Icipandwa 24
Yehova Aicitile Shina Ilyalumbuka
1, 2. (a) Ni kuli cinshi Abena Kristu pa lwabo bayangwa pa lwa “bushiku bwa kwa Yehova” ubuleisa? (b) Mulandu nshi uwacindamisha uwabimbwamo mu kwisa kwa bushiku bwa kwa Yehova?
MUPEPI ne myaka 2,000, Abena Kristu ‘balilolela no kufulukisho kwisa kwa Bushiku bwa kwa Yehova.’ (2 Petro 3:12; Tito 2:13) Ca nsambu kuti bafulukisha ukuti bulya bushiku bukese. Na kuba, e bukabe cishibilo ca kutendeka kwa kutauluka kwabo ku fibi ifyafuma mu kukanapwililika. (Abena Roma 8:22) Kabili bukapilibula no kuti nomba amafya bapitamo muli shino “nshita ishayafya,” yapwa.—2 Timote 3:1.
2 Lelo, nangu ca kuti ubushiku bwa kwa Yehova bukaleto kutauluka ku balungama, bukaleta no bonaushi ku “bakaano kwishiba Lesa, na ku bashinakila mbila nsuma ya kwa Shikulwifwe Yesu.” (2 Abena Tesalonika 1:7, 8) Ici cilaleta no mwenso ukutontonkanyapo. Bushe cine cine ico Lesa akaletela ubonaushi kupususha fye abantu bakwe ku macushi? Icipandwa calenga 63 ica kwa Esaya cilanga ukuti kwaliba umulandu wacindamisha uwabimbwamo, no yo mulandu, wa kushisha ishina lya kwa Lesa.
Ukupintauka kwa Mpalume Iyacimfya
3, 4. (a) Finshi filecitika pa nshita ukusesema kwa kwa Esaya icipandwa 63 kulelembwa? (b) Nani Esaya amona alepintauka ukulola ku Yerusalemu, kabili nani abasoma bamo batila e wali uyo muntu?
3 Muli Esaya icipandwa 62, tubelengamo ukulubulwa kwa baYuda ukufuma muli bunkole mu Babele no kubweshiwa kwabo ku calo cabo. Ukulingana ne fyo caba fye kuti mwaipusha amuti: Bushe abashalapo ba muli Yuda ababweshiwa bakakabila ukuba no mwenso wa kupomonwa na kumbi ukufuma ku nko ishilwani? Icimonwa Esaya amona cilaafwa nga nshi ku kucefyako uyu mwenso. Uku kusesema kutila: “Nani uyu aisa ukufuma ku Edomu, uwakasulwa ce amalaya ukufuma ku Bosera? Nani uyu uwasaame ca kufwala cakwe, uulepintauka ku bwingi bwa maka yakwe?”—Esaya 63:1a.
4 Esaya amona impalume, iya maka kabili iyacimfya, ilepintauka ukulola ku Yerusalemu. Ifya kufwala fya iko ifyapuulama filelangilila ukuti yalikwate cifulo ca pa muulu sana. Yatulila lwa ku musumba walumbuka sana, Bosera, uwa mu Edomu, icilemoneka ukuti naicimfya cilya calo ca balwani ukucimfya kukalamba. Bushe iyi mpalume kuti aba nani? Abasoma bamo batila aali ni Yesu Kristu. Bambi basumina ukuti aali ni Judas Maccabaeus umukalamba wa bashilika ba ciYuda. Lelo, iyi mpalume, iyine yalanda pa fya kuishibilako ilyo yayasuka icipusho cifumineko aiti: “Nine uusosela mu bulungami, uwa bulamba ku kupususha.”—Esaya 63:1b.
5. Bushe iyi mpalume iyo Esaya amona nani, kabili cinshi mwayasukile fyo?
5 Tatwingatwishika ukuti iyi mpalume ni Yehova Lesa umwine. Mu malembo yambi alondololwa ukuti “afulisho kukosa na maka ayengi” no kuti ‘asoso bulungami.’ (Esaya 40:26; 45:19, 23) Ifya kufwala fyapuulama ifya iyi mpalume fitwibukishako pa lwa mashiwi ya kwa kemba wa malumbo aya kuti: “Mwe Yehova Lesa wandi, mwalikulisha; bukatebebe no bucindami e fyo mwafwala.” (Amalumbo 104:1) Nangu ca kuti Yehova ni Lesa wa kutemwa, Baibolo ilangilila ukuti alafwale fya kufwala fya mpalume ilyo cakabilwa.—Esaya 34:2; 1 Yohane 4:16.
