Bushe Lesa Alandapo Shani pa Kunwa Ubwalwa?

KABUMBA wesu, uufwaya ukuti ifintu filetuwamina, tatulesha ukunwa ubwalwa ubwalinga.a Alipeela umuntu ‘umwangashi uwa kumusansamusha, na mafuta ya maolife aya kumuyemfya umubili, no mukate uwa kumupeela amaka.’ (Amalumbo 104:15, The Bible in Bemba, 1983) Inshita imo Yesu Kristu alengele abantu basangilwe ku bwinga ukusangalala lintu asangwishe amenshi ukuba “umwangashi uusuma.”—Yohane 2:3-10.

Te ca kutwishika na kutwishika ukuti Kabumba wesu alishiba bwino ifyo ubwalwa bucita ku mubili wesu na kuli bongobongo yesu. Muli Baibolo, e mo Shifwe wa ku muulu ‘atusambilishisha ifingatuwamina,’ kabili alatusoka ukuti tatufwile ukulacishamo ukunwa ubwalwa. (Esaya 48:17) Moneni ifyo atusoka ukwabula ukupita na mu mbali:

“Mwilakolwa umwangashi, uulenga abantu ukuipoosaika.” (Abena Efese 5:18) “Bacakolwa . . . tabakapyane ubufumu bwa kwa Lesa.” (1 Abena Korinti 6:9-11) Icebo ca kwa Lesa citila “ukukolwakolwa, iciwowo, ne fyapala ifi,” tafyawama nakalya.—Abena Galatia 5:19-21.

Nomba lekeni tulande pa bubi bumo bumo ubwaba mu kunwesha ubwalwa.

Ububi Bwaba mu Kunwesha Ubwalwa

Kwena kwaliba ifisuma fimo ifyo ubwalwa bucita ku mibili yesu. Lelo mu bwalwa mwaliba na fimo ifilenga ukutontonkanya kwesu ne mibili yesu ukufilwa ukubomba bwino. Ukucishamo ukunwa ubwalwa kuti kwalenga amafya yakonkapo:

Ukunwesha ubwalwa kulalenga umuntu ‘ukukanatontonkanya bwino’ ica kuti alafilwa no kupingula bwino pa fintu. (Amapinda 23:33, Baibolo ya Today’s English Version) Allen, uwalenwa sana ubwalwa, uo twacilandapo mu cipande cifumineko, atile: “Ukukunkuma ku bwalwa takonaula fye umubili wa muntu; lelo kulonaula na matontonkanyo yakwe. Umuntu nga alenwesha ubwalwa, tatontonkanya pa fyo akalifya bambi.”

Ukunwesha ubwalwa kulalenga umuntu ukuleka ukumfwa insoni. Amalembo yatusoka ukuti: “Umwangashi e lyo no mwangashi uwalowa e fifumyapo umutima wa mano.” (Hosea 4:11) Bushe umwangashi ufumyapo shani amano? Umuntu nga akolwa, kuti acita ne fintu ifyo ashingacita nga ca kuti takolelwe kabili kuti alefimona fye bwino. Ubwalwa kuti bwalenga amaka twakwata aya kucita ifisuma yapwa. Kuti bwalenga twafilwa ukuikaanya ukucita icabipa, ica kuti na bucibusa bwesu na Lesa kuti bwaonaika.

Natulande pali ba John. Ba John balyumene na bakashi babo, kabili bafumine pa ng’anda icipyu no kuya ku cikuulwa ca bwalwa. Bailenwako ubwalwa panono pa kuti ubukali bupweko, awe kwaishile no mwanakashi uwaishileikala apo bali. E fyo bakonkenyepo ukunwa ubwalwa. Ilyo bakolelwe, balifumine no yu mwanakashi no kuyabembuka nankwe. Pa numa, ba John balyumfwile ububi icine cine pa fyo bacitile pantu abakanakolwa, nga tabatontonkenye pa kubembuka.

