Icipandwa 23

“Ishina Lipya”

Esaya 62:1-12

 1. Bulayo nshi bwalembwa muli Esaya icipandwa 62?

UBULAYO, icisansamushi, isubilo lya kubweshiwa—e fyo abaYuda abali mu kupeleelwa mu Babele balekabila. Nomba napapita imyaka iingi ukutula apo Yerusalemu ne tempele lya uko fyaonawililwe. Apabeleele icifulo ca Yuda icapomoka nalimo pali bakilomita 800 ukufuma mu Babele, kabili cilemoneka kwati Yehova nalaba abaYuda. Cinshi cingawamya imibele balimo? Malayo ya kwa Yehova aya kuti ali no kubabwesesha ku calo cabo no kubasuminisha ukubwesha ukupepa kwasanguluka. Iyo nshita, pe punda lya mashiwi ya kuti “uwalekeleshiwa” na “apapomoka” pakapyana amashiwi ayalangilila ukusenaminwa kuli Lesa. (Esaya 62:4; Sekaria 2:12) Mu cipandwa 62 ica kwa Esaya e mwaisula aya malayo. Lelo, nga filya caba ku kusesema konse ukwa pa kubweshiwa, ici cipandwa na co cilanda pa milandu iyacila nga nshi pa kulubulwa kwa baYuda muli bunkole bwa mu Babele. Mu kufishiwapo kwa ciko ukukalamba, icipandwa 62 ica kwa Esaya citulaya ukuti ipusukilo ku luko lwa kwa Yehova ulwa ku mupashi, “Israele wa kwa Lesa,” likacitika.—Abena Galatia 6:16.

Yehova Tafinda

 2. Yehova asenamina shani Sione na kabili?

² Babele bamutaasha mu 539 B.C.E. Pa numa, Imfumu Koreshe iya ku Persia yafumye cipope ca kulenga abaYuda abatiina Lesa ukubwelela ku Yerusalemu no kuyabwesha ukupepa kwa kwa Yehova. (Esra 1:2-4) Mu 537 B.C.E., abaYuda ababalilepo ukubweluluka nabafika kale mu calo cabo. Na kabili Yehova asenamina Yerusalemu, nge fyo na mashiwi yakwe aya kusesema kabili aya cililishi yalanga: “Pa mulandu wa Sione nshakutumane, pa mulandu wa Yerusalemu nshafinde, bukasuke abufumo bulungami bwa uko nge mibengelele, no kupusuka kwa uko nge cenge icileaka.”—Esaya 62:1.

 3. (a) Mulandu nshi Yehova kuli pele pele akaanina Sione wa pano isonde, kabili nani apyana pali wene? (b) Kufutuka nshi kwacitika, kabili ni lilali kwacitike, kabili ni mu nshita nshi tuleikala pali lelo?

³ Mu 537 B.C.E., Yehova afishishepo ubulayo bwakwe ubwa kubwesha Sione nelyo Yerusalemu. Apuswishe abekashi ba uko, kabili ubulungami bwabo bwalibalikishe. Lelo, pa numa, na kabili balisensenwinwe ukufuma ku kupepa kwasanguluka. Kuli pele pele, bakeene Yesu ukuti te Mesia, kabili Yehova asukile asha ulu luko lwakwe ulwasalwa. (Mateo 21:43; 23:38; Yohane 1:9-13) Yehova alengele ukuti kufyalwe uluko ulupya, “Israele wa kwa Lesa.” Ulu luko lupya lwasangwike abantu bakwe abaibela, kabili mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, aba muli ulu luko bashimikile imbila nsuma no kupimpa mu calo conse icaishibikwe pali ilya nshita. (Abena Galatia 6:16; Abena Kolose 1:23) Ku ca bulanda, pa numa ya mfwa ya batumwa, abantu balifutwike ku mipepele ya cine. Ne cafuminemo, buKristu bwa busangu, ubwaba mu Kristendomu na pali lelo. (Mateo 13:24-30, 36-43; Imilimo 20:29, 30) Pa myaka iingi, Kristendomu bamulekele ukuleto museebanya pe shina lya kwa Yehova. Lelo, kuli pele pele, mu 1914, “umwaka wa luse” lwa kwa Yehova walitendeke, capamo no kufishiwapo kukalamba ukwa ulu lubali lwa kusesema kwa kwa Esaya.—Esaya 61:2.