6. Mulandu nshi Yehova atulila lwa ku Edomu pa kufuma ku bulwi?
6 Lelo, mulandu nshi Yehova atulila lwa ku Edomu pa kufuma ku bulwi? Abena Edomu abacili balikwata ulupato mu mitima ulo Esau icikolwe cabo catendeke, balwani ba kale na kale aba bantu Lesa apingene na bo icipingo. (Ukutendeka 25:24-34; Impendwa 20:14-21) Ifyo Edomu apatile Yuda fyamonekesha pa nshita ya kupomonwa kwa Yerusalemu ilyo abena Edomu basangalala pa kusansa kwa fita fya bena Babele. (Amalumbo 137:7) Yehova amona ulupato lwa musango yo ukuti kumubembukila. Te ca kupapa ukuti napanga ukufumisha ulupanga lwa cilandushi pali Edomu!—Esaya 34:5-15; Yeremia 49:7-22.
7. (a) Bushe pa kubala ukusesema kwa pa konaulwa kwa kwa Edomu kwafishiwepo shani? (b) Cinshi Edomu emininako?
7 Kanshi icimonwa ca kwa Esaya ca kukoselesha nga nshi ku baYuda abalebwelulukila ku Yerusalemu. Cabalengo kucetekela ukuti bakekala umutende mu calo cabo icipya. Na cine, ilyo calefika mu nshiku sha kwa kasesema Malaki, Lesa acitile “mpili [sha Edomu] icapomoka, no kupeele ca kupyaninina cakwe kuli bamumbwe ba mu matololo.” (Malaki 1:3) Bushe ici, kanshi cilolele mu kuti ukusesema kwa kwa Esaya kwalifishiwepo konse ilyo calefika mu nshiku sha kwa Malaki? Iyo, pantu nelyo ali uwapomonwa, Edomu ali napanga ukukuula cipya cipya ifipompa fyakwe, kabili Malaki atwalilile ukwita Edomu ukuti “Umupaka wa bubifi,” no kuti “Bantu abo Yehova acitako icipyu umuyayaya.”a (Malaki 1:4, 5) Lelo, mu kusesema, Edomu te cifulo umwikala fye abatuntwike kuli Esau iyo. Emininako inko shonse ishiicita ishine ukuba ishilwani sha bakapepa ba kwa Yehova. Maka maka inko sha Kristendomu e shacilamo sana ku kupata bakapepa ba kwa Yehova. Cinshi cikacitikila uyu Edomu wa muno nshiku?
Umwa Kukamine Myangashi
8, 9. (a) Mulimo nshi untu impalume iyo Esaya amwene ibomba? (b) Ni lilali kabili ni shani umwa kukamine myangashi umwa mampalanya mukanyantaulwa?
8 Esaya aipusha iyi mpalume iyalebweluluka ati: “Mulandu nshi kwabelo kukashika ku ca kufwala cobe, na malaya yobe ngo wakandawila umwa kukamine myangashi?” Yehova ayasuka ati: “Icikamino ca myangashi nakandawila neka, no wa mu bantu na bantu tapali umo kuli ine; awe nabakandawila mu bukali bwandi, nabanyantawila mu cipyu candi; umulopa wabo wasabukila pa malaya yandi, nalenga ne fya kufwala fyandi fyonse ukutoolela.”—Esaya 63:2, 3.
9 Aya mashiwi yalondolola bwino bwino ukwipayaulula kukalamba. Pantu, nangu fye fya kufwala fyapuulama ifya kwa Lesa fyakantaikwa, nge fya kufwala fya ulekandawila umwa kukamine myangashi! Umwa kukamine myangashi citeyo ca mampalanya icalinga umo abalwani ba kwa Yehova Lesa baisanga ilyo aima ku kubafita. Ni lilali umu umwa kukamine myangashi umwa mampalanya mukanyantaulwa? Ukusesema kwa kwa Yoele no kwa mutumwa Yohane na ko kulalanda pa mwa kukamimine myangashi umwa mampalanya. Umwa kukamine myangashi umwalembwa muli uko kusesema konse mukanyantaulwa ilyo Yehova akanyantaula abalwani bakwe no kubonaula pa Armagedone. (Yoele 3:13; Ukusokolola 14:18-20; 16:16) Umwa kukamine myangashi umo Esaya alandapo mulosha ku nshita iyo yine.
