Imimwene ya Baibolo

Bushe Icupo Kuti Capusushiwa pa Numa ya Kubulwa Bucishinka?

“Lelo Ndemweba, Nati, Onse Uwaleko Mukashi Wakwe, No Kuupa Umbi, Acito Bucende, Kano Pa Mulandu Wa Bulalelale.”—Mateo 19:9.

PA KUBOMFYA ayo mashiwi Yesu Kristu aalepeele nsambu ku Mwina Kristu nga alefwaya ukulekana no mwina mwakwe wabula bucishinka.a Nangu cibe fyo, ni shani nga ca kuti umunankwe wa kaele asalapo ukusungilila icupo kabili aba babili basuminishanya ukukuula ukwampana kwabo cipya cipya? Mafya nshi yalolenkana na aba babili, kabili ni shani fintu bengalolenkana na ya mafya mu kutunguluka? Natumone fintu Baibolo yafwilisha ukwasuka ifyo fipusho.

Iŋanda Iyabongoloka

Tufwile intanshi ukumfwikisha ubukulu bwa bonaushi ubulengwa no kubulwa bucishinka. Nga fintu Yesu Kristu aalondolwele, Katendeka wa cupo afwaile ukuti umulume no mukashi ‘bekaba nomba babili, lelo mubili umo.’ Alundileko ukuti: “E ico, ico Lesa alundenye, umuntu elundulula.” Ee, icupo capangilwe ukusuntinkanya abantunse mu kukosa. Lintu umuntu atoba umulapo wa cupo ukupitila mu kucito bucende, ifya kufumamo fyatapata e fikonkapo.—Mateo 19:6; Abena Galatia 6:7.

Ukumanama uko umunankwe wa kaele apitamo e kulangilila ukuti ici ca cine. Ififuma mu bucende kuti fyapashanishiwa ku fifumamo nga icikuuku cabongolola amayanda. Dokota Shirley P. Glass alandapo ati: “Abacushiwa abafulilako abo nabombapo balinjeba abati kuti cayangukako nga umwina mwabo afwile fye.” Kwena, bamo abalufya abena mwabo mu mfwa kuti bakaana. Nangu cibe fyo, cili icamonekesha ukuti ubucende bulalenga ukukalipwa ukwa kulungulusha. Bamo balafilwa ukupuupuutuka mu kufikapo kuli uko kufutukwa.

Pa mulandu wa kupeleelwa kwa musango yo, umo kuti pambi aipusha ati, ‘Bushe ubucende bufwile ukupwishe cupo?’ Kwena tacapampamikwa iyo. Ukulanda kwa kwa Yesu ukulola ku bucende kulango kuti umunankwe wa busumino alikwata ukusalapo ukulingana na Malembo ukwa kumuleka lelo takakililwako ukumuleka. Abaupana bamo balapingulapo ukukuula cipya cipya no kukosha icabongolwelwe, ukupitila mu kwaluka mumo mumo umulekabilwa—nangu line takwaba nangu cimo icipeela ubucende insambu.

Kwena, cilacilapo kuwama ukuteululako umulefwaikwa mu kwampana kwa mu cupo lintu ababamo bonse bali aba busumino kuli umo no munankwe. Nangu cibe fyo, nangu fye ni lintu ukubulwa bucishinka kwamoneka, abanabo bamo aba kaele balasalapo ukubakilile cupo. Mu cifulo ca kulaibepa ukuti fili no kuba fye bwino, umunankwe wa kaele alingile ukupimununa ifili no kufumamo. Mu kumonekesha akangwa sana ku kukabila kwa bana bakwe pamo pene na ku kukabila kwakwe kwine ukwa ku mupashi, ukwa mu nkuntu, ku mubili, na mu fya ndalama. Akabomba bwino na kabili nga alanguluka nampo nga icupo cakwe kuti capusushiwa.

Bushe Icupo Kuti Capusushiwa?

Ilyo kakuula ashilaesha ukukuula cipya cipya iŋanda iyonawilwe ku cikuuku, afwile ukupima nampo nga kuti yabwelelapo fintu yali. Mu nshila imo ine, ilyo abaupana bashilaesha ukukuula cipya cipya ukwampana ukubongolwelwe ku kubulwa bucishinka—maka maka umunankwe wa cishinka—e ukapimununa ifyo ifintu fili nga ukwampana kwe senge no kucetekela mu cupo kuti fyabwela fintu fyali.