4, 5. (a) Ni bani Sione na bana bakwe bemininako pali lelo? (b) Ni mu nshila Yehova aabomfya Sione ku kulenga “ukupusuka kwa uko nge cenge icileaka”?

⁴ Pali lelo ubulayo bwa kwa Yehova ubwa kubwesha Sione bwalifishiwapo pa kuteyanya kwakwe ukwa mu muulu, “Yerusalemu wa muulu,” uwaimininwako na bana bakwe pe sonde, Abena Kristu basubwa no mupashi. (Abena Galatia 4:26) Ukuteyanya kwa kwa Yehova ukwa mu muulu kulabomba umulimo wa kuba kaafwa waipeelesha—uwalola, uwa kutemwa, kabili uwapikintika. Mwandi yali ni nshita ya kucincimusha mu 1914 ilyo uku kuteyanya kwafyele Ubufumu bwa kwa Mesia! (Ukusokolola 12:1-5) Maka maka ukufuma mu 1919, abana bakwe aba pe sonde balishimikila ku nko pa lwa bulungami bwakwe ne pusukilo. Nga filya Esaya asobele, aba bana balisanika mu mfifi nge cenge, ukulengo lubuuto lwabo ukubalika.—Mateo 5:15, 16; Abena Filipi 2:15.

⁵ Yehova alyangwako nga nshi kuli bakapepa bakwe kabili takatuushe, nelyo ukutalala tondolo, mpaka akafishepo amalayo yonse ayo alaile Sione na bana bakwe. Abashalapo ba mu basubwa capamo na banabo ba mu “mpaanga shimbi” na bo balikaana ukutalala tondolo. (Yohane 10:16) Balalandikisha ilyo balelanga abantu inshila fye yeka iye pusukilo.—Abena Roma 10:10.

“Ishina Lipya” Ilyo Yehova Ainika

 6. Cinshi Yehova aletontonkanishisha Sione?

⁶ Cinshi Yehova aletontonkanishisha Sione, “umwanakashi” wakwe uwa mu muulu, uwaimininweko na Yerusalemu wa pa kale? Atila: “Shikasuke ne nko shimone ubulungami bobe, ne shamfumu shonse ubukata bobe. Na iwe ukenikwe shina lipya, ilyo akanwa ka kwa Yehova kakalumbula.” (Esaya 62:2) Ilyo Abena Israele balecite fintu mu bulungami, inko shapatikishiwa ukumona kabili shayangwako. Nangu fye shamfumu shapatikishiwa ukusumina ukuti Yehova alebomfya Yerusalemu no kuti ukuteka konse uko shiteka kwa fye ilyo kwalinganishiwa ku Bufumu bwa kwa Yehova.—Esaya 49:23.

 7. Bushe ishina lipya ilya kwa Sione cishibilo ca cinshi?

⁷ Yehova nomba alanga ukuti imibele ya kwa Sione nayaluka pa kumupeele shina lipya. Ilyo ishina cishibilo ca kupaalwa no kucindamikwa uko abana ba kwa Sione pe sonde baipakishe ukutendeka mu 537 B.C.E.a Lilanga ukuti Yehova alisumina ukuti Sione cikwatwa cakwe. Pali lelo, Israele wa kwa Lesa alitemwa nga nshi ukwishiba ukuti Yehova alabekelwa muli wene uyu musango kabili impaanga shimbi na sho shilasekelela pamo na wene.

