Icipandwa 18

Ifyo Twingasambililako ku Kubulwa Ubusumino

Esaya 22:1-25

 1. Bushe cifwile caleumfwika shani ukwikala mu musumba wa ku kale uushingilwe?

ELENGANYENI ifyo caleba ukwikala mu musumba wa ku kale uushingilwe. Ku nse ye linga kuli abalwani—abakosa kabili abakatu. Namwishiba ukuti imisumba imbi yalicimfiwa kuli uyu mulwani. Nomba akoselepo fye ukufwaya ukucimfya no kutapa umusumba wenu no kucenda abekashi no kubepaya. Imilalo ya balwani ya maka ica kuti tamwingalwa na yo ubulwi; mulesubila fye ukuti ilinga lya musumba lili no kubacilikila. Ilyo mwalengela pe linga, mwamona impungu sha kusanshilapo isha balwani. Nabakwata ne fya kufwintilako ifingafwinta amabwe ku kubongolola ilinga. Mwamona imilando ya kubobwelako amalinga ne mitanto, mwamona aba mata na maceleta, na bashilika babo imintapendwa. We cintu ulatiinya!

2. Ni lilali ukushinga kwalondololwa muli Esaya icipandwa 22 kwabako?

² Muli Esaya icipandwa 22, tubelengamo ulwa kushinga kwa musango yo—ukushinga kwa kusansa Yerusalemu. Ni lilali kwacitika? Calyafya ukwishiba bwino bwino ukusansa kumo umo fyonse ifyalondololwa fyacitike. Cilemoneke fyo uku kusesema kuti twakumfwa ngo kulelanda pa kushinga kwalekanalekana uko Yerusalemu ashingilwepo, ukusoka kwa cinkumbawile ukwa cili ku ntanshi.

 3. Cinshi abekashi ba mu Yerusalemu balecita ilyo kwaba ukushinga ukwalondololwa na Esaya?

³ Cinshi abekashi ba mu Yerusalemu balecita ilyo kwaba ukushinga kwalondololwa na Esaya? Apantu bantu Lesa apingana na bo icipingo, bushe balelilila kuli Yehova ukuti abatuule? Iyo, balecita ifintu fya buwelewele, balecita filya ficitako bamo lelo abaitunga ukupepa Lesa.

Umusumba Washingwa

 4. (a) Bushe “Umupokapoka wa Cimonwa” cinshi, kabili mulandu nshi witilwa ifyo? (b) Bushe bumupashi bwa bekashi ba mu Yerusalemu buli shani?

⁴ Muli Esaya icipandwa 21, ubukombe bwa bupingushi bonse butatu bwatendeka ne shiwi lya kuti “icisendo.” (Esaya 21:1, 11, 13) E fyo ne cipandwa 22 citendeka, aciti: “Icisendo, Umupokapoka wa Cimonwa: Nga kanshi cinshi icaba kuli iwe, apo wanina onse wine waya pa mitenge.” (Esaya 22:1) “Umupokapoka wa cimonwa” e Yerusalemu. Uyu musumba witwa umupokapoka pantu nangu line waba apasansuka, walishingwa ne mpili shasansuka ukuucila. Abantu batontonkanya pa “cimonwa” lintu baumfwa Yerusalemu pantu ilingi e ko Lesa alepeelela ifimonwa no kusokolola ifintu. Ni pali uyu mulandu abena musumba balingile ukwangwa ifyebo fya kwa Yehova. Lelo balimusuula kabili balilubanta no kuya ku kupepa kwa bufi. Abalwani bashingile umusumba e cibombelo Lesa alepingwilako abantu bakwe abatalansuka.—Amalango 28:45, 49, 50, 52.

