Yehova Apeela Amaka ku Wapomponteka

“Abalolela Yehova bapepemuka amaka, banina na ’mapindo nga bakapumpe.”—ESAYA 40:31.

1, 2. Cinshi cintu Yehova apeela kuli abo bacetekela wene, kabili cinshi nomba twalalanguluka?

BAKAPUMPE ni fimo ifya fyuni fyakwatisha amaka ifipupuka mu lwelele. Baliba na maka ya kulelemba intamfu yalepa ukwabula no kupampaila. Mu kuba na mapindo ayengafunguluka pa mamita yabili, “iyi Mfumu ya Fyuni,” golden eagle, aba ni “umo uwa bakapumpe bacilishapo ukupapusha pali bakapumpe bonse; uutumpuka pa muulu wa tupili na malungu, ukulela pa maawala yafulilako pa cilundulundu ca lupili, lyene ukwima aleya aleshunda ukufikila alamoneka nga akalitoni kafita mu lwelele.”—The Audubon Society Encyclopedia of North American Birds.

² Mu kuba na maka ya kwimo mulemba aya kwa kapumpe mu muntontonkanya, Esaya alembele ati: “[Yehova] apeela amaka ku wapomponteka, no kufusho kucincila ku ushakosoboka. Abalumendo kuti bapomponteka no kufunshika, na ’bapungwe kuti bawe cipupu; lelo abalolela Yehova bapepemuka amaka, banina na ’mapindo nga bakapumpe, babutuka no kukanafunshika, benda no kukanapomponteka.” (Esaya 40:29-31) Fintu caba ica kupembesula ukwishibo kuti Yehova apeela amaka kuli bonse abamucetekela pa kuti bengatwalilila, kwati kubapangasha na mapindo ayamoneka ukuti tayanaka aya kwa kapumpe uulelela! Languluka nomba, ukupayanya kumo kumo kuntu atupayanishisha ku kupeela amaka ku wapomponteka.

Amaka ye Pepo

3, 4. (a) Yesu acincishe abasambi bakwe ukucita cinshi? (b) Cinshi pambi twingenekela Yehova ukucita ku kwasuka amapepo yesu?

³ Yesu acincishe abasambi bakwe “ukupepa pe, no kukananenuka.” (Luka 18:1) Bushe ukupongolwela pali Yehova ifili ku mutima wesu kuti mu cine cine kwatwaafwa ukupepemuka no kusengauka ukunenuka lintu ukutitikisha kwa mu bumi kwamoneka ukwacishamo? Ee, lelo kwalibako ifintu fimo ifyo tufwile ukwibukisha.

⁴ Tufwile ukulinga mu co tuleenekela Yehova ukucita mu kwasuka amapepo yesu. Umwina Kristu umo uwashetukile mu kupopomenwa kukalamba pa numa alandilepo ati: “Ukupala amalwele yambi, Yehova tacite fipesha amano pali ino nshita. Lelo alatwaafwa ukubombapo no kupola ku cipimo ico twingafikapo muli ino micitile.” Ukulondolola umulandu amapepo yakwe yaleteleko ifya kufumamo fyaibela, alundilepo kuti: “Inshita fye iili yonse kuti napokelela umupashi wa mushilo uwa kwa Yehova.” Muli fyo, Yehova tatucilikila ku mpika sha bumi ishingatufininina, lelo “[alapo] Mupashi wa mushilo ku bamulomba”! (Luka 11:13; Ilumbo 88:1-3) Ulya mupashi kuti watulenga ukuipangasha ku ca kwesha icili conse nelyo ukutitikisha uko twingalolenkana na ko. (1 Abena Korinti 10:13) Nga cafwaikwa, kuti watupeela “ukucishamo kwa maka” pa kuti twingashipikisha ukufikila Ubufumu bwa kwa Lesa bukafumyepo impika shonse ishileta ukukanshika mu calo cipya icipalamishe nga nshi.—2 Abena Korinti 4:7.

 5. (a) Pa kuti amapepo yesu yabe ayafumamo cimo, fintu nshi fibili ifyakatama? (b) Ni shani pambi twingapepa nga ca kuti tulelwisha ubunake bwa ku mubili? (c) Amapepo yesu aya mukoosha kabili aya kulungatika yakalanga cinshi kuli Yehova?

