ICIPANDE CA KUSAMBILILAMO 37
“Nkatensha Inko Shonse”
“Nkatensha inko shonse, kabili ifisuma ifya mu nko shonse fikesamo.”—HAG. 2:7.
ULWIMBO 24 Iseni ku Lupili lwa kwa Yehova
IFYO TWALASAMBILILAa
1-2. Bushe kasesema Hagai asobele ukuti finshi Yehova ali no kutensha?
MU 2015 mu Nepal mwalicitike icinkukuma. Abantu bamo abapuswike batile: “Mu nshita fye iinono, amatuuka e lyo ne fikuulwa fya kale fyalitendeke ukubongoloka.” Bambi nabo batile: “Twalyumfwile sana umwenso . . . Abengi baleti icinkukuma capitile fye pa mamineti yabili, lelo ine naleumfwa kwati calikokwele sana.” Nga ca kuti ica musango uyu ni mwe cacitikile, ukwabula no kutwishika te kuti mulabe.
2 Pali ino nshita, kuli ifilecitika ifiletensha ifintu, lelo tafiletensha fye ifintu ifya mu calo cimo nelyo mu musumba. Filetensha inko. Yehova e uletensha inko kabili napapita imyaka iingi sana ukutula apo atendekele ukutensha inko. Kasesema Hagai alisobele ici. Atile: “E fyo Yehova wa mabumba asosa, ‘Kucili inshita imo—inshita iinono—kabili nkatensha imyulu ne calo na bemba no mulundu.’”—Hag. 2:6.
3. Bushe ukutensha uko Hagai alandilepo kwapusana shani ne cinkukuma?
3 Ukutensha uko kasesema Hagai alandilepo takwaba nge cinkukuma, pantu cena cilonaula fye fyonse. Lelo ukutensha uko Hagai alelandapo kwali no kuleta ifisuma. Yehova umwine atile: “Nkatensha inko shonse, kabili ifisuma ifya mu nko shonse fikesamo; na ine nkesushamo ubukata muli iyi ng’anda.” (Hag. 2:7) Bushe ubu busesemo bwafikilishiwe shani mu nshiku sha kwa Hagai? Kabili bufikilishiwa shani muno nshiku? Twala-asuka aya mepusho kabili twalasambilila ifyo twingabombako uyu mulimo wa kutensha inko muno nshiku.
UBUKOMBE UBWAKOSELESHE ABANTU MU NSHIKU SHA KWA HAGAI
4. Mulandu nshi Yehova atumiine kasesema Hagai ku bantu bakwe?
4 Yehova alyebele Hagai ukubomba umulimo uwacindama. Natulande pa fyalecitika ilyo Hagai tabalamupeela uyu mulimo. Mu 537 ninshi Yesu talaisa pano isonde, abaYuda abali muli bunkole ku Babiloni balibwelelemo ku Yerusalemu. Nalimo Hagai ali pe bumba lya baYuda ababwelele. Ilyo bafikile ku Yerusalemu, abantu ba cishinka balitendeke ukukuulila Yehova ing’anda nelyo itempele. (Esra 3:8, 10) Lelo tapakokwele, batendeke ukubafuupula no kubakaanya ku bantu baleikala muli cilya calo. Kabili ici calengele baleke ukukuula. (Esra 4:4; Hag. 1:1, 2) E ico mu 520 ninshi Yesu talaisa pano isonde, Yehova aebele Hagai ukuyakoselesha abaYuda pa kuti bapwishe ukukuula itempele.b—Esra 6:14, 15.
5. Mulandu nshi twingalandila ukuti ubukombe bwa kwa Hagai bwalikoseshe abantu ba kwa Lesa?
5 Ubukombe bwa kwa Hagai bwali no kulenga abaYuda bacetekela Yehova. Kasesema Hagai alishipile pa kweba aba Yuda bafuupwike ubu bukombe. Abebele ati: “‘Koseni, mwe bantu bonse aba mu calo, kabili bombeni,’ e fyasosa Yehova. ‘Pantu ndi na imwe,’ e fyasosa Yehova wa mabumba.” (Hag. 2:4) Amashiwi ya kuti “Yehova wa mabumba” yafwile yalikoseshe abaYuda. Yehova alikwata bamalaika iminshipendwa, kanshi abaYuda balingile ukumucetekela nga balefwaya ukupwisha ukukuula itempele.