 8. Ni mu nshila nshi Yehova acindamikila Sione?

⁸ Pa numa ya kwinika Sione ishina ilipya, Yehova nomba alaya ati: “Ukabe cilongwe icayemba mu kuboko kwa kwa Yehova, icitebo ca bufumu mu minwe ya kwa Lesa obe.” (Esaya 62:3) Yehova asumbula umukashi wakwe uwa mampalanya, Sione wa mu muulu, mu kuboko kwakwe, ku kuleka abantu bamone ubusuma bwakwe. (Amalumbo 48:2; 50:2) Icilongwe cayemba ne “citebo ca bufumu” filangilila ukuti nafwikwa ubucindami na maka. (Sekaria 9:16) Kuboko kwa kwa Lesa—e kuti amaka abomfya mu kucite fintu, e kwalenga Israele wa kwa Lesa ukubako, uwimininako Sione wa mu muulu, nelyo “Yerusalemu wa mu muulu.” (Abena Galatia 4:26) Pa kwafwilishiwa na Yehova, lulya luko lwa ku mupashi lwalimika ica kumwenako ca bumpomfu bushaiwamina no kuipeela. Imintapendwa ya bantu, abasubwa e lyo ne mpaanga shimbi, balakoshiwa ukulanga icitetekelo cine cine no kutemwa. Mu kuteka kwa myaka 1,000 ukwa kwa Kristu, apo abasubwa bakaba nabapokelela icilambu cabo ica bukata mu muulu, Yehova akababomfya mu kutungulula ifibumbwa ifileteta ukufitwala ku mweo wa muyayaya.—Abena Roma 8:21, 22; Ukusokolola 22:2.

“Yehova Abekelwa Iwe”

 9. Londololeni ukwaluka kwa kwa Sione.

⁹ Uku kupeelwe shina lipya lubali lwa kwaluka kushaiwamina ukwa kwa Sione wa mu muulu uwaimininwako na bana bakwe aba pe sonde. Tubelengo kuti: “Tawakasoselwe kabili, ukuti [umwanakashi uwalekeleshiwa, NW], ne calo cobe tacakasoselwe kabili, ukuti apapomoka; pantu ukenikwa, ukuti, E mo nabekelwa, ne calo cobe, Uwaupwa; pantu Yehova abekelwa iwe, ne calo cobe cikopwa.” (Esaya 62:4) Sione wa pe sonde aba amapopa ukutula ilyo aonawilwe mu 607 B.C.E. Lelo amashiwi ya kwa Yehova yaba bulayo kuli wene ukuti akabweshiwa ne calo cakwe cikekalwamo. Sione uwalipo amapopa takatale aba umwanakashi uwalekeleshiwa, ne calo cakwe tacakatale aciba icapomoka. Ukubweshiwa kwa Yerusalemu mu 537 B.C.E. kwali no kwalule imibele alimo, ukupusaninina fye ku fyo ali uwaonaulwa kale. Yehova abilisha ukuti Sione akenikwa ukuti “E mo nabekelwa,” ne calo cakwe, “Uwaupwa.”—Esaya 54:1, 5, 6; 66:8; Yeremia 23:5-8; 30:17; Abena Galatia 4:27-31.

10. (a) Bushe Israele wa kwa Lesa ayalwike shani? (b) Bushe “icalo” ca kwa Israele wa kwa Lesa cinshi?

¹⁰ Ukutendeka mu 1919 ukwaluka kwa musango umo wine e kwacitikile Israele wa kwa Lesa. Pa nshita ya nkondo ya calo iya kubalilapo, camoneke kwati Lesa alikeene Abena Kristu basubwa. Lelo mu 1919 balisenaminwe nga pa kale, ne mipepele yabo yalisangulwilwe. Ici cakumine ifisambilisho fyabo, ukuteyanya kwabo, ne milimo yabo. Israele wa kwa Lesa aishile mu “calo” cakwe, impanga yakwe iya ku mupashi, nelyo umwa kubombela.—Esaya 66:7, 8, 20-22.

