Icilubula

Ubulondoloshi: Umutengo ulipilwa pa kushita cipya cipya nelyo ukuletako ukulubulwa ukufuma ku kukakililwako kumo nelyo imibele ishifwaikwa. Umutengo wacilishapo kucindama uwa cilubula ni uyo uwa mulopa wasumiwe uwa kwa Yesu Kristu. Pa kulipila umutengo wa ico cilubula mu mulu, Yesu aiswile inshila ku bufyashi bwa kwa Adamu ukulubulwa ukufuma ku lubembu ne mfwa ifyo bonse tupyana pa mulandu wa lubembu lwa cikolwe cesu Adamu.

Ni Shani Fintu imfwa ya kwa Yesu Kristu yali iyapusana ukufuma kuli iyo iya bambi abasanguka abafwile cisumino?

Yesu aali muntunse wapwililika. Afyelwe ukwabula akalema ka lubembu kabili asungilile uko kupwililika ukupulinkana ubumi bwakwe. “Tacitile ulubembu.” Aali “uushakowela, uwapaatuka ku babembu.”—1 Pet. 2:22; Heb. 7:26.

Aali mwana waibela uwa kwa Lesa. Lesa umwine acitile ubunte kuli ici mu kulanda ukufuma mu myulu. (Mat. 3:17; 17:5) Uyu Mwana alikeleko ku numa mu mulu; ukupitila muli wene Lesa aleteleko abantu bonse bambi ababumbwa ne fintu mu kubumbwa konse. Pa kufikilisha imifwaile Yakwe, Lesa mu cipesha amano akuushishe ubumi bwa uyu Mwana ukwisa mwi fumo lya mukashana nacisungu pa kuti engafyalwa ngo muntunse. Pa kukomaila pa kuti mu cine cine alisangwike umuntunse, Yesu aloseshe ku mwine wine pamo ngo Mwana wa muntu.—Kol. 1:15-20; Yoh. 1:14; Luka 5:24.

Taali uwabulwa amaka pa ntanshi ya bakaputunkanya bakwe. Asosele ukuti: “Ndetuulo mweo wandi . . . Takuli uwingaupoka kuli ine, lelo ndeutuula ne mwine.” (Yoh. 10:17, 18) Akene ukulomba imilalo ya bamalaika ku kucilima pa mulandu wakwe. (Mat. 26:53, 54) Nelyo cingatila abantu imbifi basuminishiwe ukufikilisha amapange yabo mu kumwipaya, imfwa yakwe mu cine cine yali ya bulilambo.

Umulopa wakwe uwasumiwe walikwata umutengo wa kupayanya ukulubulwa kuli bambi. “Umwana wa muntu taishile ku kupyungilwa lelo ku kupyungila, no kupeelo mweo wakwe icilubula ca pa bengi.” (Marko 10:45) E co imfwa yakwe yali iyacila pa mulandu fye wa kufwile cisumino pa mulandu wa kukaana ukusuusukako ku fisumino fyakwe.

Mona na kabili amabula 113, 114, pe samba lya mutwe “Icibukisho.”

Mulandu nshi cabelele icafwaikwa ku cilubula ukupayanishiwa muli iyo nshila pa kuti ifwe tukwate ubumi bwa muyayaya?

Rom 5:12: “Ulubembu lwaingilile mu muntu umo [Adamu] pano isonde, ne mfwa yaingilile mu lubembu; e fyo ne mfwa yayambukile ku bantu bonse, pantu bonse balibembwike.” (Te mulandu na fintu pambi twingekala mu kutambalala, ifwe bonse tuli babembu ukutula ku kufyalwa. [Amalu. 51:5] Takwaba inshila iyo twinganonkelamo insambu ya kwikala ku ciyayaya.)

Rom. 6:23: “Icilambu ca lubembu ni mfwa.”

Amalu. 49:6-9: “Abatetekele fyuma fyabo, na mu bwingi bwa bucindami bwabo e mo batakishisha? Umuntu te kuti alubule munyina nakalya, te kuti apeele kuli Lesa ica kumukonsolwela—Ico ca mutengo wauma icilubula ca mweo wabo, kabili kuti acileka fye umuyayaya—no kuleka abepo no mweo pe, uushakamone Inindi.” (Takuli umuntunse uushapwililika uwingapayanya inshila ya kulubwilamo umuntu umbi ukufuma ku lubembu ne mfwa. Indalama shakwe te kuti shishite ubumi bwa muyayaya, kabili umweo wakwe ukubikwa mu mfwa, ukuba amalipilo ayali no kwisa kuli wene mu nshila imo pa mulandu wa lubembu, tayakwata mutengo ukulola ku kulubula uuli onse.)