6. Finshi fyali no kufumamo mu kutensha inko uko Hagai asobele?
6 Yehova atumine kasesema Hagai ukweba abaYuda ukuti ali no kutensha inko. Bulya bukombe bwalikoseshe abaYuda abafuupwike abalekele ukukuula itempele kabili bwalengele baishiba ukuti Yehova ali no kutensha icalo ca Persia, icalo icakwatishe amaka pali ilya nshita. Nomba finshi fyali no kucitika Yehova nga atensha icalo ca Persia? Ica kubalilapo, abantu ba kwa Lesa bali no kupwisha ukukuula itempele. Lyena na bashali baYuda bali no kutendeka ukupepa Yehova pali lilya line itempele. Ala ubu bukombe bwalikoseshe sana abantu ba kwa Lesa!—Seka. 8:9.
UMULIMO UUTENSHA INKO PALI INO NSHITA
7. Bushe mulimo nshi uwa kutensha inko uo tubombako? Londololeni.
7 Bushe ubusesemo bwa kwa Hagai bufikilishiwa shani pali ino nshita? Muno nshiku namo, Yehova aletensha inko kabili na ifwe tulabombako uyu mulimo. Tontonkanyeni pali ici: Mu 1914 Yesu Kristu alitendeke ukuteka mu Bufumu bwa kwa Lesa ubwa mu muulu. (Amalu. 2:6) Bakateka ba pano isonde tabatemenwe ilyo Ubufumu bwa kwa Lesa bwatendeke ukuteka pantu “inshita ya bena fyalo” yalipwile. Iyi nshita ni lintu kushali nangu umo uwaleteka uwaleimininako Yehova. (Luka 21:24) E ico ukutula mu 1919, abantu ba kwa Lesa balashimikila abantu pa Bufumu bwa kwa Lesa ukuti e bukapwisha amafya ya bantunse. Uyu mulimo wa kubila ‘imbila nsuma iya Bufumu’ walitensha inko isonde lyonse.—Mat. 24:14.
8. Ukulingana na Amalumbo 2:1-3, bushe inko sha-ankulako shani ku mbila nsuma?
8 Bushe abantu bankulako shani ku mbila nsuma iya Bufumu iyo tubila? Abengi balakaana. (Belengeni Amalumbo 2:1-3.) Inko shalifulwa icine cine. Shalikaana Kateka uo Yehova asonta. Tashimona ukuti ifyo tubila pa Bufumu bwa kwa Lesa ni “mbila nsuma.” Na kuba, amabuteko yamo yalilesha no mulimo wa kubila imbila nsuma. Nangu ca kuti bakateka abengi aba ishi nko batila balabombela Lesa, tabafwaya ukuleka Lesa e o aleteka. Nga filya fine intungulushi mu nshiku sha kwa Yesu shakeene Uwasubwa wa kwa Lesa, bakateka nabo muno nshiku balakaana Uwasubwa wa kwa Yehova ilyo balesansa abasambi bakwe aba cishinka.—Imil. 4:25-28.
9. Finshi Yehova acitapo ifi inko shakaana imbila nsuma?
9 Finshi Yehova acitapo ifi inko shakaana imbila nsuma? Pa Amalumbo 2:10-12 patila: “E ico nomba, mwe shamfumu, ilukeni; sambilileniko, mwe bapingushi ba pano isonde. Bombeleni Yehova na katiina kabili angeni no kututuma. Tomoneni umwana mwaume, pa kuti eba no bukali na pa kuti mwilobela mu nshila, pantu ubukali bwakwe bulabilima bwangu. Balipaalwa bonse abooba muli ena.” Apo Yehova wa cikuuku, alipeela aba bantu inshita ya kuti baaluke. Kuti ba-aluka no kutendeka ukutungilila Ubufumu bwa kwa Lesa. Lelo apo tuleikala “mu nshiku sha kulekelesha,” inshita isheleko naicepa. (2 Tim. 3:1; Esa. 61:2) Abantu bafwile bayangufyanya ukwishiba icine no kupingulapo ukubombela Yehova.
