Bushe Mwaliipekanya Bwino pa Kuti Mukapusuke?

“Ingila mu cibwato, iwe na bonse aba mu ng’anda yobe, pantu ni we namona ukuti uli mulungami kuli ine muli iyi nkulo.”—UKUTENDEKA 7:1, NW.

 1. Cinshi Yehova apekenye ukuti abantu bapusukilemo mu nshiku sha kwa Noa?

MU NSHIKU sha kwa Noa, Yehova ‘aletele ilyeshi pa ba pano calo abashalepepa,’ kabili alipekenye no mwa kupusukila. (2 Petro 2:5) Lesa wa cine alilondolwele bwino bwino ifyo Noa umulungami ali no kucita pa kukuula icibwato umo ali no kwingila pa kupusuka ilyeshi. (Ukutendeka 6:14-16) “Noa acitile umwabelele fyonse ifyo Lesa amwebele,” nge fyo umubomfi onse uwa cishinka kuli Yehova engacita. “Filya fiine fye e fyo acitile.” Icumfwila ca kwa Noa na co calilenga ukuti tubeko.—Ukutendeka 6:22.

 2, 3. (a) Bushe abantu abaikeleko mu nshiku sha kwa Noa bacitile shani ilyo bamwene Noa apwisha ukukuula icibwato? (b) Bushe icitetekelo ca kwa Noa cali shani ilyo aleingila mu cibwato?

² Umulimo wa kukuula icibwato tawayangwike. Nalimo abantu abengi balepapa sana nga bamona ico Noa na ba mu ng’anda yakwe bakuulile. Nomba nangu ca kuti Noa alipwile ukukuula icibwato, balya bantu tabashininkishe ukuti ukwingila mu cibwato e kwali no kulenga ukuti bapusuke. Mu kupelako, ukutekanya Lesa atekanishishe balya babifi kwalipwile.—Ukutendeka 6:3; 1 Petro 3:20.

³ Lintu Noa na ba mu ng’anda yakwe babombeshe pa myaka iingi, Yehova aebele Noa ukuti: “Ingila mu cibwato, iwe na bonse aba mu ng’anda yobe, pantu ni we namona ukuti uli mulungami kuli ine muli iyi nkulo.” Apo alicetekele sana Yehova, “Noa aingile mu cibwato, na bana bakwe abaume no mukashi wakwe na banafyala.” Pa kucingilila abalemupepa, Yehova alisele iciibi ca cibwato. Ilyo Ilyeshi lyaishile pano calo, abantu bapusukile mu cibwato ico Lesa apekenye.—Ukutendeka 7:1, 7, 10, 16, NW.

Ificitika Muno Nshiku Ifyapalana ne Fyalecitika mu Nshiku sha kwa Noa

 4, 5. (a) Yesu apashenye ukubapo kwakwe kuli cinshi? (b) Finshi ficitika muno nshiku ifyapalana ne fyalecitika mu nshiku sha kwa Noa?

⁴ “Filya fine inshiku sha kwa Noa shali, e fyo no kubapo kwa Mwana wa muntu kukaba.” (Mateo 24:37) Muli aya mashiwi Yesu alangile ukuti ukubapo kwakwe kukapalana ne nshiku sha kwa Noa, kabili ifi fine e fyo caba. Ukutula mu 1919, ubukombe ubwapalana na bulya Noa alebilisha bwalishimikilwa ku bantu ba mu calo conse. Abengi bankula kuli ubu bukombe nga filya aba mu nshiku sha kwa Noa bayankwileko.