10. Mulandu nshi Yehova asosela ukuti akandawila umwa kukamine myangashi eka?
10 Lelo, mulandu nshi Yehova asosela ukuti akandawila umwa kukamine myangashi eka, no wa mu bantu na bantu tapali kuli wena? Bushe Yesu Kristu, umwiminishi wa kwa Lesa, takabe e solwesolwe ukunyantaula umwa kukamine myangashi? (Ukusokolola 19:11-16) Mwaipusha bwino, lelo Yehova alelosha ku bantunse, te ku fibumbwa fya mupashi. Aleti tapali umuntunse uwingaba na maka ya kufumya abakonshi ba kwa Satana pe sonde. (Esaya 59:15, 16) Cashalila Lesa Wa maka yonse ukutwalilila ukubanyantaula mu cipyu cakwe, bakasuke abashonaulwa umupwilapo.
11. (a) Cinshi Yehova aletela “ubushiku bwa cilandushi”? (b) Bushe pa kale ‘abalubulwa’ bali ni bani, nga pali lelo ni bani?
11 Yehova atwalilila ukulondolola ico acitila uyu mulimo eka, atila: ‘Mu mutima wandi mwali ubushiku bwa cilandushi; no mwaka wa balubulwa bandi nawisa.’ (Esaya 63:4)b Ni Yehova fye e wakwate nsambu sha kucite cilandushi pali abo abacusha abantu bakwe. (Amalango 32:35) Mu nshiku sha pa kale ‘abalubulwa’ bali baYuda abacushiwe ku bena Babele. (Esaya 35:10; 43:1; 48:20) Muno nshiku bantu bashalapo abasubwa. (Ukusokolola 12:17) Nga filya cali ku banabo ba pa kale, na bo balilubulwa ukufuma muli bunkole bwa mu mipepele. Kabili nga filya cali kuli balya baYuda, abasubwa, capamo na banabo “impaanga shimbi,” balipita mu kupakaswa no kukaanya. (Yohane 10:16) Kanshi ukusesema kwa kwa Esaya kulenga Abena Kristu pali lelo ukucetekela ukuti Lesa akabalwilako pa nshita yakwe iyasontwa.
12, 13. (a) Ni mu nshila nshi Yehova ashikwatile wa kumwafwa? (b) Bushe ukuboko kwa kwa Yehova kwamuletela shani ukucimfya, kabili icipyu cakwe camutungilila shani?
12 Yehova atwalilila ati: “Naliloleshe, lelo tapali wa kwafwa, nalisungwike pantu tapali wa kutungilila; e ico ukuboko kwandi kwine e kwandeteele ukucimfya, ne cipyu candi cine calintungilile. Nanyantawilile abantu na bantu mu bukali bwandi, no kubalengo kukolwe cipyu candi, kabili napongolwelele pa nshi umulopa wabo.”—Esaya 63:5, 6.
13 Tapali kaafwa wa buntunse uwingatila e ufwile ukutashiwa pa fikacitika pa bushiku bukalamba ubwa cilandushi ca kwa Yehova. Nangu ni Yehova takabila kaafwa wa buntunse nangu umo pa kufishapo ukufwaya kwakwe.c Ukuboko kwakwe ukwa maka ayashingapimwa takwingafilwa ukubomba uyu mulimo. (Amalumbo 44:3; 98:1; Yeremia 27:5) Kabili, icipyu cakwe e cimutungilila. Cimutungilila shani? Ni mu kuti icipyu ca kwa Lesa te kukuntukilwa fye kwabulo kuilama lelo bukali bwalungama. Apo lyonse Yehova alabomfya ifishinte fyalungama pa kucite fintu, icipyu cakwe camutungilila no kumulenga ‘apongolwele pa nshi umulopa’ wa balwani bakwe, ukuti baseebanishiwe no kucimfiwa.—Amalumbo 75:8; Esaya 25:10; 26:5.