IFISUMA IFYAFUMA MU KUTENSHA INKO
10. Bushe amashiwi yaba pali Hagai 2:7-9 yalangilila ukuti fisuma nshi fyali no kufumamo Yehova nga atensha inko?
10 Abantu bamo balankulako bwino ku bukombe ubo Hagai asobele ubwa kutensha inko. Hagai asobele ukuti pa mulandu wa kutensha kwa nko, “ifisuma ifya mu nko [e kutila, abantu abafwaya ukusambilila] fikesa” mu kupepa Yehova.c (Belengeni Hagai 2:7-9.) Esaya e lyo na Mika nabo balisobele pa fintu ifisuma ifyali no kucitika “mu nshiku sha ku mpela.”—Esa. 2:2-4; Mika 4:1, 2.
11. Cinshi munyinefwe umo acitile ilyo aumfwile imbila nsuma ya Bufumu?
11 Lekeni tulande pa fyo ba Ken ababombela pa maofeshi yakalamba bacitile ilyo baumfwile imbila nsuma. Bacili balebukisha bwino sana ifyacitike ilyo baumfwile imbila nsuma iya Bufumu pa muku wa kubalilapo nalimo imyaka 40 iyapitapo. Ba Ken batile: “Ilyo nasambilile icine ukufuma mu Cebo ca kwa Lesa pa muku wa kubalilapo, nalitemenwe sana ukwishiba ukuti tuleikala mu nshiku sha kulekelesha. Nalisambilile ukuti pa kuti mbe cibusa wa kwa Lesa no kwisakwata umweo wa muyayaya, nshalekabila ukuba ulubali lwa ici calo lelo nalekabila ukuba ku lubali lwa kwa Yehova. Nalipepele kuli Yehova kabili nalicitile ifyo nalesambilila. Nalilekele ukutungilila ici calo kabili natendeke ukutungilila Ubufumu bwa kwa Lesa ubushakonaulwe.”
12. Muli shino nshiku sha kulekelesha, bushe itempele lya mampalanya ilya kwa Yehova lyaisulamo shani ubukata?
12 Tatutwishika no kutwishika ukuti Yehova alapaala abantu bakwe. Twalimona ukuti abantu abengi balitendeka ukupepa Lesa muli shino nshiku sha kulekelesha. Mu 1914 twali bakasabankanya ukucilako fye panono pali 5,000. Lelo pali ino nshita twalicila pali 8 milioni, kabili cila mwaka abantu abengi nga nshi tulalongana nabo pa kwibukisha imfwa ya kwa Yesu. Ifi filecitika, filanga fye ukuti mu mansa she tempele lya mampalanya ilya kwa Yehova, e kutila ukupepa kwasanguluka ukwa kwa Yehova, mwalisula “ifisuma ifya mu nko shonse.” Aba bantu abesa mu kupepa Yehova balaaluka no kufwala ubuntu bupya ne ci cilalenga ishina lya kwa Yehova ukucindikwa.—Efes. 4:22-24.
13. Masesemo nshi na yambi ayalefikilishiwa ifi abantu abengi baleisa mu kupepa Yehova? (Moneni icikope icili pa nkupo.)
13 Ifi abantu abengi baleisa mu kupepa Yehova, filefikilisha amasesemo na yambi, pamo nga ayaba mwi buuku lya kwa Esaya icipandwa 60. Ku ca kumwenako, pa icikomo 22, patila: “Umunono akaba ikana limo, kabili uwacepa akaba uluko lwa maka. Ine, ne Yehova, nkacilenga ukucitika bwangu bwangu mu nshita ya ciko.” Kuli na fimbi ifisuma ifilecitika ifi abantu abengi baleisa mu kupepa Yehova. Aba bantu abesa mu kupepa Yehova balesa ne fintu ifisuma. Ku ca kumwenako, bamo balishiba imilimo yalekanalekana kabili balaipeelesha no kubombako umulimo wa kubila ‘imbila nsuma ya Bufumu.’ Ne cifumamo ca kuti abantu ba kwa Yehova kuti babomfya ifyo baishiba ifyo Esaya aitile ukuti “umukaka wa nko” ku kubombela Yehova. (Esa. 60:5, 16) Pa mulandu wa fyo aba bamunyinefwe na bankashi babombesha, tulashimikila mu fyalo 240 kabili tulapulinta impapulo ukucila mu ndimi 1,000.
