Tiineni Yehova, Komfwa we Pepo
“Mwe Komfwa we pepo, kuli imwe abantunse bonse e ko bakesa.”—ILUMBO 65:2, “NW.”
1. Mulandu nshi tulingile ukwenekela Yehova ukukwata ififwaikwa kuli abo abalefwaisha ukumutununuka mwi pepo?
YEHOVA LESA ni “Mfumu ya muyayaya.” Na kabili ni “Komfwa we pepo,” kuli uyo “abantunse bonse e ko bakesa.” (Ukusokolola 15:3; Ilumbo 65:2, NW) Lelo ni shani fintu balingile ukwisa kuli wene? Ishamfumu sha pe sonde shilapeele fipope ifintu fya musango uyo pamo nge mifwalile no musango wa abo abasuminishiwa ukwingila uko bali. Mu kushininkisha, lyene, tulingile ukwenekela Imfumu ya Muyayaya ukukwata ififwaikwa ifilingile ukukumanishiwa no uli onse uulefwaya ukwisa pa ntanshi yakwe no kupapata no kutootela.—Abena Filipi 4:6, 7.
2. Fipusho nshi fimako pa mutwe wa lyashi uwe pepo?
2 Cinshi cintu Imfumu ya Muyayaya ifwaya kuli abo abalemutununuka mwi pepo? Ni bani bengapepa no kuumfwika? Kabili ni pali cinshi bengapepa?
Ukutununuka Imfumu ya Muyayaya
3. Fya kumwenako nshi wingapeela ifya mapepo ayapeelwe na babomfi ba mu kubangilila aba kwa Lesa, kabili bushe bamutununwike ukupitila mu wa kwimininako pa kati?
3 Ilyo talaba umubembu, Adamu, “mwana Lesa,” mu kumonekesha aumfwene ne Mfumu ya muyayaya. (Luka 3:38; Ukutendeka 1:26-28) Lintu mwana Adamu Abele apeele “amabeli ya mu mukuni wakwe” kuli Lesa, ukwabulo kutwishika ici ca kuninika caendele pamo ne numbwilo sha kupapata ne lumbo. (Ukutendeka 4:2-4) Noa, Abrahamu, Isaki, na Yakobo bakuulile ifipailo no kutununuka Yehova mu kupepa mu kuba ne fya kuninika fyabo. (Ukutendeka 8:18-22; 12:7, 8; 13:3, 4, 18; 22:9-14; 26:23-25; 33:18-20; 35:1, 3, 7) Kabili amapepo ya kwa Solomone, Esra, na bakemba ba malumbo bapuutwamo muli bulesa yalangilila ukuti abena Israele batununwike Lesa ukwabula uwa kwimininako pa kati.—1 Ishamfumu 8:22-24; Esra 9:5, 6; Ilumbo 6:1, 2; 43:1; 55:1; 61:1; 72:1; 80:1; 143:1.
4. (a) Mitununukile nshi iipya kuli Lesa mwi pepo iyaimikwe mu mwanda wa myaka wa kubalilapo? (b) Mulandu nshi cili ukucilisha icalingisha ukuti ipepo lipeelwe mwi shina lya kwa Yesu?
4 Imitununukile ipya kuli Lesa yalimikwe mu mwanda wa myaka wa kubalilapo uwa Nshita yesu Iyaishibikwa. Yali kupitila mu Mwana wakwe, Yesu Kristu, uwakwete ukutemwa kwaibela ku mutundu wa muntu. Mu kubako kwakwe ukwa pa ntanshi ya buntunse, Yesu abombele mu buseko nga “kabomba mukalamba,” uwatemwishishe ifintu ifyaampene no mutundu wa buntunse. (Amapinda 8:30, 31, NW) Pamo ngo muntu pe sonde, Yesu mu kutemwa aafwile abantunse bashapwililika lwa ku mupashi, aposeshe abalwele, kabili nelyo fye ukwimya abafwa. (Mateo 9:35-38; Luka 8:1-3, 49-56) Pa mulu wa fyonse, Yesu ‘apeele umweo wakwe icilubula ca pa bengi.’ (Mateo 20:28) Fintu cili calingisha, lyene, ukuti abo abaleitambika abene ku cilubula balingile ukutununuka Lesa ukupitila muli uyu umo uwatemwa umutundu wa muntu apakalamba nga nshi! Iyi ili nomba e nshila fye yeka iya kutununuka ku Mfumu ya Muyayaya, pantu Yesu umwine wine atile: “Takuli uwisa kuli Tata, kano aishila muli ine” kabili, “Nga mukalombe cintu kuli Tata, akamupeela mwi shina lyandi.” (Yohane 14:6; 16:23) Ukulombe fintu mwi shina lya kwa Yesu cipilibula ukwishiba wene nge nshila ya kutununuka Komfwa we pepo.
