Pashanyeni Yehova—Citeni Ubulungi no Bulungami

“Ni ne Yehova uucito luse no [bulungi, NW] no bulungami mu calo: pantu muli ifi e mo mbekelwa, cisemo ca kwa Yehova.”—YEREMIA 9:24.

 1. Cilolelo nshi icishaiwamina cintu Yehova atambike?

YEHOVA alaile ifyo ubushiku bukesa lintu uuli onse akamwishiba. Ukupitila muli kasesema wakwe Esaya, alondolwele ati: “Tafyakacite bubi, kabili tafyakonaule, mu lupili lwandi lwa mushilo monse; pantu icalo cikesulamo ukwishiba Yehova, ifyo amenshi yafimba pali bemba.” (Esaya 11:9) Mwandi ico cilolelo cishaiwamina!

 2. Ukwishiba Yehova kusanshamo cinshi? Mulandu nshi?

² Nangu cibe fyo, bushe cipilibula nshi ukwishiba Yehova? Yehova asokolwelele Yeremia icacindamishe sana ukuti: “Ukwiluka, no kwishiba ine, ukuti ni ne Yehova uucito luse no bulungi no bulungami mu calo: pantu muli ifi e mo mbekelwa.” (Yeremia 9:24) Kanshi, ukwishiba Yehova kusanshamo ukwishiba ifyo acito bulungi no bulungami. E lyo nga twaba ne yo mibele, akabekelwa muli ifwe. Kuti twacita shani ifyo? Mu Cebo cakwe Baibolo, e mo Yehova asungila ifyo abombele na bantunse bashapwililika mu nkulo shalekanalekana. Ukupitila mu kufwailisha muli yene, kuti twafika ku kwishiba inshila ya kwa Yehova iya bulungi no bulungami na muli fyo ukumupashanya.—Abena Roma 15:4.

Uwa Bulungi Lelo Uulangulukila

3, 4. Mulandu nshi cabelele icalinga kuli Yehova ukonaula Sodomu na Gomora?

³ Ubupingushi bwa bulesa pali Sodomu na Gomora ca kumwenako camonekesha icilangilila imbali shalekanalekana isha bulungi bwa kwa Yehova. Yehova taletele fye ubupingushi ubwalekabilwa lelo na kabili apayanishishe abayana ipusukilo. Bushe calilingile ukonaula ilya misumba? Nakalimo Abrahamu, uushaishibe ifingi pa lwa fintu Sodomu abipile pa kubala tamwene ukuti calilingile. Yehova aebekeshe Abrahamu ukuti nga mwingasangwa abalungami 10, taali na konaula ulya musumba. Nacimoneke fyo ubulungi bwa kwa Yehova tabwasuswa nelyo ukuba ubwabule nkumbu.—Ukutendeka 18:20-32.

⁴ Ukubebeta kwa bamalaika babili kwalangile apabuuta ukubotelela kwa mibele ya mu Sodomu. Lintu “abanono na bakalamba,” baishibe ukuti mu ng’anda mwa Lote namwisa abaume babili, basanshile ing’anda yakwe ukufwaya ukulaalana kwa ba bwamba bumo bwine ukwa kwime bungwe ukwa kupatikisha. Ukubotelela kwa mibele kwalishikinine nga nshi! Ukwabulo kutwishika, ubupingushi bwa kwa Yehova ubwa kupingula ulya musumba bwali ubwalungama.—Ukutendeka 19:1-5, 24, 25.

 5. Ni shani fintu Lesa apuswishe Lote no lupwa lwakwe ukubafumya mu Sodomu?

⁵ Pa numa ya kulosha kuli Sodomu na Gomora nge ca kumwenako ca kusoka, umutumwa Petro alembele ati: “Shikulu aishibo kupokolola bakapepa ku ca kwesha.” (2 Petro 2:6-9) Lote umulungami no lupwa lwakwe abapyangilwa kumo na bashipepa aba mu Sodomu ubulungi nga tapaali. E mulandu wine bamalaika ba kwa Yehova basokeele Lote pa lwa bonaushi bwaleisa. Lintu Lote aleshingashinga, bamalaika bamwikete ku minwe, baikete no mukashi wakwe na bana bakwe ku minwe no kubafumisha ku nse ya musumba “pa mulandu wa kuti Yehova amulangulukile.” (Ukutendeka 19:12-16) Tatuletwishike fyo Yehova akacita cimo cine mu kulangulukilako abalungami mu bonaushi ubuleisa ubwa ino micitile ibifi.