11. Ni shani abaYuda baupa nyinabo?

¹¹ Pa kukomaila pali uku kusenaminwa ukupya ukwa bantu bakwe, Yehova atila: “Ifyo umulumendo opo mukashana, e fyo [abana bobe abaume bakakuupa, NW]; ifyo shibwinga asekelela pali nabwinga, e fyo Lesa obe akasekelela pali iwe.” (Esaya 62:5) Ni shani abaYuda, “abana baume” ba kwa Sione bengopa nyinabo? Ni mu kuti abana ba kwa Sione abalubulwa muli bunkole bwa ku Babele bapyaninina umusumba wabo uwa bwangalishi uwa kale no kwikala mulya na kabili. Ilyo cabe fyo, Sione tali na kabili uwapomoka lelo aisulamo abana bakwe.—Yeremia 3:14.

12. (a) Ni mu nshila nshi Yehova aalanga apabuuta ukuti Abena Kristu basubwa baba mu kuteyanya ukwailunda kuli wene mu cupo? (b) Bushe ifyo Yehova asunga abantu bakwe fyaba shani ca kumwenako cishaiwamina ica cupo pali lelo? (Moneni umukululo pe bula 342.)

¹² E fyo twingalinganyako na bana ba kwa Sione wa mu muulu, ukutula mu 1919 balipyaninina icalo cabo, impanga yabo iya ku mupashi, iyakwata ishina lya mu kusesema ilya kuti “Uwaupwa.” Imibombele yabo iya Bwina Kristu muli cilya calo yalenga beshibikwe ukuti aba Abena Kristu basubwa ‘bantu aba pe shina [lya kwa Yehova].’ (Imilimo 15:14) Ukutwala batwala ifisabo fya Bufumu no kubilisha pa lwe shina lya kwa Yehova kwalenga ciishibikwe apabuuta ukuti Yehova alabekelwa muli aba Bena Kristu. Alilanga fye apabuuta ukuti baba mu kuteyanya kwailunda kuli wene mu kwikatana kushingonaulwa. Ifi Yehova aasuba aba Bena Kristu no mupashi wa mushilo, ukubalubula muli bunkole bwa ku mupashi, no kubabomfya mu kushimikila pa lwe subilo lya Bufumu ku bantu bonse, alangilila ukuti alasekelela pali bene nga filya shibwinga asekelela pali nabwinga.—Yeremia 32:41.

“Mwitalala”

13, 14. (a) Mu nshiku sha pa kale, ni shani Yerusalemu asanguka umusumba uucingilila abekashi? (b) Muno nshiku, ni shani Sione asanguko “watashiwa pano isonde”?

¹³ Ili shina lya mampalanya ilyo Yehova abenika lilenga abantu bakwe ukumfwa abacingililwa. Balishiba ukuti alibapokelela no kuti bakwe. Nomba Yehova abomfya icilangililo cimbi pa kulanda ku bantu bakwe kwati nalimo alelanda ku musumba wa malinga, atila: “Pa malinga yobe, we Yerusalemu, natekapo abalinshi, abashakakutumane pe akasuba konse no bushiku bonse. Mwe bakebukisha ba kwa Yehova, mwitalala, kabili mwileka [atalale tondolo, NW], kano apampamika Yerusalemu, abala aucita ukubo watashiwa pano isonde.” (Esaya 62:6, 7) Mu nshita ya kwa Yehova iyalinga pa numa ya kubwela kwa bashalapo ba busumino ukufuma ku Babele, Yerusalemu abo “watashiwa pano isonde”—umusumba wa malinga uucingilila abekashi ba uko. Akasuba no bushiku, abalinshi ba pali ayo malinga bali abalola ku kushininkisha ukuti umusumba naucingililwa no kubilisha ubukombe bwa kusoka ku bekashi ba uko.—Nehemia 6:15; 7:3; Esaya 52:8.