Mulandu nshi Lesa tabilishishe fye ukuti, nelyo cingatila Adamu na Efa bafwile ukufwa pa mulandu wa bupondoshi bwabo, ubufyashi bwabo bonse abaali no kumfwila Lesa baali no kwikala ku ciyayaya?

Pa mulandu wa kuti Yehova “atemwo bulungami no [bulungi].” (Amalu. 33:5; Amala. 32:4; Yer. 9:24) E co, inshila abombele ne mibele yasumbwile ubulungami bwakwe, yakumanishe ukupinda kwa bulungi bwapwililila, kabili, pa nshita imo ine, yakushishe ukutemwa kwakwe ne nkumbu. Ni shani fintu cabe fyo?

(1) Adamu na Efa tabafyele abana pa ntanshi tabalabembuka, e co takwali nangu umo uwafyelwe uwapwililika. Ubufyashi bonse ubwa kwa Adamu bwafyelwe mu lubembu, kabili ulubembu lutungulula ku mfwa. Nga ca kuti Yehova asuulile fye ici, ici nga caali kukaana ifipimo fyakwe ifyalungama. Lesa te kuti acite co no kuba ne senge ku kubulwo bulungami. Tatamishe pa mbali ififwaikwa fya bulungi bwakumanina; muli ifyo te kuti kube icibumbwa calamuka icingasanga umulandu muli uku kuloshako.—Rom. 3:21-26.

(2) Ukwabulo kusuula ififwaikwa fya bulungi, ni shani ukupayanya kwingacitwa ku kulubula abo aba bufyashi bwa kwa Adamu abengalanga icumfwila cabamo kutemwa kuli Yehova? Nga ca kuti umuntunse wapwililika aali no kufwa muli bulilambo, ubulungi kuti bwasuminisha ubo bumi bwapwililika ukupayanya ukufimba imembu sha abo mu busumino bapokelela ukupayanya. Apantu ulubembu lwa muntu umo (ulo ulwa kwa Adamu) lwalishingamwa ku kulenga ulupwa lonse ulwa buntunse ukuba ababembu, umulopa wasumiwa uwa muntunse umbi uwapwililika (mu ca kufumamo, Adamu wa cibili), ukuba uwa mutengo wayampanako, kuti alinganya ubulungi. Pa mulandu wa kuti Adamu aali umubembu wa ku mufulo, te kuti amwenemo; lelo pa mulandu wa kuti ukukanda uko umutundu wa muntu onse wali no kulipila pa mulandu wa lubembu muli iyi nshila kuti kwalipilwa no muntu umbi, ubufyashi bwa kwa Adamu kuti bwalubulwa. Lelo takwali umuntunse wa musango yo uwapwililika. Umutundu wa muntu te kuti ukumanishe ifyo fifwaikwa fya bulungi bwakumanina. E co, pamo ngo kulumbula kwa kutemwa kwakwe ukwa kusungusha, kabili pa mutengo ukalamba kuli wene, Yehova umwine alicitile ukupayanya. (1 Kor. 15:45; 1 Tim. 2:5, 6; Yoh. 3:16; Rom. 5:8) Umwana wafyalwa eka uwa kwa Lesa aali uwaitemenwa ukubombo lubali lwakwe. Mu kuicefya ukusha ku numa ubukata bwakwe ubwa ku mulu no kusanguka umuntunse wapwililika, Yesu afwile pa mulandu wa mutundu wa muntu.—Fil. 2:7, 8.

Icilangililo: Umutwe wa lupwa kuti wasanguka intalamisoka no kupingwilwa ku mfwa. Abana bakwe kuti baba abapelelwa, ukuba mu misha yabulwe subilo. Nakalimo wishikulu wa cikuku acilima pa mulandu wabo, ukucito kupayanya ukupitila mu mwana uuleikala na wene ku kulipila imisha no kwisula kuli bene ukucitikako kwa bumi bupya. Kwena, ku kumwenamo, abana bafwile ukupokelela ukutantika, kabili shikulwibo kuti afwaya mu kubamo ukupelulula ifintu fimo pamo ngo kwebekesha kwa kuti abana tabakapashanye inshila ya kwa shibo.

Ni kuli bani kuntu mu kubalilapo ubusuma bwe lambo lya kwa Yesu bwabomfiwe, kabili mu kuba no buyo nshi?

Rom. 1:16: “Imbila nsuma [ukukuma kuli Yesu Kristu ne cifulo cakwe mu mifwaile ya kwa Yehova] . . . maka ya kwa Lesa aya kupusushisha onse uutetekela, pa kubala ku muYuda, na ku mwina Hela pamo.” (Ubwite ku kumwenamo ukufuma ku kupayanya kwe pusukilo ukupitila muli Kristu mu kubalilapo bwatambulwilwe ku baYuda, lyene ku bashili baYuda.)

