Ifipusho Ukufuma ku Babelenga
Apantu Inte sha kwa Yehova balabombesha ukuba abafumacumi kabili balicetekelana, mulandu nshi bayumfwila ukuti calicindama ukucite cipangano lintu balebomba ifya makwebo pa kati ka bene na bene?
Ukucite cipangano kwaba kwa mu Malembo, kulabomba bwino, kabili kwalibamo ukutemwa. Mu nshila nshi? Cisuma, lekeni tulanguluke isho mbali sha fipangano fya makwebo.
Muli Baibolo mwalilembwa ifyo Lesa alebomba na bantu bakwe aba cipingo, abena Israele. Ilondolola imibombele ya makwebo iyalesanshamo bakapepa ba cine. Mu Ukutendeka icipandwa 23 mwaba ilyashi limo ilyo twingabebetapo. Lintu umukashi wakwe uwatemwikwa Sara afwile, Abrahamu alefwaya icifulo ca kumushiikamo. Atendeke ukulanshanya na bena Kanaani abaikele mupepi na Hebrone. Ifikomo 7-9 filangilile fyo abebele bwino bwino umutengo alefwaya ukushitilapo impanga iyo alefwaya. Icikomo 10 cishininkisha ukuti uku kulanshanya pa lwa mutengo kwacitilwe pa cintubwingi, ilyo bambi baleumfwako pa mpongolo ya mushi. Umwine afwaile ukupeela fye impanga yakwe kuli Abrahamu, uwayaswike mu cikomo 13 ati ali fye no kusende mpanga nga ashita. Ifikomo 17, 18, na 20 filondololo kuti ifi e fyo caishileba, no kupampamikwa “ku cinso ca bana ba kwa Hete, kuli bonse abengilila pa mpongolo ya mushi.”
Nangula ni fyo, bushe kuti capusanako nga ca kuti abalecita ubukwebo bali ni bakapepa ba cine? Icipandwa 32 ica kwa Yeremia cilaasuka. Ukufuma mu cikomo 6 no kutentemuka, tumona ukuti Yeremia alefwaya ukushita impanga ukufuma kuli munyina muli wishi umbi. Icikomo 9 cilangililo kuti balisuminishenye umutengo walinga. Nomba belengeni ifikomo 10-12: “Kabili ine [Yeremia] nalembele muli kalata, nalikomenene, nalengele ne nte shiciteko ubunte, no kulinga silfere mu ca kweseshamo ukufina. E lyo nabuulile kalata wa kushitilapo, uwakomenenwa, umwali ifunde ne fipope, no wa nsansalila, no kupeela kalata wa kushitilapo kuli Baruki mwana Neria mwana Maaseya, ku menso ya kwa Hanamele mwana tata mubiye, na ku menso ya nte isha kulemba muli kalata wa kushitilapo, na ku menso ya bena Yuda bonse abekele mu lubansa lwa bakalinda.”
Ee, nangu ca kuti Yeremia aleshishanya na kapepa munankwe, uwali fye na lupwa lwakwe, balilembeshenye ifipepala fya mwi funde. Bakalata ba kushitilapo babili balilembelwe—umo abikilwe apayanguka ukusanga pa kuti aleloshiwako, uwa cibili alikomenenwe pa kuti abe ca kuloshako nga kwabako ukutwishika pa lwa kulungika kwa kalata wabikilwe apayanguka ukusanga. Ici conse, cacitilwe “ku menso yabo,” nga fintu icikomo 13 cisosa. E co kwali kumfwana kwa fya makwebo ukwa pa cintubwingi, ukwa mwi funde ne nte ukusangwapo. Cili icaumfwika, lyene, ukuti caba kutantika kwa mu Malembo ukuti bakapepa ba cine balebombela pa milandu mu nshila ya musango yo iyashininkishiwa iyalembwa.
Na kabili cilabomba bwino. Twalishiba fintu insoselo ya kuti “inshita ne ca mankumanya fiponena kuli bonse bene” yaba iya cine. (Lukala Milandu 9:11) Ico cisanshamo na Bena Kristu baipeelesha kabili aba busumino. Yakobo 4:13, 14 acilumbulula muli iyi nshila: “Yangu! mwe batila, Lelo napamo mailo kuti twaya ku musumba kantwa, tukapisha kulya umwaka umo, ukucita amakwebo no kunonke fyuma: mwe bashaishiba cintu cimo ica mailo.” E co, kuti napamo twatendeka umulimo umo, pamo ngo kushita icintu cimo, ukubomba umulimo tusuminishenye, nelyo ukupangilako umo ifintu fimo. Lelo cinshi cikacitika mailo—nelyo umweshi uleisa nelyo umwaka uleisa? Ni shani nga ca kuti ifwe bene nelyo uyo muntu umbi aba mu busanso? Ico kuti calenga ukuti cibe icakosa nga nshi ukufikilisha ico mwasuminishenye. Tutile twafilwa ukubomba uyo mulimo nelyo napamo wena afilililwa fye ukulipila nelyo ukubomba ulubali lwakwe mu cipangano? Nga ca kuti tapali kusuminishanya kwalembwa, kuti kwaima amafya yakosa nga nshi, amafya ya kuti apaba icipangano calembwa nga yalicilikilwe nelyo ukupwishishiwa bwino.
Kabili tatulingile ukulaba ukuti pa mulandu wa kuti mu bumi mwaba ifya mankumanya ifingi kuti pambi capilibula fye no kuti umuntu umbi kuti apyanapo nelyo ukubombelapo pa fya makwebo fyesu (nelyo ifya uyo muntu umbi). Yakobo alundilepo mu cikomo 14 ukuti: “Muli fye fubefube uumoneka akashita kanono, no kwanduluka apo pene.” Ukwabula ukupita mu mbali, kuti twafwa mu kupumikisha. Ukusuminishanya kwalembwa, nelyo icipangano, mu cishinka kuti calenga bambi ukutwalilila ukubomba pali fyo nga ca kuti kwabako icili conse ica kupumikisha icacitikila umo uwa imwe.
Ici, camoneko kututwala ku lubali lwa citatu—ifipangano fyalembwa filangisha ukutemwa. Mu kushininkisha, nga ca kuti umo pali imwe alifwile nelyo akwete ubusanso bwa kulemanika, nga calimo ukutemwa kuli wene pamo ngo Mwina Kristu ukupayanya kalata walembwa uwa fileenekelwa kuli wene nelyo ifya ndalama. Kabili mu cifulo ca kulangisha ukukanacetekelana, lintu twalemba icipangano cilelondolola bwino bwino ico uyo umbi ali no kubomba nelyo fintu ali no kupokelela cilangisha ukuti twalitemwa uyo munyina. Iyi nshila ya kutemwa ikacefyako apa kukwatila icikonko nelyo ukufiitwa nga ca kuti umo pali aba basuminishanya babili abashapwililika alaba ifishinka fimo nelyo alaba ifyo alingile ukucita. Kabili ifwe bonse tatwapwililika, tuli ba cilafi, kabili twalemenena ku kukanaumfwikisha ifishinka nelyo ifilepilibulwa, bushe te ifyo?—Mateo 16:5.
Kwalibako inshila na shimbi umo ukulemba ukusuminishanya kwa bukwebo kulangishisha ukutemwa munyinefwe, ulupwa lwesu, ne cilonganino conse. Lelo ukucila pa kuba ifya kutemwa, ifyalembwa fya musango yo ifyalembwa mu kulonsha kwalinga filabomba bwino kabili fya mu Malembo.