Icipandwa 6
“Asambilile Icumfwila”
1, 2. Mulandu nshi umufyashi aumfwila bwino pa kumona umwana wakwe alemumfwila, kabili ifyo aumfwa fyalingana shani ne fyo Yehova omfwa?
UMUFYASHI alolesha pa windo, amona umwana wakwe umunono aleangala na babiye. Umupila uo baleangasha watanukila ku nse ya lubansa no kuya mu musebo. Umulumendo alolekesha umupila no ko uleya fye. Umubiye amweba ati kabiye mu musebo uye usende umupila. Kalume apukunya umutwe, atila: “Batata balindesha ukucite fyo.” Bawishi batemwa sana.
2 Cinshi bawishi batemenwa? Pantu balyebele umwana ukuti elaya mu musebo eka. Ilyo umwana akonka ifyo abafyashi bamwebele, nangu ca kuti teshibe no kuti bawishi balemumona, bawishi bena baishiba ukuti umwana alesambilila icumfwila, kanshi icabipa te kuti cimucitikile. Ulya mufyashi omfwa kwati ni filya Shifwe wa ku muulu Yehova omfwa. Lesa alishiba ukuti nga tulefwaya ukutwalilila ukuba abacishinka muli cino calo no kwisaipakisha amapaalo ayo atulaya, tufwile ukusambilila ukumucetekela no kumumfwila. (Amapinda 3:5, 6) Pa kuti cibe ifyo, alitutumiine kafundisha uwaishibisha sana ukufunda ukucila abantu bonse.
3, 4. Cinshi twingalandila ukuti Yesu ‘alisambilile icumfwila’ no kuti ‘alengelwe ukupwililika’? Langilileni.
3 Mu Baibolo mwalembwa ifyebo pali Yesu ifingatupapusha, ifitila: “Nangu aali Mwana, asambilile icumfwila ku fintu aculileko; kabili ilyo alengelwe ukupwililika ashingamikwe ipusukilo lya muyayaya kuli bonse abamumfwila.” (AbaHebere 5:8, 9) Uyu Mwana aali umumi mu muulu pa myaka iingi nga nshi. Alimwene uko Satana na bamalaika banankwe bapondweke, lelo ili beli lya kwa Lesa, talyabakonkeleshe. Ubusesemo bwapuutwamo ubwafikilishiwe pali ena butila: “Nshafutatuka.” (Esaya 50:5) Nomba bushe amashiwi ya kuti “asambilile icumfwila” kuti yafikilishiwa shani mu Mwana uwali ne cumfwila capwililika? Bushe umuntu wapwililika kale ‘alengelwe shani ukupwililika’?
4 Natulangilile. Tutile umushilika alikwata ulupanga lwa cela ulwapangwa bwino sana ukulingana no mulimo wa luko, lelo tatala alubomfyapo mu bulwi. Nomba, akabushanya ulu lupanga no lupanga lumbi ulwakosa sana ukucila pa lupanga ulo akwete pa kubalilapo. Ulu lupanga ulupya lwalibomfiwapo mu nkondo kabili lwalibomba bwino. Bushe uwacite fyo, ninshi tawemye mwa? E fyo na Yesu aali, ilyo talaisa pano nse, icumfwila cakwe cali icapwililika, nomba taeshiwepo. Lelo ilyo aikeleko fye panono pano calo, icumfwila cakwe tacali nge fyo cali kale. Yesu alyeshiwe, kabili icumfwila cakwe cali kwati cakoselako. Amesho yaishile pali ena, ayashali na kubako aba fye ku muulu, e yakoseshe icumfwila cakwe no kulenga cimoneke ifyo cakosa.
