Icipandwa 23
Twalilileni Ukupembelela Yehova
1, 2. (a) Finshi fyaba muli Esaya icipandwa 30? (b) Fipusho nshi nomba twalalandapo?
MULI Esaya icipandwa 30, tubelengamo ukubilisha kwa bulesa na kumbi ukwa kulwisha ababifi. Nangu ni fyo, ulu lubali lwa kusesema kwa kwa Esaya lukomaila pa mibele ya kwa Yehova imo iya kusansamusha. Na kuba imibele ya kwa Yehova yalondololwa ubusaka sana ica kuti cili kwati tulemona ukubapo kwakwe ukwa kusansamusha, ukumfwa ishiwi lyakwe ililetungulula, no kumfwa ukundapa kwakwe.—Esaya 30:20, 21, 26.
2 Nangu cibe fyo, abana calo banankwe Esaya, abekashi ba mu Yuda abasangu, bakaana ukubwelela kuli Yehova. Lelo, babika imitima yabo pa muntu. Bushe Yehova aumfwa shani pa lwa ici? Kabili ni shani ifyo ulu lubali lwa kusesema kwa kwa Esaya lwafwa Abena Kristu lelo ukulapembelela Yehova? (Esaya 30:18) Natumone.
Ubupumbu na Icilubo ca Kubepaisha
3. Lipange nshi Yehova asokolola?
3 Pa nshita yalepa intungulushi sha Yuda shalecita amapange ya mu bumfisolo ku kufwaya inshila ya kuleuka ukukanatekwa na bena Ashuri. Lelo Yehova alemona. Nomba asokolola ipange lyabo ati: “Icisemo ca kwa Yehova: Iye, mwe bana abomankonso, abacito kupanda amano ukushafuma kuli ine, no kucite cipingo icishaba ca mu mutima wandi, ku kuleka kube ukulundapo ulubembu pa lubembu; abenda ku kuyatentemukila ku Egupti!”—Esaya 30:1, 2a.
4. Ni shani ifyo abantu ba kwa Lesa abatalama bapyanika Egupti pali Lesa?
4 Fintu shafulunganishiwa shilya ntungulushi shalecita amapange pa kumfwa ipange lya shiko lyasokoloka! Ukuya ku kuumana akapi na Egupti kuli kusonsomba Ashuri; e lyo kuli kutalamina Yehova Lesa. Mu nshiku sha Mfumu Davidi, ulu luko lwashintilile pali Yehova ukuti e wa kushinamo kabili lwaubile ‘mu cintelelwe ca mapindo yakwe.’ (Amalumbo 27:1; 36:7) Nomba lwaya “ku kuyashino mwa kushina kuli Farao, ku kuuba na mu cintelelwe ca Egupti!” (Esaya 30:2b) Bapyanika Egupti pali Lesa! We kufutika we!—Belengeni Esaya 30:3-5.
5, 6. (a) Mulandu nshi icipangano ca Egupti cabela cilubo ca kubepaisha? (b) Bulendo nshi ubwa kubangilila ubwa bantu ba kwa Lesa ubulelangilila ukuti buno bulendo bwa ku Egupti bwena bwa kutumpa?
5 Esaya alanda pa fishinka na fimbi, kwati aleyasuka ku kutunga kwa kuti ubutandashi bwa ku Egupti bwa munsaunte fye. Atila: “Icisendo, Cinama ca ku Negebu: Ukupita mu calo ca kumanama kabili ica mpatapata, umufume nkalamo nkota [ne mbwili iilebuluma, NW], ingufwilila ne nsoka iya busungu iipupuka, basenda pa mabeya ya mpunda shilume ifyuma fyabo, na pa ntengele sha ngamali ifyatutilwa fyabo.” (Esaya 30:6a) Nacimoneka fye ukuti kwali amapange pa kwima ubu bulendo. Intumi shapekanya ingamali ne mpunda, isho batwika ifipe fya mutengo no kutentemukila ku Egupti ukupita mu matololo yaumba umusenya inkalamo ishilebuluma ne nsoka sha busungu. Intumi shasuka shafika uko shaleya no kutuula ifyuma shasendele ku bena Egupti. Baletontonkanya ati bashita ubucingo. Lelo Yehova atila: “Batwala ku bantu abashingaafwa. Lelo Egupti—ukutuula kwabo mupu kabili ce busha; e ico nainikileko ili, Rahabu mundya fye!” (Esaya 30:6b, 7) “Rahabu,” “shimweshimwe,” aishiletendeka ukwimininako Egupti. (Esaya 51:9, 10) Egupti alaya ukubacitila fyonse lelo tapali ico acitapo. Icipangano Yuda apangana nankwe cili cilubo ca kumwipaisha.