Cimo ica kulangulukapo cili ni nampo nga umunankwe wa mulandu alelanga ukulapila kwafumaluka nelyo nga, mu cifulo ca ico, acili alecito bucende “mu mutima wakwe.” (Mateo 5:27, 28) Nangu ca kuti alaya ukuti akaaluka, bushe ali uwashimunuka ku kuleka apo pene fye ukwampana kwakwe ukwa bucisenene? (Ukufuma 20:14; Ubwina Lebi 20:10; Amalango 5:18) Bushe acili ne linso ililulumba? Bushe apeela umwina mwakwe umulandu pa bucende bwakwe? Nga e fyo acita, ninshi ukubombesha kwa kubwesha ukucetekela mu cupo cilemoneka ukuti takuli na kutunguluka. Lubali lumbi, nga ca kuti aleka ukwangala kwabipa, asumina no kuti alilufyenye, no kulango kuti naipeelesha ukukuula icupo cipya cipya, umunankwe kuti pambi amona ishinte lya kwenekela ukuti ukucetekela kwa cine cine kasuba kamo kukabwelela mu cupo nge fyo kwali kale.—Mateo 5:29.

Na kabili, bushe umunankwe wa cishinka ali no kuipamfya ukuti amulekelele? Ici tacilepilibula ukuti tali na kulandapo fintu aleyumfwa uwacenwa apakalamba pa mulandu wa cacitike atemwa ukuti ali no kulabepekesha kwati tapali nangu cimo icibipile. Cilepilibula ukuti ali no kwesha, mu kupita kwa nshita, ukukanatwalilila ukufiitwa mu kucishamo. Ukulekelela kwa musango yo kufwaye nshita lelo kuti kwaafwa ukupanga ishintililo lyakosa apengakuulwa icupo cipya cipya.

Ukupyangilila “Ulukungu”

Lintu umunankwe wa cishinka asalapo ukuti asungilile icupo cabo, fintu nshi fintu aba baupana bengakonkeshapo ukucita? Pamo fye nga fintu ulukungu uluba pa ŋanda iyonawilwe icabipisha ku cikuuku lufwaikwa ukupyangwa, no “lukungu” uluba ku cupo lufwile lwapyangililwa. Ici kuti cacitwa mu nshila imo nga ca kuti abaupana baleisokolwela fintu baleyumfwa. Amapinda 15:22 yatila: “Ukushaba kupanda amano amapange yafulunganiwa.” Ishiwi lya ciHebere ilyapilibulwa “ukupanda amano” litubulula isenge kabili lyapilibulwa nge “senge” pa Ilumbo 89:7. Kanshi kuti casanshamo, te kulanshanya fye kwa pa muulu, lelo ukulanshanya kwa bufumacumi kabili ukwa kufika pa mutima muli uko bonse babili balesokolola ukuyumfwa kwabo ukwashika nga nshi.—Amapinda 13:10.

Ku ca kumwenako, limo umunankwe wa cishinka kuti pambi akwata ifipusho na fimbi ifya kwipusha umulume wakwe. Ni shani fintu ukusengasenga kwatendeke? Ni nshita nshi casendele? Nani umbi uwaishibapo fimo? Kwena, kuti caba ica kukalifya ku baupana ukulalonshe fi fintu. Nangu cibe fyo, umunankwe wa cishinka kuti pambi acisanga icafwaikwa ukwishiba ifya musango yo pa kubwesha ukucetekelwa nga fintu kwali kale. Nga ifyo e fyo cili, kuti cawama umunankwe wabula bucishinka ukwasuka mu bufumacumi kabili mu nshila ya kulangulukilako. Alingile ukulondolola imilandu mu nshila ya kutemwa kabili ne cikuuku, ukwibukisho kuti icili imifwaile ya uko kulanshanya cili kundapa, te kucena. (Amapinda 12:18; Abena Efese 4:25, 26) Bonse bakakabila ukuba abashilimuka, abailama, no kukutika mu cililishi ilyo balelumbulula ifyo baleyumfwa pa lwa cacitike.b—Amapinda 18:13; 1 Abena Korinti 9:25; 2 Petro 1:6.