Efes. 1:11-14: “Muli uyo [Kristu] kabili twalengelweko [fwe baYuda ukusanshako umutumwa Paulo] ica kupyaninina [Impyani kuli cinshi? Isha Bufumu bwa mu mulu] . . . ku kuleka ifwe tube ku kutashiwa kwa bukata bwakwe, fwe babalilepo ukucetekela muli Kristu. Muli uyo na imwe [Abena Kristu abafumine mu nko sha Bena fyalo, pamo nge fyali abena Efese abengi], ilyo mwaumfwile icebo ca cine, imbila nsuma ye pusukilo lyenu, muli uyo kabili, ilyo mwatetekele, mwakakatikwe umupashi wa mushilo uwalailwe, ico e ciikatilo ca bupyani bwesu tusuke tubukwate, [pa kulubulwa ku Cilubula] ku kutashiwa kwa bukata bwakwe.” (Ubo bupyani, nga fintu bwalangwa pali 1 Petro 1:4, bwabakilwa mu myulu. Ukusokolola 14:1-4 kulangilila ukuti abo abaakana muli bwene baba impendwa yonse pamo 144,000. Pamo na Kristu, aba bakabomba nge shamfumu kabili bashimapepo pa mutundu wa muntu pa myaka 1,000, mu kati ka iyo imifwaile ya kwa Lesa kwi sonde ukuba paradise iyaikalwamo no bufyashi bwapwililika ubwa bantunse ba kubalilapo babili ikapwishishiwa.)

Ni bani bambi ilelo balekumanya ukumwenamo mwi lambo lya kwa Yesu?

1 Yoh. 2:2: “Wene [Yesu Kristu] e cikonsolwelo ca pa membu shesu [isho isha mutumwa Yohane na bena Kristu bambi abasubwa ku mupashi]; kabili te ca pa shesu sheka, lelo ne ca pa membu sha ba pano isonde bonse [bambi aba mutundu wa muntu, abo icilolelo ca bumi bwa muyayaya pe sonde muli ifyo calengwa ukubako].”

Yoh. 10:16: “Impaanga shimbi ndi na sho, ishishili sha mwi cinka ili; na sho ndi no kushileta, kabili shikomfwe shiwi lyandi; e lyo kukabo mukuni umo, umucemi umo.” (Ishi “mpaanga shimbi” shiisa pe samba lya kusakamana kwabamo kutemwa ukwa kwa Yesu Kristu ilintu abashalapo ba “mukuni unono” uwa mpyani sha Bufumu bacili pe sonde; muli ifyo “impaanga shimbi” kuti shalundanishiwa ne mpyani sha Bufumu pamo ngo lubali lwa “mukuni unono.” Bonse baipakisha ukumwenamo ukwingi ukufuma kwi lambo lya kwa Yesu, lelo te mu kulinganako ifyo, pantu bakwata amabuyo yapusanapusana.)

Ukus. 7:9, 14: “Ilyo papitile ifi naliloleshe, moneni kwali ibumba likalamba ilishingapendwa ku muntu nangu umo, abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu na ba ndimi, . . . Aba e bafuma mu Bucushi bukalamba, kabili basambile amalaya yabo, no kuyabuutusha mu mulopa wa Mwana wa mpaanga.” (E co, ifilundwa fya ili bumba likalamba balaba aba mweo lintu ubucushi bukalamba butendeka, kabili bakwata ukwiminina kwasanguluka pa ntanshi ya kwa Lesa pa mulandu wa kuti babelesha icitetekelo mu cilubula. Ubulungami bwapendelwa kuli bene pamo nge ca kufumamo ca ici bwaba ubwakumanina kuli bene ukubakwa abo mweo pe sonde ukupula mu bucushi bukalamba.)

Mapuaalo nshi aya ku ntanshi bakaipakisha pamo nge ca kufumamo ca cilubula?

Ukus. 5:9, 10: “Fileimbo lwimbo lupya, afiti [Umwana wa mpaanga, Yesu Kristu] mwawamino kubuulo mufungilo, no kukakatula fikakatikilo fya uko; ico mwaipaiwe, kabili mwashintiile Lesa mu mulopa wenu aba mu mikowa yonse na ba ndimi, na bantu na bantu, na ba nko, kabili mwabacita kuli Lesa wesu ukube shamfumu kabili bashimapepo, kabili bakaba no bufumu pe sonde.” (Icilubula caali ca kusangwilako cakatama mu kwisule inshila ku bumi bwa ku mulu kuli abo abali no kuteka pamo na Kristu. Mu kwangufyanya bakateka bonse muli kamfulumende mupya uwa pe sonde bakaba pa fipuna fyabo ifya bufumu mu mulu.)

