Ukubombela Yehova mu Kuba no Mupashi wa Kuipeela Bulilambo
“Nga uuli onse afwayo kunkonka, naikaane no kusende cimuti cakwe ica kucushiwilwapo no kunkonka mu kutwalilila.”—MATEO 16:24, NW.
1. Ni shani fintu Yesu aishibishe abasambi bakwe pa lwa mfwa yakwe iyalesungamina?
MUPEPI no lupili lwa Hermone lwafimbwa ne mfula yabuuta, Yesu Kristu afika apa kwalukila pakalamba mu bumi bwakwe. Akwete ukucepako umwaka umo ukwikalo mumi. Naishiba cene; abasambi bakwe tabeshibe. Inshita naisa nomba kuli bene ukuti beshibe. Ca cine, Yesu aliloshako ku mfwa yakwe iilesungamina mu kubangilila, lelo uno uli muku wa kubalilapo ali uwa kushikimika pa lwa cene. (Mateo 9:15; 12:40) Ubulondoloshi bwa kwa Mateo bubelengwa ukuti: “Ukufuma lilya Yesu atendeke ukusokolwela abasambi bakwe ukuti ali no kuya ku Yerusalemu, no kucule fingi ku bakalamba na bashimapepo bakalamba na bakalemba, no kwipaiwa, no kubuushiwa mu bushiku ubwalenga shitatu.”—Mateo 16:21; Marko 8:31, 32.
2. Cinshi cali e kwankulako kwa kwa Petro ku mashiwi ya kwa Yesu pa lwa kucula Kwakwe ukwa ku ntanshi, kabili ni shani fintu Yesu ayankwileko?
2 Inshiku sha kwa Yesu nashicepa. Petro, nangu ni fyo, afiitwa pe tontonkanyo lya musango yo ililemoneke lya mwenso. Te kuti asumine ukuti Mesia mu cituntulu akepaiwa. E co, Petro apama ukukalipila Shikulu wakwe. Ukupatikishiwa na mapange yawamisha, mu kususwa acincisha ati: “Ifyo te fyo, mwe Shikulu. Ici tacakamuponene.” Lelo ilyo line fye Yesu akaana icikuuku ca kwa Petro calubana, nge fyo umo engafwanta umutwe wa nsoka ya busungu. “Kabiye ku numa yandi, we Satana: uli ca kupunwisha kuli ine; pa kuti tauleangwe fya kwa Lesa, kano ifya bantu.”—Mateo 16:22, 23.
3. (a) Ni shani fintu Petro mu kukanaishiba ailengele umwine ukuba icibombelo ca kwa Satana? (b) Ni shani fintu Petro aali ca kupunwisha ku nshila ya kuipeela bulilambo?
3 Petro mu kukanaishiba aicitile umwine icibombelo ca kwa Satana. Ukwasuka kwa kwa Yesu kuli kwa kwebelapo nge fyo ayaswike Satana mu matololo. Kulya Ciwa aeseshe ukutunka Yesu no bumi bwayanguka, bumfumu ubwabulo kuculila. (Mateo 4:1-10) Nomba Petro alemukoselesha ukucibondola. Yesu naishiba ukuti ici tacili e kufwaya kwa kwa Wishi. Ubumi bwakwe buli no kuba ni bumo ubwa kuipeela bulilambo, te bwa kuisekesha. (Mateo 20:28) Petro asanguka ica kupunwisha ku nshila ya musango yo; ukumfwilako kwakwe ubulanda kwafumaluka kwasanguko lukose.a Yesu, nangu ni fyo, amona mu kulengamo kuti nga ca kuti atekelesha imfundo iili yonse ya bumi bwalubuka ku kuipeela bulilambo, ali no kuwila ku nse ya kusenamina kwa kwa Lesa pa kwikatwa mu cimanikilo ca mfwa ukwa lukose lwa busatana.
4. Mulandu nshi ubumi bwa malila ya kuyobekamo bushabelele bwa kwa Yesu na bakonshi bakwe?
4 Ukutontonkanya kwa kwa Petro, kanshi, kwalekabila ukuteululwa. Amashiwi yakwe kuli Yesu yaiminineko imfundo ya muntu, te ya kwa Lesa. Ubumi bwa malila ya kuyobekamo, inshila yaanguka iya kufumina mu kucula, tabwali bwa kwa Yesu; kabili ubumi bwa musango yo tabwali no kuba bwa bakonshi bakwe, pantu Yesu mu kukonkapo asosa kuli Petro na ku basambi bashala ati: “Nga uuli onse afwayo kunkonka, naikaane no kusende cimuti cakwe ica kucushiwilwapo no kunkonka mu kutwalilila.”—Mateo 16:24.
