kututuma. Alandile ulwa fintu fikalamba ifyacitwa na Yehova no kutila: “Kutika kuli ici, we Yobo, iminina, no kutontonkanye fipesha amano fya kwa Lesa.” Ukupala Yobo, tulekabila ukulanguluka ifipesha amano fya kwa Lesa no bukata bwa kupuutamo mwenso. “Uwa maka yonse, te kuti tumwiluke,” e fyasosele Elihu. “Mukulu ku maka na ku bupingushi, na mu bwingi bwa bulungami tafyenga. E co abantu bamubela na katiina.” (Yobo 37:1, 14, 23, 24) Amashiwi ya kusondwelela aya kwa Elihu yatucinkulako ukuti lintu Lesa mu kwangufyanya akaputunkanya ubupingushi pa babifi, takafyenge bupingushi no bulungami kabili akabaka abo abamutiina pamo nga bakapepa bakwe abamucindikisha. Fintu caba lishuko ukuba pa kati ka bakasunga ba bumpomfu aba musango yo abaishiba Yehova nga Mulopwe wa Kubumbwa konse! Shipikisha nge fyacitile Yobo, kabili te kwesha ukuleka Ciwa akakufumye mu cifulo cobe icapaalwa pa kati ka ishi nkuta sha nsansa.

Yehova Ayasuka Yobo

13, 14. (a) Kukuma kuli finshi Yehova atendeke ukwipusha Yobo? (b) Fishinka nshi fingasambililwa ukufuma ku fipusho fimbi fintu Lesa aipwishe Yobo?

¹³ Fintu Yobo afwile apeshiwe amano lintu Yehova alandile kuli wene ukufuma mu nkuuka! Ilya nkuuka yaletelweko na Lesa, ukupusanako no mwela ukalamba untu Satana abomfeshe ku kuwisha iŋanda no kwipaya abana ba kwa Yobo. Yobo takwete ca kulanda ilyo Lesa aipwishe ukuti: “Wali kwi ilyo nashimpile icalo? . . . N’ani abikile ilibwe lya pa cifutu lya ciko, ilyo intanda sha lucelo shayawilile utupundu pamo, na bana baume bonse ba kwa Lesa baliweleshe?” (Yobo 38:4, 6, 7) Yehova akonkenye Yobo ifipusho cimo pa numa ya cinankwe pa lwa bemba, ica kufwala ca iko ica makumbi, amacaca, impongolo sha ku mfwa, ulubuuto ne mfifi, ne milongo ya ntanda. Yobo tasoselepo nangu cimo lintu aipushiwe ukuti: “Bushe waishibe fipope ifyenshe fya mu muulu?”—Yobo 38:33.

¹⁴ Ifipusho fimbi fyalangilile ukuti pa ntanshi umuntu aali talabumbwa no kupeelwo kuteka pe sabi, ifyuni, ifinama, ne fikulika, Lesa alefipayanishisha—ukwabula ukwaafwa kwa buntunse ukuli konse nelyo ukupanda amano. Ifipusho fya kwa Yehova ifyakonkelepo fyaloseshe ku fibumbwa pamo nga imboo, mwakatala, na kabalwe. Yobo aipushiwe ukuti: “Bushe pa kanwa kobe e po kapumpe afookela mu muulu, no kupikile cisansala cakwe apatumpuka?” (Yobo 39:27) Kwena iyo! Elenganya ukwankulako kwa kwa Yobo lintu Lesa amwipwishe ukuti: “Bushe uwa fikansa kuti aumana no Wa maka yonse?” Te ca kupapa ukuti Yobo asosele ati: “Moneni, nshili kantu, ndemwasuka shani? Iminwe yandi naikata pa kanwa.” (Yobo 40:2, 4) Apantu Yehova alalungika lyonse, nga twingatunkwa ukuilishanya pali wene, tulingile ‘ukwikata iminwe yesu pa kanwa kesu.’ Ifipusho fya kwa Lesa na kabili fyakushishe ukupulamo kwakwe, ubukata, no kukosa, nga fintu fyalangililwa mu bubumbo.

Imfubu ne Ŋwena

15. Ni kwi shina nshi kuntu ibuuku lya kwa Yobo mu kutendekelako lyaishibishe imfubu, kabili ni ili kwi imo iya mibele ya iko?

¹⁵ Yehova mu kukonkapo alumbwile imfubu, iitwa Behemote mu fyalembwa fya kutendekelako. (Yobo 40:15-24) Iyaishibikilwa ku kululubala kwa iko, ukufina kukalamba, ne mpapa yakosa, iyi nama “ilyo mulemfwe.” Intulo sha maka ya iko no bulamba shaba mu musana wa iko ne mishipa ya pe fumo lya iko. Amafupa ya ku molu ya iko yakosa nge “ncelo sha mukuba.” Imfubu taifulumbana mu menshi ya mukuku lelo iya ileowa mu kwanguka ukulefumina amabimbi.