Uluse lwa kwa Lesa
14. Fya kucinkulako nshi ifyalinga Esaya nomba alumbula?
14 Mu nshita sha pa kale, abaYuda mu kwangufyanya balilekele ukutasha Yehova pa fintu abacitiile. Kanshi, calinga ifi Esaya abacinkulako umulandu Yehova acitiile ifyo fintu. Esaya atila: “Ndelumbule fya luse fya kwa Yehova, ne fya kutasha Yehova, umwabela fyonse ifyo Yehova atutetesako, no busuma ubwingi ubo acitila aba ng’anda ya kwa Israele, ubo abatetesako umwabele nkumbu shakwe, kabili umwabelo bwingi bwa fya luse lwakwe. Pantu atile, [Cine cine, NW] bantu bandi; bana baume abashakacite kubepa; kabili aisabo mupusushi wabo; mu kumanama kwabo konse alimaneme, kabili malaika wa ku cinso cakwe alibapuswishe; mu kutemwa kwakwe kabili mu kulanguluka kwakwe e mo abalubwilile, abasendele no kubapaapa inshiku shonse sha kale.”—Esaya 63:7-9.
15. Ni shani kabili cinshi Yehova alangiile uluse ku bufyashi bwa kwa Abrahamu mu Egupti?
15 We ca kumwenako ubusuma Yehova aimika ica kulango luse, nelyo ukutemwa kwa cishinka! (Amalumbo 36:7; 62:12) Yehova apangile bucibusa bwa kutemwa kuli Abrahamu. (Mika 7:20) Alaile ici cikolwe ukuti mu lubuto lwakwe, nelyo ubufyashi, e mo inko shonse isha pano isonde shikaifwailo kupaalwa. (Ukutendeka 22:17, 18) Yehova alibakile bulya bulayo, no kulango busuma ubwingi ku ba ng’anda ya kwa Israele. Icapulilemo mu milimo yakwe iya cishinka kupususha apuswishe ubufyashi bwa kwa Abrahamu mu busha bwa mu Egupti.—Ukufuma 14:30.
16. (a) Cinshi calengele Yehova ukucite cipingo na Israele? (b) Bushe Lesa asunga shani abantu bakwe?
16 Ukufuma mu Egupti, Yehova aletele Israele ku Lupili lwa Sinai kabili alaile ubu bulayo: “Ukuumfwa nga mwakulaumfwe shiwi lyandi, no kubake cipope candi, ninshi mwakulaba kuli ine icikwatwa icaibela . . . na imwe mwakulaba kuli ine ubufumu bwa bashimapepo kabili uluko lwa mushilo.” (Ukufuma 19:5, 6) Bushe Yehova alebepa pa kubalaye fi? Iyo, pantu Esaya asokololo kuti Yehova umwine ayebele ukuti: ‘Cine cine bantu bandi; bana baume abashakacite kubepa.’ Uwasoma umo atile: “Amashiwi ya kuti ‘cine cine’ tayali pa mulandu wa kuti Yehova uwayalanda ni mulopwe kabili aleshibila kabela ifintu: lelo kutemwa akwata e kulengele ukuti abe ne subilo no kucetekela abantu bakwe.” Ca cine, Yehova acitiile ici cipingo cakwe mu bufumacumi, pantu alefwaya abantu bakwe ukutunguluka. Alibacetekele nangu ukupelebela kwamoneke apabuuta. Ifyo cawamisha ukupepa Lesa uwacetekela bakapepa bakwe umusango yo! Baeluda kuti bayafwa sana nga ca kuti na bo bene bacetekela abantu ba kwa Lesa pa busuma ubwacindama ubo bakwata.—2 Abena Tesalonika 3:4; AbaHebere 6:9, 10.
17. (a) Bushininkisho nshi Yehova apeele pa fyo atemenwe abena Israele? (b) Kucetekela nshi twingakwata pali lelo?