5. Mulandu nshi Yesu alefwaikilwa ukuba ne cumfwila, kabili finshi twalasambilila muli cino cipande?
5 Icumfwila calicindeme sana kuli Yesu pantu e cikalamba ico aishiile pano calo. Apo ali ni “Adamu wa kupelelekesha,” Yesu aishile pano calo ku kwisacita ico umufyashi wesu uwa ntanshi afililwe ukucita, e kutila, ukutwalilila ukulaumfwila Yehova Lesa, na mu macushi kumo. (1 Abena Korinti 15:45) Lelo Yesu taleumfwila fye cikulu kumfwila iyo. Yesu aleumfwila na mano yakwe yonse, umutima wakwe onse, no mweo wakwe onse. Kabili umwine aleitemenwa fye ukumfwila. Ukucita ukufwaya kwa kwa Wishi kwalicindeme ukucila fye na pa kulya! (Yohane 4:34) Cinshi cikatwafwa ukupashanya Yesu icumfwila? Intanshi natulande pa calelenga ukuti aleumfwila. Nga tuli no mutima wa cumfwila nga ulya Yesu akweteko kuti twakaana amatunko kabili kuti tulecita ukufwaya kwa kwa Lesa. Lyena twalalanda na pa busuma bwaba mu kuba aba cumfwila nga filya Kristu aali.
Ifyalengele Yesu Ukuba ne Cumfwila
6, 7. Fintu nshi fimo fimo ifyalelenga Yesu ukuba ne cumfwila?
6 Icumfwila ca kwa Yesu calefuma mu mutima wakwe. Nga fintu twasambilile mu Cipandwa 3, Yesu aali uwaiceefya. Icilumba cilalenga abantu ukutalama, lelo ukufuuka kulatwafwa ukuitemenwa ukulaumfwila Yehova. (Ukufuma 5:1, 2; 1 Petro 5:5, 6) Kabili, icalelenga Yesu ukuba ne cumfwila, mulandu wa kuti alitemenwe ubulungami no kupata ububifi.
7 Ne cikalamba sana icalengele ena ukuba ne cumfwila, ni co alitemenwe Yehova, Wishi wa ku muulu. Uku kutemwa ukwa kwa Kristu tukakulandapo sana mu Cipandwa 13. Uku kutemwa kwalelenga Yesu ukuba na katiina kuli Lesa. Alitemenwe sana Yehova, kabili alimucindike nga nshi, ica kuti aletiina ukumukalifya. Ukutiina Lesa e cimo icalengele ukutila Lesa aleumfwa amapepo ya kwa Yesu. (AbaHebere 5:7) Kabili, mu kuteka kwa kwa Yesu, Mesia Imfumu, abantu bakalatiina Yehova.—Esaya 11:3.
8, 9. Nga fintu casesemwe, bushe Yesu alemona shani icalungama ne cabipa, kabili acitile shani pa kuti ifyo aletontonkanya pali ifi fintu fishibikwe?
8 Umuntu uwatemwa Yehova afwile no kupata ifyo Yehova apata. Ica kumwenako fye, moneni ubusesemo bwalanda pali Mesia Imfumu ubutila: “Watemwo bulungami, no kupato bubifi; e co Lesa, Lesa obe, akusubila amafuta ya kusekelela ukucila ababiyo.” (Amalumbo 45:7) Aba ‘abanankwe’ Yesu, shamfumu ishafumine mu lupwa lwa Mfumu Davidi. Ilyo Yesu asubilwe, alingile ukusekelela ukucila aba bonse. Mulandu nshi? Icilambu cakwe calicila pa cilambu ca banankwe, kabili ubufumu bwakwe bukaleta amapaalo ayengi sana ukucila pa bufumu bwa aba bambi. Ico apaalilwa ni co ukutemwa icalungama no kupata icabipa kwalimwafwa ukulaumfwila Lesa muli fyonse.
9 Bushe Yesu acitile shani pa kuti ifyo aletontonkanya pa calungama ne cabipa fishibikwe? Ica kumwenako, bushe Yesu aumfwile shani ilyo abasambi bakwe bapaalilwe pa kukonka ifyo abasambilishe pa kushimikila? Alitemenwe nga nshi. (Luka 10:1, 17, 21) Inga lintu abantu mu Yerusalemu batwalilile ukuba abatalama, bakaana ukumumfwila, aumfwile shani? Alililile ifilamba pa mulandu wa kutalama kwa bali mu musumba. (Luka 19:41, 42) Alesekelela pa fintu ifisuma no kumfwa ububi pa fyabipa.