MUFWILE UKUPINGULAPO IFYA KUCITA ILI LINE
14. Finshi ifyo abantu bafwile ukupingulapo pali ino nshita?
14 Imbila nsuma ya kutensha inko iilebilwa muli shino nshiku sha kulekelesha, ilelenga abantu abengi ukupingulapo ifya kucita. Bushe bakulatungilila Ubufumu bwa kwa Lesa nelyo bushe bakulatungilila amabufumu ya pano calo? Nacicindama bonse ukupingulapo nampo nga kutungilila Ubufumu bwa kwa Lesa nelyo amabuteko ya muli ici calo. Nangu ca kuti abantu ba kwa Yehova balakonka amafunde ya mu calo baba, tabaitumpa mu fikansa fya calo nangu fye panono. (Rom. 13:1-7) Balishiba ukuti Bufumu bwa kwa Lesa fye e bukapwisha amafya ya bantunse. Ubu Bufumu te bwa pano calo.—Yoh. 18:36, 37.
15. Bushe ilembo lya Ukusokolola lilanga shani ukuti abantu ba kwa Lesa bakeshiwa?
15 Mwi buuku lya Ukusokolola tulasambililamo ukuti fwe bantu ba kwa Lesa tukalaeshiwa mu nshiku sha kulekelesha. Ici calilenga baletukaanya e lyo no kutucusha sana. Amabuteko yafwaya ukuti e yo tulepepa kabili yalacusha sana bonse abakaana ukuyatungilila. (Ukus. 13:12, 15) ‘Yalapatikisha abantu bonse, abantu yaweyawe na bashimucindikwa, abakankaala na bapiina, abantungwa na basha, ukuti bapeelwe icishibilo pa cisansa cabo ica ku kulyo nelyo pa mpumi shabo.’ (Ukus. 13:16) Kale abasha balekwata ifishibilo ifyalelanga uwali shikulwibo. Ifi fine e fyo na bantu pali lelo bafwile ukucita, e kutila ukusala uo bafwile ukutungilila. Ifyo batontonkanya e lyo ne fyo bacita e filanga uo bafwaya ukutungilila.
16. Mulandu nshi cicindamine ukubela aba cishinka kuli Yehova pali ino nshita?
16 Bushe na ifwe tukasumina ukukwata ici cishibilo ica kutungilila amabuteko ya bantunse? Abakaana ici cishibilo balakwata amafya kabili baleshiwa nga nshi. Ibuuku lya Ukusokolola lilanda no kuti: “Umuntu nangu umo eshita nelyo ukushitisha kano fye uuli ne cishibilo.” (Ukus. 13:17) Na lyo line, abantu ba kwa Lesa balishiba ifyo Lesa akacita kuli bonse ababa ne cishibilo icalembwa pa Ukusokolola 14:9, 10. E ico balakaana ici cishibilo kabili caba kwati nabalemba icishibilo pa cisansa cabo ica kuti: “Ndi wa kwa Yehova.” (Esa. 44:5) Kanshi ino e nshita tufwile ukuba sana ne cishinka kuli Yehova. Nga twatwalilila ukuba aba cishinka kuli Yehova akatemwa pantu tukaba abantu bakwe!
UKUTENSHA INKO UKWA KULEKELESHAKO
17. Cinshi tufwile ukulaibukisha ifi Yehova aba uwatekanya?
17 Yehova alilanga ukuti alitekanya muli shino nshiku sha kulekelesha. Tafwaya umuntu nangu umo ukonaika. (2 Pet. 3:9) Alipeela umuntu uuli onse inshita ya kulapila e lyo no kupingulapo ukulamubombela. Na lyo line ukutekanya kwakwe kwalikwata apa kupelela. Ifikacitikila bonse abakaana ukutungilila Ubufumu bwa kwa Lesa fikaba fye kwati ni filya fyacitikile Farao mu nshiku sha kwa Mose. Yehova aebele Farao ukuti: “Ukufika nomba nga nalitambalika ukuboko kwandi no kuuma iwe na bantu bobe ku cikuko kabili nga walifuma pe sonde. Lelo, ni pali ici nakulekela ukuba no mweo, pa kuti umone amaka yandi kabili pa kuti ishina lyandi lishibikwe mu calo conse.” (Ukufu. 9:15, 16) Inko shonse shikeshiba ukuti Yehova e Lesa fye uwa cine. (Esek. 38:23) Bushe ici cikacitika shani?