17 Lelo, kemba wa malumbo alanda pa bena Israele ati: “Balaba Lesa umupusushi wabo, uwacitile ifikulu mu Egupti.” (Amalumbo 106:21) Bucintomfwa bwabo, no kutalama kwabo ilingi fyalebaletelela. (Amalango 9:6) Bushe Yehova alilekele ukubalanga uluse? Awe nakalya, Esaya ashimika ukuti “mu kumanama kwabo konse alimaneme.” Cine cine Yehova aba ne cililishi! Lesa calemukalipa, nga filya cikalipa wishi wakwata ukutemwa, ukumona abana bakwe balecula, nangu fye nga ca kuti icilengele ukucula buwelewele bwabo bwine. Ukulingana ne fyo casobelwe e lyo no luse akwata, atumine “malaika wa ku cinso cakwe,” uufwile aali ni Yesu ilyo ashilaisabo muntunse, ku kubatungulula mu Calo Calailwe. (Ukufuma 23:20) E fyo Yehova aimishe ulu luko no kulusenda, “ifyo umuntu asendo mwana wakwe umwaume.” (Amalango 1:31; Amalumbo 106:10) Kuti twacetekelo kuti na lelo line Yehova alishiba ukucula kwesu no kuti alatumfwilako ubulanda ilyo twaponenwa na mafya. Kuti twamucetekela no ‘kubika pali wene amasakamika yesu yonse, pa kuti asakamana ifwe.’—1 Petro 5:7.
Lesa Asanguka Umulwani
18. Cinshi calengele Yehova ukusanguko mulwani wa bantu bakwe?
18 Lelo, tatulingile kanshi ukulya umundemwa pa luse lwa kwa Lesa. Esaya atwalilila ati: “Bene balitaleme, no kulungulusho Mupashi wakwe wa mushilo; na o ayalukila kuli bene ku kubo mulwani, alalwa na bo umwine.” (Esaya 63:10) Yehova alisokele ukuti nangu ca kuti ni Lesa wa nkumbu kabili uusenamina, “ababi takabalinge aba kaele nangu pamo.” (Ukufuma 34:6, 7) Pa mulandu wa kuti abena Israele baishiletalama, ukukandwa kwalebapembelela. Mose abacinkwileko ati, “Mwilaba, ifyo mwakalifye Yehova Lesa wenu mu matololo: ukutula pa bushiku ubo mwafumine mu calo ca Egupti mwasukile amufika na kuno kuntu, mwaba abatalama kuli Yehova.” (Amalango 9:7) Pa kucilima ubusuma ubo umupashi wa kwa Lesa wali no kubacitila, baliulungulusha, nelyo ukuulengo bulanda. (Abena Efese 4:30) Bapatikisha Yehova ukusanguka umulwani wabo.—Ubwina Lebi 26:17; Amalango 28:63.
19, 20. Fintu nshi AbaYuda baibukisha, kabili mulandu nshi?
19 Ilyo bacili balelunguluka, abaYuda bamo basuka baibukisha inshiku sha kale. Esaya atila: “Baibukishe nshiku sha kale, isha kwa Mose umubomfi wakwe. Ali kwi uwaninike ukufuma kuli bemba abacemi ba mukuni wakwe? Ali kwi uwabikile mu kati ka uko Umupashi wakwe wa mushilo? Ali kwi uwalengele ukuboko kwakwe ukwalumbuka kuye ku kwa kulyo kwa kwa Mose, uwalepwile amenshi ku cinso cabo ku kuicitile shina lya muyayaya, uwabenseshe mwi tenga? Nga kafwalo mu matololo tabaipunwine. Nge fitekwa ifitentemukila ku mupokapoka, Umupashi wa kwa Yehova wabatwele apa kutusha.”—Esaya 63:11-14a.
20 Cine cine, ilyo abaYuda bacula pa pa mulandu wa bucintomfwa, bafuluke nshiku ilyo Yehova aali Umupusushi wabo ilyo ashali mulwani wabo. Baibukisha ifyo “abacemi,” babo Mose na Aarone, babatungulwile umutende ukwabuka Bemba Wakashika. (Amalumbo 77:20; Esaya 51:10) Baibukisha ilyo umupashi wa kwa Lesa walebatungulula ukupitila mu butungulushi bwa kwa Mose no bwa bakalamba bambi abasontelwe no mupashi, ukucile fi baulungulusha. (Impendwa 11:16, 17) Baibukisha ne fyo bamwene “ukuboko” kwa maka ukwa kwa Yehova “ukwalumbuka” kulebomfiwa ku kubacitile fintu ukupitila muli Mose! Mu kuya kwa nshita, Lesa abafumishe mu matololo ayakalamba kabili aya kutiinya no kubatungulula ku calo icifumfumune shiba no buci—icifulo ca kutuushamo. (Amalango 1:19; Yoshua 5:6; 22:4) Lelo, pali nomba, abena Israele baculila pa mulandu wa kulufya ukusenaminwa uko Lesa abasenamine!