10. Bushe tufwile ukumona shani ifyalungama ne fyabipa, kabili cinshi cikatwafwa ukulafimona ifyo?
10 Ukutontonkanya pa fyo Yesu alemona ifyalungama ne fyabipa kuti kwatwafwa ukumona icilenga tuleumfwila Yehova. Nangu tatwapwililika kuti twapata icabipa no kutemwe cisuma ne mitima yesu yonse. Tufwile ukulapepa kuli Yehova, tulemulomba ukuti aletwafwa tuletontonkanya nga filya ena no mwana wakwe batontonkanya. (Amalumbo 51:10) Kabili tufwile ukutaluka ku fingalenga twatendeka ukutemwa ifyo Yehova na Yesu bapata no kutendeka ukupata ifyo batemwa. Tufwile ukulasala bwino ifya kucita ilyo tuleangala na lintu tuleisha e lyo kabili tufwile no kusala ifibusa ifisuma. (Amapinda 13:20; Abena Filipi 4:8) Nga twapashanya Kristu umutima, ninshi icumfwila cesu tacakabe fye ca pa menso. Tukalacita ifyalungama pa mulandu wa kuti twalitemwa ukucite fyo fintu. Tatwakalecita ifyabipa, te pa mulandu fye wa kuti tatulefwaya umuntu atumone, lelo pa mulandu wa kuti twalipata iyo misango yabipa.
“Tacitile Lubembu”
11, 12. (a) Cinshi cacitike ilyo fye Yesu aletendeka umulimo pe sonde? (b) Cinshi Satana atunkile Yesu ukucita pa kubalilapo fye, kabili bushe abomfeshe mucenjelo nshi?
11 Ilyo fye Yesu atendeke umulimo pano calo, Satana alimweseshe kabili calimoneke ukuti Yesu alipatile ulubembu. Pa numa ya kubatishiwa, aikele mu matololo inshiku 40 akasuba no bushiku, ukwabula ukulya. Pa numa ya isho nshiku, Satana aishile ku kumwesha. Moneni ubucenjeshi bwa kwa Kaseebanya ilyo alemwesha.—Mateo 4:1-11.
12 Intanshi Satana atile: “Nga uli mwana wa kwa Lesa, eba aya mabwe yabe umukate.” (Mateo 4:3) Bushe Yesu aumfwile shani pa numa ya kwikala ukwabula ukulya inshita yalepa ifi? Baibolo tayatufisa yalanda fye aiti: ‘Alyumfwile nsala.’ (Mateo 4:2) E ico Satana alefwaya amushukile pa mulandu wa nsala, na kuba afwile alilolelele mpaka Yesu atembauka ku nsala. Kabili umfweni ifyo Satana amutumfishe, atile: “Nga uli mwana wa kwa Lesa.” Satana alishibe ukuti Yesu “libeli ku cibumbwa conse.” (Abena Kolose 1:15) Ukusembeleka kwa kwa Satana takwalengele Yesu apondokele Lesa. Yesu alishibe ukuti Lesa talefwaya ena ukubomfya amaka yakwe ku kuisekesha fye. Alikeene ukucite co, ne ci calangilile ukuti alicetekele Yehova ukuti e wingamupeela ifya kulya no kumutungulula.—Mateo 4:4.
13-15. (a) Bushe litunko nshi ilyalenga bubili na butatu ilyafumine kuli Satana, kabili Yesu acitile shani ilyo atunkilwe? (b) Twaishiba shani ukuti Yesu ali fye lyonse uwalola ilyo Satana alemwesha?
13 Ifyo Satana acitile pa kutunka Yesu umuku walenga bubili ni fi, amutwele pa nsonshi ye tempele. Satana apotongenye Icebo ca kwa Lesa mu bucenjeshi no kutunka Yesu ukuti ailange amaka, aipoose pa nshi ukufuma pa nsonshi pa kutila bamalaika bamupusushe. Abantu abali pe tempele abamonako icipesha mano ca musango uyo, bushe nga paali abali no kutwishika ukuti Yesu e Mesia wasobelwe ukwisa? Kabili amabumba abasumina ukuti Yesu e Mesia pa mulandu wa kucita ici cintu ca lulumbi, Yesu no kucula nga taculile. E fyo bamo bengatontonkanya. Lelo Yesu alishibe ukuti ukufwaya kwa kwa Yehova kwa kuti Mesia alingile ukulabomba umulimo wakwe mu bufuuke, taali na kupatikisha abantu ukumusumina pa mulandu wa kucita ifya lulumbi. (Esaya 42:1, 2) Uyu muku na o, Yesu alikeene ukupondokela Yehova. Talefwaya ukuti ukulumbuka kumufumye kuli Yehova.