6 Ilyo Esaya alelondolola ubulendo bwa ntumi, abaleumfwako napamo baibukisha ulwendo lwapalako ulwa mu nshiku sha kwa Mose. Bashibo bapitile muli yalya yene “matololo yakalamba kabili ya kutiinya.” (Amalango 8:14-16) Lelo mu nshiku sha kwa Mose, abena Israele baalefuma mu Egupti mu busha. Ino nshita yena, ishi ntumi shileya ku Egupti, ukuitwala fye mu kutekwa. We kutumpa! Shi twikatala atupingula mu buwelewele ifyo no kukaabula ubuntungwa bwesu ubwa ku mupashi no kunonkamo ubusha.—Linganyeniko Abena Galatia 5:1.
Ukulwisha Ubukombe bwa kwa Kasesema
7. Mulandu nshi Yehova aebela Esaya ukulemba ukusoka Kwakwe ku baYuda?
7 Yehova aeba Esaya ukulemba ubukombe buntu apwisha fye ukutwala, ku kuleka “fibepo ku nshiku ishikakonkapo, ku kube nte ukufika umuyayaya.” (Esaya 30:8) Uku kusuusha Yehova asuusha abatangishako ifipangano na bantu mu cifulo ca kushintilila muli wene kufwile ukulembwa ukuti inkulo sha ku ntanshi shikesemwenamo—ukusanshako ne nkulo yesu ino. (2 Petro 3:1-4) Lelo kuli umulandu wa mu kampampa untu icalembwa cilekabilwa. “Bene bantu ba bucintala, abana ba kubepo bufi, abana abashatemwa kuumfwa amalango ya kwa Yehova.” (Esaya 30:9) Aba bantu nabakaana ukufunda kwa kwa Lesa. Kanshi kufwile ukulembwa pa kuti ku ntanshi bekesakaana ukuti tabasokelwe bwino.—Amapinda 28:9; Esaya 8:1, 2.
8, 9. (a) Ni mu nshila nshi intungulushi sha Yuda shaesesha ukubosha bakasesema ba kwa Yehova? (b) Ni shani ifyo Esaya alanga ukuti tali na kutiinishiwa?
8 Esaya nomba apeela ica kumwenako ca kutalama kwa aba bantu. “[Batila] kuli bakamona, Tamumona, na kuli bakasesema, Mwilatusesemene fyalungama; soseni kuli ifwe ifya kutasha, sesemeni ifya bufi.” (Esaya 30:10) Pa kukambisha bakasesema ba busumino ukuleka ukulanda “ifyalungama,” nelyo ifya cine, no kutendeka ukulanda “ifya kutasha” ne “fya bufi,” intungulushi sha mu Yuda shalanga fye ukuti shilefwaya amatwi yabo yapeepulwe. Balefwaya ukutashiwa, te kulengululwa. Kuli bena, kasesema uuli onse uushilefwaya ukusesema ifyo batemenwe afwile ‘afume mu nshila, aluke mu mpito.’ (Esaya 30:11a) Afwile fye ukulanda ifya kutemuna amatwi yabo, nga te ifyo aleke fye no kubila!
9 Abalwani ba kwa Esaya bapampaminapo fye ati: “Lekeni kuputuke pa finso fyesu ukusoso lwa Wa mushilo wa kwa Israele.” (Esaya 30:11b) Lekeni Esaya aleke ukusosela mwi shina lya kwa Yehova, “Wa mushilo wa kwa Israele”! Ilumbo line ilya kwa Yehova lyabakalifya pantu ifipimo fya kwa Yehova ifyasumbuka fyalanga ukuti imibele yabo ya bunani. Cinshi Esaya acitapo? Abilisha ati: “Wa mushilo wa kwa Israele asose fi.” (Esaya 30:12a) Esaya ukwabula no kushinshikila alanda ifyebo fiine ifyo abalemulwisha bashilefwaya kumfwa. Tatiinishiwe. We ca kumwenako ubusuma kuli ifwe! Abena Kristu tabafwile ukunenuka nangu panono pa lwa kubilisha ubukombe bwa kwa Lesa. (Imilimo 5:27-29) Ukupala Esaya, batwalilila ukubilisha abati: ‘Yehova asose fi’!