5. Mibele nshi iya kwa Lesa ukulola ku calo ca mutundu wa muntu, kabili kwafwilisha nshi ici cakwata pe pepo?
5 Ukucilisha tulingile ukutesekesha ukutemwa Yehova alangile pa kupayanya icilubula. Yesu atile: “Lesa atemenwe aba pano isonde [aba mutundu wa muntu] ukutemwa kwa kuti apeele Umwana wakwe uwafyalwa eka, ukuti onse uumutetekela eonaika, lelo abe no mweo wa muyayaya.” (Yohane 3:16) Ukushika kwa kutemwa kwa kwa Lesa kwalumbululwa bwino mu mashiwi ya kwa kemba wa malumbo ukuti: “Ifyo yasansama imyulu ukufuma pano isonde, e fyo lwakulo luse lwakwe ku bamutiina; ifyo akabanga katalukana na ʼmasamba, e fyo atalusha kuli ifwe ifya bupulumushi fyesu. Ifyo shibo acite nkumbu ku bana bakwe, e fyo Yehova acite nkumbu ku bamutiina; pantu wene aliishibe mibumbilwe yesu, aibukisho kuti tuli lukungu.” (Ilumbo 103:11-14) Fintu cili ca kukafyo mutima ukwishibo kuti amapepo ya Nte shaipeela isha kwa Yehova yalanina kuli Shibo wa musango uyo uwakwato kutemwa ukupitila mu Mwana wakwe!
Lishuko Lyapeleshiwa
6. Ni mu kuba na mibele nshi Yehova afwile ukutununukwa mwi pepo?
6 Ishamfumu sha buntunse tashisuminisha uuli onse ukwingila mwi sano lya cifumu ukwabulo kubilishiwa. Ukukumana ne mfumu lishuko lyapeleshiwa. E fyaba ne pepo ku Mfumu ya muyayaya. Kwena, abo abalemutununuka ukupitila muli Yesu Kristu mu kuba no kutesekesha kwalinga ukwa bukata bukalamba ubwa kwa Lesa kuti baenekela ukuumfwikwa. Imfumu ya Muyayaya ifwile ukutununukwa mu kuba ne mibele ya kucindikisha, iyabamo kupepa. Kabili abo abalefwaisha ukuumfwikwa bafwile ukulangisha “akatiina ka kuli Yehova.”—Amapinda 1:7.
7. Cinshi cili “akatiina ka kuli Yehova”?
7 Cinshi cili “akatiina ka kuli Yehova”? Cili kucindikisha kwashika kuli Lesa, pamo no mwenso usuma uwa kukanamufulwisha. Uku kupuutamo mwenso kwisa ukufuma ku kutasha kwashika ku cikuku cakwe ica kutemwa no busuma. (Ilumbo 106:1) Kubimbamo ukumupokelela nge Mfumu ya muyayaya, uwakwate nsambu na maka ku kuleta ukukanda, ukusanshako ne mfwa, pa uli onse uwakano kumumfwila. Abantu abalelangisha akatiina ka kuli Yehova kuti pambi bapepa kuli wene mu kuba no kwenekela kwa kuumfwikwa.
8. Mulandu nshi Lesa omfwila amapepo ya abo abamutiina?
8 Mu cifyalilwa, Lesa tasuka amapepo ya bantu babifi, ababulwo busumino, kabili abailungamika. (Amapinda 15:29; Esaya 1:15; Luka 18:9-14) Lelo abo abatiina Yehova balomfwikwa pantu balambatila ku fipimo fyakwe ifyalungama. Nalyo line, balicita ifyacilapo. Abatiina Yehova balicito kuipeela kuli Lesa mwi pepo no kulangilila ici pa kupita mu lubatisho lwa mu menshi. Muli ifyo balikwata ishuko lishapeleshiwa ilye pepo.
