Icipandwa 16
“Ukucito Bupingushi” pa Kwenda na Lesa
1-3. (a) Mulandu nshi twabela ne nkongole kuli Yehova? (b) Cinshi Kapususha wesu uwa kutemwa afwaya kuli ifwe?
ELENGANYENI ukuti muli mu bwato ubulebunda. Lilya line fye muleti nomba capwa fye, kapususha aisa no kumwabula, mwapusuka. Kuti mwaumfwa no mutima waikala ilyo uyo kapususha amusenda ukufuma ku busanso no kumweba ati: “Mwisakamana nomba, mwapusuka”! Bushe teti mumfwe kwati muli ba nkongole kuli uyo muntu? Ukulanda fye cishinka, e ulengele ukuti mube no mweo.
2 Ici capalanako na cintu Yehova aatucitila. Cine cine twaba ne nkongole kuli wene. Na kabushe, alitupeela icilubula, icalenga ukuti tupusuke ku kutekwa ku lubembu ne mfwa. Tulomfwa abacingililwa atuti kulila fye natutetekela muli lilya ilambo lyaumo mutengo, imembu shesu shilalekelelwa, kabili twalicetekela ukuti tuli no kwisaikala umuyayaya. (1 Yohane 1:7; 4:9) Nga fintu twamwene mu Cipandwa 14, icilubula e nshila yapulamo iyo Yehova alangilamo ukutemwa no bulungi. Bushe tufwile ukucitapo shani?
3 Kuti calinga ukumona fintu Kapususha umwine afwaya kuli ifwe. Ukupitila muli Mika Yehova atila: “We muntu, akulangile icisuma; kabili cinshi cimbi ico Yehova alefwaya kuli iwe, kano ukucito bupingushi, no kutemwo luse, no kwenda bufuke bufuke na Lesa obe?” (Mika 6:8) Moneni ukuti icintu cimo Yehova afwaya kuli ifwe ca kuti ‘tulecito bupingushi.’ Kuti twacita shani ifyo?
Ukukonkelelo “Kulungama . . . kwa Cine”
4. Twaishiba shani ukuti Yehova enekela ukuti tufwile ukwikala ukulingana ne fipimo fyakwe ifyalungama?
4 Yehova enekela ukuti tulekonka ifipimo fyakwe ukukuma ku calungama ne calubana. Apo ifipimo fyakwe fyalilinga kabili fyalilungama, ilyo twaikala ukulingana na fyene, ninshi tulekonkelelo bulungi no bulungami. Esaya 1:17 atila, “Sambilileni ukucito busuma, fwaisheni [ubulungi, NW].” Icebo ca kwa Lesa citukonkomesha ‘ukufwayo bulungami.’ (Sefania 2:3) Na kabili citucincisha “ukufwalo buntu bupya, ubwalengelwe mu cipasho ca kwa Lesa mu kulungama . . . kwa Cine.” (Abena Efese 4:24) Ubulungami bwa cine—e kutila ubulungi bwa cine—bulataluka ku lukaakala, ukukowela, na bucisenene, pantu ifi fikowesha ifya mushilo.—Amalumbo 11:5; Abena Efese 5:3-5.
5, 6. (a) Mulandu nshi cishabela cisendo kuli ifwe ukwikala ukulingana ne fipimo fya kwa Yehova? (b) Ni shani fintu Baibolo ilanga ukuti ukukonkelelo bulungami cintu ca kutwalilila?
5 Bushe cisendo ukwikala umwabela ifipimo fya kwa Yehova ifyalungama? Iyo. Umutima uwakulilwa kuli Yehova taumona ifyo afwaya ukuti fisendo. Apo twalitemwa Lesa ne mibele yakwe, tufwaya ukwikala imikalile imutemuna. (1 Yohane 5:3) Ibukisheni ukuti Yehova “atemwo bulungami.” (Amalumbo 11:7) Nga cine cine tulefwaya ukupashanya ubulungi bwa kwa Lesa nelyo ubulungami, tufwile ukutemwa ifyo Yehova atemwa no kupata ifyo apata.—Amalumbo 97:10.