Ififuma mu Kutalama
10, 11. Finshi fikafuma muli bucintala bwa bena Yuda?
10 Yuda nakaana icebo ca kwa Lesa, acetekela mu bufi, no kushintilila pa “ca bupusaushi.” (Esaya 30:12b) Cinshi cikafumamo? Mu cifulo ca kuti Yehova abaleke fye nga fintu abene balefwaya, ali no kulofya ulu luko! Ici cili no kucitika mu kupumikisha kabili mu kukumanina, nga fintu Esaya abomfya icilangililo ku kukomailapo. Bucintala bwa ulu luko buli nge “cimulale mwi linga ilyasansuka, ilyatundama, lyalaswa liwe, no kutobaika kwa liko kuleisa kulepumikisha, bwangu bwangu.” (Esaya 30:13) Kwati fye fintu ukutuukuka mwi linga lyasansuka kuti kwasuka kwalenga ilinga ukuwa, e fyo na bucintala bulefulilako ku ba mu nshiku sha kwa Esaya buli no kulenga uluko ukuwa.
11 Esaya mu cilangililo cimbi alanga ifyo ubonaushi buleisa buli no kuba ubwa mupwilapo ati: “Akatobaula ngo kutobaulwa kwa mulongwe wa babumfi, ukusansaula no kukanalanguluka, ica kuti mu fyasansaika tamusangilwe ciinga ica kulapwilapo umulilo kwi shiko, nangu ica kutapwilako amenshi ku cishima.” (Esaya 30:14) Ubonaushi bwa Yuda bukaba bwa mupwilapo ica kuti pa fikashala tapakabe ica ncito—tapakashale nangu fye ciinga icikalamba icingakusa imito yakaba pe shiko nelyo ukutapula amenshi mu cishima. We mpela ya kulenge nsoni! E fyo no bonaushi bwa batalamina ukupepa kwa cine lelo bukaba, ubwa kupumikisha kabili ubwa mupwilapo.—AbaHebere 6:4-8; 2 Petro 2:1.
Bakaana Ico Yehova Abeba
12. Ni shani ifyo abena Yuda bengaleuka ubonaushi?
12 Lelo kuli aba bakomfwa ba kwa Esaya, teti bonaike nga balefwaya. Kuti baleuka uboni. Uyu kasesema alondolola ati: “E fyo atila Shikulu Yehova, Wa mushilo wa kwa Israele, Mu kubwela no kutusha e mo mukapusushiwa, mu kutekanya na mu kutetekela e muli amaka yenu.” (Esaya 30:15) Yehova alefwaya ukupususha abantu bakwe—kuti abapususha nga balangishe citetekelo ukupitila mu “kutusha,” nelyo nga baleka ukufwaya ukupusukila mu fipangano fya bantunse, kabili ‘batekanya,’ nelyo nga batetekela amaka yakwe aya kucingilila ukwabulo mwenso. Lelo Esaya aeba aba bantu ati: “Lelo tamwatemenwe.”—Esaya 30:16a.
