Icipandwa 10

“Calembwa Aciti”

1-3. Mulandu nshi uwacindama uo Yesu alefwaya abena Nasarete beshibe, kabili finshi alanda pa kuti beshibe uyu mulandu?

YESU e lyo fye aletendeka umulimo wakwe. Kristu abwela ku mushi ku mwabo ku Nasareti. Alefwaya ukwafwa abantu ukwishiba icintu cimo icacindama nga nshi ica kuti: E Mesia balelolela iyi myaka yonse! Cishibilo nshi ico abalanga?

² Abengi balemona kwati alacitapo icipesha mano cimo. Balyumfwa ulukumo pa milimo ya kupapusha iyo Yesu aabomba. Lelo tacitile icipesha amano. Awe, aya fye kwi sunagoge nga fintu alecita lyonse. Aiminina pa kuti abelenge, bamupeela ne cimfungwa ca kwa Esaya. Cimfungwa icikalamba nga nshi, bafwile bacipombele ku tumuti tubili, awe Yesu na o afungulula bwino bwino icimfungwa mpaka asanga apo alefwaya ukubelenga. E lyo aikatisha pa kubelenga ifyalembwa pali Esaya 61:1-3.—Luka 4:16-19.

³ Abaleumfwa aya mashiwi baliyeshibe bwino sana. Ubu busesemo bulanda pali Mesia. Abantu bonse mwi sunagoge balalolesha Yesu. Mwi sunagoge mwatalala mwaba na tondolo. Lyena Yesu atendeka ukulondolola, nalimo pa numa ya kulandako ifyebo fimo e lyo aisalanda ati: “Ubushiku bwa leelo ili lembo ilyo mwaumfwa [nalifikilishiwa].” Abantu bapapa pa fyebo fyakwe ifisuma, lelo abengi bafwile balefwaisha ukumona icishibilo ca lulumbi. Mu nshita ya kucite fyo, Yesu ukwabula umwenso ababelengela ifyaba mu Malembo pa kuti abalange ukuti tabakwete icitetekelo. Awe apo pene abena Nasareti balafwaya ukumwipaya!—Luka 4:20-30.

 4. Bushe Yesu atulangilile cinshi ilyo alebomba umulimo apeelwe, kabili finshi twalasambilila muli cino cipandwa?

⁴ Pali ubu bushiku, Yesu acitile ico aali no kulacita lyonse fye mu mulimo alebomba. Acetekele sana Icebo capuutwamo ica kwa Lesa. Kwena ca cine ukuti ifipesha mano fyalelangilila ukuti aalikwete umupashi wa kwa Lesa. Lelo kwena, takwali ico Yesu acindamike nga Malembo ya Mushilo. Natusambilile ku fyo alebomfya amalembo. Twalasambilila ifyo Shikulwifwe alelanda ifyebo mulya mwine fye fyalembelwa mu Cebo ca kwa Lesa, ifyo alecingilila Icebo ca kwa Lesa, ne fyo alecilondolola.

Alelanda Ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa

 5. Cinshi Yesu alefwaya sana abo alesambilisha ukwishiba, kabili bushe acitile shani pa kuti alangilile ukuti ifyo alelanda fya cine?

⁵ Yesu alefwaya abantu ukwishiba uko alefumya ifyebo fyakwe. Atile: “Ifyo nsambilisha te fyandi iyo, lelo fya wantumine.” (Yohane 7:16) Inshita imbi alandile ati: “Nshicita kantu nangu kamo neka; lelo filya fine Tata ansambilishe, e fyo na ine nsambilisha.” (Yohane 8:28) Kabili alandile ukuti: “Ifyo nsosa kuli imwe, nshilanda ifyandi ne mwine; lelo Tata uwaba muli ine, e ubombe milimo yakwe.” (Yohane 14:10) Inshila imo iyo Yesu alangilemo ukuti ifyo alandile fya cine, kulalanda ifyalembwa mu Cebo ca kwa Lesa nga mulya mwine fye fyalembelwe.

6, 7. (a) Mabuuku yanga aya ciHebere ayo Yesu alandile ifyalembwamo filya fine fye fyaba, kabili mulandu nshi mwingapapila? (b) Bushe ukufunda kwa kwa Yesu kwapusene shani no kufunda kwa bakalemba?