 5. Cilemoneke fyo mulandu nshi abantu baninina pa mitenge?

⁵ Moneni ukuti abekashi ba mu Yerusalemu ‘bonse bene baya pa mitenge’ ya mayanda yabo. Ku kale, imitenge ya mayanda ya bena Israele yali iyabatama ne ndupwa ilingi shalelonganapo. Esaya talondolwele umulandu banininapo ino nshita, lelo amashiwi yakwe yalelanga ukuti aba bantu nabasenukwa pa fyo balecita. Kanshi cilemoneke fyo baninine pa mitenge ku kupaapaata kuli balesa babo aba bufi. E mwata bakwete ilyo imyaka yalesenselela ku konaulwa kwa Yerusalemu mu 607 B.C.E.—Yeremia 19:13; Sefania 1:5.

 6. (a) Mibele nshi yanene mu kati ka Yerusalemu? (b) Mulandu nshi bamo basaminwa, lelo cinshi cili ku ntanshi?

⁶ Esaya abikapo ukusosa ati: “We waisulamo iciwowo, we musumba uulelilima? Indase shobe te ndase sha ku lupanga, kabili te sha kufwa mu bulwi.” (Esaya 22:2) Abantu imyanda mishila baya ku musumba, kabili waisulamo iciwowo. Abali mu misebo bali ne congo no mwenso. Lelo bamo nabasamwa, napamo balemona ukuti nabacingililwa, atemwa baleti ubusanso buli fye bwa mu lupita.a Lelo bupumbu ukusamwa pali iyi nshita. Abengi mu musumba bali no kufwa imfwa iyabipa ukucila na pa ya ku lupanga. Ifya kulya ukufuma ku nse teti fingile mu musumba washingwa. Ifyatutilwa mu musumba fyaya filecepa. Kwaba amalwele ku mulandu wa balefwa ku nsala na ku mulandu wa kutitikana kwa bantu. Kanshi icipowe ne cikuko fili no kwipaya abengi mu Yerusalemu. Ici cacitika mu 607 B.C.E. na mu 70 C.E. mwine.—2 Ishamfumu 25:3; Inyimbo sha Bulanda 4:9, 10.b

 7. Cinshi bakateka ba Yerusalemu bacita ilyo kwaba ukushingwa, kabili cinshi cabacitikila?

⁷ Ilyo kuli ubu bwafya, bushe intungulushi sha Yerusalemu shatungulula shani abantu? Esaya ayasuka ati: “Bacilolo bobe bonse babutukila capamo, baikatwa ukwabula amata; abasangwa bobe bonse bakakilwa capamo, nangu bafyukilo kutali.” (Esaya 22:3) Bakateka ne mpalume bafyuka, lyene baikatwa! Ukwabula no buta bwa kubatiinishako, baikatwa no kusendwa ukuba abafungwa. Ici cacitika mu 607 B.C.E. Pa numa ilinga lya Yerusalemu lyapongolwa, Imfumu Sidekia yafulumuka ubushiku na baume ba iko aba bulamba. Ilyo abalwani baishibe ci, babasupila, no kubekatila pa malungu ya Yeriko. Abaume ba bulamba bapasangana. Sidekia aikatwa, atonkolwa amenso, akakwa ku fikakilo fya mukuba, no kutwalwa ku Babele. (2 Ishamfumu 25:2-7) We cintu bubi icafuma mu kubulwa ubusumino kwakwe!

Ukutentulwa pa Kayofi

 8. (a) Cinshi Esaya acita pa kusesema kulesobela akayofi kali no kwishila Yerusalemu? (b) Cinshi cili no kulacitika mu Yerusalemu?