13. Ni muli cinshi intungulushi sha Yuda shacetekela, kabili bushe uko kucetekela nakulinga?
13 Esaya lyene alondolola ati: “Mwatile, Iyo, pantu tukabutukilako natunina pali bakafwalo; ni pali ici mukafulumukila; mwatile, Pa mpalalubilo e po tukatentema; ni pali ici bakabela aba lubilo abamusupila.” (Esaya 30:16) Abena Yudea baleti bakafwalo ba lubilo e bakabapususha, te Yehova iyo. (Amalango 17:16; Amapinda 21:31) Lelo Esaya akaana ati, ico bacetekelamo ca cimbepa pantu abalwani babo bali no kubasansa. Nangu bafule shani, tacakabafwe. “Ikana limo [1,000] likafulumuka pa kuwelesha kwa umo, na makana ikumi [10,000] pa kuwelesha kwa basano.” (Esaya 30:17a) Imilalo ya Yuda ikatulumushiwa no kufulumuka pa kuwelesha kwa balwani abanono fye.a Kuli pele pele, kukashala fye abanono, bakashala beka “ngo mulongoti pa muulu wa lupili, nge lamfya pa muulu wa kapili.” (Esaya 30:17b) Umwabela uku kusesema, ilyo Yerusalemu aonaulwa mu 607 B.C.E., banono fye bapusuka.—Yeremia 25:8-11.
Icisansamushi pa Kati ka Kushimaulwa
14, 15. Kusansamusha nshi amashiwi ya kwa Esaya 30:18 yasansamwishe abekashi ba Yuda mu nshiku sha ku numa kabili yasansamusha shani Abena Kristu lelo?
14 Ilintu aya mashiwi ya kusakamika yacili yaleumfwika mu matwi ya bakomfwa ba kwa Esaya, imyumfwikile ya bukombe bwakwe yayaluka. Aleka ukubeba pa kayofi no kutampa ukubeba pa bulayo bwa mapaalo. “E ico Yehova alinda ku kumusenamina, kabili ico asansabala ni ku kumucitile nkumbu; pantu Yehova ni Lesa wa bupingushi; balishuka bonse abamupembela.” (Esaya 30:18) We mashiwi ulasansamusha! Yehova ni Wishi wakwate cililishi uufwaisha ukwafwa abana bakwe. Abekelwa mu kucita inkumbu.—Amalumbo 103:13; Esaya 55:7.
15 Aya mashiwi ya kusansamusha yakumine abashalapo abaYuda abo mu nkumbu abapusushiwa ku boni bwa Yerusalemu mu 607 B.C.E., na banono ababwelela ku Calo Calaiwe mu 537 B.C.E. Lelo amashiwi ya kwa uyu kasesema yalasansamusha na Bena Kristu muno nshiku. Twacinkulwako ukuti Yehova ‘akasansabala’ mu kutwimininako , ukupwisha cino calo cibifi. Bakapepa ba busumino kuti bacetekela ukuti Yehova, “Lesa wa bupingushi,” takaleke icalo ca kwa Satana ukupulamo nangu fye ubushiku bumo pa numa ya kupingulwa. E ico, “bonse abamupembela” balikwata imilandu iingi iya kusansamukilapo.
Yehova Asansamusha Abantu Bakwe pa Kwasuka Amapepo
16. Ni shani ifyo Yehova asansamusha abafuupulwa?
16 Lelo, bamo kuti bafuupulwa pantu ukulubulwa takwaisa bwangu nga fintu balesubila. (Amapinda 13:12; 2 Petro 3:9) Shi nabasansamushiwe ku mashiwi yakonkapo aya kwa Esaya, ayakomaila pa lubali lwaibela ulwa mibele ya kwa Yehova. “Pantu ukulila tamwakalelila, mwe bantu ba mu Sione abaikala mu Yerusalemu. Ukusenamina akalamusenamina pe shiwi lya nkuuta yenu, ilyo akalyumfwa akaasuka.” (Esaya 30:19) Ilyo Yehova alesansamusha abashikitika, asansamusha umuntu umo na umo pa lwakwe. Apantu ni Wishi, tepusha umwana wafuupulwa ati, ‘Cinshi ushingakosela nga munonko?’ (Abena Galatia 6:4) Lelo alakutikisha kuli umo umo. Na kuba, ‘ilyo aumfwa akaasuka.’ Mwandi mashiwi ya kusansamusha! Abafuupulwa kuti bakoshiwa nga nshi nga ca kuti bapepa kuli Yehova.—Amalumbo 65:2.
Umfweni Ishiwi lya kwa Lesa Ilya Kutungulula Ukupitila mu Kubelenga Icebo Cakwe
17, 18. Ni shani ifyo Yehova atungulula nangu ni mu nshita shayafya?