 6. Mulandu nshi tushifwile ukusakamikilwa pa lwa bonaushi buleisa ubwa micitile ibifi iya fintu?

⁶ Nangu cingatila impela ya ino micitile ikaba ni nshita ya “cilandushi,” takuli umulandu wa kusakamikilwa. (Luka 21:22) Ubupingushi ubo Lesa akapingula pa Armagedone bukaba ‘ubwalungama bonse bwine.’ (Ilumbo 19:9) Nga fintu Abrahamu aishibe, ifwe fwe bantunse kuti twacetekela ubulungi bwa kwa Yehova umupwilapo, ubwasumbuka ukucila pa bulungi bwesu. Abrahamu aipwishe ati: “Bushe Kapingula wa pano isonde ponse takacite icalungama?” (Ukutendeka 18:25; linganyeniko Yobo 34:10.) Nelyo nga fintu Esaya acilandile bwino ati: “Nani uwamusambilishe [Yehova] nshila ya [bulungi, NW]?”—Esaya 40:14.

Incitilo ya Bulungami iya Kupususha Abantu

 7. Kulundana nshi kwaba pa kati ka bulungi bwa kwa Lesa ne nkumbu shakwe?

⁷ Ubulungi bwa kwa Lesa tabumonekela fye mu nshila akandilamo bancitatubi. Yehova ailondolola umwine nga “Lesa umulungami kabili Umupusushi.” (Esaya 45:21) Nacimoneka fye ukuti palibapo ukulundana pa kati ka bulungami bwa kwa Lesa, nelyo ubulungi, e lyo no kufwaya kwa kuti akapusushe abantu ku fyafuma mu lubembu. Ukulanda pali ili lembo, icitabo ca The International Standard Bible Encyclopedia, icalembelwe mu 1982, cilondololo kuti “ubulungi bwa kwa Lesa bufwaya pabapo apa kubomfesha inkumbu Shakwe no kufishapo ukupususha Kwakwe.” Tacilolele mu kuti ubulungi bwa kwa Lesa bukabila inkumbu pa kuti bunakeko lelo cilolele mu kuti inkumbu e musokolokela ubulungi bwa kwa Lesa. Ulu lubali lwa bulungi bwa bulesa lwamonekela sana mu kuti Lesa apayanishishe abantu icilubula umwa kupusukila.

8, 9. (a) Cinshi casanshiwemo mu bulondoloshi bwa ‘ca bulungami ca umo’? Mulandu nshi? (b) Cinshi cintu Yehova afwaya kuli ifwe?

⁸ Umutengo wine fye uwa cilubula—ubumi bwaumo mutengo ubwa Mwana wa kwa Lesa uwafyalwa eka, Yesu Kristu—wali uwapulamo pantu ifipimo fya kwa Yehova filabomba fye kuli bonse, kabili no mwine wine ekalila kuli fyene. (Mateo 20:28) Ubumi bwapwililika, ubwa kwa Adamu, bwalilubile, kanshi ubumi bwapwililika e bwalekabilwa pa kulubwila intuntuko sha kwa Adamu ubumi. (Abena Roma 5:19-21) Umutumwa Paulo alondolola inshila ya kwa Yesu iya bumpomfu, ukusanshako no kupeela kwakwe icilubula pamo nga “ica bulungami ca umo.” (Abena Roma 5:18, NW utulembo twa mwi samba) Mulandu nshi cabele fyo? Pantu nga kumwena mu nshila ya kwa Yehova, ukulubula bantu e cali icalungama kabili ica bulungi ukucita, nangu line capilibwile ukuti aipusule nga nshi. Abana ba kwa Adamu baali nge “tete ilyatinika,” ilyo Lesa talefwaya ukufunaula, nelyo nge “ciku icilefuuke cushi,” ico ashalefwaya ukushimya. (Mateo 12:20) Lesa alishibe ukuti abaume na banakashi ba busumino abengi bali no kufuma mu ntuntuko sha kwa Adamu.—Linganyeniko Mateo 25:34.

⁹ Ni shani tulingile ukwankula kuli iyi ncitilo yapulamo iya kutemwa no bulungi? Cimo ica fintu Yehova afwaya kuli ifwe ca kuti ‘tulecito bulungi.’ (Mika 6:8) Ni shani twingacite co?