⁶ Nga twabelenga bwino bwino amashiwi yalembwa ayo Yesu alandile, kuti twasanga ukutila ifyebo ifyo alandile mulya mwine fyalembelwa mu malembo pamo ne fyo asosele ukushimpa pa fyaba mu malembo, fyafumine mu mabuuku ya ciHebere ayacilile pali hafu. Limbi kuti mwatila kanshi nga ni fyo tayambwile sana amalembo. Nalimo kuti mwatila, bushe mu myaka itatu na hafu iyo asambilishe no kushimikila abantu, e mo ashingalanda pali fyonse ifyalembwa mu malembo yapuutwamo ayaliko pali ilya nshita? Nomba icishinka ca kuti, afwile alicitile ifyo. Mufwile ukwibukisha ukuti, pa fyo Yesu alandile ne fyo acitile, paba fye ifinono sana ifyalembwa mu Baibolo. (Yohane 21:25) Na kuba, ifyebo fya kwa Yesu ifyalembwa mu Baibolo kuti mwafibelenga fyonse fye mu mu maawala fye ayanono. Nomba bushe te kuti mupape ukuti muli ayo yene fye amaawala ayanono aya kulanda pali Lesa no Bufumu bwakwe, alilandile pa malembo ya mu mabuuku ya ciHebere ayengi ukucila pali hafu? Kabili, ilingi line Yesu talekwata ifimfungwa fya malembo. Ilyo alandile Ilyashi lya pa Lupili, alilandile ifyebo ifingi ifyaba mu Malembo ya ciHebere, nelyo ifyashimpilwe pali aya malembo, kabili fyonse ifi, alefilanda fye ku mutwe!

⁷ Filya Yesu alandile pa fyalembwa mu Cebo ca kwa Lesa, cilangililo ca kuti alicicindamike sana. Abantu “balisungwike imisambilishishe yakwe, pantu alebasambilisha ngo wakwata amaka, kabili te pamo nga bakalemba.” (Marko 1:22) Bakalemba batemenwe ukusambilisha intambi, no kulanda ifyo bakafundisha ba mafunde aba kale balandile. Nomba Yesu ena tatalile asambilishapo abantu intambi nelyo ukulanda ifyo kafundisha uuli onse alandilepo. Acindamike Icebo ca kwa Lesa ukuti e ca maka ukucila fyonse. Imiku fye iingi tulabelenga amashiwi yakwe aya kuti: “Calembwa aciti.” Ilingi line alelanda aya mashiwi nelyo amashiwi yambi ayaba nga aya pa kusambilisha abasambi bakwe e lyo na pa kubalungika umo bashaishibe bwino.

8, 9. (a) Bushe Yesu alangilile shani ukuti Icebo ca kwa Lesa ca maka ilyo asangulwile itempele? (b) Bushe bashimapepo pe tempele balangile shani umusaalula ku Cebo ca kwa Lesa?

⁸ Ica kumwenako fye, ilyo Yesu asangulwile itempele mu Yerusalemu, atile: “Calembwa aciti, ‘Ing’anda yandi iketwe ng’anda ya kupepelamo,’ lelo imwe muleisangula ininga ya fipondo.” (Mateo 21:12, 13; Yeremia 7:11) Pa numa ya kusangulula itempele, alicitile milimo na imbi iya kupapusha mwi tempele mwine. Abaice balipapile, balamulumbanya no kumulumbanya. Lelo bashimapepo baipwishe Yesu bukali bukali nga naumfwa ifyo balya baice balelanda. Abaswike ati: “Ee. Bushe tamwabelenga ukuti, ‘Mu tunwa twa tunya no tuleonka e mo mwateyanishishe amalumbo’?” (Mateo 21:16; Amalumbo 8:2) Yesu alefwaya balya bantu ukwishiba ukuti Icebo ca kwa Lesa calisuminishe ifyalecitika.

⁹ Na lyo line, balya bashimapepo balilongene no kuyamona Yesu, balamwipusha abati: “Ni ku maka nshi ucitila ifi fintu?” (Mateo 21:23) Yesu aali nabeeba bwino bwino Intulo ya maka yakwe. Talesambilisha fye ifya mu mutwe wakwe. Alekonka ifyo Icebo capuutwamo ica kwa Wishi calanda. E ico ifi bashimapepo na bakalemba bacitile, balesaalula Yehova ne Cebo cakwe. Kanshi ca nsambu ukuti Yesu abakalipile no kusokolola ifyali mu mitima yabo iyabipa.—Mateo 21:23-46.