16. (a) Ni kwi shina nshi ibuuku lya kwa Yobo lyaishibishe iŋwena, kabili fishinka nshi fimo pa lwa yene? (b) Amaka ya mfubu ne ŋwena kuti pambi yatubulula cinshi pa lwa kufikilisha ukupeelwa imbali mu mulimo wa kwa Yehova?

¹⁶ Lesa na kabili aipwishe Yobo ukuti: “Bushe wingalobe ŋwena ku bulobo, napamo ku mwando e ko wingatininkisho lulimi lwa iko?” Iŋwena itwa Lebiatani mu fyalembwa fya kutendekelako. (Yobo 41:1-34) Taingacita icipingo ca mutende no uli onse, kabili takuli umuntunse uwa mano umukali nga nshi ica kuti engemya ici cikulika. Imifwi taingafulumuna yene, kabili “iseka ukutenta kwa kafumo.” Iŋwena yasakaatuka ibilaushe tenga nge nongo ya kasubilo. Icishinka ca kuti iŋwena ne mfubu fyalicililepo nga nshi ukukosa pali Yobo fyayafwilishe ukulenga wene ukuba uwaicefya. Na ifwe bene tufwile mu kuicefya ukwishiba ukuti tatwaba na maka muli fwe bene. Tukabila amano yapeelwa na Lesa no bukose ku kuleuka imipiko ya kwa Satana, Icisoka, no kufikilisha ukupeelwa kwesu ukwa lubali mu mulimo wa kwa Yehova.—Abena Filipi 4:13; Ukusokolola 12:9.

17. (a) Ni shani fintu Yobo ‘amwene Lesa’? (b) Cinshi cashininkishiwe ku fipusho ifyo Yobo ashali na maka ya kwasuka, kabili ni shani fintu ici cingatwaafwa?

¹⁷ Pa kuba uwacefiwa umupwilapo, Yobo aishibe imimwene yakwe iyalubana kabili asumine ukuti alandile ukwabulo kwishiba. Lelo, ali nalumbulula icitetekelo ca kuti aali no ‘kumona Lesa.’ (Yobo 19:25-27) Ni shani fintu ico cingacitika, apantu takuli umuntunse uwingamona Yehova no kutwalilila uwa mweo? (Ukufuma 33:20) Mu cituntulu, Yobo amwene ukulangisha kwa maka ya bulesa, alyumfwile icebo ca kwa Lesa, kabili akwete amenso yakwe aya kumfwikisha ukwisulwa ku kumona icine pa lwa kwa Yehova. Yobo muli fyo ‘aisuulile, no kulapila mu lukungu ne mito.’ (Yobo 42:1-6) Ifipusho ifingi ifyo ashali na maka ya kwasuka fyali nafishininkisha ukupulamo kwa kwa Lesa kabili fyali nafilanga ukucepa kwa muntu, nangu fye ni umo waipeela kuli Yehova nge fyali Yobo. Ici citwaafwa ukumono kuti amabuseko yesu tayali na kubikwa pa muulu wa kucindikwa kwe shina lya kwa Yehova no kwebelwa kwa bumulopwe bwakwe. (Mateo 6:9, 10) Ukwangwako kwesu ukukalamba kulingile ukuba kusungilila bumpomfu kuli Yehova no kucindika ishina lyakwe.

18. Cinshi cintu bakasansamusha ba bufi aba kwa Yobo bakabile ukucita?

¹⁸ Ni shani, nangula ni fyo, pa lwa bakasansamusha ba bufi bailungamika? Yehova mu kulungama nga alipeye Elifasi, Bildadi, na Sofari pa kukanalanda icine pa lwa wene, nge fyalandile Yobo. “Buuleni utuombe tulume cinelubali na basukusuku cinelubali, muye na fyo ku mubomfi wandi Yobo,” e fyasosele Lesa, “mufininike ica kuninika ica imwe, no kuleka Yobo umubomfi wandi amupaapaatile.” Balya batatu baali no kuicefya pa kuti bengomfwila. Yobo wa bumpomfu aali no kubapaapaatilako, kabili Yehova alipokelele ipepo lyakwe. (Yobo 42:7-9) Lelo ni shani pa lwa mukashi wa kwa Yobo, uwamucincishe ukutuka Lesa no kufwa? Cimoneke fyo aliwikishiwe kuli wene mu nkumbu sha kwa Lesa.