14 Inga itunko lya kuba kateka? Pe tunko lyalenga butatu, Satana aebele Yesu ukuti alamupeela amabufumu yaba mu calo conse, kulila fye apepako Satana. Bushe alipooseleko amano ku fyo Satana alefwaya ukumupela? Amwaswike ati: “Fuma apa, we Satana!” Akonkeshepo no kutila: “Pantu calembwa aciti, ‘Yehova Lesa obe e o ulepepa, kabili wene eka e o ulebombela umulimo washila.’” (Mateo 4:10) Takwali icali no kulembeleka Yesu ukupepa umulungu umbi. Nangu bamupeele bukateka bwa musango shani, fyonse tafyali na kumupondola.
15 Bushe Satana alilekele ukumwesha? Ukuya kwena aliile ilyo Yesu amutamfishe. Lelo, Imbila Nsuma iyo Luka alembele, itweba ukuti Kaseebanya “afumine pali wene mpaka inshita imbi iyalinga.” (Luka 4:13) Kanshi Satana aali no kufwaya inshita na imbi iya kwesha no kutunka Yesu, kabili ali no kulamwesha ukushinta fye na ku mpela. Baibolo itweba ukuti Yesu alyeshiwe “muli fyonse.” (AbaHebere 4:15) E ico Yesu tatala aleka ukuba uwalola; na ifwe tatufwile ukuleka ukulola.
16. Bushe Satana atunka shani ababomfi ba kwa Lesa muno nshiku, kabili kuti twacita shani pa kuti tukaane amatunko yakwe?
16 Satana alibikapo fye ukulatunka ababomfi ba kwa Lesa na muno nshiku mwine. Icabipa ca kuti pa mulandu wa kuti tatwapwililika calyangukila Satana ukulatwesha. Pa kututunka pa kuti tulufyanye, Satana mu bucenjeshi, ashukila imibele twapyana pamo nga ukuitemwa, icilumba, e lyo no kufwaisha ukulatungulula abantu bambi. Satana nga atemwa, kuti ashukila iyi yonse imibele yabipa ilyo aletunka abantu ukuti batemwishe indalama! Kanshi, limo cisuma sana ukutala twaiceceta. Tufwile ukulatontonkanya pa mashiwi yalembwa pali 1 Yohane 2:15-17. Ilyo tuletontonkanyapo, tufwile ukumona nga tulepashanya abantu ba mu calo abatemwisha ifyuma, no kuibililika pa kuti bambi balekumbwa ifyo baba, pantu ifi kuti fyalenga icitemwiko cesu muli Shifwe wa ku muulu ukuceepa. Tufwile ukulaibukisha ukuti cino calo cili ku mateelo kumo na kateka wa ciko, Satana. Natukaane imicenjelo yakwe yonse fye iyingatutwala ku lubembu! Shikulwifwe ‘tacitilepo lubembu,’ e ico kanshi lekeni tulemupashanya.—1 Petro 2:22.
“Lyonse Ncita Ifya Kumutemuna”
17. Cinshi ukumfwila Wishi kwaleteele Yesu, lelo mulandu nshi bamo bengalandila ukuti tacayafishe kuli Yesu ukuba ne cumfwila?
17 Icumfwila, te kupata fye ulubembu iyo; Kristu alecita na fyonse ifyo Wishi alefwaya. Atile: “Lyonse ncita ifya kumutemuna.” (Yohane 8:29) Icumfwila ca musango yu caleteele Yesu insansa. Lelo kwena bamo kuti bakaana abati tacayafishe kuli Yesu ukuba ne cumfwila. Limbi kuti batontonkanya ukuti ena ni Yehova fye akwete uwa kumfwila epela, elyo na o uwapwililika, lelo ifwe fwe bantu tufwile no kumfwila abantunse abashapwililika abatuteka. Nomba icishinka ca kuti Yesu na o aali uwa cumfwila na ku bantunse abashapwililika abali mu bulashi.