Fwaisheni Ubulungi, Konkeleleni Ubulungami

10. (a) Ni nshila nshi imo iyo tucitilamo ubulungi? (b) Ni shani fintu twingafwaya ubulungami bwa kwa Lesa intanshi?

¹⁰ Intanshi, ifwe bonse tufwile ukukonka ifipimo fya kwa Lesa ifya mibele isuma. Pa mulandu wa kuti ifipimo fya kwa Lesa fya bulungi kabili fya bulungami, nga twaikala ukulingana na fyene ninshi tulecito bulungi. Ico e cintu Yehova asubila abantu bakwe ukucita. Yehova aebele abena Israele ati: “sambilileni ukucito busuma, fwaisheni [ubulungi, NW].” (Esaya 1:17) Yesu apeele bakomfwa bakwe ukufunda kwapalako mu Lyashi lya pa Lupili, ilyo abebele ‘ukubala ukufwaya ubufumu bwa kwa Lesa no bulungami bwakwe.’ (Mateo 6:33) Paulo akoseleshe Timote “ukukonkelelo bulungami.” (1 Timote 6:11) Lintu twaikala ukulingana ne fipimo fya mikalile ifya kwa Lesa no kufwalo buntu bupya, ninshi tulekonkelela ubulungi bwa cine no bulungami. (Abena Efese 4:23, 24) Mu mashiwi yambi, ninshi tulefwaisha ubulungi pa kucitile fintu mu nshila ya kwa Lesa.

11. Mulandu nshi kabili ni mu nshila nshi twingalwishisha amaka ya lubembu?

¹¹ Nga fintu twaishiba, tacaba icayanguka lyonse ku bantunse abashapwililika ukucito bulungi ne calungama. (Abena Roma 7:14-20) Paulo akoseleshe Abena Kristu ba ku Roma ukulwisha amaka ya lubembu, pa kuti imibili yabo iyapeelwa kuli Lesa ingatuulwa nge “fibombelo fya bulungami,” ifyo Lesa engabomfya ku kubombelako imifwaile yakwe. (Abena Roma 6:12-14) Mu kupalako, mu kusambilila kwa mukoosha no kubomfya Icebo ca kwa Lesa, kuti twakwato “kukonkomesha kwa kwa Shikulu” no ‘kufundwa mu bulungami.’—Abena Efese 6:4; 2 Timote 3:16, 17.

12. Nga tuli no kusunga bambi mu nshila tufwaya Yehova ukutusungilamo, cinshi tulingile ukusengauka?

¹² Ica cibili, tucito bulungi nga twasunga bambi mu nshila tufwaya Yehova ukutusungilamo. Calyanguka ukuba ne fipimo fibili—cimo ica kuinakilisha fwe bene e lyo cimbi icaumina kumo ica kubomfya kuli bambi. Tulasanga bwangu bwangu umwa kulesesha lintu twatena, lelo tulangufyanya ukulengulula ukupelebela kwa bambi, ukupelebela uko pambi kushingaba ukukalamba nga twakulinganya no kwesu. Yesu mu kulungatika aipusha ati: “Nga cinshi ulolesesha aka kutobola akali mu linso lya kwa munonko, lelo icipampa icili mu linso lyobe taucimona?” (Mateo 7:1-3) Tatulingile ukulaba ukuti nga ca kuti Yehova alebebetesha ifilubo fyesu takuli nangu umo pali ifwe uwingeminina. (Ilumbo 130:3, 4) Nga ca kuti ubulungi bwalilenga Yehova ukusuulako ku mabunake ya bamunyinefwe, nga ifwe ni fwe bani pa kuti tulebapingula bubi bubi?—Abena Roma 14:4, 10.

13. Mulandu nshi umuntu umulungami ayumfwila ukukakililwako ukushimikila imbila nsuma iya Bufumu?

¹³ Ica citatu, tulangisho bulungi bwa bukapepa nga twaibimba mu mulimo wa kushimikila mu mukoosha. Yehova alatufundo kuti: “Witana busuma ku munobe, ilyo cili mu maka ya kuboko kobe ukubucita.” (Amapinda 3:27) Te kuti ciwame ukutana bambi ukwishiba kupeelo mweo kuntu Lesa atupeela ukulingana na bukapekape bwakwe. Ca cine abengi balakaana ubukombe bwesu, lelo ilyo lyonse Lesa aletwalilila ukubatambulwila inkumbu, tulingile ukuitemenwa ukutwalilila ukubapeelako ishuko lya “kulola ku kulapila.” (2 Petro 3:9) Kabili ukupala Yesu, tulayumfwa abacankwa lintu twayafwako umo ukwalukila ku bulungi no bulungami. (Luka 15:7) Ino nomba e nshita iilingile ukuti ‘tutande mbuto mu bulungami.’—Hosea 10:12.