⁸ Uku kusesema kwaletela Esaya ubulanda icine cine. Atila: “Alusheni amenso yenu kuli ine, ndelila akalanda; mwiendesha ku kunsansamusha pa kupumpuntwa kwa mwana mwanakashi wa bantu bandi.” (Esaya 22:4) Esaya aiketwe ubulanda pa casesemwe icali no kucitikila Moabu na Babele. (Esaya 16:11; 21:3) Nomba ukutentulwa kwakwe no kulilishika fyacilanamo ilyo aletontonkanya pa kayofi kaleishila abantu bakwe. Tengasansamushiwa. Mulandu nshi? “Pantu bushiku bwa cimpungili, bwa kunyantaula, bwa cimfundawila, ubwafuma kuli Shikulu, Yehova wa milalo; mu mupokapoka wa Cimonwa, baleomone linga, kuli inkuuta ku lupili.” (Esaya 22:5) Yerusalemu akesulamo icimfundawila. Abantu bakalalulumba fye nabatulumushiwa. Ilyo abalwani bakatendeka ukwingilila ilinga lya musumba, kukaba “inkuuta ku lupili.” Bushe calola mu kuti abekashi ba mu musumba bali no kukuuta kuli Lesa mwi tempele lyakwe ilya mushilo pa Lupili lwa Moria? Napamo. Lelo ku mulandu wa kubulwa ubusumino kwabo, nalimo calola mu kuti ukukuuta kwabo ukwa munsokwe kuli no kumfwika na mu mpili sha mupepi.

 9. Londololeni ifita filetiinisha ukusansa Yerusalemu.

⁹ Mulwani wa musango nshi aletiinya Yerusalemu? Esaya atweba ati: “Elamu asendo mucenje, Aramu ali mu kutentema, ali na maceleta na bakafwalo, Kiri afimbula pa nkwela.” (Esaya 22:6) Abalwani nabaipangasha icine cine ne fyanso. Bali na ba mata abeswishe imifwi mu micenje yabo. Ifita filesusunkanya inkwela sha fiko ku kubomfya mu bulwi. Bali na maceleta na bakafwalo bakanshiwa mu bulwi. Fimo ifita fya ku Elamu, uwabela ku kapinda ka ku kuso aka cifulo citwa nomba icisumbu ca Persian Gulf, fimbi fya ku Kiri, napamo iyapalamina ku Elamu. Apantu palumbulwa ifyo fyalo, cilelangilila ukuti ifita fikafuma ukushailepela. Cilelangilila no kuti aba mata abena Elamu napamo bali pa fita fyaletiinya Yerusalemu mu nshiku sha kwa Hisekia.

Amatukuto ya Kuicingilila

10. Cinshi cacitika icaishibishe fyo ifintu tafyakawamine umusumba?

¹⁰ Esaya alondolola ifyo ifintu fileya fileba: “Yasuka imipokapoka yobe iyasoboloka yaisulamo amaceleta na ba pali bakafwalo, ukuibika baibika ukulola ku mpongolo shobe. Awe afimbulapo ica kucingila ca kwa Yuda.” (Esaya 22:7, 8a) Imipokapoka ku nse ya Yerusalemu yaisulamo amaceleta na bakafwalo no kuipangasha ukusansa impongolo sha musumba. Bushe “ica kucingila ca kwa Yuda” icafimbulwapo e cinshi? Kuti caba ni mpongolo ya musumba, iyo ukwikatwa kwa iko ku balwani kwaishibishe fyo takuli ubusuma kuli bakacingilila.c Lintu ici ca kucingila cafimbulwapo, umusumba washala pa mbilibili ku kusanswa.

11, 12. Cinshi abekashi ba mu Yerusalemu bacita ku kucingilila umusumba?

¹¹ Esaya nomba alanda pa fyo abantu baletukuta ukuicingilila. Icaishile mu mano intanshi—kubuula ifyanso! “Muli ubo bushiku waloleshe filwilo mu ng’anda ya Mutengo; ne fipongolo fya mu musumba wa kwa Davidi mwafimona ukuti fyalifula: mwalonganya na menshi mu cishiba ca mwi samba.” (Esaya 22:8b, 9) Ifilwilo fisungilwa mu muputule wa mu ng’anda ya mutengo. Iyi ng’anda yakuulilwe na Solomone. Apantu yakuulilwe ne mikedari ya ku Lebanone, yaishileishibikwa ati “Ing’anda ya Mutengo wa Lebanone.” (1 Ishamfumu 7:2-5) Babebeta ifyo ilinga litulawilwe. Basungila libela amenshi pantu yaba bucingo bwacindama. Abantu balekabila amenshi nga bengatwalilila abomi. Ukwabula amenshi, umusumba teti wiminine. Lelo, moneni ukuti tacisoselwepo ukuti balesuubila Yehova ukubatuula. Lelo basuubila mu matukuto yabo abene. Twikesha ukucita icilubo capalako!—Amalumbo 127:1.