18. Ilyo Yesu aali umwaice, alangilile shani ukuti aali ne cumfwila?
18 Abalekusha Yesu ni Yosefe na Maria, abafyashi bakwe abashapwililika. Afwile alemona sana ifilubo fya bafyashi bakwe ukucila ifyo abaice bambi balemona ifilubo fya bafyashi babo. Bushe alipondweke, aleka no kulaumfwila abafyashi bakwe e lyo alabeba ifyo balingile ukulatungulula ulupwa? Moneni ifyo Luka 2:51 ilanda pa fyali Yesu ilyo aali ne myaka 12, patila: “Alebanakila.” Filya Yesu aleumfwila abafyashi bakwe e fyo na baice Abena Kristu bafwile ukulaumfwila abafyashi babo no kubacindika.—Abena Efese 6:1, 2.
19, 20. (a) Mulandu nshi cishayangukile kuli Yesu ukumfwila abantu bashapwililika? (b) Mulandu nshi Abena Kristu ba cine muno nshiku bafwile ukulaumfwila abalebatungulula?
19 Pa kuti fye Yesu omfwile abantunse abashapwililika, alekwata amafya ayengi ukucila pa yo Abena Kristu muno nshiku bakwata. Moneni ifyo ifintu fyayafishe ilyo ali pano calo. Pa myaka iingi, Yehova alisuminishe ukupepa kwa baYuda ne tempele balepepelamo mu Yerusalemu e lyo na bushimapepo, lelo fyali no kufumapo no kupyanikwapo ne cilonganino ca Bena Kristu. (Mateo 23:33-38) Kabili, bashimapepo abengi balesambilisha ifya bufi ifyo basambilile ku baGriki aba mano ya pano nse. Mwi tempele, mwalecitika ifyabipa ica kuti Yesu aitile itempele ukuti ni “ninga ya fipondo.” (Marko 11:17) Bushe Yesu alilekele ukulaya kwi tempele na ku masunagoge? Nakalya! Yehova aali talaleka ukubomfya ifi fintu. Yesu aleya fye lyonse ku mitebeto yaleba pe tempele na pa masunagoge mpaka fye Lesa aisayalula ifintu.—Luka 4:16; Yohane 5:1.
20 Nga ca kutila Yesu aali uwa cumfwila ilyo ifintu fyali ifi, pali bufi ifwe fwe Bena Kristu ba cishinka muno nshiku! Pantu na kuba inshita twafikapo e yasoobelwe ukuti e lyo ukupepa kwa cine kukabweshiwa pano calo. Lesa atulaya ukuti takasuminishe Satana ukubifya abantu bakwe ababa mu kupepa kwa cine. (Esaya 2:1, 2; 54:17) Kwena ca cine ukuti tulakwata amafya mu cilonganino ca Bena Kristu pa mulandu wa lubembu no kukanapwililika. Nomba bushe tufwile ukuba abatalama kuli Yehova, pa mulandu fye wa filubo ficita abanensu, limbi twalekelapo no kusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu nelyo ukutampa ukulasuusha baeluda? Awe! Lelo, twakulaumfwila bonse abatungulula mu cilonganino. Tufwile ukuba ne cumfwila icikalenga tulesangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu ukwa cilonganino na ku kulongana kukalamba e lyo no kulakonka ifya mu Malembo ifyo batufunda kulya.—AbaHebere 10:24, 25; 13:17.
21. Bushe Yesu acitile shani ilyo abantu baeseshe ukumufumya kuli Lesa, kabili ca kumwenako nshi atushilile?
21 Yesu talekele abantu ukumulesha ukulaumfwila Yehova. Nangu fye banankwe abalemona kwati balewamya, talekele bacite fyo. Ica kumwenako fye, umutumwa Petro alefwaya ukunasha Shikulu wakwe ukuti talingile ukucula no kufwa. Ilyo Petro aebele Yesu ukuti ailangulukileko, ena amwene kwati ifyo alelanda fyali fye bwino, lelo Yesu alikaninine fye ndai. (Mateo 16:21-23) Muno nshiku abasambi ba kwa Kristu balakwata amafya ayafuma kuli balupwa babo abamona kwati balecita fye ifisuma pa kubakaanya ukulaumfwila amafunde ya kwa Lesa ne fipope fyakwe. Nomba na ifwe “tufwile ukunakila Lesa nga kateeka ukucila ukunakila abantu,” nga filya abasambi ba kwa Yesu aba kubalilapo bacitile.—Imilimo 5:29.