“Bacilolo ku Bulungi”

14. Mulimo nshi baeluda babomba ukukuma ku bulungi?

¹⁴ Ifwe bonse tufwile ukwenda mu nshila ya bulungami, lelo baeluda ba mu cilonganino ca Bwina Kristu balishingamwa mu kuibela muli uyu mulandu. Bukateka bwa kwa Yesu ‘bwatungililwa ku bulungi (NW), kabili ku bulungami.’ Mu kulinganako, icipimo ca baeluda caba bulungi bwa bulesa. (Esaya 9:7) Bebukisha icalondololwa mu busesemo pali Esaya 32:1 (NW) ukuti: “Moneni, Imfumu ikabe mfumu ku bulungami; na bacilolo, bakaba bacilolo ku bulungi.” Pamo nga bakangalila basontwa no mupashi, nelyo ‘bakaangalila ba kwa Lesa,’ baeluda balingile ukucitile fintu mu nshila ya kwa Lesa.—Tito 1:7.

15, 16. (a) Ni shani fintu baeluda bapashanya umucemi wa cishinka uwa mu mulumbe wa kwa Yesu? (b) Baeluda bayumfwa shani pali abo baluba lwa ku mupashi?

¹⁵ Yesu alangishe ukuti ubulungi bwa kwa Yehova bwa cililishi, bwa nkumbu, kabili bwalibamo kupelulula. Pali fyonse, alyeseshe ukwaafwa abaali na mafya no “kufwaya no kupususha abaluba.” (Luka 19:10) Ukupala umucemi uwa mu mulumbe wa kwa Yesu uwalefwaayafwaya impaanga yaluba ukwabulo kutusha mpaka aisanga, baeluda balafwaya abapumbuka lwa ku mupashi no kutukuta ukubatungulula ukuti babwelele kwi cinka.—Mateo 18:12, 13.

¹⁶ Mu cifulo ca kusenuka abo pambi bacitile membu shikalamba, ico baeluda bafwaya kundapa no kutwala ku kulapila nga cingacitwa. Balasekelela nga bayafwilishako umo uwapumbuka. Nangu cibe fyo, lintu kacita wa fibi akaano kulapila, cilabaletelo bulanda. Lyene ifipimo fya kwa Lesa ifya bulungami fifwayo kuti batamfye uushilelapila. Nalyo line, ukupala wishi kwa mwana umonaushi, basubilo kuti kasuba kamo uwa filubo ‘umutima ukabwelelamo.’ (Luka 15:17, 18) Muli fyo, baeluda balaitendekelako ukutandalila abatamfiwa bamo ukubacinkulako fintu bengabwelela ku kuteyanya kwa kwa Yehova.a

17. Buyo nshi baeluda bakwata lintu balebombela pa mulandu wa kulufyanya, kabili mibele nshi ingabaafwa ukufika pali ubo buyo?

¹⁷ Baeluda maka maka balekabila ukupashanya ubulungi bwa kwa Yehova ilyo balebombela pa milandu ya kulufyanya. Ababembu “balepalamina” kuli Yesu pantu baliyumfwile ifyo aali no kubomfwikisha no kubaafwa. (Luka 15:1; Mateo 9:12, 13) Kwena Yesu taletekelesha ukulufyanya. Inshita fye imo iya ca kulya iyo Sakeo apoosele na Yesu, yalengele ukuti uyu walumbwike ngo wa bucenjeshi alapile no kuwamyapo pa kucula konse uko aletele pali bambi. (Luka 19:8-10) Ubuyo bwa baeluda bwaba fye bumo bwine lintu balelubulwishe milandu—bwaba bwa kutwala uwa cilubo ku kulapila. Nga tabaleifinya nga fintu Yesu ashaifinishe, bakacita wa fibi abengi kuti cabangukila ukufwayako ukwaafwa.