9, 10. Bushe abantu bashabatishiwa kuti bapepa mu kuba ne subilo lya kumfwikwa?
9 Pa kumfwikwa kuli Lesa, umuntu afwile ukulumbulula mu kubamo ipepo ukuyumfwa ukuli mu kumfwana no kufwaya kwa bulesa. Ee, afwile ukuba umufumacumi, lelo ifingi filafwaikwa. “Ukwabulo kutetekela te kuti kube ukutemuna [Lesa],” e fyalembele umutumwa Paulo, “pantu uupalamina kuli Lesa ali no kutetekelo kuti e ko ali, no kuti aba kalambula wa bamufwayafwaya.” (AbaHebere 11:6) Cisuma, lyene, bushe abantu bashabatishiwa kuti bakoseleshiwa ukupepa mu kuba ne subilo lya kumfwikwa?
10 Pa kuba uwaibukila ukuti ipepo lishuko lyapeleshiwa, Imfumu Solomone aipwishe ukuti Yehova omfwe abena fyalo beka fye abapepele ukulola kwi tempele lya kwa Lesa mu Yerusalemu. (1 Ishamfumu 8:41-43) Imyanda ya myaka pa numa, Umwina fyalo Korneli acitilo “kulomba pe kuli Lesa” ngo muntu waipeelesha. Pa kunonka ukwishiba kwalungikwa, Korneli aipeele umwine kuli Lesa, uwamupeele lyene umupashi wa mushilo. Ukukonka pali ici, Korneli na Bena fyalo bambi balibatishiwe. (Imilimo 10:1-44) Ukupala Korneli, uuli onse ilelo uulelunduluka ukulola ku kuipeela kuti pambi akoseleshiwa ukupepa. Lelo umuntu uushili umufumacumi pa lwa kusambilila Amalembo, taishiba ififwaikwa fya bulesa ifye pepo, kabili talalangisha imibele ya kutemuna kuli Lesa te kuti alandilweko ukutiina Yehova, ukukwate citetekelo, nelyo ukufwayafwaya wene. Umuntu wa musango uyo tali mu cifulo ca kupeela amapepo yapokelelwa kuli Lesa.
11. Cinshi cacitika kuli bamo abalelunduluka ukulola ku kuipeela, kabili cinshi balingile ukuipusha abene beka?
11 Bamo abalelunduluka pa nshita imo ukulola ku kuipeela pa numa kuti pambi bamoneka ukukwinda. Nga ca kuti tabakwete ukutemwa kwakumanina ukwa kuli Lesa mu mutima wabo ku kucita ukuipeela kwabulo kushako kuli wene, bafwile ukuipusha abene nampo nga bacili nabakwata ishuko lya kupapusha ilye pepo. Mu kumonekesha te fyo, pantu abo abaletununuka Lesa bafwile ukulafwayafwaya wene kabili mu bulungami no bufuuke. (Sefania 2:3) Uuli onse uutiina Yehova mu cituntulu untu wasumina uucita ukuipeela kuli Lesa no kulangisha kwene pa kubatishiwa. (Imilimo 8:13; 18:8) Kabili beka fye abasumina ababatishiwa e bakwata ishuko lishapeleshiwa ilya kutununuka Imfumu ya Muyayaya mwi pepo.
‘Ukupepela Mu Mupashi Wa Mushilo’
12. Ni lilali cingasoswa ukuti umuntu ‘alepepela mu mupashi wa mushilo’?
12 Pa numa umuntu acito kuipeela kuli Lesa no kulangisha kwene pa kubatishiwa, ali mu cifulo ca ‘kupepela mu mupashi wa mushilo.’ Ukukuma kuli ici, Yuda alembele ukuti: “Lelo imwe, mwe batemwikwa, ikuuleni pa citetekelo cenu icashilisha; pepeleni mu Mupashi wa mushilo; ibakileni mu kutemwa kwa kwa Lesa, no kulolelo luse lwa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu ulwalola ku mweo wa muyayaya.” (Yuda 20, 21) Umuntu alapepa mu mupashi wa mushilo lintu alepepa pe samba lya kusonga kwa mupashi wa kwa Lesa, nelyo amaka yabomba, kabili mu kumfwana ne fintu fyasoswa mu Cebo Cakwe. Amalembo, ayalembelwe pe samba lya kupuutamo kwa mupashi wa kwa Yehova, yatulanga ifya kupepa ne ca kulomba mwi pepo. Ku ca kumwenako, kuti twapepa mu kucetekela ukuti Lesa atupeele umupashi wakwe uwa mushilo. (Luka 11:13) Lintu twapepa mu mupashi wa mushilo, amapepo yesu yalasokolola imibele ya mutima intu Yehova atemwa.