6 Tacayanguka ku bantunse bashapwililika ukukonkelelo bulungami. Tufwile ukufuula ubuntu bwa kale ne mibele ya buko iya lubembu no kufwala ubuntu bupya. Baibolo itila ubuntu bupya “bulelengwa cipya cipya” ukupitila mu kwishiba kwine kwine. (Abena Kolose 3:9, 10) Amashiwi ya kuti “bulelengwa cipya cipya” yalangilila ukuti ukufwala ubuntu bupya cintu ca kutwalilila, icikabila ukubombesha. Nangu tweshe shani ukucite calungama, kulaba inshita shimo ilyo ubuntu bwesu ubwa lubembu butulenga ukutontonkanya, ukusosa, nelyo ukucita ifyalubana.—Abena Roma 7:14-20; Yakobo 3:2.
7. Bushe tulingile ukumona shani ukutena ilyo tulefwaisha ukukonkelelo bulungami?
7 Bushe tulingile ukumona shani ukutena ilyo tulefwaisha ukukonkelelo bulungami? Kwena, tatwingafwaya ukwangusha ukukakala kwa lubembu. Lelo, tatufwile ukuleka, ukumona kwati ukutena kwesu kulelenga ukuti tube abashalinga ukubombela Yehova. Lesa wesu uwa kusenamina aliteyanya ukuti abalapila mu bufumacumi kuti abasenamina na kabili. Moneni aya mashiwi ya kusansamusha aya mutumwa Yohane ayatila: “Ndelembe fi fintu kuli imwe ukuti mwibembuka.” Lelo alandile ifya cine cine ati: “Lelo ngo muntu abembuka [pa mulandu wa kukanapwililika twapyana], natukwato Bukota kuli Shifwe, Yesu Kristu.” (1 Yohane 2:1) Cine cine, Yehova aliteyanya ilambo lya cilubula ilya kwa Yesu pa kuti twingamubombela mu kusenaminwa te mulandu no kuba ababembu. Bushe ico taciletukunta ku mitima ukuti tubombeshe pa kuti tutemune Yehova?
Imbila Nsuma no Bulungi bwa Bulesa
8, 9. Ni shani fintu ukushimikila kwa mbila nsuma kulangilila ubulungi bwa kwa Yehova?
8 Kuti twacito bulungi—na kuba, kuti twapashanya ubulungi bwa bulesa—nga tuleshimikilako sana imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa kuli bambi. Bushe ubulungi bwa kwa Yehova ne mbila nsuma fyasuntikana shani?
9 Yehova takalete mpela ya buno bwikashi bubifi ukwabula ukusokela kabela. Mu kusesema kwakwe pa lwa fyali no kucitika mu nshita ya mpela, Yesu atile: “Imbila nsuma ili no kubililwa kabela ku nko shonse.” (Marko 13:10; Mateo 24:3) Ukubomfya ishiwi lya kuti “kabela” kulangilila ukuti kuli no kucitika na fimbi pa numa ya mulimo wa kushimikila mwi sonde lyonse. Pa fili no kucitika paba no bucushi bukalamba ubwasobelwa, e kutila ukonaulwa kwa babifi ku kuteyanishisha ukwisa kwa calo cipya icalungama. (Mateo 24:14, 21, 22) Cine cine, tapali nangu umo uwingatila Yehova alifyenga ababifi. Pa kuleka ukuti kube ukusoka, alepeela abo bantu ishuko likalamba ilya kwaluka no kupusuka ubonaushi.—Yona 3:1-10.
10, 11. Ni shani fintu ukushimikilako imbila nsuma kulanga ukuti twalikwatako ubulungi bwa kwa Lesa?