17 Ilyo Esaya atwalilila ukulanda, acinkulako bakomfwa wakwe ati ukumanama kuli no kwisa. Abantu bali no kupokelele “cilyo ca kumanama na menshi ya kufyenenkeshiwa.” (Esaya 30:20a) Ukumanama no kufyenenkeshiwa bakapitamo ilyo bakashingwa ku milalo kukaba ukwaseeka nge cilyo na menshi. Nangu ni fyo, Yehova aliiteyanya ukutuula aba mitima yalungama. “Takafisame kabili Kasambilisha wenu, na menso yenu yakamona Kasambilisha wenu, kabili ilyo mwapaatukila ku kwa kulyo nangu ku kwa kuso, amatwi yenu yakomfwe cebo cafuma ku numa yenu, icileti, Iyi e nshila, e mo mwende.”—Esaya 30:20b, 21.
18 Yehova ni “Kasambilisha.” Tapali uwingalingana nankwe mu kusambilisha. Lelo abantu kuti ‘bamumona’ shani no ‘kumumfwa’? Yehova aisokolwela muli bakasesema bakwe, abo ifyebo fyabo fyalembwa mu Baibolo. (Amose 3:6, 7) Ilelo, lintu bakapepa ba busumino babelenga Baibolo, ciba kwati ishiwi lya kwa Lesa ilya buwishi lilebalanga inshila ya kwendamo no kubacincisha ukwalula imyendele yabo pa kuti bendemo. Umwina Kristu umo umo alingile ukukutikisha ilyo Yehova alelandila muli Baibolo na mu mpapulo shashimpwa pali Baibolo ishipayanishiwa no “musha wa cishinka kabili uwashilimuka.” (Mateo 24:45-47) Lekeni kanshi umo umo abike umutima pa kubelenga Baibolo, pantu ‘e mweo wakwe.’—Amalango 32:46, 47; Esaya 48:17.
Etetuleni pa Mapuaalo ya ku Ntanshi
19, 20. Mapaalo nshi yapembelela abankulako bwino kwi shiwi lya kwa uyu Kasambilisha?
19 Abo abankulako kwi shiwi lya kwa uyu Kasambilisha bakapoosa ifimpashanya fyabo ifyabaswa, ukufimona nge fya muselu. (Belengeni Esaya 30:22.) Lyene abo bakankulako bakaipakisha amapaalo yawamisha. Aya mapaalo yalilondololwa na Esaya, nga fintu calembwa pali Esaya 30:23-26, apaba ukusesema kwawamisha ukwa kubweshiwa ukwafikilishiwa intanshi ilyo abaYuda babwela ukufuma muli bunkole mu 537 B.C.E. Muno nshiku, uku kusesema kulatwafwa ukumona amapaalo yawamisha ayo Mesia aleta muli paradise wa ku mupashi nomba, kabili ayakaba muli Paradise uleisa.
20 “Akapeele mfula ya mbuto shenu, isho mukatanda mu mushili; ne ngano, icibwesha ca mu mushili, shikabe shalelema kabili ishateketa. Muli ubo bushiku ifitekwa fyenu fikamemo mulemfwe wa mu mpanga iyapabuka; ing’ombe shilume ne mpunda shilume ishilimo mushili shikalye calungwamo umucele, ifyaulushiwa ku mpampa no mutunkulo.” (Esaya 30:23, 24) Ingano “shalelema kabili ishateketa,” ifilyo fya mulyo, e fyo abantu bakalalya sana. Icalo cikamesha ifingi nga nshi ica kuti ne nama shine shikamwenamo. Ifitekwa fikalye “calungwamo umucele,” e kuti umulemfwe walungwamo mucele uuliwa fye limo limo. Ici ca kulya ‘calyulushiwa,’ e kuti ukupekanishiwa mu nshila shipekanishiwilwamo ing’ano sha kulya abantu. Mwandi fishinka fisuma ifyo Esaya alandapo pano ku kulangilila ifyo amapaalo ya kwa Yehova pa bantunse ba busumino yakapaka!