Umulandu Cawamina Ukuba ne Cumfwila nga Kristu
22. Cipusho nshi ico Yesu ayaswike, kabili ayaswike shani?
22 Ilyo Yesu alefwa, alyeshiwe nga nshi pa mulandu wa cumfwila. Pali bulya bushiku bwa bulanda, “asambilile icumfwila” umupwilapo. Acitile ukufwaya kwa kwa wishi, te kufwaya kwakwe iyo. (Luka 22:42) Ukucite ifi kwalengele ukuti abe uwa cishinka umupwilapo. (1 Timote 3:16) E wayaswike icipusho cakokwele nga nshi ica kuti: Bushe umuntu wapwililika kuti atwalilila ukulaumfwila Yehova na mu macushi kumo? Adamu alifililwe, na Efa wine. Lyena Yesu apeele icasuko cafikapo pantu ali uwa cishinka ukufika fye na ku mfwa yakwe. Uyu muntu, icibumbwa cacila ifibumbwa fyonse ifya kwa Yehova, e wapeele icasuko cafikapo nga nshi. Ali fye ne cumfwila lyonse, nangu ca kutila alecula kabili no kufwilapo alifwililepo pa cumfwila.
23-25. (a) Bushe icumfwila cayampana shani na bumpomfu? Langilileni. (b) Lyashi nshi ilili mu cipandwa cikonkelepo?
23 Umuntu wa mpomfu, nangu tutile, uwaipeela kuli Yehova no mutima onse, eshibikilwa ku cumfwila. Pa mulandu wa kuti Yesu aali ne cumfwila, talekele ukuba ne cishinka kabili alengele abantunse bonse ukushukilamo. (Abena Roma 5:19) Yehova alipaalile Yesu icine cine. Na ifwe nga tuleumfwila Kristu, Shikulwifwe, Yehova akatupaala. Ukulaumfwila Kristu kuti kwatutwala kwi “pusukilo lya muyayaya”!—AbaHebere 5:9.
24 E lyo kabili, bumpomfu, atemwa ukuba uwa cishinka, na ko kwine lipaalo. Pa Amapinda 10:9 patila: “Uwenda muli bumpomfu endo mutelelwe.” Nga ca kutila twapashanya bumpomfu ku ng’anda iikalamba iyakuulwa ne njelwa ishisuma, ninshi injelwa ing’anda yakuulilwa, e cumfwila cesu icimoneka cila nshita nga twaeshiwa. Injelwa imo taimoneka nge yacindama, lelo injelwa imo na imo yalikwata umulimo uwacindama. Kabili ishi njelwa nga shakuulilwa pamo e shipanga icikuulwa icisuma. Nga tuli ne cumfwila mu fintu fyalekanalekana cila bushiku, cila mwaka, tuleshibikwa ukuti tuli ba mpomfu.
25 Ukulanda pa kuba ne cumfwila pa myaka iingi, kulenga twatontonkanya na pa mibele na imbi, ne yi mibele, kushipikisha. Kanshi mu cipandwa cikonkelepo tuli no kulanda pa kushipikisha kwa kwa Yesu.
Kuti Mwacita Shani pa Kuti Mukonke Yesu?
● Mafunde nshi yamo yamo ayo Kristu atupeele, kuti twacita shani pa kuti tuyakonke, kabili mapaalo nshi ayakafumamo?—Yohane 15:8-19.
● Bushe balupwa ba kwa Yesu balemona shani umulimo wakwe pa kutampa, kabili finshi twingasambilila ku fyo Yesu acitile?—Marko 3:21, 31-35.
● Mulandu nshi tushifwile ukumwena kwati ukumfwila Yehova kuti kwalenga twilaipakisha ubumi?—Luka 11:27, 28.
● Cinshi twingasambilila ku fyo Yesu aitemenwe ukumfwila ifunde ilishamukumine?—Mateo 17:24-27.
[Icikope pe bula 58]
Bushe ifyo musala ukucita ilyo muleangala na lintu muleisha filangilila ukuti mwalipata ububifi?
[Icikope pe bula 63]
Tulomfwila fyonse ifyo tusambilila pa kulongana fye konse ukwa Bwina Kristu