18. (a) Bushe ukutensha kwa nko uko Hagai 2:6, 20-22 ilandapo, kutenshiwa kwa musango nshi? (b) Twaishiba shani ukuti amashiwi ayo Hagai alandile yakafikilishiwa ku ntanshi?
18 Ilyo papitile imyaka iingi ukutula apo kasesema Hagai afwilile, umutumwa Paulo alipuutilwemo ukulemba ukuti amashiwi ayaba pali Hagai 2:6, 20-22 yakafikilishiwa ku ntanshi. (Belengeni.) Alembele ukuti: “Nomba alaya, ati: ‘Na kabili te sonde fye lyeka nkatenkanya lelo no muulu wine.’ Awe amashiwi ayatila ‘Na kabili’ yalangilila ukuti ifintu ifiletenshiwa ifyapangwa bakafifumyapo, pa kuti ifintu ifishiletenshiwa fikalilile.” (Heb. 12:26, 27) Uku ukutensha kwa nko kwalipusana na kulya ukwaba pali Hagai 2:7, pantu muli uku ukutenshiwa abantu ababa nga Farao, abakaana imitekele ya kwa Yehova, bakonaulwa umupwilapo.
19. Cinshi icishakatenshiwe, kabili twaishiba shani?
19 Finshi ifishakatenkane nelyo ukufumishiwapo? Paulo akonkenyepo ukuti: “E ico apo twamona ukuti tuli no kupokelela ubufumu ubushingatenshiwa, tutwalilile ukuba ne cikuuku ca kwa Lesa, icitwafwa ukubombela Lesa bwino umulimo wa mushilo, pamo no kutiina Lesa no kututuma.” (Heb. 12:28) Pa numa ya uku kutenshiwa, Bufumu bwa kwa Lesa fye e bushakatenshiwe. Bwena bukeminina umuyayaya.—Amalu. 110:5, 6; Dan. 2:44.
20. Finshi ifyo abantu bafwile ukupingulapo, kabili kuti twabafwa shani?
20 Inshita isheleko naicepa sana! Abantu bafwile ukusalapo nampo nga kulatungilila ici calo e lyo no kwisaonaulwa nelyo ukusalapo ukulabombela Yehova, ukulacita ifyo afwaya, no kwaluka pa kuti bakeseba no mweo wa muyayaya. (Heb. 12:25) Nga tulebila imbila nsuma, e lyo fye twingafwa abantu ukupingulapo bwino ifya kucita. Lekeni kanshi tutwalilile ukwafwa abantu abengi ukusalapo ukulatungilila Ubufumu bwa kwa Lesa. Kabili lyonse tuleibukisha amashiwi ayo Shikulu Yesu alandile aya kuti: “Imbila nsuma iyi iya bufumu ikabilwa ku bantu bonse aba pe sonde ku kuba ubunte ku nko shonse; e lyo impela ikesa.”—Mat. 24:14.
ULWIMBO 40 Tuli ba kwa Nani?
a Cino cipande calalanda pa kwaluka mu fyo twaishibe pa busesemo bwaba pali Hagai 2:7. Twalasambilila ifyo twingabombako umulimo uwacindama uuletensha inko. Twalasambilila no kuti uyu mulimo ulalenga abantu bamo balafwaya ukukutika e lyo bambi nabo balakaana.
b Hagai alibombele umulimo bamupeele pantu balipwishishe ukukuula itempele mu 515 ninshi Yesu talaisa pano isonde.
c Uku kwaluka mu fyo twaishibe kale. Kale twaishibe ukuti abantu tabatendeke ukusambilila icine pa mulandu wa kuti Yehova alitenseshe inko. Moneni “Amepusho Ukufuma ku Babelenga” mu Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa May 15, 2006.
d UBULONDOLOSHI BWA CIKOPE: Hagai akoseleshe abantu ba kwa Lesa ukuti batwalilile ukuba abacincila ilyo balekuula itempele, kabili na muno nshiku mwine abantu ba kwa Lesa balicincila mu kubila imbila nsuma. Abaupana balebila pa kutensha inko ukwa kulekeleshako ukuli no kucitika.