18. Cinshi cikalenga baeluda ukuba ngo “mwa kufisama ku mwela”?

¹⁸ Nga baeluda balyanguke mitima cikabaafwa ukubomfya ubulungi bwa bulesa, ubushakaluke nelyo ukutalama. Ica buseko ca kuti Esra ateyenye umutima wakwe, te muntontonkanya fye pa kuti engasambilisha abena Israele ubulungi. (Esra 7:10) Umutima uumfwikisha ukalenga baeluda ukubomfya ifishinte fya mu Malembo ifyalinga no kulanguluka pa mibele ya muntu umo na umo. Lintu Yesu aundepe umwanakashi uwalefumo mulopa, alangile ukuti ubulungi bwa kwa Yehova bwalola mu kumfwikisha umwalolele ifunde pamo ne fyalembelwemo. (Luka 8:43-48) Baeluda ababomfya ubulungi no kulangulukilako kuti bapashanishiwa ku “mwa kufisama ku mwela” ukwa bapumwa ku mabunake yabo yene nelyo kuli ino micitile ibifi iyo twikalamo.—Esaya 32:2.

19. Ni shani fintu nkashi umo ayankwile ku kubomfiwa kwa bulungi bwa bulesa?

¹⁹ Nkashi umo uwacitile ulubembu lwabipisha aishiletasha pa bulungi bwa bulesa ubo aimwenene umwine. Asumina ati: “Ukulanda fye icine, naletiina ukuya kuli baeluda. Lelo balinangulukileko no kumpeelo mucinshi. Baeluda baali nga batata mu cifulo ca kuba nga bapingushi abakali. Bangafwile ukumfwikisho kuti Yehova tengampoosa nga ningapingulapo ukulungike nshila shandi. Naliimwenene fintu atusalapula kwati fintu Wishi wa kutemwa engasalapula. Nali na maka ya kulanda kuli Yehova fyonse ifyali ku mukoshi, kabili nalicetekele ukuti aali no kumfwa ukupaapaata kwandi. Ntila nga naibukisha, kuti natila cine cine kulya kukumana nakumene na baeluda imyaka 7 iyapitapo kwali lipaalo ukufuma kuli Yehova. Ukutula fye lilya line, ukwampana kwandi na wene kwalikoselako.”

Bakeni Ubulungi, Citeni no Bulungami

20. Bunonshi nshi bwaba mu kumfwikisha bwino no kucita ubulungi no bulungami?

²⁰ Tuletasha pa kuti mu bulungi bwa bulesa mwalibe fingi ukucila pa kupeela umuntu onse icimulingile. Ubulungi bwa kwa Yehova bwamulengele ukupeela ubumi bwa muyayaya ku babeleshe citetekelo. (Ilumbo 103:10; Abena Roma 5:15, 18) Iyi e nshila Lesa abombelamo na ifwe pantu ubulungi bwakwe bulalanguluka pa mibele intu twabamo, no kufwayo kutupususha mu cifulo ca kutusenuka. Cine cine, ukumfwikisha bwino ukwafika ubulungi bwa kwa Yehova kulatupalamika kuli wene. Kabili ilyo tuletukuta ukupashanya ulu lubali lwa mibele yakwe, ubumi bwesu no bwa bambi bulanonshiwa apakalamba. Shifwe wa ku muulu alamona ilyo tulekonkelela ubulungi. Yehova alitulaya ukuti: “Bakeni [ubulungi, NW], citeni no bulungami, pantu ukupususha kwandi kwapalamo kwisa, no bulungami bwandi ku kusokolwa. Alishuko muntu uucite fi.”—Esaya 56:1, 2.

[Futunoti]

Bushe Muleibukisha?

◻ Ubonaushi bwa Sodomu na Gomora butusambilisha cinshi pa lwa bulungi bwa kwa Yehova?

◻ Mulandu nshi icilubula cabela ni nshila yapulamo umwamonekela ubulungi bwa kwa Lesa no kutemwa?

◻ Ni mu nshila nshi shitatu isho twingalangilamo ubulungi?

◻ Ni mu nshila nshi iyaibela umo baeluda bengapashanishisha ubulungi bwa bulesa?

[Ifikope pe bula 15]

Ku kushimikila kwesu, tulanga ubulungi bwa bukapepa

[Icikope pe bula 16]

Lintu baeluda balangisha ubulungi bwa bukapepa, cilangukila abali na mafya ukufwayako kwaafwa