Ukunwesha ubwalwa kulalenga umuntu ukulanda no kucita fye conse icaisa ku mano. Baibolo ipusha ukuti: “Nani ali na mafya lyonse? Nani akansana no kulwa? Ni bonse abapoosa inshita iikalamba pa mwangashi, abafwaya fye ukunwenapo umwangashi na umbi.” (Amapinda 23:29, 30, Baibolo ya Contemporary English Version) Ukucishamo ukunwa ubwalwa kuti kwamulenga “ukumfwa kwati muntu uuli mu bwato ubulesunkana sana kabili uumfwile umuselu pa mulandu wa kunina ku mulongoti wa bwato.” (Amapinda 23:34, Baibolo ya Today’s English Version) Uwacishamo ukunwa ubwalwa kuti abuuka “ne filonda umubili onse, ukwabula no kwibukisha ifyo aicenene.”—Amapinda 23:35, Baibolo ya Contemporary English Version.

Ukunwesha ubwalwa kuti kwalenga umuntu ukulwala. “Pa numa [ubwalwa] busuma nge nsoka, kabili bufumya ubusungu kwati lifwafwa.” (Amapinda 23:32) Abasambilila ifya miti ya cipatala batila ifyo ili pinda lilanda fya cine. Ukunwesha ubwalwa kwalibipa pantu kulalwalika amalwele ya kansa, amalwele ya ku mabu, ukufimba indusha, ukulwala ubulwele bwa shuga, umutima ukuleka ukubomba, ubulwele bwa stroko no kukwata abana abalemana, abashakumanina mu mano e lyo na fimbipo. Aya, malwele fye yamo yamo ayo abanwesha ubwalwa balwala. Nangu umuntu anwesha fye ubwalwa umuku umo, kuti afwa icipuupu nelyo fye ukufwililila. Lelo mu kunwesha ubwalwa mulafuma ububi ubukalamba ubo badokota bashalandapo mu fitabo fyabo.

Ico kwabipila sana. Nangu umuntu takolelwe, ukucishamo ukunwa ubwalwa kuti kwalenga aonaula icibusa cakwe na Lesa. Baibolo ukwabula no kupita mu mbali itila: “We bulanda ku bashibuka ku macaca ukuti bafwaye ifya kunwa ifikola, abakokola ukufika icungulo bushiku ukuti umwangashi ubakole!” Mulandu nshi Baibolo ilandila ukuti kalanda ku ba musango yu? Esaya alondolola ifyo ukunwesha ubwalwa konaula icibusa umuntu akwata na Lesa ukuti: “Tabalolesha pa mulimo wa kwa Yehova, kabili umulimo wa minwe yakwe tabaumona.”—Esaya 5:11, 12.

Icebo ca kwa Lesa citweba ukuti twilaba “pa banwensha umwangashi.” (Amapinda 23:20) Abanakashi bakalamba babasoka ukuti tabalingile ‘ukutekwa ubusha ku kunwa umwangashi uwingi.’ (Tito 2:3) Mulandu nshi Baibolo isosela ifi? Pantu, panono panono abantu balatendeka ukunwesha ubwalwa ukwabula no kwibukila. Mu kuya kwa nshita, cakolwa kuti alati “bushe ne muntu ndebuuka lilali, pa kuti na kabili nje ku kunwa ubwalwa?” (Amapinda 23:35, The Bible in Bemba, 1983) Cilabipa sana nga ca kuti umuntu alanwa ukucila mu cipimo ica kuti lyonse ilyo abuuka kamo anwemo pa kuti omfwe bwino.

Baibolo isoka ukuti bonse ‘abanwensha umwangashi, ukuwowota, ukukolwakolwa . . . bakalubulula ku waiteyanya ukupingula aba mweo na bafwa.’ (1 Petro 4:3, 5) Kabili ilyo Yesu alelanda pa nshita shayafya isho tuleikalamo, asokele ukuti: “Mucenjele epali imitima yenu yafinininwa ku buliili na kuli bucakolwa na ku masakamika ya mikalile, no bushiku [bwa kwa Yehova] bwaisa pali imwe mu kupumikisha kwati citeyo.”—Luka 21:34, 35.

Nomba cinshi abanwesha ubwalwa bengacita pa kuti imitima yabo ‘ifinininwa kuli bucakolwa’?

[Futunoti]

[Ifikope pe bula 4, 5]

Ukunwa sana ubwalwa kuti kwaleta amafya ayengi nga nshi