10. Bushe kuti twapashanya shani Yesu mu fyo alebomfya Icebo ca kwa Lesa, kabili finshi twakwata ifyo ena ashakwete?

¹⁰ Abena Kristu ba cine muno nshiku na bo balabomfya Icebo ca kwa Lesa nga baleshimikila nga filya fine fye Yesu alecita. Inte sha kwa Yehova balishibikwa icalo fye conse ukuti balafwaya sana ukwebako abantu ubukombe bwaba mu Baibolo. Mu mpapulo shesu mwaba amalembo ayengi nga nshi ayafuma mu Baibolo. Kabili mu mulimo tubomba, na ifwe tulabomfya Amalembo lyonse fye ilyo tulelanda na bantu. (2 Timote 3:16) Tulomfwa bwino icine cine nga ca kuti umuntu afwaya ukumubelengela Baibolo no kulanshanya nankwe pa busuma bwa Cebo ca kwa Lesa no mo calola! Kwena te kuti tunake umutwe nga Yesu uwali uwapwililika, lelo twalikwata ifingatwafwa ifingi nga nshi mu mulimo ifyo Yesu ashakwete ilyo aali pano calo. Ukulunda pa kukwata Baibolo mu ndimi ishingi, iyakwata amabuuku yonse fye, twalikwata ifingi ifitwafwa ukusanga icikomo fye icili conse ico tulefwaya muli Baibolo. Shi natupange mu mitima yesu ukuti twakulalanda ifyalembwa mu Baibolo no kulalanga abantu ifya mu Baibolo lyonse fye ilyo twakwata ishuko!

Ukucingilila Icebo ca kwa Lesa

11. Mulandu nshi Yesu ilingi line alecingilila Icebo ca kwa Lesa?

¹¹ Mu nshiku sha kwa Yesu, abantu balelanda fimbi fimbi pa Cebo ca kwa Lesa nge fi fine fye na lelo bacita. Lelo Yesu tapeshiwe amano pa fyo balecita. Yesu ilyo alepepa, aebele Wishi ati: “Icebo cenu e cine.” (Yohane 17:17) Kabili Yesu alishibe bwino ukuti Satana, “kateeka wa pano calo,” “wa bufi kabili e wishi wa bufi.” (Yohane 8:44; 14:30) Pa kukaana amatunko ya kwa Satana, Yesu alandile ifyalembwa mu Malembo imiku itatu. Satana anyongenye ilembo limo ilyalembwa mu Amalumbo, na Yesu e pa kucingililako Icebo ca kwa Lesa ku bufi bwa kwa Satana.—Mateo 4:6, 7.

12-14. (a) Cinshi calangile ukuti bashimapepo balisuulile Amafunde ya kwa Mose? (b) Bushe Yesu acitile shani pa kuti acingilile Icebo ca kwa Lesa?

¹² Ilingi line Yesu alecingilila Amalembo ya Mushilo ku bashaleyalondolola bwino na ku baleyanyonganya. Bashimapepo abaliko mu nshiku shakwe balenyonganya Icebo ca kwa Lesa. Balekosha Amafunde ya kwa Mose na mu tuntu fye utunono lelo tabalefwaya ukubaka ifishinte fya ayo mafunde. E ico balengele abantu balapepela fye ukuti balemonwa ku bantu, balaba ku fyacindama sana pamo nga umulinganya, uluse, ne cishinka. (Mateo 23:23) Bushe Yesu acitile shani pa kuti acingilile Amafunde ya kwa Lesa?

¹³ Ilyo Yesu alelanda Ilyashi lya pa Lupili, pa kutendeka ukulanda pa cipope ca Mafunde ya kwa Mose, alelanda ati “mwalyumfwa ukuti.” Lyena alekonkeshapo amashiwi ya kuti “lelo ine ndemweba nati,” e lyo alondolola icishinte icalelondolola bwino bwino Ifunde. Bushe alesuusha Amafunde? Iyo, aleyacingilila fye. Ica kumwenako, abantu balishibe bwino ifunde lya kuti “Wilatala misoka.” Lelo Yesu abebele ukuti uwapata umuntu ninshi apula mu cishinte ca ili funde. Kabili umuntu nga atwalilila fye ukulakumbwa umuntu uushili mukashi wakwe nelyo umulume wakwe ninshi apula mu cishinte ce funde lya kwa Lesa ilya kukanacita ubucende.—Mateo 5:17, 18, 21, 22, 27-39.