21. Londololeni ifyo amapaalo yaleisa yakaba ayakumanina.
21 “Pa lupili lonse ulwasansuka na pa kapili konse akasumbuka pakabe mimana.” (Esaya 30:25a)b Esaya alondolola bwino bwino pa kukomaila pa fyo amapaalo ya kwa Yehova yakakumanina. Takwakabe ukubulwa amenshi—icintu cikabilwa sana, kabili yakakonkoloka mu mpanga yabatama na pa lupili lonse, na “pa lupili lonse ulwasansuka na pa kapili konse akasumbuka.” Cine cine, insala ikaba cintu capita. (Amalumbo 72:16) Ukulunda pali fyo, uyu kasesema nomba alanda pa fintu ifyasumbuka ukucila impili. “Ulubuuto lwa mweshi lukabo lubuuto lwa kasuba, no lubuuto wa kasuba lukabo lwa miku cinelubali [7], ngo lubuuto lwa nshiku cinelubali, mu bushiku ubo Yehova akakaka pa kucenaulwa kwa bantu bakwe, no kuposhe cilaso ca cumo cabo.” (Esaya 30:26) We fintu ubusuma ifikacitika ilyo uku kusesema kwawamisha kukafika pa kalume! Ubukata bwa kwa Lesa bukabalika apo bwapela. Amapaalo yalepembelela bakapepa ba busumino aba kwa Lesa yakacila icili conse ico bapitamo kale, ukucicila ukufika ku miku 7.
Ubupingushi no Buseko
22. Mu kupusana na mapaalo yali no kupokelela aba busumino, cinshi Yehova asungila ababifi?
22 Imyumfwikile ya bukombe bwa kwa Esaya na kabili yayaluka. Asosa ngo ulefwaya abantu bamukutike atila: “Moneni, ishina lya kwa Yehova lyaisa lyafumo kutali, lilebilima mu bukali bwakwe, kabili mu kufuuka kwa cushi icingi, imilomo yakwe yaisulamo icipyu, no lulimi lwakwe luli ngo mulilo uupwisha.” (Esaya 30:27) Ukufika pano, Yehova tabombelepo icili conse, alekele fye abalwani ba bantu bakwe ukucita ifyo balefwaya. Lelo nomba apalama, nge mfula yafiisha, apalama ku kwisapingula. “Umupu wakwe waba ngo mumana wa mukuku uwasansantika no kufika na mu mukoshi wa muntu, ku kusense nko mu lupe lwa boni, no kubiko mukobelo wa kulubansha pa nsekete sha bantu.” (Esaya 30:28) Abalwani ba bantu ba kwa Lesa bali no kushingwa ku “mumana wa mukuku,” ‘ukubasensa mu lupe,’ no kubakoba ku “mukobelo.” Bakonaulwa.
23. Cinshi ciletela Abena Kristu lelo “ukusekelela kwa mutima”?
23 Imyumfwikile ya bukombe bwa kwa Esaya yayaluka na kabili ilyo alelondolola imibele ya nsansa iya bakapepa ba busumino abo bali no kubwelela ku calo cabo bushiku bumo. “Mukaba no lwimbo ngo lwa mu bushiku bwa kushishiwo mutebeto we lambo, no kusekelela kwa mutima ngo uleenda na mutolilo ku kwisa mu lupili lwa kwa Yehova, ku Cilibwe icasansuka ca kwa Israele.” (Esaya 30:29) Abena Kristu ba cine lelo balaba no “kusekelela kwa mutima” ukwapalako ilyo baleetetula pa fyo icalo ca kwa Satana cikapingulwa; ifyo “Icilibwe icasansuka ce pusukilo,” Yehova, akabacingilila; na pa mapaalo ya Bufumu ayali no kwisa.—Amalumbo 95:1.
24, 25. Ni shani ifyo ukusesema kwa kwa Esaya kwakomailapo ukuti ubupingushi buleishila abena Ashuri bwa cine cine?
24 Pa numa ya kulumbulula uku kusekelela, Esaya na kabili alanda pa lwa bupingushi no kulanda pa bali no kulolenkana ne cipyu ca kwa Lesa. “Yehova akalenga bukatebebe bwe shiwi lyakwe ukuumfwika no kuuma kwa kuboko kwakwe akakulengo kumoneka mu kubimbuka kwa bukali, mu lubingu lwa mulilo uulepwisha, mu kupanta no kupongoloka kwa mabwe ya citalawe. Pantu kwi shiwi lya kwa Yehova abena Ashuri bafwantaulwa.” (Esaya 30:30, 31) Esaya abomfya uku kulondolola kwaumfwika bwino bwino ku kukomailapo ukuti ubupingushi bwa kwa Lesa pa bena Ashuri bwa cine cine. Cili kwati Ashuri aiminina pa cinso ca kwa Lesa no kututuma pa ‘kumona ukuboko kwakwe’ ukwa kupingwilako.