¹² Cinshi cingacitwa pa lwa fipunda fili mwi linga lya musumba? “Mwapenda na mayanda ya mu Yerusalemu, mwabongololapo na mayanda ku kukoshe linga.” (Esaya 22:10) Amayanda yapimununwa ukumona ayengalinga ukubongololwa no kufumyako ifisolobelo fya kukosesha ilinga lyatulaulwa. Uku kuli kwesha ukucilikila ukuti abalwani bekatompola ilinga ukufika kuli kapeleko.

Abantu Ababule Citetekelo

13. Matukuto nshi abantu bacita pa kuti bengakwata amenshi, lelo nani balabako?

¹³ “Mwacita ne ca kukontanishamo amenshi ya mu cishiba ca kale pa kati ka fibumba fibili; lelo tamwalolesha ku wacicita, tamwamona uwacilenga ukufuma ku kale.” (Esaya 22:11) Amatukuto ya kusunga amenshi, ayalondololwa pano na mu Esa 22 cikomo 9, yatucinkulako ifyacitile Imfumu Hisekia pa kucingilila umusumba ku kusansa kwa bena Ashuri. (2 Imilandu 32:2-5) Lelo abali mu musumba abo kasesema Esaya asesemapo pano tababa ne citetekelo nangu cimo. Ilyo balebombela pa fya kucingilila umusumba, tabaletontonkanyapo na pali Kabumba. Bapusanako na Hisekia.

14. Mibele nshi iyabula amano iya bantu, te mulandu no bukombe bwa kusoka ubwa kwa Yehova?

¹⁴ Esaya akonkanyapo ati: “Shikulu, Yehova wa milalo, amwita mu bushiku ubo ku kulila kabili ku kupumapo inkonde, ku kubeyo mumpala kabili ku kukake nsamu mu misana; kabili, moneni, pabo kusekelela no kwanga, ukwipaye ng’ombe no kukome mpaanga, ukulye nama no kunwo mwangashi. Natulye no kunwa, pantu mailo tukafwa.” (Esaya 22:12, 13) Abekashi ba mu Yerusalemu tabomfwile no bulanda pa kupondokela Yehova. Tabaleloosha, tabalebeya amapala, nelyo ukukake nsamu ku kwishibisha ukulapila. Abalacite fyo napamo Yehova nga alibatengele ku kayofi kaleisa. Lelo, baipoosa mu musamwe. E ficita na bengi muno nshiku abashatetekela Lesa. Apantu tabasubila mu kubuuka kwa bafwa nelyo mu bumi muli Paradise wa pe sonde uuli ku ntanshi, bekala imikalile ya kuipoosaika, batila: “Tulye no kunwa, pantu mailo tukafwa.” (1 Abena Korinti 15:32) We kuipakisha kwa cimpelesha! Kuti baba ne subilo libelelela nga ca kuti fye bacetekela Yehova!—Amalumbo 4:6-8; Amapinda 1:33.

15. (a) Bukombe nshi ubwa bupingushi Yehova aeba Yerusalemu, kabili ni bani babomba ifyo apingula? (b) Mulandu nshi fikacitikila Kristendomu ifyacitikileko Yerusalemu?

¹⁵ Abekashi ba mu Yerusalemu abashingwa tabakasange mutelelwe. Esaya atila: “Kwasokolwelwa mu matwi yandi kuli Yehova wa milalo: cine cine amampuulu aya tayakakonsololwe kuli imwe mukasuke mukafwe.” (Esaya 22:14) Ku mulandu no kukose mitima kwa aba bantu, takwakabe kulekelela. Bali no kufwa, nangu cibe shani. Ici cishinka. Shikulu Yehova wa milalo nasosa. Akayofi kaisa imiku ibili pali Yerusalemu wabule citetekelo ku kufikilisha ifyebo fya kusesema ifya kwa Esaya. Aonaulwa ku milalo ya bena Babele na pa numa ku milalo ya bena Roma. E fyo na kayofi kakeshila Kristendomu wabule citetekelo, untu ababamo baitunga ukupepa Lesa lelo abamukaana ku milimo yabo. (Tito 1:16) Imembu sha Kristendomu, pamo ne sha mipepele imbi iya mu calo iishikonka imibele yalungama iya kwa Lesa, “nashilundinkana ukufika na mu muulu.” Imembu shabo shakulisha ica kuti teti shikonsololwe, kwati fye fintu isha kwa Yerusalemu umusangu shali.—Ukusokolola 18:5, 8, 21.