Abo ababa ni Nte sha kwa Yehova kuti pambi bafwaya ukulombako ukwaafwiwa kuli baeluda ba mu cilonganino. Kwena, ku Bena Kristu, imembu ishikalamba pamo nga ubucende shifwile ukwabulo kupoose nshita ukutumbulwa kuli baeluda, abayangwako ku butuntulu bwa ku mupashi ubwa abo baupana e lyo na ku cilonganino. Kuti pambi cabo kuti lintu akumana na baeluda, kacita wa bucende alanga ukulapila kwa cine cine na muli fyo asuminishiwa ukutwalilila ukuba mu cilonganino. Mu mulandu wa musango yo, baeluda kuti batwalilila ukulapeela ukwaafwa kuli bonse babili abaupana.—Yakobo 5:14, 15.

Ukukuula Cipya Cipya

Pa numa aba baupana babe nabashikatala mu kuyumfwa kwabo ukufika apo bengapesha, nomba bali abalinga ukukuula cipya cipya imbali shakatama isha cupo cabo. Ukulanshanya kwafumaluka kutwalilila ukuba ukwakabilwa. Umo bengalasanga ubunake, e mwingalinga ukulaaluka.

Uulekabila ukwaluka sana sana munankwe uyo uli uwa mulandu. Nangu cibe fyo, umunankwe wa cishinka afwile ukubombako mu kukosha imbali shanaka isha mu cupo. Ici tacilepilibulo kuti e walengele ukuti kube ubucende nangu ukusose fyo balebupeele nsambu—takwabako ukupeelwe nsambu nangu panono ku kucito lubembu lwa musango yo. (Linganyeniko Ukutendeka 3:12; 1 Yohane 5:3.) Cilepilibula fye ukuti pambi mwalimo amafya muli ico cupo ayakabile ukuti yapikululwe. Ukukuula cipya cipya mulimo wa kubombela pamo. Bushe kuliko ukukabila kwa kukosha ifyo imwe bonse babili mwakatamika e lyo na mabuyo? Bushe imibombele ya ku mupashi yalilekeleshiwa? Iyi mibombele ya kusanga amabunake yakalamba no kwaluka umulekabilwa e cikalamba icifwaikwa mu kukuula cipya cipya icupo icaonaike.

Ukusakamana

Nangu fye ni ŋanda iyakuulwa bwino ilakabila ukuisakamana lyonse. Fintu caba icakatama, kanshi, ukusakamana ukwampana ukukuulilwe cipya cipya. Abaupana tabafwile ukusuminisha ukupitapo kwa nshita ntali ukubalenga ukuba no mulele wa kwikatilila ku kupingulapo ukupya uko bapingwilepo. Mu cifulo ca kunenuka nga batena panono, pamo nga ukuwila mu kukanalanshanya bwino bwino, balingile ukubombelapo ilyo line fye no kubwelela mu mibombele ya lyonse no kutwalilila ukulaya ku ntanshi.—Amapinda 24:16; Abena Galatia 6:9.

Pali fyonse, umulume no mukashi ico balingile ukutangishako mibombele ya ku mupashi, ukukanasuminisha icupo cabo, nelyo imibombele imbi ukusunkila bumupashi mu cifulo ca bubili. Ilumbo 127:1 litila: “Nga Yehova takuulile ŋanda, ninshi abakuulako bacucutika apa fye.” Na kabili, Yesu asokele ati: “Onse uuleumfwe fyebo fyandi ifi no kukanaficita, akapashaniwa ku muntu uwatumpa uwakuulile iŋanda yakwe pa musensenga: kabili imfula yalilokele, ne lyeshi lyaliishile ne cipupu calipuupile no kupuma pa ŋanda ilya, kabili yaliwile; no kubongoloka kwa iko kwali kukalamba.”—Mateo 7:24-27.

Ee, nga ca kuti ifishinte fya mu Baibolo fyasuulwa pa mulandu wa kuti fyakosa ukufibomfya, icupo cikatwalilila ukusansalikwa ku nkuuka ili no kukonkapo iya kwesha bucishinka. Nangu cibe fyo, nga ca kuti umulume no mukashi baikatilila ku fipimo fya Baibolo mu milandu fye yonse, icupo cabo cikaba ne paalo lya bulesa. Na kabili bakaba ne ca kubakunta cakwatisha amaka ica kuba aba cishinka ku cupo—icaba kufwaisha kwa kutemuna Katendeka wa cupo, Yehova Lesa.—Mateo 22:36-40; Lukala Milandu 4:12.

[Amafutunoti]