⁵ Yehova abomfeshe Ilyeshi pa kufumyapo isonde ‘ilyafulilepo ulukaakala.’ (Ukutendeka 6:13, NW) Abantu bonse balimwene ukuti Noa na ba mu ng’anda yakwe balitalwike ku lukaakala lwa musango yo. Bali aba mutende kabili batwalilile ukukuula icibwato. Ici na co calipalana ku cicitika muno nshiku. Pali nomba abafumacumi ‘balamona apalekanina umulungami no mubifi, apalekanina uubombela Lesa no ushimubombela.’ (Malaki 3:18) Abantu bambi abashaba ne mpatila balamona bucishinka, icikuuku, umutende, no kubombesha kwa Nte sha kwa Yehova kabili iyi mibele ilalekanya abantu ba kwa Lesa ku bantu ba muli cino calo. Inte sha kwa Yehova balitaluka ku misango yonse iya lukaakala kabili baleka umupashi wa kwa Yehova ukulabatungulula. E mulandu wine babela aba mutende kabili e calenga no kuti balekonkelela ubulungami.—Esaya 60:17.

 6, 7. (a) Cinshi ico abantu ba mu nshiku sha kwa Noa bafililwe ukwiluka, kabili capalana shani ku ficita abantu muno nshiku? (b) Fya kumwenako nshi filanga ukuti bamo balamona ukuti Inte sha kwa Yehova balipusanako kuli bambi?

⁶ Abaliko mu nshiku sha kwa Noa balifililwe ukwiluka ukuti Lesa aletungilila Noa no kuti Noa alecita ifintu ukulingana ne fyo Lesa alemweba. E ico, tababikile amano ku kusoka uko Noa alebila kabili tabacitile ifyo alebeba. Nga muno nshiku, bushe aba mu calo bamona shani abantu ba kwa Lesa no bukombe bashimikila? Nangu ca kuti abengi balatasha imilimo ne mibele ya Nte sha kwa Yehova, tababika amano ku mbila nsuma na ku kusoka kwaba mu Baibolo. Abena mupalamano, balupwa, na bakalamba pa ncito balatasha imibele isuma iya Bena Kristu ba cine, nomba ico batupatila fye ca kuti tuli Nte sha kwa Yehova! Ico aba bantu bashaishiba ca kuti Inte sha kwa Yehova baliba no kutemwa, umutende, icikuuku, ubusuma, ukufuuka, no kuilama pa mulandu wa kuti batungululwa no mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa. (Abena Galatia 5:22-25) Ukukwata iyi mibele iisuma kulingile ukulenga abantu ukulakutika sana ku bukombe Inte sha kwa Yehova bashimikila.

⁷ Ku ca kumwenako, Inte sha kwa Yehova mu Russia balekuula Ing’anda ya Bufumu. Umwaume umo aliminine no kutendeka ukulanda kuli munyinefwe uwalekuulako Ing’anda ya Bufumu, kabili atile: “Tacaseeka ukumona abantu balebomba muli uyu musango, ukwabula ukupepa fwaka, nangu ukutukana insele, kabili tapali nangu umo uukolelwe! Bushe na iwe uli Nte?” Munyinefwe ayaswike ukuti: “Nga nakaana ukuti nshili Nte ya kwa Yehova, bushe mwalasumina?” Ulya mwaume alikeene, atile: “Nshasumine.” Mu musumba na umbi uwa mu Russia meeya alipapile ilyo aimwenene uko Inte sha kwa Yehova balekuula In’ganda ya Bufumu mpaka yapwa. Atile, kale alemona kwati imipepele yonse yaba fye cimo cine, nomba ilyo amwene ukuipeelesha kwa Nte sha kwa Yehova, ailwike ukuti Inte sha kwa Yehova balipusana ku baba mu mipepele imbi. Ifi e fya kumwenako fibili ifilelanga ukuti abantu ba kwa Yehova balipusanako na bambi abashikonka ifipimo fya mu Baibolo.

 8. Bushe ukupusuka impela ya cino calo cibifi kwashintilila pali finshi?

⁸ Ilyo ‘icalo ca ku kale’ cali mupepi no konaulwa ku Lyeshi, Noa ali ni “kashimikila wa bulungami” uwa cishinka. (2 Petro 2:5) Muli shino nshiku sha kulekelesha, abantu ba kwa Yehova baleshimikila bambi ifipimo fya kwa Lesa ne mbila nsuma iingabalenga ukupusuka no kwingila mu calo cipya. (2 Petro 3:9-13) Nge fyo Noa na ba mu ng’anda yakwe abaletiina Lesa bapusukile mu cibwato, muno nshiku ipusukilo lya muntu onse lyashintilila pa citetekelo cakwe na pa kuba uwa cishinka ku kuteyanya kwa kwa Yehova ukwa pano calo.