5. (a) Cinshi caba e kusonsomba kwa kwikala ubumi bwa Bwina Kristu? (b) Ni ku fintu nshi fitatu ifikabilwa Umwina Kristu afwile ukuipekanishisha?
5 Libili libili, Yesu alebwelela kuli uyu mutwe wa mpikwe uwa lyashi: ukusonsomba kwa kwikala ubumi bwa Bwina Kristu. Pa kuba abakonshi ba kwa Yesu, Abena Kristu, ukupala Intungulushi yabo, bafwile ukubombela Yehova mu kuba no mupashi wa kuipeela bulilambo. (Mateo 10:37-39) Muli fyo, atantika ifintu fitatu ifikabilwa ifyo Umwina Kristu afwile ukuipekanyo kucita: (1) ukuikaana umwine, (2) ukusende cimuti cakwe ica kucushiwilwapo, kabili (3) ukukonka Wene mu kutwalilila.
“Nga Uuli Onse Afwayo Kunkonka”
6. (a) Ni shani fintu umuntu aikaano mwine? (b) Ni ani tufwile ukutemuna ukucila pali fwe bene?
6 Cinshi cipilibula ukuikaana? Cipilibula ukuti umuntu ali no kuikaana umwine mu kukumanina, umusango wa mfwa ku mwine. Ubupilibulo bwa kutendekelako ubwe shiwi lya ciGreek ilyapilibulwa “ukuikaana” bwaba “kusosa iyo”; cipilibula “ukuitana umupwilapo.” E ico, nga ca kuti wapokelela ukusonsomba kwa bumi bwa Bwina Kristu, mu kuitemenwa ulalekelako ukuibililika kobe kwine, amalila, ukufwaisha, insansa, ubuseko. Mu cituntulu, upeela ubumi bobe bonse ne cili conse ico cibimbamo kuli Yehova Lesa pa nshita yonse. Ukuikaana cipilibula ifyafula ukucila pa kuitana amabuseko yamo limo limo. Ukucila, cipilibulo kuti umuntu afwile ukulubwila ubwine bwakwe kuli Yehova. (1 Abena Korinti 6:19, 20) Umuntu uwaikaana umwine ekalila ku kutemuna, te mwine, lelo Lesa. (Abena Roma 14:8; 15:3) Cipilibula ukuti akashita akali konse aka bumi bwakwe, asoso kuti iyo ku kufwaisha kwa kaso kabili ee kuli Yehova.
7. Cinshi cili icimuti ca kucushiwilwapo ica Mwina Kristu, kabili ni shani fintu asenda cene?
7 Ukubuule cimuti cobe ica kucushiwilwapo, kanshi, cakwate fyabimbwamo ifyakakala. Ukusende cimuti cisendo kabili cilangililo ca mfwa. Umwina Kristu alaitemenwa ukucula nga cakabilwa, nelyo ukuseebanishiwa nelyo ukucushiwa nelyo fye ukwipaiwa pa mulandu wa kuba umukonshi wa kwa Yesu Kristu. Yesu atile: “Uushisenda icimuti cakwe ca kucushiwilwapo no kukonka pa numa yandi tawamina ine.” (Mateo 10:38, NW) Te bonse abacula abasende cimuti ca kucushiwilwapo. Ababifi bakwata “ukukalipwa” ukwingi lelo te cimuti ca kucushiwilwapo. (Ilumbo 32:10) Nangu cibe fyo, ubumi bwa Mwina Kristu bwaba bumi bwa kusende cimuti ca kucushiwilwapo ica mulimo wa bulilambo kuli Yehova.