¹⁴ Muno nshiku Yehova alibomfya abalinshi bakwe abasubwa ukulanga abafuuka inshila ya kulubukilamo ku busha bwa mu mipepele ya bufi. Aba balilaalikwa ukwisa mu kati ka kuteyanya kwakwe, umo basanga ukucingililwa ukufuma ku kukoweshiwa kwa ku mupashi, ku mibele ishili ya bukapepa, no kucingililwa ku bukali bwa kwa Yehova. (Yeremia 33:9; Sefania 3:19) Ababomba umulimo wacindama pa kuti kube uko kucingililwa libumba lya mulinshi, “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka,” uupekanya “ifya kulya” fya ku mupashi “mu nshita iyene.” (Mateo 24:45-47) “Ibumba likalamba” nalyo libombela pamo ne bumba lya mulinshi umulimo wacindama uwa kulenga Sione ukubo “watashiwa pano isonde.”—Ukusokolola 7:9.

15. Ni shani ibumba lya mulinshi na banabo babombela Yehova pe?

¹⁵ Umulimo we bumba lya mulinshi na banabo uletwalilila! Ukuipeela kwabo ukwa mweo onse kumonekela mu kupimpa ukwa mintapendwa ya bantu ba busumino abatungililwa na bakangalila benda na bakashi babo; bakabomba ba kuitemenwa aba pa mayanda ya Bethel ayalekanalekana na baba pa fikuulwa fya kupulintilamo ifya Nte sha kwa Yehova; bamishonari; na bapainiya baibela, bapainiya ba nshita yonse, na bapainiya bakwafwilisha. Kabinge, balabombesha mu kukuula Amayanda ya Bufumu ayapya, ukutandalila abalwele, ukwafwilisha abakwata amafya pa lwa myundapile ya mu fipatala, no kukumbusuka abaponenwa no tuyofi na masanso mu fyo bakabila pa nshita yalinga. Abengi pali aba bantu abaipusula ku fingi ilingi line babomba “akasuba no bushiku” ica cine cine fye!—Ukusokolola 7:14, 15.

16. Ni mu nshila nshi ababomfi ba kwa Yehova ‘bashimuleka atalala tondolo’?

¹⁶ Ababomfi ba kwa Yehova bakoseleshiwa ukupepa lyonse, ukulomba Lesa ukuti “ukufwaya” kwakwe, “kucitwe pano nse nga mu muulu.” (Mateo 6:9, 10; 1 Abena Tesalonika 5:17) Bakonkomeshiwa ukuti: “Mwileka [Yehova] atalale tondolo” kano fyonse ifyo bafwaya ne fyo basubila pa lwa kubwesha ukupepa kwa cine fyacitwa. Yesu akomaile pa fyo cakabilwe ukupepa lyonse, acincishe abakonshi bakwe ‘ukulilila kuli Lesa akasuba no bushiku.’—Luka 18:1-8.

Mu Kubombela Lesa Mukafume Cilambu

17, 18. (a) Ni mu nshila abekashi ba mu Sione bengenekela ukuipakisha ififuma mu kucucutika kwabo? (b) Abantu ba kwa Yehova pali lelo baipakisha shani ififuma mu kucucutika kwabo?