Pa Kupusuka, Tulingile Ukuba ne Citetekelo

 9, 10. Pa kupusuka impela ya bwikashi bwa calo ca kwa Satana, mulandu nshi tulingile ukubela ne citetekelo?

⁹ Cinshi umuntu alingile ukucita pa kupusuka ubonaushi bupalamine ubwa cino calo calaala mu maka ya kwa Satana? (1 Yohane 5:19) Ica kubalilapo ca kuti afwile ukwishiba ukuti alingile ukucingililwa. Lyena afwile ukulacita ifintu ifingalenga ukuti acingililwe. Abantu mu nshiku sha kwa Noa batwalilile ukulaikala nge fyo baleikala lyonse ica kuti bafililwe no kwishiba ukuti balekabila ukucingililwa ku bwafya ubwaleisa. Kabili tabakwete ne citetekelo muli Lesa.

¹⁰ Lelo, Noa na ba mu ng’anda yakwe balilwike ukuti balekabila ukucingililwa pa kuti bapusuke. Na kabili bali ne citetekelo muli Kateka Wapulishamo, Yehova Lesa. Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Ukwabula icitetekelo te kuti [Yehova] ateemunwe, pantu uupalamina kuli Lesa afwile ukusumina ukuti e ko aba no kuti aba kalambula wa bamufwaisha.” Paulo atwalilile ukusosa ukuti: “Ku citetekelo e ko Noa, ilyo asokelwe kuli Lesa ulwa fintu ifyali fishilamoneka, alangile akatiina ka bukapepa no kukuula icibwato ku kupususha aba mu ng’anda yakwe; na muli ici citetekelo ashinine aba pano calo, no kuba impyani ya bulungami umwabela icitetekelo.”—AbaHebere 11:6, 7.

11. Cinshi twingasambililako ku fyo Yehova alecingilila abantu bakwe aba ku kale?

¹¹ Pa kupusuka impela ya buno bwikashi, tatulingile fye ukusumina ukuti buno bwikashi buli no konaulwa. Lelo, tufwile ukuba ne citetekelo, ukulakonka fyonse ifyo Lesa apekanya ifikalenga ukuti tukapusuke. Kabili tulingile no kutetekela mwi lambo lya cilubula ilya Mwana wa kwa Lesa, Yesu Kristu. (Yohane 3:16, 36) Na kabili, tulingile ukulaibukisha ukuti ni balya fye abali mu kati ka cibwato Noa akuulile e bapuswike Ilyeshi. E lyo umwina Israele uwaleipaya umunankwe mu kukanaishiba na o alecingililwa nga abutukila mu musumba wa kushinamo no kwikala mu kati mpaka shimapepo mukalamba afwa. (Impendwa 35:11-32) Mu nshiku sha kwa Mose, icinkunka calenga 10 caipeye amabeli ya mu Egupti yonse, lelo amabeli ya bena Israele yalipuswike. Mulandu nshi? Yehova aebele Mose ukuti: “[Abena Israele] bakabuulepo umulopa [wa mwana wa mpaanga uwa Ca Kucilila], no kushinga pa filu fibili fya pa mwinshi na pa mwalo, pa mayanda ayo bakamuliilamo. . . . Na imwe efuminapo muntu pa mwinshi wa ng’anda yakwe lukasuke alubo lucelo.” (Ukufuma 12:7, 22) Takwali ibeli nangu limo ilya mu bena Israele ilyaeseshe ukupula mwi funde Lesa abapeele no kufumina kunse ya ng’anda iyo bakanineko umulopa pa filu fibili ifya pa mwinshi na pa mwalo wa pa mwinshi!