⁵ Pa kuti amapepo yesu yengaba aya kufumamo cimo, nangu ni fyo, tufwile ukuba aba mukoosha kabili ukulumbula mu kulungatika. (Abena Roma 12:12) Ku ca kumwenako, nga wafunshika pa nshita shimo pa mulandu wa kuti ulelwisha ubunake bwa ku mubili, ulucelo lumo na lumo, lomba Yehova ukukwaafwa ukusengauka ukunakila kuli ubo bunake bwine muli ako kasuba. Pepa mu kupalako ukupulinkana akasuba na pa ntanshi ya kuya ku kusendama ubushiku bumo bumo. Nga ca kuti wapusa wawilamo, lomba Yehova ukuti akulekelele, lelo na kabili landa kuli wene pa lwa cacitungulula ku kupusa no kucicita kabili na cintu pambi uli no kucita ku kusengauka iyo mibele ku ntanshi. Amapepo ya musango yo aya kulungatika kabili aya mukoosha yakalanga kuli “Komfwa we pepo” ubufumacumi bwa kufwaisha kobe ukwa kucimfyo bulwi.—Ilumbo 65:2, NW; Luka 11:5-13.

 6. Mulandu nshi mu kulingisha twingenekelela Yehova ukumfwa amapepo yesu nangu fye ni lintu pambi twingayumfwa abashalinga ukupepa?

⁶ Inshita shimo, nangu cibe fyo, abo abafunshika kuti pambi bayumfwa abashalinga ukupepa. Umwanakashi umo Umwina Kristu uwayumfwilepo muli yo nshila pa numa alandilepo ati: “Uko kwaba kutontonkanya kwa busanso nga nshi pantu cipilibulo kuti natuibuulila fwe bene ukuipingula, lelo ukupingula tacaba cesu.” Mu cituntulu, “Lesa umwine e Kapingula.” (Ilumbo 50:6, NW) Baibolo itwebekesho kuti nangu line “imitima yesu ituseka; . . . Lesa alikula acile mitima yesu, kabili aishiba fyonse.” (1 Yohane 3:20) Fintu caba ica kupembesula ukwishibo kuti lintu pambi twingaipingula nga bashalinga ukupepa, ifyo pambi te fintu Yehova engayumfwa pa lwa ifwe! ‘Alishiba fyonse’ pa lwa ifwe, ukusanshako ne mibele mu bumi bwesu iyo pambi yatulengele ukuyumfwa abashalinga muli yo nshila. (Ilumbo 103:10-14) Inkumbu shakwe no kushika kwa kulangulukilako filamusesha ku kumfwa amapepo ayafuma ku “mutima uwalopota uwafunshika.” (Ilumbo 51:17) Ni shani fintu engakaana ukumfwa ukukuuta kwesu ukwa kulombo kwaafwiwa ilintu umwine wine alasenuka “uukomeka amatwi ku nkuuta ya mulanda”?—Amapinda 21:13.

Icikabilila ca Bumunyina

 7. (a) Kupayanya nshi kumbi kuntu Yehova atupayanishisha ku kutwaafwa ukupepemuka? (b) Kwishiba cinshi pa lwa bumunyina bwesu ukwingaba ukwa kukosha kuli ifwe?

⁷ Ukupayanya kumbi uko Yehova apayanya ku kutwaafwa ukupepemuka kwaba ni bumunyina bwa Bwina Kristu. Fintu lyaba lishuko lyaumo mutengo ukuba ulubali lwa lupwa lwa mu kusaalala kwa calo ulwa bamunyina na bankashi! (1 Petro 2:17) Lintu ukutitikisha kwa mu bumi kwatufinina, icikabilila ca bumunyina kuti catwaafwa ukupepemuka. Mu nshila nshi? Ukwishibo kuti tatuli fweka mu kulolenkana ne fya kusonsomba fileto kukanshika kuti caba ica kukosha mu cine ceka. Pali aba bamunyina na bankashi, ukwabulo kutwishika palibapo bamo abaalolenkana no kutitikisha kwapalako nelyo ifya kwesha kabili abakumanyapo ukuyumfwa ukwapala ukwesu kwine. (1 Petro 5:9) Cilalete cisansamushi ukwishibo kuti ico tulepitamo caliba icikaya no kuti ukuyumfwa kwesu takuli ukweni.