¹⁷ Ishina lipya Yehova ainika abantu bakwe bushininkisho bwa kuti ukubombesha kwabo te kwa fye. “Yehova nalapo kwa kulyo kwakwe, no kuboko kwakwe ukwakosa, ati, Nshakapeele ngano shobe kabili ku kube ca kulya ca balwani bobe, na bambi bambi tabakanwe mwangashi obe, uo wacucutikako; abashilonganya e bakashilya, no kutasha Yehova, na balonganye myangashi e bakanwo mwangashi, mu mansa sha mwashila mwandi.” (Esaya 62:8, 9) Ukwa kulyo kwa kwa Yehova no kuboko kwakwe ukwakosa fishibilo fya maka yakwe no bukose. (Amalango 32:40; Esekiele 20:5) Ifi alapa fyene cilelangilila ukuti napanga ukwalule mibele Sione alimo. Mu 607 B.C.E., Yehova asuminisha abalwani ba kwa Sione ukumwibila no kutape fyuma fyakwe. (Amalango 28:33, 51) Lelo uno muku, abakaipakisha pa co Sione akwata ni abo fye abakwate nsambu pali ifyo fintu.—Amalango 14:22-27.

¹⁸ Mu kufishiwapo kwa muno nshiku ukwa ubu bulayo, abantu ba kwa Yehova ababweshiwa baba no lubanda lwa ku mupashi ulwingi. Balaipakisha icine cine ififuma mu kucucutika kwabo—e kuti ukufula kwa mpendwa ya basambi ba Bwina Kristu ne fya kulya fya ku mupashi ifingi. (Esaya 55:1, 2; 65:14) Pa mulandu wa kuti abantu bakwe ba cishinka, Yehova taleka abalwani babo ukupumfyanya ulubanda lwabo ulwa ku mupashi nelyo ukubapoka ififuma mu kubomba kwabo ukwa mweo onse. Tapaba umulilo nangu umo uucitwa mu mulimo wa kwa Yehova uubombelwe busha.—Malaki 3:10-12; AbaHebere 6:10.

19, 20. (a) Ni shani abaYuda bakungwilwa inshila ya kwendamo pa kubwelela ku Yerusalemu? (b) Bushe muno nshiku abafuuka bakungwilwa shani inshila ya kwendamo ukwisa mu kuteyanya kwa kwa Yehova?

¹⁹ Ili shina lipya na kabili lilenga ukuteyanya kwa kwa Yehova ukuba ukwa kucebusha ku bantu ba mitima ya bufumacumi. Imintapendwa balaya kuli kwene, kabili inshila yaba iyaisuka kuli bene. Ukusesema kwa kwa Esaya kutila: “Piteni, piteni, fumyeni mu mpongolo, kungwileni abantu inshila, lundumikeni, lundumikeni cinkwente, fumyenimo amabwe; sumbuleni ilamfya pa bantu na bantu.” (Esaya 62:10) Mu kubalilapo fye, ifi fyebo filelosha ku kupita mu mpongolo sha mu misumba ya Babele pa kubwelela ku Yerusalemu. Abalebweluluka bafwile ukufumya amabwe mu nshila ku kuleka ulwendo lwanguke no kwimye lamfya ku kulangilila abantu inshila.—Esaya 11:12.

²⁰ Ukutula mu 1919, Abena Kristu basubwa balipaatulwa ku kubombo mulimo wa kwa Lesa kabili benda mu “Nshila ya mushilo.” (Esaya 35:8) Bali e ba ntanshi ukwenda muli cinkwente wa ku mupashi pa kufuma muli Babele Mukalamba. (Esaya 40:3; 48:20) Lesa abapeele ishuko lya kuba ku ntanshi mu kubilisha pa lwa milimo yakwe iya maka na mu kulanga bambi inshila itungulula kuli uyu cinkwente. Ukufumyamo amabwe—e kuti ukufumyamo ifyalebacilikila—e bo maka maka kwali no kuwamina. (Esaya 57:14) Balekabila ukumona bwino bwino ubufwayo bwa kwa Lesa ne fisambilisho fyakwe. Ifisumino fya bufi fyaba fya kucilikila mu nshila ya ku bumi, lelo Icebo ca kwa Yehova ‘caba nge nkama iitobaule cilibwe.’ Kuli ici Cebo, Abena Kristu basubwa batobawile ifimabwe fya kuipununako ifyali no kuwisha abafwaile ukubombela Yehova.—Yeremia 23:29.