13. Nga ca kuti twapepa mu mupashi wa mushilo, cinshi tukasengauka, kabili kufunda nshi ukwa kwa Yesu tukabomfya?
13 Lintu twapepa mu mupashi wa mushilo, amapepo yesu tayesulamo na mashiwi ya kukukumya. Tayabamo inshila sha kusambilila kwa kusungila ku mutwe. Iyo, tayabamo amalumbo yabula ubupilibulo, inumbwilo she lumbo ishishafumaluka. Amapepo ya uyo musango yengi muli Kristendomu na Babiloni Mukalamba onse, ubuteko bwa calo ubwa butotelo bwa bufi. Lelo Abena Kristu ba cine balomfwila ukufunda kwa kwa Yesu ukwa kuti: “Lintu mulepepa tamuli na kuba nge fyaba aba bumbimunda; pantu batemwa ukupepa nabeminina mu masunagoge na mu fifutu fya misebo ikalamba, pa kuti bengamoneka ku bantu . . . Kabili mu kupepa mwikalabwekeshabwekeshapo amashiwi ukupala abasenshi; pantu [mu cilubo] batontonkanya ukuti bakakutikwa ku bwingi bwa fintu basosa. E co mwipalana na bo.”—Mateo 6:5-8, Byington.
14. Bulondoloshi nshi ubwa kulingulula bamo bacita ukulosha kwi pepo?
14 Mu kulunda kuli Yesu na bakalemba ba Baibolo, bambi balicita ubulondoloshi bwa kulingulula ukulosha kwi pepo. Ku ca kumwenako, kalemba uwa ciNgeleshi John Bunyan (1628-88) atile: “Ipepo kupongolola kwa bufumacumi, ukwabamo amano, ukwa cililishi ukufuma ku mweo ukuya kuli Lesa, ukupitila muli Kristu, mu bukose no kwafwilisha kwa Mupashi, ku fintu pamo nge fyo Lesa alaya,” Minisita wa ba Puritani Thomas Brooks (1608-80) amwene ukuti: “Lesa alolesha te pa milandile isuma iya mapepo yobe, ifyo pambi yengaba ayalongoloka; atemwa pa cipimo ca mapepo yobe, ifyo pambi yengalepa; atemwa pa fipendo fya mapepo yobe, ubwingi pambi yengaba; te pa kubamo kupelulula kwa mapepo yobe, ifyo pambi yengaba ayatungilikana; lelo ubufumacumi bwa yene e buntu aloleshapo.” Kuli uku kulandapo kuti pambi kwalundwako ukulandapo kwa kwa Bunyan ukuti: “Mwi pepo cili cacilapo kuwama ukukwata umutima ukwabula amashiwi, ukucila amashiwi ukwabula umutima.” Lelo nga ca kuti tuli abafumacumi kabili twakumanisha ififwaikwa fya bulesa, ni shani fintu twingashininkisha ukuti Imfumu ya muyayaya ikomfwa amapepo yesu?
Tatukaninina
15. Mu cishinka cikalamba, cinshi cintu Yesu asosele pali Luka 11:5-8?
15 Yehova Lesa taalwila ukutwi kwakoma ku mapepo ya babomfi bakwe abaipeela. Ici calengele ukumfwikwa mu mashiwi ya kwa Yesu aya kukafyo mutima lintu abasambi bakwe balombele amakambisho ye pepo. Mu lubali atile: “Ni ani wa muli imwe uuli no munankwe, nga ayako ubushiku pa kati, no kutila kuli wene, We munandi, ungashimeko imikate itatu; pantu ndi no munandi uwafuma pa lwendo amfikilila, kabili nshikwete ica kutekako: na ulya mu kati ayasuka, ati, Wimpamfya; nomba ku mwinshi nakwisalwa, kabili abana bandi na ine tuli pa busanshi; te kuti njime nkupeele? Ndemweba, nati, nelyo taime no kumupa ico abo munankwe, cine cine pa mulandu wa mukosela wakwe kuti aima no kumupeela fyonse ifyo alekabila.” (Luka 11:1, 5-8) Cinshi cali e cishinka ca ici cilangililo?