Ukus. 7:9, 10: “Moneni, kwali ibumba likalamba ilishingapendwa ku muntu nangu umo, abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu na ba ndimi, nabeminina ku menso ya cipuna ca bufumu, na ku menso ya Mwana wa mpaanga [Yesu Kristu, uwafwile nge mpaanga ye lambo], nabafwala amalaya yabuuta, bali ne misambo ya tuncindu mu minwe yabo; kabili balebilikishe shiwi likalamba, abati, Ipusukilo lya kwa Lesa wesu uwaikala pa cipuna ca bufumu, ne lya Mwana wa mpaanga.” (Icitetekelo mwi lambo lya kwa Kristu ca kusangwilako cikalamba ku kupusunsuka kwa ili ibumba likalamba ukupula mu bucushi bukalamba.)

Ukus. 22:1, 2: “Kabili anangile umulonga wa menshi ya Mweo, ayabengeshima nga krustali, yalefuma mu cipuna ca bufumu, ca kwa Lesa ne ca Mwana wa mpaanga, yalepita mu kati ka musebo wa Musumba; ubushilya buno bwa mulonga no bushilya bulya kwali [imiti ya mweo, iitwale] fisabo fya misango ikumi na ibili, umweshi uyu umusango wa uko no mweshi uyu umusango wa uko; na mabula ya [miti] yabela ku kuposhe nko.” (Muli ifyo, ukubomfya umutengo we lambo lya Mwana wa mpaanga uwa kwa Lesa, Yesu Kristu, lubali lwacindama ulwa kupayanya kwacitwa na Lesa ku kundapa umutundu wa muntu ku fya kufumamo fyonse ifya lubembu no kubalenga ukuba na maka ya kuipakisha ubumi bwa muyayaya.)

Rom 8:21: “Ifibumbwa [umutundu wa muntu] na fyo fikalubulwa ku busha bwa kubola no kutwalwa mu buntungwa bwa bukata bwa bana ba kwa Lesa.

Cinshi cifwaikwa kuli ifwe pa kumwenamo mu kubelelela ukufuma mwi lambo lyapwililika ilya kwa Yesu?

Yoh. 3:36: “Uutetekelo Mwana aba no mweo wa muyayaya; uushumfwa Mwana takamone umweo, lelo icipyu ca kwa Lesa caikala pali wene.”

Heb. 5:9: “[Yesu Kristu] pa kulengwo kupwililila, aishilebo mwine pusukilo lya muyayaya kuli bonse abamunakila.”

Cinshi cintu ukupayanya kwa cilubula kusokolola ukukuma ku fintu Lesa ayumfwa pa lwa mutundu wa muntu?

1 Yoh. 4:9, 10: “Muli ici e mwasokolwelwo kutemwa kwa kwa Lesa muli ifwe, mu kuti Lesa natuma Mwane uwafyalwa eka ukuti ese pano isonde, ukuti tube no mweo muli wene. E muli ukutemwa, te mu kuti ifwe twatemenwe Lesa, Lelo mu kuti wene atemenwe ifwe, no kutuma Mwane icikonsolwelo ca pa membu shesu.”

Rom. 5:7, 8: “Pantu cayafya ku muntu ukufwilo walungama; lelo napamo umo engashipo kufwilo muntu musuma. Lelo Lesa asokololo kututemwa kwakwe kwine, pa kuti ilyo twali tucili ababembu Kristu alitufwilile.”

Kusonga nshi uku kupayanya kufwile ukukwata pa fintu tubomfya ubumi bwesu?

1 Pet. 2:24: “Wene asendele imembu shesu umwine mu mubili wakwe pa cimuti, ukuti fwe bali abafwa lubali ku lubembu, tube aba mweo lubali ku bulungami.” (Mu cilolwa ca conse cintu Yehova no Mwana wakwe bacita mu kutusangulula ukufuma ku lubembu, tulingile ukwesha mu mukoosha ukusengauka ukukongama kwa lubembu. Cilingile ukuba icishingatontonkanishiwa umupwilapo kuli ifwe ku mufulo ukucite cili conse ico twishibe fyo cili ica lubembu!)

Tito 2:13, 14: “Kristu Yesu, uwaipeele pali ifwe, ukuti atulubule ku bupulumushi bonse, no kuisangulwila abantu bakwe bene abacincilile milimo isuma.” (Ukutesekesha uku kupayanya kwa kusungusha kulingile ukutusesha ukukwata ukwakanamo kwapimpa muli iyo milimo iyo Kristu apeele abakonshi bakwe aba cine.)

2 Kor. 5:14, 15: “Ukutemwa kwa kwa Kristu e ko twaobelwa; pa kupingule ci, ukuti apo umo afwilile bonse, ninshi bonse balifwile, kabili afwilile bonse ukuti abali no mweo beikalilila abene, lelo bekalile uwabafwilile no kubuuka pa mulandu wabo.”