¹⁴ Nomba, umfweni ifyo Yesu alandile, atile: “Mwalyumfwa ukuti casoselwe aciti, ‘Uletemwa umunobe no kupata umulwani obe.’ Lelo, ndemweba nati: Muletemwa abalwani benu no kupepela abamupakasa.” (Mateo 5:43, 44) Bushe ifunde lya kuti “ulepata umulwani obe” lyafumine mu Cebo ca kwa Lesa? Iyo, ili funde ni bashimapepo balipangile. Bacindamike amafunde ya bantu ukucila ukucindamika Amafunde yafikapo aya kwa Lesa. Yesu alicingilile Icebo ca kwa Lesa ukwabula umwenso ku balefwaya ukuletamo intambi sha bantu.—Marko 7:9-13.

15. Bushe Yesu acitile shani pa kuti acingilile Amafunde ya kwa Lesa ku balefwaya ukulenga yamoneke kwati yalyafya sana kabili uwayakonka kuti acula?

¹⁵ E lyo kabili bashimapepo balelenga Amafunde ya kwa Lesa yalamoneka kwati nalimo yalyafya nga nshi kabili umuntu kuti acula nga aleyakonka. Ilyo abasambi ba kwa Yesu baletimpula imitwe ya ngano ninshi balepita mwi bala, abaFarise bamo batile balecita ico bashalingile ukucita pe Sabata. Yesu abomfeshe Amalembo ku kucingilila Icebo ca kwa Lesa ku fyo abaFarise balelanda. Alandile pa cacitike icalembwa mu Malembo icalanda pali Davidi na bantu bakwe ukuti, ilyo baumfwile nsala baliile umukate wa mutuulo mwi tempele uwalingile ukuba mu muputule wa mushilo. Yesu alangile balya baFarise ukuti tabaishibe umwalola uluse lwa kwa Yehova.—Marko 2:23-27.

16. Cinshi bashimapepo bacitile kwi funde lya kwa Mose ilyalelanda pa kulekana, kabili bushe Yesu acitile shani?

¹⁶ Bashimapepo bene aba bafwaile ne nshila sha kunyonganishishamo Amafunde ya kwa Lesa pa kuti belayakonka. Ku ca kumwenako, Ifunde lyalesuminisha umwaume ukuleka umukashi wakwe nga ca kutila “asanga muli wene icintu ca nsoni,” icaletele umuseebanya pa ng’anda yakwe. (Amalango 24:1) Lelo bashimapepo baliko mu nshiku sha kwa Yesu balebomfya ili funde nge nshila yaanguka iya kulekelamo abena mwabo na pa tumilandu utunono, nangu fye umwina mwabo alungusha fye ifya kulya!a Yesu alilangilile ukuti balelufyanya sana ifyebo fyapuutwamo ifya kwa Mose. Lyena alibweseshe ifyo Yehova alefwaya icupo ukuba pa kutendeka, ica kuba fye no mulume umo no mukashi umo, kabili alondolwele ukuti ubulalelale fye e bwingaputula icupo.—Mateo 19:3-12.

17. Bushe Abena Kristu muno nshiku kuti bapashanya shani Yesu mu kucingilila Icebo ca kwa Lesa?

¹⁷ Abasambi ba kwa Kristu muno nshiku bafwaya ukucingilila Amalembo ya Mushilo ku baleyapotonganya. Nga ca kutila bashimapepo balalanda kwati nalimo amafunde yaba mu Cebo ca kwa Lesa ayatweba pa mikalile isuma te kuti yatwafwe muno nshiku, ninshi mu nshila imbi balelanda ukuti Baibolo tayakwata ncito. Abaya ku mapepo na bo balenga Baibolo yamoneka kwati tayacindama ilyo basambilisha ifya bufi no kweba abantu ukutila ifyo basambilisha fifuma muli Baibolo. Ala twalishuka nga nshi pa kuba pa bacingilila Icebo ca kwa Lesa ica mushilo kabili ica cine. Ica kumwenako fye, tulalangilila abantu ukuti Lesa aba umo fye mpo, tabamo abantu batatu iyo. (Amalango 4:39) Lelo ilyo tulecingilila Icebo ca kwa Lesa tatufwaya kukalifya abantu, tufwaya ukuba abanakilila kabili aba mucinshi.—1 Petro 3:15.