8. Cipasho nshi ca bumi cintu Yesu aimikile abakonshi bakwe?
8 Icifwaikwa ca kulekelesha Yesu alumbwile cili ca kuti tulemukonka mu kutwalilila. Yesu afwaya te kupokelela fye no kusumina cintu asambilishe lelo na kabili, ukuti ubumi bwesu bonse, tukonke mu kutwalilila icipasho aimike. Kabili ni mbali nshi shimo ishapulamo ishamonwa mu cipasho cakwe ica bumi? Lintu apeele abakonshi bakwe umulimo wabo wa kupelako, atile: “E ico kabiyeni, kalengeni . . . abasambi . . . , mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele.” (Mateo 28:19, 20) Yesu alishimikile no kusambilisha imbila nsuma iya Bufumu. E fyacitile na basambi akwete ilyo kabili, mu cine cine, icilonganino conse ica Bwina Kristu. Imibombele yapimpa ukulunda ku kukanaba kwabo ulubali lwa calo yabaletele ulupato no kukaanya kwa calo, ukwafuminemo icimuti cabo ica kucushiwilwapo icacila napo ukufina ukucisenda.—Yohane 15:19, 20; Imilimo 8:4.
9. Ni shani fintu Yesu asungile abantu bambi?
9 Icipasho na cimbi icalumbuka icimonwa mu bumi bwa kwa Yesu cali ni nshila asungilemo abantu bambi. Aali wa cikuuku kabili “wafuuka kabili uwapetama umutima.” Muli fyo, bakakutika bakwe bayumfwile abapuupuutulwa mu mupashi kabili balikoseleshiwe ku kubapo kwakwe. (Mateo 11:29) Talebatiinya pa kuti bamukonke nelyo ukubika amafunde ayengi pa fyo bali no kucite fyo; kabili talengele ukuyumfwa kwa kuba no mulandu ku kubapatikisha ukuba abasambi bakwe. Te mulandu no bumi bwabo ubwa kuipeela bulilambo, babelebeshe ubuseko bwa cine cine. We bupusano bwamonekesha na abo abakwata umupashi wa ku calo uwa kuyobekamo uyo wishibisha “inshiku sha kulekelesha”!—2 Timote 3:1-4.
Lundululeni no Kusungilila Umupashi wa Kuipeela Bulilambo uwa kwa Yesu
10. (a) Ukulingana na Abena Filipi 2:5-8, ni shani fintu Kristu aikeene umwine? (b) Nga tuli bakonshi ba kwa Kristu, mibele nshi ya muntontonkanya tufwile ukulangisha?
10 Yesu umwine wine abikile ica kumwenako mu kuikaana umwine. Abuulile icimuti cakwe ica kucushiwilwapo kabili mu kutwalilila alicisendele pa kucita ukufwaya kwa kwa Wishi. Paulo alembele ku Bena Kristu mu Filipi ati: “Muli imwe mube ukwangwa ukwali na muli Kristu Yesu. Wene, pa kuba mu cipasho ca kwa Lesa, tatontonkenye ukuti ukulingana na Lesa cintu ca kusompola; lelo aisangwile uwa fye, pa kubuule cipasho ca busha, pa kufyalwa mu cipasho ca buntunse. No kusangwa mu mibele ya buntunse, aipetamike no kubo wa kunakila ukufika na ku mfwa, awe ukufika ku mfwa ya pa [cimuti ca kucushiwilwapo, NW].” (Abena Filipi 2:5-8) Ni ani uwali na maka ya kuikaana mu kupwililila ukucila pali ico? Nga ca kuti uli wa kwa Kristu Yesu kabili uli umo uwa bakonshi bakwe, ufwile ukusunga iyi mibele imo ine iya muntontonkanya.
11. Ukwikala ubumi bwa kuipeela bulilambo cipilibula ukwikalila ku kufwaya kwa kwa ani?
11 Umutumwa na umbi, Petro, atweba ukuti apo Yesu alituculiile no kutufwila, Abena Kristu bali no kuipangasha, ukupala ifita fyaipekanya bwino, no mupashi umo wine untu Kristu akweteko. Alembo kuti: “E ico, apo Yesu atuculiile mu mubili, ipangasheni ipange ili ilya kuti uwaculile mu mubili naleko kubembuka, ukuti eikala no mweo kabili mu mubili ku kucito lunkumbwa lwa buntu, lelo ku kucito kufwaya kwa kwa Lesa.” (1 Petro 3:18; 4:1, 2) Inshila ya kwa Yesu iya kuipeela bulilambo mu kulengama yalangile ifyo ayumfwile pa lwa kwene. Aali uwa muntontonkanya walola kumo mu kuipeelesha kwakwe, lyonse ukubika ukufwaya kwa kwa Wishi pa muulu wa kwakwe kwine, ukufika fye na ku mfwa yabamo museebanya.—Mateo 6:10; Luka 22:42.