10 Bushe ukushimikila imbila nsuma kulanga shani ubulungi bwa kwa Lesa? Intanshi, calilungama ukuti tulebombesha ukufika apo twingapesha ku kwafwa bambi ukuti bakapusuke. Tontonkanyeni na kabili pa cilangililo ca kupusushiwa mu bwato bulebunda. Ilyo mwapusuka, muli na mu bwato bumbi, cine cine kuti mwafwaya ukwafwa bambi abacili mu menshi. E fyo caba na kuli ifwe, twalikwata umulimo wa kwafwa abacili baleshomboka mu “menshi” ya cino calo cibifi. Ca cine ukuti abengi balakaana ubukombe bwesu. Lelo ilyo lyonse Yehova atwalilila ukutekanya, twalikwata umulimo wa kubapeela ishuko lya “kulola ku kulapila” no kukwata isubilo lya kupusuka.—2 Petro 3:9.
11 Pa kushimikila imbila nsuma kuli bonse tukumanya, tulanga ubulungi mu nshila na imbi iyacindama: Tulanga ukuti tatwaba na kapaatulula. Ibukisheni ukuti “Lesa taba na kapaatulula ka bantu, lelo uwa mu luko lonse uwamutiina no kubombo kulungama asekelelwa kuli wene.” (Imilimo 10:34, 35) Nga tuli no kupashanya ubulungi Bwakwe, tatufwile ukupingwila kabela abantu. Lelo, tufwile ukwebako bambi imbila nsuma te mulandu no mushobo wabo, ifyo baba mu bwikashi, nampo nga ba cuma nelyo bapiina. Nga tulecite fyo ninshi tulepeela bonse abengakutika ishuko lya kumfwa ku mbila nsuma no kucitapo cimo.—Abena Roma 10:11-13.
Ifyo Tucita Kuli Bambi
12, 13. (a) Mulandu nshi tushilingile ukwangufyanya ukupingula bambi? (b) Bushe ukufunda kwa kwa Yesu pa lwa ‘kukanapingula’ no ‘kukanaseka’ kwalola mwi? (Moneni no tulembo twa pe samba.)
12 Kuti twacito bulungi na pa kucita kuli bambi fintu Yehova acita kuli ifwe. Calyanguka sana ukulapingula bambi, ukulengulula ifilubo fyabo no kutwishika ifyo bemininepo. Lelo bushe nani uwa muli ifwe uwingafwaya ukuti Yehova aleceeceeta apo twaiminina pa kucita fimo no kuceeceeta ifilubo fyesu ukwabula ne nkumbu? Ifi te fyo Yehova acita kuli ifwe. Kemba wa malumbo atile: “Amampuulu nga mwayamwensekesha, mwe Yehova, mwe Shikulu, nani uwingeminina?” (Amalumbo 130:3) Bushe tatutasha pa kuti Lesa wesu uwa bulungi kabili uwa nkumbu talolekesha fye pa filubo fyesu? (Amalumbo 103:8-10) Kanshi, tufwile ukucita shani kuli bambi?
13 Nga twalitesekesha ifyo ubulungi bwa kwa Lesa bwabamo ne nkumbu, tatwakangufyanye ukupingula bambi mu milandu iishitukumine nelyo iishacindama sana. Mu Lyashi lyakwe ilya pa Lupili, Yesu asokele ati: “Mwipingula, ukuti mwipingulwa.” (Mateo 7:1) Ukulingana ne fyalembele Luka, Yesu asosele no kuti: “Mwiseka, lyene tamwakasekwe.”a (Luka 6:37) Yesu alangile ukuti alishibe ati abantunse bashapwililika balitemwa ukupingula. Abalemukutika abakwete umusango wa kupingula bambi bunkalwe bunkalwe, balingile ukuleka.