21, 22. Lilamfya nshi Yehova asumbwila abalefuma mu mipepele ya bufi, kabili twaishiba shani ico?

²¹ Mu 537 B.C.E., Yerusalemu asangwike ilamfya ilyalangilile abaYuda abashalapo ukubwelelamo no kuyakuula itempele cipya cipya. (Esaya 49:22) Mu 1919 ilyo abashalapo basubwa bafumine mu busha bwa mipepele ya bufi, tabalelubanta nga bashikwete ca kucita. Balishibe uko baleya, pantu Yehova ali nabasumbwila ilamfya. Lilamfya nshi ilyo? Lilamfya limo line ilyasobelwe pali Esaya 11:10, apatila: “Mu bushiku ubo, umushila wa kwa Yese ukeminina ku kube lamfya ku bantu na bantu.” Umutumwa Paulo alungatika aya mashiwi kuli Yesu. (Abena Roma 15:8, 12) Ca cine, ilamfya ni Yesu Kristu, Imfumu iiteka pa lupili lwa Sione wa mu muulu!—AbaHebere 12:22; Ukusokolola 14:1.

²² Abena Kristu basubwa e lyo ne mpaanga shimbi nabalongana, ukushinguluka Yesu Kristu, ku kupepela pamo Lesa Uwapulamo. Bukateka bwakwe bwabelako ku kwebela bumulopwe bwa kwa Yehova ubwa mu kubumbwa konse no kupaala aba mitima ya bufumacumi abafuma mu nko shonse isha pe sonde. Bushe ici tacifwile ukulenga ifwe bonse ukuilunda ku kumusansabika no kumutasha?

“Ipusukilo Lyobe Lyaisa”!

23, 24. Bushe ipusukilo lileisa shani kuli abo abatetekela Lesa?

²³ Ishina lipya ilyo Yehova apeela kuli uku kuteyanya kwakwe ukwapalo mukashi likumine ipusukilo lya muyayaya ilya bana bakwe. Esaya alemba ati: “Moneni, Yehova alengo kuumfwika ukufika ku mpela sha pano nshi, ati: Soseni ku mwana mwanakashi Sione, auti, Mona ipusukilo lyobe lyaisa; mona, icilambu cakwe ali na co, ne ca kulambula cakwe cili ku cinso cakwe.” (Esaya 62:11) Ipusukilo lyaishile ku baYuda ilyo Babele awile kabili babwelelamo na ku calo cabo. Lelo aya mashiwi yalelanda pa cacilapo ubukalamba. Aya mashiwi Yehova abilisha yatwibukishako ukusesema kwa kwa Sekaria pa lwa Yerusalemu ukwa kuti: “Angisha, we mwana mwanakashi Sione, welesha, we mwana mwanakashi Yerusalemu. Mona, imfumu yobe ileisa kuli iwe, iyalungama kabili [iyapusushiwa, NW], iyafuuka kabili iyatentema pa mpunda, pa musepela umwana wa mpunda nkota.”—Sekaria 9:9.