12. Bushe ubumi bwa kuipeela bulilambo bwali ubushawama kuli Yesu? Londolola.
12 Nelyo cingatila ubumi bwa kwa Yesu ubwa kuipeela bulilambo bwali ni nshila yaafya kabili iya kusonsomba kuli wene ukukonka, taisangile iishawama. Ukucila, Yesu asangile ubuseko mu kuinashisha ku kufwaya kwa bulesa. Kuli wene, ukucito mulimo wa kwa Wishi kwali nge ca kulya. Apokelele ukwikushiwa kwa cine cine ukufuma muli wene, nga fintu fye umo engapokelela ukufuma mu ca kulya cisuma. (Mateo 4:4; Yohane 4:34) Muli fyo, nga ca kuti mu cine cine ulefwayo kuba uwaikushiwa mu bumi bobe, te kuti ucite icawamisha ukucila pa kukonka ica kumwenapo ca kwa Yesu pa kulundulula imibele yakwe iya muntontonkanya.
13. Ni shani fintu ukutemwa kwaba e maka yatuninkisha ku numa ya mupashi wa kuipeela bulilambo?
13 Mu cituntulu, cinshi caba e maka yatuninkisha ku numa ya mupashi wa kuipeela bulilambo? Mwi shiwi limo, ukutemwa. Yesu atile: “Uletemwa [Yehova, NW] Lesa ku mutima obe onse, na ku mweo obe onse, na ku kutontonkanya kobe konse. Ifunde ili likulu kabili lya ntanshi. Ne lya cibili, ilyapala ilyo, ni ili, Uletemwo mubiyo nga we mwine.” (Mateo 22:37-39) Umwina Kristu te kuti abe uuifwaile fyakwe kabili, pa nshita imo ine, omfwile ayo mashiwi. Insansa shakwe shiine no buseko fifwile ukutungululwa intanshi kabili mu kupulamo ku kutemwa kwa kuli Yehova kabili lyene ku kutemwa kwa mwina mupalamano. Ifyo e fintu Yesu aikele ubumi bwakwe, kabili ico e cintu enekela ku bakonshi bakwe.
14. (a) Fishingamo nshi fyalondololwa pa AbaHebere 13:15, 16? (b) Cinshi citucincisha ukushimikila imbila nsuma mu kuba no kupimpa?
14 Umutumwa Paulo alyumfwikishe ili funde lya kutemwa. Alembele ati: “Muli wene e mo tutuulile ilambo lya malumbo kuli Lesa, e kutila, icisabo ca milomo iitootele shina lyakwe. Lelo ukucite cisuma ne fye senge mwilaba; pantu amalambo ayabe fi e yo Lesa atemwinwamo.” (AbaHebere 13:15, 16) Abena Kristu tabapeela kuli Yehova amalambo ya nama nelyo ifyapalako; e ico, tabakabila bashimapepo ba buntunse pe tempele limoneka ukubomba imilimo ya bulashi mu kupepa kwabo. Caba kupitila muli Kristu Yesu e mo ilambo lyesu ilya malumbo lipeelelwa. Kabili caba maka maka kupitila muli lilye lambo lya malumbo, kulya kubilisha kwa pabuuta, e mo tulangila ukutemwa kwesu kuli Lesa. Ukucilisha umupashi wesu wabulamo akaso uwashikama mu kutemwa ulatucincisha ukushimikila imbila nsuma mu kuba no kupimpa, ukutukuta lyonse ukuba abacincila ukupeela kuli Lesa icisabo ca milomo yesu. Muli yi nshila tulanga ukutemwa kwa ku mwina mupalamano nako.