14. Milandu nshi tufwile ukulekela ‘ukupingula’ bambi?
14 Mulandu nshi tufwile ukulekela ‘ukupingula’ bambi? Ica kubalilapo ca kuti, amaka yesu yalipeleela. Umusambi Yakobo atucinkulako ati: “Umo wine e kapeela wa Malango kabili kapingula”—no yu ni Yehova. E ico Yakobo aipusha ukwabula ukupita mu mbali ati: “Ni wani we upingulo munobe?” (Yakobo 4:12; Abena Roma 14:1-4) E lyo ukukanapwililika kwesu na ko kuti kwalenga ukupingula kwesu ukuba ukwa lufyengo. Imibele yesu iingi ne fyo twimininapo—pamo ne mpatila, ifyo twakalifiwe, akalumwa, no kuimona abalungama—kuti fyalenga twalamona abanensu bubi bubi. Kwaba na fimbi twapelebelamo, kabili ukutontonkanya pali fi kulingile ukutulenga ukukanayangufyanya ukusanga ifilubo muli bambi. Te kuti twishibe ifiba mu mitima ya bambi; kabili te kuti twishibe fyonse ifyo abantu bambi balepitamo. E ico kanshi, ni fwe bani fwe ba kutunganya abasumina banensu nelyo ukulengulula ukubombesha kwabo mu mulimo wa kwa Lesa? Fintu cingawama ukupashanya Yehova pa kulolesha pa fisuma muli bamunyinefwe na bankashi ukucila ukulolekesha fye ifilubo fyabo!
15. Mashiwi ya musango nshi ne micitile ifishifwile ukuba pali bakapepa ba kwa Lesa, kabili mulandu nshi?
15 Ni shani pa lwa ba mu lupwa lwesu? Ku ca bulanda, mwi sonde ilelo ukupingula kumo ukwakalukisha kuba mu cifulo mwine umulingile ukuba umutende—no mu, ni mu ng’anda. Ilingi sana tulomfwa ulwa balume ba lucu, abapuma, tulomfwa ulwa banakashi, nelyo abafyashi abashobola no kupuma aba mu ng’anda pe fye. Lelo insele, ukupumya, no kupuma tafifwile ukubapo pali bakapepa ba kwa Lesa. (Abena Efese 4:29, 31; 5:33; 6:4) Ukufunda kwa kwa Yesu ukwa kuti “mwipingula” kabili “mwiseka” kulabomba na lintu tuli mu myesu. Ibukisheni ukuti mu kucito bulungi mwaba no kucita kuli bambi ifyo Yehova acita kuli ifwe. Kabili Lesa wesu takamuka kabili te munkalwe kuli ifwe. Lelo, “wa congwe” kuli bonse abamutemwa. (Yakobo 5:11) Mwandi ca kumwenako cawamisha ico tufwile ukupashanya!
Baeluda Ababombela “ku Bulungi”
16, 17. (a) Cinshi Yehova enekela kuli baeluda? (b) Cinshi cifwile ukucitwa nga ca kuti umubembu afilwa ukulanga ukulapila kwine kwine, kabili mulandu nshi?
16 Ifwe bonse twaba no mulimo wa kucito bulungi, lelo kuli baeluda ba Bwina Kristu kwena cacilanapo. Moneni ubulondoloshi bwa mu kusesema pa lwa “bacilolo,” atemwa baeluda, ubwalembelwe na Esaya. Atile: “Moneni, Imfumu ikabe mfumu ku bulungami, na bacilolo bakaba bacilolo ku [bulungi, NW].” (Esaya 32:1) Kanshi, Yehova enekela baeluda ukubomba ukulingana no bulungi. Kuti bacita shani ifyo?