‘Aikwatile Shina Ilyalumbuka’
21. (a) Lishuko nshi ilishaikulila Israele aali no kukwata ilyakumine ishina lya kwa Lesa? (b) Cintu nshi maka maka Lesa ayangilweko icalengele ukuti alubule abatuntwike muli Abrahamu ukufuma mu Egupti?
21 Nalyo line, ukucula abena Israele bacula lwa ku mubili takulingene nangu fye panono ku fyo bacula pa kupusumuna ishuko lya kwafwilishako ukucindika ishina lya kwa Lesa. Mose alaile Abena Israele ukuti: “Yehova akamulimba ku kuba abantu ba mushilo kuli wene ifyo alapile kuli imwe, nga mwabaka amafunde ya kwa Yehova Lesa wenu, no kwenda mu mibele yakwe. E lyo abantu na bantu bonse aba pano isonde bakamono kuti ishina lya kwa Yehova lyainikwa pali imwe, no kumutiina.” (Amalango 28:9, 10) Ilyo Yehova alwiliile abatuntwike muli Abrahamu, ukubalubula mu busha bwa mu Egupti, tacitiile fyo pa mulandu fye wa kuti awamye imikalile yabo nelyo kubalengo kuipakisha ubumi. Pali icintu cimo icacindamisha ico alecitile fyo—ne co cintu lishina lyakwe. Aalefwaya ukushininkisha ukuti ishina lyakwe ‘lyalumbulwa mu calo conse.’ (Ukufuma 9:15, 16) Kabili ilyo Lesa alangile inkumbu kuli Israele pa numa ya kutalama kwakwe mu matololo, tacitile co pa mulandu fye wa kukuntukilwa. Yehova umwine atile: “Nacitile ukuti ishina lyandi liipeiulwa ku menso ya nko.”—Esekiele 20:8-10.
22. (a) Ku ntanshi, cinshi cikalenga Lesa ukulwila abantu bakwe na kabili? (b) Bushe ukutemwa twatemwa Lesa kukuma shani imicitile yesu?
22 Ala Esaya asondwelela bwino nga nshi uku kusesema! Atila: “E fyo mwatungulwile abantu benu, ku kuicitile shina ilyalumbuka.” (Esaya 63:14b) Nomba cailanga apabuuta ico Yehova alwila na maka ku kwafwa abantu bakwe. Ni pa kuti aicitile ishina ilyalumbuka. Kanshi ukusesema kwa kwa Esaya kwaba ca kucinkulako cishaiwamina ica kuti ukusende shina lya kwa Yehova lishuko lyaibela kabili kushingamwa kukalamba. Abena Kristu ba cine pali lelo balitemwa ishina lya kwa Yehova ukucila imyeo yabo iine. (Esaya 56:6; AbaHebere 6:10) Tabafwaya ukucita nangu cimo ico pambi cingaleta umuseebanya pali ili shina lyashila. Bankula ku kutemwa kwa cishinka ukwa kwa Lesa pa kutwalilila ukuba aba cishinka kuli wene. Kabili apo balitemwa ishina lya kwa Yehova ilyalumbuka, bafuluka ukumono bushiku ilyo akanyantawila abalwani bakwe umwa kukamine myangashi umwa cipyu cakwe—te pa mulandu fye wa kuti bakamwenamo lelo ni pa mulandu wa kuti ici cikatungulula ku kucindike shina lya kwa Lesa uo batemwa.—Mateo 6:9.
[Amafutunoti]
a Abaleba ba Herodi mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo uwa C.E. bali bena Edomu.
b Amashiwi ya kuti ‘umwaka wa balubulwa bandi’ kuti yalosha ku nshita imo ine nga ilya iitwa mu mashiwi ya kuti “ubushiku bwa cilandushi.” Moneni ifyo amashiwi yapala kuli aya yabomfiwa pamo pali Esaya 34:8.
c Yehova asunguka ukuti tapali wa kumwafwa. Na cine kuti caba ca kusungusha ukuti mupepi ne myaka 2,000 pa numa ya mfwa ya kwa Yesu, aba maka pa bantunse bacili balacincintila ukufwaya kwa kwa Lesa.—Amalumbo 2:2-12; Esaya 59:16.
[Icikope pe bula 359]
Yehova alikwete ifikalamba ifyo alefwaya ukucitila abantu bakwe