 8. (a) Fya kumwenako nshi ifilanga ifyo pambi twingasanga ukwafwilisha kukabilwa apakalamba ne cisansamushi muli bumunyina bwesu? (b) Ni mu nshila nshi muntu pa lobe wayafwilishiwa nelyo ukusansamushiwa ku ‘cibusa ca cine’?

⁸ Mu cikabilila ca bumunyina kuti twasangamo ‘ifibusa fya cine’ abo, bengapayanya ukwafwilisha kukabilwa apakalamba ne cisansamushi lintu twaba mu kumanama. (Amapinda 17:17) Ilingi line, icikabilwa fye mashiwi yamo aya cikuuku nelyo incitilo shimo isha kulangulukilako. Umwina Kristu umo uwalelwishanya no kuyumfwa uwa fye ebukisho kuti: “Kwaliko abasumina banandi abalenjeba ifintu ifisuma pa lwa ine ku kunjafwa ukucimfya ukutontonkanya kwa kuisuusha uko nakwete.” (Amapinda 15:23) Pa numa ya mfwa ya mwana wakwe umunono umwanakashi, nkashi umo atalile acisango kube cayafya ukwimba inyimbo sha Bufumu pa kulongana kwa cilonganino, maka maka inyimbo ishalelumbula ukubuuka. Ebukisho kuti: “Inshita imo, nkashi umo uwaikele bushilya alimwene uko ndelila. Alishile, alinkumbatile, no kwimba ifisemo fyasheleko ifya lwimbo pamo na ine. Naiswilemo ukutemwa nga nshi kuli bamunyina na bankashi kabili ne nsansa pa kuti twaliile ku kulongana, ukwishibo kuti e kwaba ukwaafwa kwesu, kulya ku Ŋanda ya Bufumu.”

9, 10. (a) Ni shani fintu twingasangwila ku cikabilila ca bumunyina bwesu? (b) Ni bani ukucilisha bakabila ukubishanya kwawama? (c) Cinshi twingacita ku kwaafwa abakabila ukukoseleshiwa?

⁹ Kwena, umo umo uwa ifwe alishingamwa ku kusangwila ku cikabilila ca bumunyina bwa Bwina Kristu. Muli fyo, imitima yesu ilingile ‘ukukula’ ku kusanshamo bamunyinefwe na bankashi bonse. (2 Abena Korinti 6:13) Fintu cingaba ica bulanda kuli abo abafunshika ukuyumfwe fyo ukutemwa kwa bumunyina kwalishibantukila ukulola kuli bene! Lelo, Abena Kristu bamo balashimika ukuyumfwa ukutalalilwa no kulekeleshiwa. Nkashi umo uo umulume wakwe akaanya icine apaapeete ukuti: “Nani uushifwaya no kukabila bucibusa bwa kukuulilila, ukukoseleshiwa, no kubishanya kwabamo kutemwa? Twapaapaata cinkuleniko bamunyinefwe na bankashi ukuti tukabila ifi fintu!” Ee, ukucilisha abo bantu imibele yabo mu bumi ibafinina—abo baba na banabo ba mu fyupo abashasumina, abafyashi baba beka, abakwata impika sha butuntulu bwa bumi isha mutatakuya, abakalamba, na bambi—e bakabila sana ukubishanya kwawama. Bushe bamo aba muli ifwe tulekabila ukucinkulwako ulwa ico?

¹⁰ Cinshi twingacita ku kwaafwa? Natukule mu kulangisha ukutemwa. Lintu tulelaalika bamo, twilalabako abo abakabila ukukoselesha. (Luka 14:12-14; AbaHebere 13:2) Ukucilo kutunganyo kuti imibele yabo ikabalesha ukwisa, mulandu nshi te kubalaalikila nangu cibe fyo? Leka abene bakapingulepo. Nangu fye nga tabakese, ukwabulo kutwishika bakayumfwa abakoseleshiwa ukwishibo kuti bamo balibatontonkenyepo. Pambi kuti ico cine fye e cintu balekabila pa kupepemuka.