²⁴ Imyaka itatu na hafu pa numa ya kubatishiwa kwa kwa Yesu mu menshi no kusubwa no mupashi wa kwa Lesa, aendele pa mpunda ukwingila mu Yerusalemu no kusangulula itempele lya uko. (Mateo 21:1-5; Yohane 12:14-16) Pali lelo, Yesu Kristu e ulete pusukilo ukufuma kuli Yehova ukwisa kuli abo bonse abatetekela Lesa. Ukutula ilyo abikilwe pa cipuna ca bufumu mu 1914, Yesu na kabili e o Yehova asonta ukuba Kapingula kabili Uwa kulofya ababifi. Mu 1918, imyaka itatu na hafu pa numa ya kubikwa pa cipuna, asangulwile itempele lya ku mupashi ilya kwa Yehova, ilyo icilonganino ca Bena Kristu basubwa cimininako pe sonde. (Malaki 3:1-5) Ukusumbulwa kwakwe nge lamfya kwaishibishe intendekelo ya kulonganika kukalamba ukwa bantu ukufuma mu mbali shonse ishe sonde, abatungilila Ubufumu bwa kwa Mesia. Nga filya cali kale, “ipusukilo” lyaishile kuli Israele wa kwa Lesa ilyo alubwilwe ukufuma muli Babele Mukalamba mu 1919. “Icilambu” nelyo “ica kulambula” ico abakila ababomfi baipeelesha ababomba mu mulimo wa kulobolola, bumi bwa kukanafwa ubwa mu muulu nelyo ubumi bwa muyayaya pe sonde. Bonse abatwalilila ukuba no busumino kuti bacetekela ukuti ‘ukucucutika kwabo te kwa fye muli Shikulu.’—1 Abena Korinti 15:58.

25. Bulayo nshi abantu ba kwa Yehova balaiwa?

²⁵ Cine cine kuli isubilo ku kuteyanya kwa kwa Yehova ukwa mu muulu, ku beminishi ba kuko pano isonde, na kuli onse uubombela pamo na bo! (Amalango 26:19) Esaya aseseme ati: “Baketwa, Bantu ba mushilo, Balubulwa ba kwa Yehova. Na iwe uketwa, Uwafwaikwa, Musumba uushalekeleshiwa.” (Esaya 62:12) Inshita imo, “Yerusalemu wa mu muulu,” uwaimininwako na Israele wa kwa Lesa, amwene kwati nalekeleshiwa. Takatale omfwapo ifyo. Abantu ba kwa Yehova bakatwalilila ukuba bantu abo akalasakamana, bakalaipakisha ukusenamina kwakwe ukwatwalilila.

[Futunoti]

[Akabokoshi pe bula 342]

Ica Kumwenako Cishaiwamina ica Cupo

Ilyo abantu baupana, balaba ne fyo benekela ukusanga mu cupo. Lelo finshi Lesa enekela? Icupo catendekwe na wene. Bufwayo nshi acibikiileko?

Cimo icilangilila ifyo Lesa amona uyu mulandu, kubishanya abishenye no luko lwa Israele. Esaya apashanya uku kubishanya ku cupo. (Esaya 62:1-5) Moneni ifyo Yehova Lesa acitila “nabwinga” wakwe apo e “mulume.” Alamucingilila no kumushisha. (Esaya 62:6, 7, 12) Alamucindika no kumukatamika. (Esaya 62:3, 8, 9) Kabili alabekelwa muli wene, nge fyo fye na mashina ayapya amwinika yalelangilila.—Esaya 62:4, 5, 12.

Mu Malembo ya Bwina Kristu aya ciGriki, Paulo abwekeshapo ifyo Esaya alondolwele bucibusa bwali pali Yehova na Israele ilyo alinganya bucibusa buba pa mulume no mukashi kuli bulya ubwaba pali Kristu ne cilonganino ca Bena Kristu basubwa.—Abena Efese 5:21-27.

Paulo akoseleshe Abena Kristu ukuti mu cupo cabo balepashanya bucibusa bwaba pali Yesu ne cilonganino. Takwingaba ukutemwa ukwacila pali kulya uko Yehova atemenwe Israele na kulya kutemwa Kristu atemwa icilonganino. Ubu bucibusa bwa mampalanya bonse bwaba ca kumwenako cishaiwamina ica kukonka pa kuti icupo ca Bena Kristu cibe bwino kabili ica nsansa.—Abena Efese 5:28-33.

[Icikope pe bula 339]

Yehova akenika Sione wa mu muulu ishina lipya

[Ifikope pe bula 347]

Muno nshiku ibumba lya mulinshi ilya kwa Yehova talyatalala tondolo