Ifilambu Fyalaiwa Fitupeele Subilo

19. Mu kulundana na Yobo, ni shani fintu Yehova alangishe ukupulamo Kwakwe pali Ciwa?

¹⁹ Mu kwangufyanya fye lintu Yobo alekele ukusakamikwa pa lwa kucula kwakwe kabili abukulwile umulimo wa kwa Lesa, Yehova ayalwile ifintu kuli wene. Pa numa Yobo apaapaatileko balya batatu, Lesa ‘alimushamunwine’ kabili amupeele ‘imiku ibili conse ico akwete kale.’ Yehova alangishe ukupulamo Kwakwe pali Ciwa pa kubwesesha ku numa ukuboko kwa kwa Satana ukwaletele ubulwele na mu cipesha amano ukundapa Yobo. Lesa na kabili atamishe imilalo ya fibanda no kuicincintila pa kupindilila pali Yobo na kabili mu kuba ne mpuka Yakwe iya bumalaika.—Yobo 42:10; Ilumbo 34:7.

20. Ni mu nshila nshi Yehova alambwililemo no kupaala Yobo?

²⁰ Bamunyina kwa Yobo, inkashi shakwe, na bamwishibe kale baleisa ku kulya nankwe, ukumulilila ubulanda, no kumusansamusha pa bubi ubo Yehova ali nasuminisha ukwisa pali wene. Umo na umo wa bene apeele Yobo indalama ne nindamunwe ya golde. Yehova apaalile Yobo pa numa ukucila pa kutendeka, ica kuti aishilekwata impaanga 14,000, ingamali 6,000, iŋombe sha makoli shibili shibili 1,000, ne mpunda nkota 1,000. Yobo na kabili aishilekwata abana baume cinelubali na bana banakashi batatu, impendwa imo ine iyo akwete akatanshi. Abana bakwe abanakashi—Yemima, Kesia, na Kereni-hapuki—bali e bayembesha mu calo monse, kabili Yobo abapeele ica kupyaninina pa kati ka ndume shabo. (Yobo 42:11-15) Mu kulundapo, Yobo aikeleko uwa mweo imyaka na imbi 140 no kumona inkulo shine isha ntuntuko shakwe. Ubulondoloshi busondwelelo kuti: “E lyo Yobo afwile, umukote, kabili uwamona ku nshiku.” (Yobo 42:16, 17) Ukutantalila kwa bumi bwakwe wali mulimo wa cipesha amano uwa kwa Yehova Lesa.

21. Ni shani fintu twafwiwa ku bulondoloshi bwa mu Malembo ukukuma kuli Yobo, kabili cinshi tulingile ukuba abapampamina ukucita?

²¹ Ubulondoloshi bwa mu malembo ukukuma kuli Yobo butulenga ukuba abacilapo kwibukila ulwa mapange ya kwa Satana kabili butwaafwa ukumona fintu bumulopwe bwa mu kubumbwa konse bwayampana kuli bumpomfu bwa bantunse. Ukupala Yobo, bonse abatemwa Lesa bakeshiwa. Lelo kuti twashipikisha nga fintu Yobo acitile. Afumine mu fya kwesha fyakwe mu kuba ne citetekelo ca cine ne subilo, kabili ifilambu fyakwe fyali fingi. Pamo nga ababomfi ba kwa Yehova ilelo, twalikwata icitetekelo ne subilo. Kabili fintu lyaba ilya bukata isubilo lintu Kalambula Wakulisha aimika pa ntanshi ya umo umo uwa ifwe! Ukusunga mu muntontonkanya icilambu ca mu muulu cikafwilisha abasubwa ukubombela Lesa muli bucishinka ubumi bwabo bonse ubwa pano isonde. Abengi ababa ne filolelo fya pe sonde tabakafwe nakalya, lelo abo abengafwa bakalambulwa ukubuuka muli Paradise pe sonde, capamo na Yobo wine. Mu kuba ne subilo lya musango yo ilya cine cine mu mutima no muntontonkanya, lekeni bonse abatemwa Lesa bashinine Satana uwa bufi pa kwiminina mu kushangila ku lubali lwa kwa Yehova pamo nga bakasunga ba bumpomfu na bakatungilila bakosa aba bumulopwe bwakwe ubwa mu kubumbwa konse.

Ni Shani Fintu Wingankulako?

◻ Fishinka nshi fimo ifyalandilwe na Yobo mu kwasuka kwakwe ukwa kupelako kuli bakasansamusha bakwe aba bufi?

◻ Ni shani fintu Elihu ashininkishe ukuba inte ya kwa Yehova uushali na kapaatulula?

◻ Fyali fipusho nshi fimo ifya kwa Lesa kuli Yobo, kabili kwambukila nshi fyakwete?

◻ Wanonkelamo shani mu bulondoloshi bwa mu Malembo ukukuma kuli Yobo?

[Ifikope pe bula 18]

Ubulondoloshi bwa kwa Yehova pa lwa mfubu ne ŋwena bwayafwilishe ukulenga Yobo ukuicefya