11. Abafinininwa kuti pambi bakabila ukwafwiwa mu nshila nshi?

¹¹ Abo bafinininwa kuti pambi bakabila ukwafwilishiwa mu nshila shimbi. Nyina uwaba eka, ku ca kumwenako, kuti pambi akabila munyina wakosoka ukulangisha ubuseko mu mwana wakwe umwaume uwabula wishi. (Yakobo 1:27) Munyina nangu nkashi uwalwalilila kuti pambi akabila ukwaafwa kumo ku fya kushitashita nelyo utumilimo twa pa ŋanda. Uwa cikoloci kuti pambi afuluka uwa kwisha nankwe nelyo ukukabila ukwaafwa kumo ku kufumina mu butumikishi bwa mwi bala. Lintu ukukabila ukwaafwa ukwa musango yo kwatwalilila, ciletako ‘ubwesho pa kuti ukutemwa kwesu kumoneke ngo kwaba ukwine kwine.’ (2 Abena Korinti 8:8) Mu cifulo ca kutaluka ku balekabila ukwaafwa pa mulandu wa nshita no kubombesha ifingabimbwamo, shi natucimfye ubwesho bwa kutemwa kwa Bwina Kristu pa kuba abaibukila kabili abankulako ku kukabila kwa bambi.

Amaka ya Cebo ca kwa Lesa

12. Ni shani fintu Icebo ca kwa Lesa citwaafwa ukupepemuka?

¹² Umuntu uwaleko kulya mu kwangufyanya akabulisha ubukose, nelyo amaka. Mu kulinganako, inshila imbi intu Yehova atupeelelamo amaka ukuti twingatwalilila yaba kushininkisho kuti twalishiwa bwino lwa ku mupashi. (Esaya 65:13, 14) Fya kulya nshi ifya ku mupashi ifyo aapayanya? Icacila fyonse, Cebo cakwe, Baibolo. (Mateo 4:4; linganyako AbaHebere 4:12.) Ni shani fintu cingatwaafwa ukupepemuka? Lintu ukutitikisha ne mpika tulolenkana na sho fyakamununa ubukose muli ifwe, kuti twasanga ubukose mu kubelenga ulwa baume na banakashi ba busumino abalembwa mu Baibolo ifyo bayumfwile na fintu balelwishanya na fyo mu bumi. Nangu cingati baali fya kumwenapo fyapulamo ifya bumpomfu, baali bantunse fye “[aba] myumfwile imo iine nga ifwe.” (Yakobo 5:17; Imilimo 14:15) Balolenkene ne fya kwesha no kutitikisha ifyapala ifyesu fine. Languluka ifya kumwenako fimo fimo.

13. Fya kumwenako nshi ifya mu Malembo ifilanga ukuti abaume na banakashi aba busumino abalembwa mu Baibolo bakwete imyumfwile ne fyo bapitilemo ukupala ifyesu fine?

¹³ Icikolwe Abrahamu alyumfwile ubulanda apakalamba pa mfwa ya mukashi wakwe nangu cingati alicetekele mu kubuuka. (Ukutendeka 23:2; linganyako AbaHebere 11:8-10, 17-19.) Davidi walapila ayumfwile ukuti imembu shakwe shamulengele ukukanaba uwalinga ukubombela Yehova. (Ilumbo 51:11) Mose ayumfwile uushafikapo. (Ukufuma 4:10) Epafroditi alisakamikwe lintu caishibikwe ukuti ukulwala kwabipisha kwapeleshe imibombele yakwe mu “mulimo wa kwa Kristu.” (Abena Filipi 2:25-30) Paulo aali no kulwishanya no mubili uwawa. (Abena Roma 7:21-25) Yuodia na Suntuki, bankashi basubwa babili mu cilonganino ca pa Filipi, mu kumoneka balikweteko ubwafya mu kumfwana. (Abena Filipi 1:1; 4:2, 3) Fintu cabe ca kukoselesha ukwishibo kuti aba aba busumino baali aba myumfwile imo ine ne fya kukumanya ukupala ifyesu fine, lelo tabanenwike! Kabili Yehova na o tabalekeleshe.

14. (a) Fibombelo nshi fintu Yehova aabomfya ku kutwaafwa ukusanga amaka ukufuma mu Cebo cakwe? (b) Mulandu nshi uo bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! bakwatilamo ifipande ifilanda pa milandu ya mu bwikashi, iya lupwa, ne ya mu nkuntu?