Kangalila Waitemwa

16, 17. (a) Nani nomba apokelela ubukombe bwa kusoka ukufuma kuli Yehova, kabili mulandu nshi? (b) Cinshi cikacitikila Shebna pa mulandu wa fintu fya lulumbi aleifwaila?

¹⁶ Uyu kasesema afuma ku kulanda pa bantu babula icitetekelo no kulanda nomba pa muntu umo uwabula icitetekelo. Esaya alemba ati: “E fyo Shikulu Yehova wa milalo atila: Kabiye, kafike kuli uyu kaangalila, kuli Shebna uwatekwa pa ng’anda ya mfumu uuleifukwila apa kushiikwa pa muulu, uuleiimbila apa kwikala mu cilibwe icasumbuka, utile, Maka nshi ubelele kuno, kabili uli na bani kuno, apo uleifukwila kuno apa kushiikwa?”—Esaya 22:15, 16.

¹⁷ Shebna ni ‘kangalila uwatekwa pa ng’anda,’ napamo ing’anda ya Mfumu Hisekia. Kanshi, alikwata amaka sana, ni mfumu fye iyamucila amaka. Fingi enekelwa ukubomba. (1 Abena Korinti 4:2) Lelo, mu cifulo ca kuti abale abombe ifya luko intanshi, Shebna aletukuta ukuifwaila ubukata umwine. Aleifukwila inshishi ya lulumbi mu cilibwe icasumbuka, inshishi yalingana ne ya mfumu. Yehova alemone ci, kabili apuutamo Esaya ukusoka uyu kangalila wabula icitetekelo ati: “Mona, Yehova alekusukusa sukuse, we wa bumpalume, no kwikata alekwikata, ukukusunsha alekusunsha shu, no kukupoosa ngo mupila ku calo icapabuka; e ko ukayafwila, e ko kukaba na maceleta yobe ya bukata, we seebanya lya ng’anda ya kwa sokulu! Nkakutandula apo waimikwa, nkakomona apo waiminina.” (Esaya 22:17-19) Pa mulandu wa bukaitemwe, Shebna takakwate ne nshishi ya maka mu Yerusalemu. Lelo akasukuswa ngo mupila, ukuyafwila ku calo ca kutali. Mwaba ukusoka muli ci kuli bonse abakwata amaka pa bantu ba kwa Lesa. Ukubomfya amaka bubi bubi kuti kwalenga bapoka ayo yene maka napamo no kusukulwa.

18. Nani ali no kuba pa malo ya kwa Shebna, kabili calola mwi ukuti uyu akapeelwa umwingila wa bulashi uwa kwa Shebna na makii ya ng’anda ya kwa Davidi?