Ukuipeela Bulilambo Kuleta Amapaalo Yafumba
15. Fipusho nshi ifya kusapika ukukuma ku kuipeela bulilambo twingaipusha fwe bene?
15 Pemwina pa kashita kanono no kubelebesha pa fipusho fyakonkapo: Bushe icipasho ca ndakai ica bumi bwandi cilalangisha inshila ya kuipeela bulilambo? Bushe amabuyo yandi yalasonta ku bumi bwa musango yo? Bushe ifilundwa fya lupwa lwandi balelobololako ifibwesha ukufuma ku ca kumwenako candi? (Linganyeniko 1 Timote 5:8.) Ni shani pa lwa bana ba nshiwa na bamukamfwilwa? Bushe nabo balamwenamo ukufuma ku mupashi wandi uwa kuipeela bulilambo? (Yakobo 1:27) Bushe kuti natanununako inshita mpoosa mwi lambo lya ku cintubwingi ilya malumbo? Bushe kuti naba na maka ya kutinamina amashuko ya mulimo wa bupainiya, Bethel, nelyo bumishonari, nelyo bushe kuti nasela ku kubombela mu ncende uko kuli ukukabila kwakulilako ukwa bakabilisha ba Bufumu?
16. Ni shani fintu ukucenjela pambi kwingatwaafwa ukutungulula ubumi bwa kuipeela bulilambo?
16 Inshita shimo cifwaya fye ukucenjela kunono ukufika pa mwisulo wakumanina mu kubombela Yehova mu kuba no mupashi wa kuipeela bulilambo. Ku ca kumwenako, Janet, painiya wa nshita yonse mu Ecuador, abombele inshita yonse lwa ku mubili. Mu kwangufyanya, ukutantika kwakwe kwacilengele ukube cayafya kuli wene ukukumanisha icifwaikwa ca maawala ica kwa painiya mu kuba no mupashi wa kusekelela. Apingwilepo ukulondolola impika ku wa mwingishe ncito kabili alombele ukucefyako mu maawala ya ncito. Apantu uwa mwingishe ncito tali uwaitemenwa ukucefyako inshita yakwe iya kubomba, wene mu kukonkapo asendeleko Maria, uwalefwaya incito ya nshita lubali pa kuti engacita bupainiya. Umo na umo uwa bene afwaile ukubomba citika wa kasuba, ukwakana umulimo wa kasuba katuntulu. Umwine wa ncito alisumine uku kutubulula. Nomba bankashi bonse babili ni bapainiya ba nshita yonse. Pa kumona ici ca kufumamo cawamisha, Kaffa, uwali nao nanakuka ku kubomba inshita yonse ku kampani kamo kene no kushomboka pa kukumanisha inshita yakwe ya bupainiya, asendeleko Magali kabili acitile ukutambika kumo kwine. Na ko kwalipokelelwe. Muli yo nshila, bankashi bane bali na maka ya kubomba bupainiya, mu cifulo ca babili abali pa nembenembe ya kuleka umulimo wa nshita yonse. Ukucenjela no kuitendekelako kwalibanonseshe.
17-21. Ni shani fintu abaupana babili bapitulwike mu mifwaile yabo mu bumi, kabili mu kuba na ca kufumamo nshi?
17 Ukulundapo, languluka inshila ya kuipeela bulilambo iyakonkelwe na Evonne mu kati ka myaka ikumi iyapita. Alembele ifyakonkapo ku Watch Tower Society mu May 1991:
18 “Mu October 1982, ine no lupwa lwandi twatandalile Bethel ya ku Brooklyn. Ukumona yene canengele ukufwaya ukuitemenwa ukubomba palya. Nabelengele formu wa kwipushishapo, kabili paali icipusho cimo ica kukunta, ‘Cinshi cili e avareji obe uwa maawala mu mulimo wa mwi bala pa myeshi mutanda iyapita? Nga ca kuti avareji wa maawala ali pe samba lye kumi, londololo mulandu.’ Nshali na maka ya kutontonkanya ulwa mulandu wine wine, e co nabikile ubuyo kabili nalibufikilishe pa myeshi isano.
19 “Nangu cingati nali na maka ya kutontonkanya ulwa melelo yanono aya kukanacitila bupainiya, ilintu nabelengele 1983 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, nalishininwe ukuti bambi bali nabacimfya ifipindami fyakulilako ukucila ifyandi pa kuti bengabomba bupainiya. E co, pa April 1, 1983, nalekele incito yandi ya nshita yonse yabamo bukumu kabili nabele painiya wa kwafwilisha, kabili naingile mu mitande ya bapainiya ba nshita yonse pa September 1, 1983.