17 Aba baume bafikapo lwa ku mupashi balishiba ukuti ubulungi, nelyo ubulungami, bufwaya ukuti icilonganino cisungwe icasanguluka. Inshita shimo, baeluda bafwile ukupingula imilandu ya kulufyanya kwabipisha. Pa kucite fyo, bebukisha ukuti ubulungi bwa bulesa bufwaya ukubelela uluse nga cingacitwa. E ico baleesha ukutwala umubembu ku kulapila. Lelo ni shani nga ca kuti umubembu afilwa ukulanga ukulapila kwine kwine te mulandu no kubombesha kwa kumwafwa? Mu bulungi bwine bwine, Icebo ca kwa Yehova citila pafwile ukucitwa fimbi ifyafinako. Citila: “Fumyeni muli imwe bene imbifi iyo.” E kutila ukumutamfya mu cilonganino. (1 Abena Korinti 5:11-13; 2 Yohane 9-11) Cilalenga baeluda ubulanda ukucite co, lelo balishiba ukuti cilafwaikwa pa kuti babakilile imibele yasanguluka na bumupashi bwasanguluka ubwa cilonganino. Nalyo line, basuubila ukuti bushiku bumo uyu mubembu akakutuluka no kubwela ku cilonganino.—Luka 15:17, 18.
18. Cinshi baeluda bebukisha ilyo balefunda bambi ukubomfya Baibolo?
18 Ukubomba ukulingana no bulungi kusanshamo no kufunda bamo abalekabila ukufundwa ukubomfya Baibolo. Kwena, baeluda tabafwailisha ifilubo muli bambi. Kabili tabekalila fye ukufwaya apa kulungikila bambi. Lelo uwasumina munabo kuti “asangilishiwa mu bubi bumo.” Ukwibukisha ukuti ubulungi bwa bulesa te bunkalwe lelo bulalangulukila, kukalenga baeluda “[ukupuupuutula] uwabe fi ne mitima iyanakilila.” (Abena Galatia 6:1) Kanshi, baeluda tabakashimaule uwalufyanya nelyo ukumweba amashiwi yakaluka. Lelo, ukufunda kwa kutemwa kukoselesha uulefundwa. Na lintu balefunda mu kulungatika, e kutila ukulanda ukwabula ukupita mu mbali ifili no kufuma mu micitile ya butumpe, baeluda balebukisha ukuti uwasumina munabo uulufyenye ni mpaanga ya mu mukuni wa kwa Yehova.b (Luka 15:7) Nga ca kuti cine cine icalenga uko kufunda kutemwa kabili uyo muntu afundwa mu kutemwa, ilingi line ninshi kuli no kupuupuutula uwalubile.
19. Finshi baeluda bafwile ukupingula, kabili ni pi bafwile ukushintilila pa kupingula?
19 Ilingi line baeluda bafwile ukupingula ifikumine abasumina banabo. Ku ca kumwenako, baeluda balakumana mu nshita mu nshita ukumona nampo nga bamunyinabo bambi mu cilonganino nabafikapo ukuti batashiwe ukuba baeluda nelyo ababomfi batumikila. Baeluda balishiba ukuti calicindama ukukanaba na kapaatulula. Bafwaya ukukonka imilingo Lesa abikako ilyo balepingula ukutasha bamunyinabo ukubombe yo milimo, te kushintilila pa fyo baletontonkanya abene. E ico bacita “ukwabulo musobololo; [tabacita] nangu cimo ku kapaatulula.”—1 Timote 5:21.
20, 21. (a) Bushe baeluda batukuta ukuba finshi, kabili mulandu nshi? (b) Cinshi baeluda bengacita ku kwafwa “abatompoke mitima”?
20 Baeluda balacita ubulungi bwa bulesa na muli fimbi. Pa numa ya kusobela ukuti baeluda bali no kuba “bacilolo ku bulungi,” Esaya akonkenyepo ati: “Umuntu no muntu akaba ngo mwa kufisama ku mwela, ngo mwa kubelama ku kupongoloka kwa mfula, nge mimana ya menshi apaumisha, nge cintelelwe ca cilibwe cikalamba mu calo icatembuka.” (Esaya 32:2) Kanshi baeluda balatukuta ukuba aba kusansamusha no kupembesula kuli bakapepa banabo.