16. Ukulosha kwi pepo, cinshi cintu Yesu afwaile ifwe ukucita?
16 Yesu mu cishinka tapilibwile ukuti Yehova tabo waitemenwa ukutwaafwa. Ukucila, Kristu afwaya ifwe ukutetekela Lesa mu kukanatwishika no kumutemwa mu kukumanina ukupepa ukwabulo kuleka. Muli ifyo, Yesu atwalilile ukuti: “Na ine ndetila kuli imwe, Lombeni, cikapeelwa kuli imwe, fwayeni, mukasanga; kunkunsheni, cikeswilwa kuli imwe; pantu onse uulomba alapokelela, no ufwaya alasanga, no ukunkunsha cilamwiswilwa.” (Luka 11:9, 10) Mu kushininkisha, lyene, tulingile ukutwalilila ukupepa lintu twakumanya ukupakaswa, inkumbabulili pa bunake bumo ubwa pa lwesu ubwalimbe mishila mu kushika, nelyo ica kwesha icili conse cimbi. Yehova aliba lyonse uwaipekanya ku kwaafwa ababomfi bakwe aba busumino. Tabeba ukuti: ‘Mwimpamfya.’
17, 18. (a) Ni shani fintu Yesu atukoseleshe ukulomba umupashi wa mushilo, kabili cinshi cingilishako amaka ya mashiwi yakwe? (b) Ni shani fintu Yesu alingenye imibombele ya mufyashi wa pe sonde na ilya iya kwa Lesa?
17 Nga ca kuti tuli no kuipakisha ukwampana kwapalamisha na Lesa, tulekabila umupashi wakwe uwa mushilo, nelyo amaka yabomba. E ico, Yesu atwalilile ukuti: “Kabili ni ani pali imwe uuli mufyashi, mwane nga alombo mukate, engamupe libwe? Napamo lisabi, na pe sabi engamupe nsoka? Napamo alombe lini, bushe engamupa kaliŋongo? E ico, nga imwe pa kuba ababi mwaishibo kupa abana benu ifya bupe fisuma, bushe Shinwe wa mu mulu takacishemo nga nshi ukupo Mupashi wa mushilo ku bamulomba?” (Luka 11:11-13) Mateo 7:9-11 alanda pa lwa kupeele libwe mu cifulo ca mukate. Amaka ya mashiwi ya kwa Yesu yalengilishiwako nga ca kuti twamwensekesha ukuti umukate wa mpanga sha pa kale isha Baibolo wali wa cipimo no musango wapala ulya uwa libwe lyapapatala, ilyabulungana. Imisango imo iya nsoka yapala imisango imo imo iye sabi, kabili kwalibako kaliŋongo umo umunono uwabuuta uwapala mu nshila imo ilini. Lelo nga ca kuti alombwa umukate, isabi, nelyo ilini, ni wishi wa musango nshi engapeela umwana wakwe ilibwe, insoka, nelyo kaliŋongo?
18 Yesu mu kukonkapo alingenye imibombele ya mufyashi wa pe sonde ne ncitilo sha kwa Lesa ukulola ku filundwa fya lupwa Lwakwe ulwa bakapepa. Nga ca kuti ifwe, nangu cingati twaliba ababifi pa mulandu wa kubembuka kwapyanwa, tupeela ifya bupe fisuma ku bana besu, fintu tulingile ukucishapo apakalamba ukwenekela Shifwe wa mu mulu ukupeela ica bupe ca lulumbi ica mupashi wakwe uwa mushilo ku babomfi bakwe aba cishinka abalombela cene mu kuicefya!