¹⁸ Lelo, ni shani ifyo Shebna akafumishiwa pa cifulo cakwe? Yehova alondolwela muli Esaya ati: “Muli ubo bushiku, e lyo nketo mubomfi wandi Elyakimu mwana Hilkia, nkamufwiko mwingila obe, nkamukosha na kwi lamba lyobe, no kupeela bukateka bobe mu minwe yakwe; na o akaba ni wishi wa bekashi ba mu Yerusalemu na ba ng’anda ya kwa Yuda. Nkabika no lufungulo [amakii] lwa ng’anda ya kwa Davidi pa kubeya kwakwe; ilyo aisulako tapakabe wa kwisalako, kabili ilyo aisalako tapakabe wa kwisulako.” (Esaya 22:20-22) Apo Elyakimu e ukapyana Shebna, akapeelwa umwingila wa bulashi pamo na makii ya ng’anda ya kwa Davidi. Mu Baibolo nga batila “amakii,” cishibisha amaka, ubuteko, nelyo ubukose. (Linganyeniko Mateo 16:19.) Ku kale, kabilo wa mfumu, uwaleseekeshiwa amakii, kuti alelolekesha pa miputule ya cifumu, no kupingula fye abali no kulapyungila imfumu. (Linganyeniko Ukusokolola 3:7, 8.) Kanshi bukangalila bwalicindama, kabili fingi uulebomba bukangalila enekelwa ukucita. (Luka 12:48) Shebna napamo alikampuka, lelo Yehova akabika umbi pa malo yakwe ku mulandu wa kubula icitetekelo.

Insunga Shibili Isha Mampalanya

19, 20. (a) Ni shani ifyo Elyakimu akabela abantu bakwe ipaalo? (b) Cinshi cikacitikila abatwalilila ukusuubila Shebna?

¹⁹ Mu kulekelesha, Yehova alandila mu mampalanya ku kulondolola ifyo akapoka Shebna amaka no kupeela Elyakimu. Atila: “Nkamupampamina [Elyakimu] ngo lusunga apakosa, na o akabela aba ng’anda ya kwa wishi icipuna ca bukata; kukakobekwa pali wene ubukata bonse bwa ba ng’anda ya kwa wishi, ubufyashi na bafuma mu nda, ifipe fyonse finono, ifipe fya bamafukula ne fipe fya bamulongwe. Muli ubo bushiku (cisemo ca kwa Yehova wa milalo) e lyo ulusunga [Shebna] ulwapampaminwa apakosa lukasomokapo, lukakontoka, no kupona, kabili icisendo icakobekwako cikaputulwako; pantu e fyo asosa Yehova.”—Esaya 22:23-25.

²⁰ Muli ifi fikomo ulusunga lwa ntanshi ni Elyakimu. Ali no kuba “icipuna ca bukata” ica ba ng’anda ya kwa wishi, Hilkia. Ena takaseebanye ing’anda ya kwa wishi nelyo ishina nge fyacitile Shebna. Elyakimu akaba ca kutungilila ica fipe fyonse ifya mu ng’anda, e kuti, ukutungilila bambi ababombela imfumu. (2 Timote 2:20, 21) Ulusunga lwa bubili lwena, ni Shebna. Nangu amoneka uwaikashiwa, akasomonwa. Bonse abasubila wena bakawa.

21. Muno nshiku, nani uwapyanikwapo nge fyo cali kuli Shebna, mulandu nshi, kabili nani wamupyene?

²¹ Ifyapitilemo Shebna filetucinkulako ukuti pa baitunga ukupepa Lesa, abasumina ukubomba imilimo balingile ukubombela bambi no kuletela Yehova amalumbo. Tabafwile ukushukila ififulo fyabo no kulafibomfya ku kuinonsha abene nelyo ukulumbukilapo. Ku ca kumwenako, pa nshita yalepa Kristendomu aliisumbula ukuti e kangalila wasontwa, uwimininako Yesu Kristu pe sonde. Lelo, bashimapepo ba mu Kristendomu baliseebanya Kabumba pantu bena bailonganikila icuma no kukwata amaka, nga fintu fye na Shebna aseebenye wishi pa kuifwaila ubukata. E co lintu inshita ya bupingushi ‘ukutendeka pa ba ng’anda ya kwa Lesa’ yaishile mu 1918, Yehova alifumishepo Kristendomu. Kangalila umbi alisangilwe—“umulashi wa pa ng’anda, uwa cishinka kabili uwacenjela”—kabili alaashikwe pa ba ng’anda ya kwa Yesu bonse pe sonde. (1 Petro 4:17; Luka 12:42-44) Ili bumba lyakumanina lyalilanga ukuti lyalilinga ukukwata “amakii” ya cifumu aya ng’anda ya kwa Davidi pa kubeya. Ukupala ulusunga lwacetekelwa, ili bumba lyaba ca kutungilila cashintililwapo ica “fipe” fyonse ifyalekanalekana, e kuti Abena Kristu basubwa abakwata imilimo yalekanalekana abashintilila pali ili bumba ku kupeelwa ifilyo fya ku mupashi. “Impaanga shimbi” na sho, ukupala ‘umulebeshi uwa mu mpongolo’ sha mu Yerusalemu wa ku kale, shisubila ulu “lusunga,” ulwaba Elyakimu wa muno nshiku.—Yohane 10:16; Amalango 5:14