21 Ilelo, apo kuli amafya ayafulishe fi ayabombomanika abantu, abengi bakabila ukukoselesha. Baeluda, cinshi mwingacita ku kwaafwa “abatompoke mitima”? (1 Abena Tesalonika 5:14) Kutikeni kuli bene no kubalangulukilako. (Yakobo 1:19) Napamo balefwaya ukwebako uo bacetekela “ukusakamana kwa mutima” wabo. (Amapinda 12:25) Bebeni ukuti balakabilwa, balicindikwa, kabili balitemwikwa—cine cine balitemwikwa kuli Yehova na kuli bamunyinabo na bankashi. (1 Petro 1:22; 5:6, 7) Kabinge, kuti mwapepela pamo na ba musango yo no kubapepelako. Ukumfwa uko eluda alebapepelako ipepo lya kufuma ku mutima kuti kwabasansamusha sana. (Yakobo 5:14, 15) Lesa wa bulungi akamona ukubombesha kwenu ukwa kutemwa mu kwafwa abatompoke mitima.
22. Ni mu nshila nshi twingapashanya ubulungi bwa kwa Yehova, kabili cinshi cingafuma mu kucite fyo?
22 Cumi tupalama sana kuli Yehova pa kupashanya ubulungi bwakwe! Ilyo tulesumbula ifipimo fyakwe ifyalungama, ilyo tushimikilako bambi imbila nsuma ya kubapususha, na lintu tusalapo ukulolekesha ifisuma muli bambi ukucila ukulolekesha pa filubo fyabo, ninshi tuli no bulungi bwaba ngo bwa kwa Lesa. Baeluda, ilyo mulecingilila ukusanguluka kwa cilonganino, ilyo mulefunda ukufunda kwa kukuulilila ukwa mu Malembo, ilyo mulepingula ukwabula akapaatulula, na lintu mulekoselesha abapomponteke mitima, ninshi mulecito bulungi bwakwatako Lesa. Fintu cifwile cisekesha umutima wa kwa Yehova nga alolesha ukufuma ku muulu no kumona abantu bakwe baleesha na maka yonse “ukucito bulungi” ilyo baleenda na Lesa wabo!
[Amafutunoti]
a Ishiwi lya kuti “mwipingula” ne lya kuti “mwiseka” yapilibula ukuti ‘te kwesha ukupingula’ no kuti ‘te kwesha ukuseka.’ Lelo mu lulimi Baibolo yalembelwemo, bakalemba pano babomfeshe amashiwi ayalangilila icintu icicili cilecitika. E ico ifyo alandilepo fintu fyalecitika na ilya ine nshita lelo ifyaishileleka.
b Pali 2 Timote 4:2, Baibolo itila baeluda inshita shimo bafwile ‘ukwebaula, ukukalipila, ukukonkomesha.’ Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa “ukukonkomesha” (pa·ra·ka·leʹo) kuti lyapilibula “ukukoselesha.” Ishiwi lya ciGriki ilyalinganako, pa·raʹkle·tos, kuti lyalosha kuli ndubulwila mu mulandu wa mu cilye. E ico, nangula baeluda balekalipila, baba ni bakaafwa ku balekabila ukwafwa kwa ku mupashi.
Amepusho ya Kutontonkanyapo
Amalango 1:16, 17 Cinshi Yehova alefwaya abapingushi ba mu Israele ukulacita, kabili cinshi baeluda bengasambilila kuli ci?
Yeremia 22:13-17 Lufyengo nshi Yehova asokako, kabili cinshi cifwaikwa pa kupashanya ubulungi bwakwe?
Mateo 7:2-5 Mulandu nshi tushilingile ukwangufyanya ukufwaya ifilubo mu basumina banensu?
Yakobo 2:1-9 Bushe Yehova amona shani ukusobolola abantu, kabili kuti twaumfwila shani uku kufunda mu fyo tucita kuli bambi?
[Icikope pe bula 163]
Tulanga ubulungi bwa kwa Lesa ilyo tuleshimikila imbila nsuma kuli bambi ukwabula akapaatulula
[Icikope pe bula 166]
Baeluda balanga ukuti balikwata ubulungi bwa kwa Yehova ilyo balekoselesha abapomponteke mitima