20 “Cali buseko bwandi ukuupwa ku mubomfi utumikila ushaiwamina mu April 1985. Imyaka itatu pa numa, ilyashi lya pe bungano lya citungu ukulosha kuli bupainiya lyalengele umulume wandi ukukontamina kuli ine no kunjipusha ati, ‘Bushe ulemonapo umulandu uuli onse uo nshingatendekela bupainiya ukufika pa September 1?’ Ailundile kuli ine muli uyu mulimo pa myaka ibili iyakonkelepo.
21 “Umulume wandi na kabili aliitemenwe ukucito mulimo wa bukuule pa Bethel ya ku Brooklyn pa milungu ibili kabili aipwishe pa lwa Programu wa pa Kati ka Nko (International Program). E co mu May 1989 twalimine ukuya ku Nigeria pa mweshi umo ku kwafwilisha ubukuule bwa musambo. Mailo tukalaya ku Germany, uko ifipepala fya kwingilila mu calo fikapekanishiwa pa kuti tukengile mu Poland. Tuli abacincimushiwa ukubimbwamo mu mulimo wa makuule uushaikulila no kuba ulubali lwa uyu musango wa mulimo wa nshita yonse.”
22. (a) Ni shani pambi ifwe, ukupala Petro, mu kukanaishiba twingasanguka ica kupunwisha? (b) Ukubombela Yehova no mupashi wa kuipeela bulilambo takwashintilila pali cinshi?
22 Nga ca kuti tauli na maka ya kucita bupainiya pa lobe, bushe kuti wakoselesha abo abali mu mulimo wa nshita yonse ukwikatilila kwi shuko lyabo kabili nakalimo no kubaafwa fye ukucite co? Nelyo bushe ukaba nga ifilundwa fya lupwa bamo abakwata ukukuntwa kusuma nelyo ifibusa abo, ukupala Petro, bengeba umubomfi wa nshita yonse ukucibondola, ukuyumfwilo luse, ukukanailuka fintu ico cingaba ica kupunwisha? Ca cine, nga ca kuti ubutuntulu bwa bumi bwa kwa painiya buli mu busanso bwakakala nelyo nga ca kuti alelekelesha ukukakililwako kwa Bwina Kristu, kuti pambi aleka umulimo wa nshita yonse pa kashita kanono. Ukubombela Yehova mu kuba no mupashi wa kuipeela bulilambo takwashintilila pe shina, pamo nga painiya, uwa pa Bethel, nelyo limbi. Ukucila, cashintilila pa cintu twaba nga bantu—ifyo tutontonkanya, cintu tucita, ifyo tusunga bambi, ifyo twikalo bumi bwesu.
23. (a) Ni shani fintu twingatwalilila ukukwata ubuseko bwa kuba kabomba munankwe na Lesa? (b) Kwebekesha nshi tusanga pa AbaHebere 6:10-12?
23 Nga ca kuti mu cituntulu twalikwato mupashi wa kuipeela bulilambo, tukakwato buseko bwa kuba bakabomba banankwe na Lesa. (1 Abena Korinti 3:9) Tukakwato kwikushiwa kwa kwishibo kuti tulelenga umutima wa kwa Yehova ukusamwa. (Amapinda 27:11) Kabili twalikwata ukwebekesha kwa kuti Yehova takatulabe nelyo ukutulekelesha ilyo lyonse twatwalilila aba busumino kuli wene.—AbaHebere 6:10-12.
[Futunoti]
a Mu ciGreek, “ica kupunwisha” (σκάνδαλον, skanʹda·lon) mu kutendekelako cali “lishina lya lubali lwa lukose uko kubikwa ubulyo, muli fyo, cili lukose nelyo iciteyo cine.”—Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words.
Cinshi Cili E Matontonkanyo Yobe?
◻ Ni shani fintu Petro mu kukanaishiba abele ica kupunwisha ku nshila ya kuipeela bulilambo?
◻ Cinshi cipilibula ukuikaana?
◻ Ni shani fintu Umwina Kristu asenda icimuti cakwe ca kucushiwilwapo?
◻ Ni shani fintu tulundulula no kusungilila umupashi wa kuipeela bulilambo?
◻ Cinshi caba e maka yatuninkisha ku numa ya mupashi wa kuipeela bulilambo?
[Icikope pe bula 10]
Bushe uli uwaitemenwa ukuikaana, ukusende cimuti cobe ica kucushiwilwapo, kabili mu kutwalilila ukukonka Yesu?