22. (a) Mulandu nshi ukupyanika Shebna kwaishile pa nshita yalinga? (b) Mulandu nshi ukulaaswa kwa “mulashi wa pa ng’anda, uwa cishinka” muno nshiku, kwabelele pa nshita yalinga?

²² Elyakimu e wali pa malo ya kwa Shebna ilyo Sankeribu ne bumba lyakwe baletiinisha Yerusalemu. Na lelo, “umulashi wa pa ng’anda, uwa cishinka kabili uwacenjela,” alilaaswa ukubomba mu nshita ya ku mpela, iili no kupwa ilyo Satana ne milalo yakwe bali no kwimina “Israele wa kwa Lesa” na banabo ababa mu “mpaanga shimbi.” (Abena Galatia 6:16; Yohane 10:16) Kulya kusansa kukapwila mu konaula bonse abakaanya ubulungami nga fintu cali mu nshiku sha kwa Hisekia. Abo abashintilila pa ‘lusunga lwa pakosa,’ ulwaba e mulashi wa pa ng’anda uwa cishinka, bakapusuka, nga fintu fye abekashi ba mu Yerusalemu aba busumino bapuswike ukusansa abena Ashuri basanshile Yuda. Fintu cili ica mano kanshi, ukukanakonenena ku “lusunga” lwasuulwa, ulo e Kristendomu!

23. Cinshi ku kupelekesha icacitika kuli Shebna, kabili cinshi twingasambililako?

²³ Cinshi cacitika kuli Shebna? Takwaba ifyalembwa ifilangilila ifyo ukusesema asesemenwe pali Esaya 22:18, kwafikilishiwe. Lintu aisansabika lyene no kuseebanishiwa, apala Kristendomu, lelo wena napamo alisambilileko ku kusalapulwa asalapwilwe. Muli ici, apusaninina na Kristendomu. Lintu Rabu-sake umwina Ashuri ailetiinya Yerusalemu ukuti acimbe, kangalila mupya uwa kwa Hisekia, Elyakimu, aliile ne bumba ku kumukumanya. Lelo Shebna na o epo ali pamo nga kalemba wa mfumu. Cilemoneke fyo Shebna acili alebombele mfumu. (Esaya 36:2, 22) We sambililo ubusuma kuli balya abapusumuna ififulo fya mulimo mu kuteyanya kwa kwa Lesa! Mu cifulo ca kufulwa no kufiitwa, kuti cawama batwalilila ukubombela Yehova mu cifulo icili conse abasuminisha. (AbaHebere 12:6) Pa kucite fyo, bakaleuka akayofi akakeshila Kristendomu. Bakaipakisha ububile bwa kwa Lesa na mapaalo umuyayaya.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 231]

Ilyo Sidekia afulumuka, aikatwa no kutonkolwa amenso

[Icikope pe bula 232, 233]

Ifintu fili no kubipila abaYuda bali no kusangilishiwa mu Yerusalemu

[Icikope pe bula 239]

Hisekia acita Elyakimu ukuba “ulusunga apakosa”

[Icikope pe bula 241]

Ukupala Shebna, intungulushi sha mu Kristendomu shaliseebanya Kabumba ukupitila mu kuilonganikila ifyuma

[Ifikope pe bula 242]

Muno nshiku ibumba lya mulashi wa pa ng’anda uwa cishinka lyalilaaswa pa ba mu ng’anda ya kwa Yesu