12. Lipusho nshi bonse tulingile ukuipusha, kabili mulandu nshi?

¹² Kanshi tulingile ukutontonkanya sana pa mibele yesu, ifyo tucita, ifyo tusosa, ne fyo tutontonkanya. Bushe cine cine twaba mu kati na nkati ka kuteyanya kwa kwa Yehova uko apekanya pa kuti tulecingililwamo lwa ku mupashi? Ilyo ubushiku bukalamba bukatendeka, abakacingililwa bakatasha Lesa kabili bakasekelela nga nshi. Lelo bambi bena bakalukusha ifilamba ico bakaba no bulanda nga nshi.

Ukwaluka Ukucitika mu Kuteyanya Kulatupekanishisha ku Kupusuka

13. (a) Milimo nshi iyabombwa pa mulandu wa kwaluka kwacitika mu kuteyanya? (b) Londololeni ukwaluka kumo kumo ukwacitika.

¹³ Yehova alilenga ukuti mu kuteyanya kwa pano isonde mube ukwaluka ukwingi. Uku kwaluka kwaliwamya no kukosha ukuteyanya uko Yehova apekanya ukuti tulecingililwamo lwa ku mupashi. Ukutula muli ba1870 ukufika mu 1932, baeluda na badikoni balebavota fye ku ba mu cilonganino. Mu 1932 aba mu filonganino balekele ukuvota pa kusala baeluda lelo basalile komiti wa mulimo uwaleafwilisha katungulula wa mulimo. Mu 1938, ukuteyanya kwa kwa Yehova kwateyenye ukuti ababomfi ba mu cilonganino bonse balesontwa no mupashi wa mushilo. Ukutula mu 1972, ababomfi ba mu cilonganino bonse basontwa no mupashi wa mushilo ukupitila mwi Bumba Litungulula ilya Nte sha kwa Yehova kabili nga basontwa ifilonganino filapokelela amakalata apo batasha baeluda na babomfi batumikila. Mu kupita kwa nshita, umulimo we Bumba Litungulula walikulilako ica kuti kwaliba ukwaluka kumo pa kuti imilimo ilebombelwapo bwangu bwangu.

14. Lisukulu nshi ilyatendeke mu 1959?

¹⁴ Mu 1950, kwali ukutontonkanya sana pa Amalumbo 45:16, [NW] kabili ici calengele kube isukulu ilyatwalilila ukufika na muno nshiku. Pali ili lembo tubelengapo ukuti: “Apali ifikolwe fyobe pakaba abana bobe abaume, Abo ukacita bacilolo mwi sonde lyonse.” Baeluda abatungulula ifilonganino balabakansha ukubomba imilimo Lesa abapeela pali nomba ne yo bakabapeela pa numa ya Armagedone. (Ukusokolola 16:14, 16) Mu 1959 Isukulu lya Butumikishi bwa Bufumu lyalitendeke. Pali ilya nshita bapekenye isukulu ilyalepwa umweshi uutuntulu ukwalesangwa fye ababomfi ba filonganino, nge fyo bakangalila wa kutangilila balebeta kale. Pali ino nshita kuli ili sukulu kulasangwa bakangalila bonse na babomfi batumikila. Nga basangwa kwi sukulu, aba bamunyina nabo balaya mu ku kansha bakasabankanya bonse mu filonganino babamo. Kanshi bonse balabafwa ku mupashi ica kuti balatendeka ukubomba bwino umulimo wabo uwa kubila imbila nsuma ya Bufumu.—Marko 13:10.

15. Ni nshila nshi shibili icilonganino ca Bwina Kristu cicingililwamo pa kuti citwalilile ukuba icasanguluka?

¹⁵ Abalefwaya ukwisa mu cilonganino ca Bena Kristu balingile ukucita fimo ifikabilwa. Abapumya tababasuminisha ukwisa mu cilonganino ca Bena Kristu, kwati fye ni fintu babakeenye ukwingila mu cibwato Noa akuulile. (2 Petro 3:3-7) Ukutendeka mu 1952, Inte sha kwa Yehova shalishiba bwino kabili balatungilila ukuteyanya ukwa kuti ababembu abashilapila balebatamfya mu cilonganino pa kuti cingacingililwa. Lelo, abalapila ukufuma pa nshi ya mutima balabafwa ‘ukulungamika inshila sha kwendamo amakasa yabo.’—AbaHebere 12:12, 13; Amapinda 28:13; Abena Galatia 6:1.