¹⁴ Pa kutwaafwa ukusanga amaka ukufuma mu Cebo cakwe, Yehova abomfya ibumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka ku kutupayanishisha ukukonkana kushiputuka ukwa “fya kulya mu nshita iyene.” (Mateo 24:45) Umusha wa cishinka pa nshita yalepa alibomfya bamagazini ba Ulupungu lwa kwa Kalinda na Loleni! ku kucingilile cine ca Baibolo no kubilisha Ubufumu bwa kwa Lesa nge subilo lyeka fye ilya muntu. Maka maka mu makumi yalekelesheko ayanono aya myaka, aba bamagazini balikwatamo ifipande fya mu Malembo ifya pa nshita yalinga pa lwa mafya ya fya mu bwikashi, mu lupwa, na ya mu nkuntu ayo nangu fye bantu ba kwa Lesa bamo bakumanya. Ni ku mifwaile nshi ifyebo fya musango yo fyasabankanishiwilwa? Mu kushininkisha ni pa kwaafwa abo balekumanya aya mafya ukuti balesanga ubukose no kukoselesha ukufuma mu Cebo ca kwa Lesa. Lelo ifipande fya musango yo na kabili fyafwilisha ifwe bonse ukumfwikisha mu kulengaminako ifyo bamunyinefwe bamo na bankashi pambi balepitamo. Muli fyo tulaipangasha bwino ku kumfwila amashiwi ya kwa Paulo aya kuti: “Kosheni abatompoke mitima, koselesheni abanaka, tekanyeni kuli bonse.”—1 Abena Tesalonika 5:14.

Baeluda Ababa “Umwa Kufisama ku Mwela”

15. Cinshi cintu Esaya aseseme pa lwa abo babomba nga baeluda, kabili kushingamwa nshi kuntu ici cibika pali bene?

¹⁵ Yehova alitupayanishisha icintu na cimbi ica kutwaafwa lintu twafunshika—baeluda ba mu filonganino. Ukulosha ku lwa aba, kasesema Esaya alembele ukuti: “Umuntu no muntu akaba ngo mwa kufisama ku mwela, ngo mwa kubelama ku kupongoloka kwa mfula, nge mimana ya menshi apaumisha, nge cintelelwe ca cilibwe cikalamba mu calo icatembuka.” (Esaya 32:1, 2) Baeluda, kanshi, balishingamwa ku kufika pa cifwaikwa cintu Yehova asobele pa lwa bene. ‘Bali no kuba’ intulo ya cisansamushi no kupembesula kuli bambi no kuba abaitemenwa ‘ukusendelane fisendo’ [nelyo, “ifintu fyayafya”; mu kukonke shiwi, “ifintu fyafina.”] (Abena Galatia 6:2, NW utulembo twa mwi samba) Ni shani fintu bengacite ci?

16. Cinshi baeluda bengacita ku kwaafwa umo uuleyumfwa uushalinga ukupepa?

¹⁶ Nga fintu cilumbwilwe kale, limo limo umuntu uufunshike kuti ayumfwa uushalinga ukupepa. Cinshi cintu baeluda bengacita? Kuti bapepa no yo muntu no kumupepelako. (Yakobo 5:14) Ukulomba fye kuli Yehova, ilyo uwafunshika aleumfwako, ukulenga wene ukumfwikisha ifyo alitemwikwa kuli Yehova na kuli bambi kuti mu kushininkisha caba ica kusansamusha. Ukumfwa ipepo lya cikabilila, ilya kufuma ku mutima ilya kwa eluda kuti pambi cayafwilisha ukukosha ukuicetekela kwa muntu uuli mu kumanama. Pambi kuti ayafwiwa ukupelulula ukuti nga ca kuti baeluda nabacetekela ukuti Yehova akaasuka amapepo ya kulombo kumwaafwa, lyene akakwatako uko kuicetekela.

17. Mulandu nshi baeluda bafwile ukubela bakakutika abalangulukilako?

¹⁷ “Umuntu onse abe uwayanguka ku kuumfwa, uwakokola ku kulanda.” e fisosa Yakobo 1:19. Pa kwaafwa abafunshika ukupepemuka, baeluda na kabili bafwile ukuba ni bakakutika balangulukilako. Mu milandu imo imo ifilundwa fya cilonganino kuti pambi balelwishanya ne mpika nelyo ukutitikisha ifishingapikululwa muli ino micitile ya fintu. Cintu pambi bengakabila, kanshi tacili ni nshila imo iya “kupikulwilamo” impika yabo lelo ukulanda fye kuli kakutika musuma—umo uushakabebe ifyo balingile ukulayumfwa lelo uukakutika ukwabula ukupingula.—Luka 6:37; Abena Roma 14:13.