19. (a) Cinshi calangililwa ku mashiwi ya kwa Yesu ayalembwa pali Luka 11:11-13 na Mateo 7:9-11? (b) Nga ca kuti tulatungululwa no mupashi wa mushilo, ni shani fintu tukamona ifya kwesha fyesu?
19 Amashiwi ya kwa Yesu yalangisha ukuti tulingile ukulomba Lesa umupashi Wakwe uwa mushilo uwalundwako. Nga ca kuti twatungululwa na wene, ‘tatwakailishanye pa cakaniko ca bumi bwesu’ no kumona ifya kwesha ne fya kulenge nsoni ukuba mu cituntulu ifya kucena kuli ifwe. (Yuda 16) Ca cine, “umuntu uwafyalwa ku mwanakashi wa nshiku shinono, kabili uwaisulamo ukutenkana,” kabili abengi tabaikala abomi ku kumona impela ya mpika shabo nelyo ukukalipwa kwa mutima. (Yobo 14:1) Lelo twiesha ukumona ifya kwesha fyesu nga mabwe, insoka, na bakaliŋongo fintu Komfwa we pepo mu nshila imo atupeela. Wene e ca kumwenako cine ica kutemwa kabili tesha uuli onse ne fintu fyabipa. Ukucila, alatupeela ‘ica kupeelwa conse icisuma ne ca bupe conse cafikapo.’ Mu kupelako, akalenga icili conse ukube calungama kuli bonse abamutemwa kabili abamutiina. (Yakobo 1:12-17; 1 Yohane 4:8) Abo abaenda mu cine pa myaka iingi balishiba ukufuma ku cakukumanya ukuti fimo ifya kwesha fyabo ifyacilishapo kwafya, ukupitila mwi pepo ne citetekelo, fyalibomba ku kumwenamo kwabo kabili fyalingilishako ifisabo fya mupashi wa kwa Lesa mu bumi bwabo. (3 Yohane 4) Na kuba, ni mu nshila nshi iyacilapo kuwama twingasambililamo ukushintilila pali Shifwe wa mu mulu no kwaafwiwa ukukusha ifisabo fya mupashi ifya kutemwa, ukusekelela, umutende, ukutekanya, icongwe, ubusuma, icishinka, ukunakilila, no kuteko mutima?—Abena Galatia 5:22, 23.
20. Amashiwi ya kwa Yesu ayalembwa pali Luka 11:5-13 yalingile kukwata kusonga nshi pali ifwe?
20 Amashiwi ya kwa Yesu ayalembwa pali Luka 11:5-13 muli ifyo yalatupeela ukwebekesha kwapaalwa ukwa kutemwa kwa kwa Yehova no kusakamana kwabondoka. Ici cilingile ukwisusha imitima yesu no kutasha kwashikisha no kutemwa. Cifwile ukukosha icitetekelo cesu no kwingilishako ukufwaisha kwesu ukuya libili libili ku cipuna ca makasa ica Mfumu ya Muyayaya no kukokola mu cinso cakwe icabamo kutemwa. Ukulundapo, amashiwi ya kwa Yesu yatwebekesha ukuti tatwakatale atukaninwa. Shifwe wa mu mulu alabo wacishapo kutemwa ukukwata ifwe ukupoosa ifisendo fyesu pali wene. (Ilumbo 55:22; 121:1-3) Kabili lintu ifwe, nga babomfi bakwe abaipeelesha aba busumino, twalomba umupashi wakwe uwa mushilo, alaupeela kuli ifwe mu nsansa. Uyu ni Lesa wesu uwakwato kutemwa, kabili kuti twakwata icitetekelo cakumanina ukuti ni Komfwa wa mapepo yesu.
Bushe Uleibukisha?
◻ Kupitila muli ani tufwile ukutununuka Lesa mwi pepo, kabili mulandu nshi?
◻ Ni mu nshila nshi ipepo lyabela lishuko lyapeleshiwa?
◻ Cinshi cipilibula ‘ukupepela mu mupashi wa mushilo’?
◻ Ni shani fintu wingashininkisha mu Malembo ukuti amapepo ya Nte shabatishiwa isha busumino isha kwa Yehova yalomfwikwa?
[Ifikope pe bula 14]
Nga fintu bashibo ba buntunse bapeela ifya bupe fisuma ku bana babo, Yehova apeela umupashi wa mushilo kuli abo abamulomba