16. Finshi abantu ba kwa Yehova baipakisha ku mupashi?

¹⁶ Ukulunduluka kwa ku mupashi ukwa bantu ba kwa Yehova te kwa mankumanya fye. Muli kasesema Esaya, Yehova atile: “Moneni, ababomfi bandi bakalya, na imwe mukaba ne nsala; moneni, ababomfi bandi bakanwa, na imwe mukaba ne cilaka; moneni, ababomfi bandi bakasamwa, na imwe mukaba ne nsoni; moneni, ababomfi bandi bakaanga ku kubuuta ku mutima, na imwe mukakuuta ku kukalipwa kwa mutima, no kuweleshe misowa ku kuputuko musana.” (Esaya 65:13, 14) Yehova alitwalilila ukutupeela ifya kulya fisuma ifya ku mupashi ifingi nga nshi pa nshita yalinga kabili filatulenga ukukosa ku mupashi.—Mateo 24:45.

Ipekanyeni pa Kuti Mukapusuke

17. Finshi tufwile ukulacita pa kuti tukesepusuka?

¹⁷ Ukucila kale lyonse, ino e nshita ya kuti “tutontonkanye ifya kucincishanya ku kutemwa kabili ku kubombe milimo isuma, twiba abalekelesha ukulongana kwesu, filya waba umusango wa bamo, lelo tukoseleshanye.” (AbaHebere 10:23-25) Ukula-ampana ne cilonganino cimo pa filonganino fya Nte sha kwa Yehova ifyacila 98,000 no kuba uwacincila kukatwafwa ukuipekanya pa kuti tukapusuke. Abasumina banensu bakalatutungilila ilyo tukalaesha na maka ‘ukufwala ubuntu bupya’ na lintu tukalabombesha ukwafwa bambi ukwishiba ifyo Yehova apekanya ukuti tukapusukilemo.—Abena Efese 4:22-24; Abena Kolose 3:9, 10; 1 Timote 4:16.

18. Mulandu nshi mufwaila ukula-ampana sana ne cilonganino ca Bena Kristu?

¹⁸ Satana ne fibanda fyakwe balafwaisha ukututunka pa kuti tufume mu cilonganino ca Bwina Kristu. Nangu cibe fyo, kuti twatwalilila ukuba muli ici cilonganino kabili kuti twaisapusuka impela ya buno bwikashi bwabipa. Kanshi lekeni ukutemwa Yehova no kutasha pa mapekanyo acita kutulenge ukupampamina sana pa kukaana amatunko ya kwa Satana. Ukulatontonkanya sana pa mapaalo tuipakisha pali ino nshita kuti kwalenga twacite fyo. Mu cipande cikonkelepo tukalanda pa mapaalo yamo ayo tuipakisha muno nshiku.

Kuti Mwayasuka Shani?

• Bushe ificitika muno nshiku fyapalana shani ku fyalecitika mu nshiku sha kwa Noa?

• Mibele nshi iyacindama iyo tufwile ukukwata pa kuti tukapusuke?

• Kwaluka nshi ukwakosha ukuteyanya uko Yehova apekanya ku kutucingilila?

• Ifwe umo umo kuti twaipekanya shani pa kuti tukapusuke?

[Icikope pe bula 22]

Abaliko mu nshiku sha kwa Noa tababikile amano ku bukombe Noa aleshimikila

[Icikope pe bula 23]

Calicindama sana ukubika amano ku kusoka ukwaba mu Cebo ca kwa Lesa

[Icikope pe bula 24]

Isukulu lya Butumikishi bwa Bufumu libomba umulimo nshi?

[Icikope pe bula 25]

Ino e nshita ya kula-ampana sana ne cilonganino ca Bena Kristu