18, 19. (a) Ni shani fintu ukuba uwangufyanya ukukutika kwingaafwa eluda ukusengauka ukulenga icipe ca wafunshika ukufininako? (b) Cinshi cifumamo lintu baeluda balanga ‘ukulangulukila’?

¹⁸ Baeluda, ukwangufyanya ukukutika kukamwaafwa ukusengauka ukulenga icipe ca wafunshika ukufininako mu kukanaibukila. Ku ca kumwenako, nga ca kuti munyina nangu nkashi napuswa ku kulongana kumo nelyo nabwelelako pa nshi mu mulimo wa mwi bala, bushe mu cituntulu alekabila ukufunda pa lwa kucite fyafulilako mu butumikishi nelyo pa lwa kuba uwa lyonse mu kulongana? Nakalimo. Lelo bushe namwishiba fyonse ifilengele? Bushe kuliko impika sha butuntulu bwa bumi ishileingilishiwako? Bushe ifishingamo fya mu lupwa nafyaluka pali nomba line? Bushe kuliko imibele imbi nelyo ukutitikisha ukulemufinina? Ibukisheni, umuntu kuti pambi kale kale aleyumfwa uwa mulandu pa lwa kukanacite fyafulilako.

¹⁹ Ni shani, lyene, mwingaafwa uyo munyina nelyo nkashi? Ilyo mushilasondwelela no kupeela ukupanda amano, kutikeni! (Amapinda 18:13) Mu kuba ne fipusho fyabamo mucetekanya ‘tapulenimo’ ukuyumfwa kwa mu mutima wa uyo muntu. (Amapinda 20:5) Mwisuula uko kuyumfwa—kupendeleniko. Uwafunshika kuti pambi akabila ukwebekeshiwa kwa kuti Yehova alatusakamana kabili alomfwikisha ukuti pa nshita shimo imibele yesu ilatulenga ukupelebela. (1 Petro 5:7) Lintu baeluda balanga ‘ukulangulukila’ kwa musango yo, abafunshika ‘bakasango kutuusha ku mitima yabo.’ (1 Petro 3:8; Mateo 11:28-30) Lintu basanga ukutuusha kwa musango yo, tabakebwe ukucite fyafulilako; imitima yabo ikabakunta ukucita apo bengapesha mu kulinga mu kubombela Yehova.—Linganyeniko 2 Abena Korinti 8:12; 9:7.

20. Apo impela ya ino nkulo ibifi naipalamisha, cinshi tulingile ukuba abapampamina ukucita?

²⁰ Mu cine cine tuleikala mu nshita yacishamo kutitikisha ukutula apo umuntunse abela pe sonde. Ukutitikisha kwa kwikala mu calo ca kwa Satana kuleingilishiwako ilyo tuleya tuleshikilako ukwingila mu nshita ya mpela. Ibukisha, Kaseebanya, ukupala inkalamo iilelunga alolela ifwe ukuti tufunshike no kuleka pa kuti engatushukila nge finakabupalu. Fintu twaba aba kutootela ukuti Yehova apeela amaka ku bapomponteka! Shi natushukile mu kukumanina ukupayanya kuntu atupayanishisha ku kutupeela amaka ya kuti tuletwalilila, kwati aletupeela amapindo ya bulamba aya kwa kapumpe uulela mu muulu. Apo impela ya ino nkulo ibifi naipalamisha, nomba taili ni nshita ya kuleko kubutuka mu lubilo lwesu ulwa ku cilambu—umweo wa muyayaya.—AbaHebere 12:1.

Cinshi Cili E Casuko Cobe?

◻ Cinshi pambi twingenekela Yehova ukucita ku kwasuka amapepo yesu?

◻ Ni mu nshila nshi twingasangila ubukose ukufuma kuli bumunyina bwesu ubwa Bwina Kristu?

◻ Ni mu nshila nshi Icebo ca kwa Lesa citwaafwila ukupepemuka?

◻ Cinshi baeluda bengacita ku kwaafwa abafunshika ukupepemuka?

[Icikope pe bula 17]

Lintu tulelaalikako bamo, twilalabako abo bakabila ukukoseleshiwa

[Icikope pe bula 18]

Baeluda kuti balomba Yehova ukwaafwa abafunshika ukuti bomfwikishe fintu baba abatemwikwa