25 Uyu kasesema akonkanyapo ati: “Icipompolo cakwe e ko akabomina, ne fyumo fyonse fya nkoto iyalingwa, ifyo Yehova akabomako, fikaba mu kulila kwa tuoma na bansango; kabili ni mu bulwi bwa kutenkana e mo alwila na bo; pantu pa Tofete pateyanishiwa kabela, pateyanishiwilwe mfumu; alenga pashike no kupabuka; iconto ca pako ca mulilo ne nkuni ishingi; umupu wa kwa Yehova, ngo mumana wa mukuku wa mingu, e ukaasha.” (Esaya 30:32, 33) Tofete, uwaba mu Mukonko wa Hinomu, pano abomfiwa nge cifulo ca mampalanya icilepya ku mulilo. Pa kusoso kuti Ashuri emo akapooswa, Esaya alekomaila pa kuti ubonaushi bwa ulu luko bukaba ubwa kupumikisha kabili ubwa mupwilapo.—Linganyeniko 2 Ishamfumu 23:10.
26. (a) Bupilibulo nshi ukubilisha kwa kwa Yehova ukwa kulwisha Ashuri kwakwata muno nshiku? (b) Ni shani ifyo Abena Kristu lelo batwalilila ukupembelela Yehova?
26 Nangu ca kuti ubu bukombe bwa kupingula bulungatikwe kuli Ashuri, ubupilibulo bwa kusesema kwa kwa Esaya tabwapelele apo pene. (Abena Roma 15:4) Kuti twatila, Yehova na kabili akafuma ukutali ku kusansantika, ukupukunya, no kukoba bonse abafyenenkesha abantu bakwe. (Esekiele 38:18-23; 2 Petro 3:7; Ukusokolola 19:11-21) Shi ubo bushiku nabukese bwangu! Pali ino nshita, Abena Kristu balepembelela no kufwaisha ubushiku bwa kulubulwa. Balakoshiwa nga baetetula pa mashiwi yalondololwa bwino bwino ayalembwa muli Esaya icipandwa 30. Aya mashiwi yakoselesha ababomfi ba kwa Lesa ukukatamika ishuko lye pepo, ukubika umutima pa kusambilila Baibolo, no kwetetula pa mapaalo ya Bufumu ayali no kwisa. (Amalumbo 42:1, 2; Amapinda 2:1-6; Abena Roma 12:12) Kanshi amashiwi ya kwa Esaya yafwa ifwe bonse ukutwalilila ukupembelela Yehova.
[Amafutunoti]
a Moneni ukuti nga Yuda ali uwa busumino, nga e wacimfishe.—Ubwina Lebi 26:7, 8.
b Esaya 30:25b atila: “Mu bushiku bwa kwipayaula kukalamba, pa kuwa kwa mpungu sha balwani.” Mu kufikilishiwa kwa ntanshi, ici napamo calelanda pa kuwa kwa Babele, ukwalengele ukuti abena Israele baipakishe amapaalo yasobelwe pali Esaya 30:18-26. (Moneni paragrafu 19.) Na kabili kuti cilelanda pa bonaushi bwa pa Armagedone, ubukalenga kukabe ukufikilishiwa kukalamba ukwa aya mapaalo mu calo cipya.
[Ifikope pe bula 305]
Mu nshiku sha kwa Mose, abena Israele balifulumwike ukufuma ku Egupti. Mu nshiku sha kwa Esaya, abena Yuda baya ku Egupti ku kufwaya ubwafwilisho
[Icikope pe bula 311]
“Pa kapili konse akasumbuka pakabe mimana”
[Icikope pe bula 312]
Yehova akesa ‘alebilima mu bukali bwakwe, kabili mu kufuuka kwa cushi icingi’