Ukulondolola Icebo ca kwa Lesa

18, 19. Finshi ifilangilila ukuti Yesu alishibe ukulondolola bwino sana Icebo ca kwa Lesa?

¹⁸ Yesu aali umumi ku muulu ilyo Amalembo ya ciHebere yalelembwa. Afwile alyumfwile bwino nga nshi ukwisa pano calo ku kwisalondolola Icebo ca kwa Lesa! Ica kumwenako, tontonkanyeni pa cacitike pa bushiku bwacindama sana ninshi Yesu nabuuka ku bafwa e lyo akumana na basambi bakwe babili mu musebo waya ku Emao. Ilyo tabalaishiba uo baali nankwe, balimwebele ukuti bali no bulanda pa mfwa ya kwa Shikulwibo kabili balipeshiwe amano. Bushe acitile shani? Acitile fi: ‘Ukutendeka pali Mose na Bakasesema bonse, alibelwila ifyamulembelwe mu Malembo yonse.’ Bushe baumfwile shani? Umfweni ifyo balandile pa numa, batile: “Bushe imitima yesu tayacilabilima ilyo acilalanda na ifwe mu nshila, ilyo acilatukupukwila Amalembo?”—Luka 24:15-32.

¹⁹ Bulya bwine bushiku, Yesu amonene na batumwa bakwe na basambi bambi. Umfweni ifyo abafwile: “Akupukwile imitima yabo ukuti beluke umwalola Amalembo.” (Luka 24:45) Kanshi pali bulya bushiku bafwile balibukishe ukutila Yesu alitemenwe ukubalondolwela amalembo no kulondolwela abantu fye bonse abalefwaya ukumfwa. Ilingi line aleambula amalembo ayo baishibe bwino no kuyalondolola bwino ica kutila baishiba no kumfwikisha ifintu ifisuma ifyalembwa mu Cebo ca kwa Lesa.

20, 21. Bushe Yesu alondolwele shani ifyebo ifyo Yehova aebele Mose pa cimpusa calebilima?

²⁰ Ubushiku bumo ubo Yesu alondolwele Icebo ca kwa Lesa bwino sana ni lintu alelanda kwi bumba lya baSaduke. Aba bantu baleumfwana sana na bashimapepo ba mu mipepele ya baYuda, kabili tabasumine ukuti kwaliba ukubuuka ku bafwa. Yesu abebele ati: “Lelo ulwa kubuushiwa kwa bafwa, bushe tamwabelenga ifyo Lesa alandile kuli imwe ati, ‘Nine Lesa wa kwa Abrahamu kabili Lesa wa kwa Isaki kabili Lesa wa kwa Yakobo’? Te Lesa wa bafwa iyo, lelo uwa bomi.” (Mateo 22:31, 32) Abomfeshe ilembo ilyo baishibe bwino, no walembele ili lembo, ni Mose, uo abaSaduke bacindike nga nshi. Bushe mwamona ifyo Yesu alondolwele ubusaka ili lembo?

²¹ Mose alanshenye na Yehova pa cimpusa calepya, nalimo mu mwaka wa 1514 B.C.E. (Ukufuma 3:2, 6) Pali ilya nshita, ninshi apo Abrahamu afwila palipita ne myaka 329, e lyo Isaki ena ninshi palipita imyaka 224, Yakobo na o ninshi palipita imyaka 197. Lelo Yehova alandile ati: “Nine” Lesa wabo. Balya baSaduke balishibe ukuti Yehova taali ngo mulungu wa basenshi uwa bantu bafwa, uwaleteka icalo bashimika fye mu nshimi, ukuya abantu bafwa. Lelo nga fintu Yesu alandile, ni Lesa wa “ba mweo.” Bushe aya mashiwi yalolele mwi? Icishinka ico Yesu alandile pa kulekelesha cali icacindama nga nshi, atile: “Kuli ena bonse ba mweo.” (Luka 20:38) Yehova alebukisha ababomfi bakwe abafwa, pantu te kuti cicitike kuli Lesa ukufilwa ukwibukisha abantu. Kanshi te kuti tutwishike ukutila ubufwayo bwa kwa Lesa ubwa kubuusha abafwa bukafikilishiwa pantu alanda pa bafwa kwati bacili no mweo. (Abena Roma 4:16, 17) Bushe ubo te bulondoloshi bwafikapo nga nshi ubwa Cebo ca kwa Lesa? Kanshi e mulandu wine ‘amabumba yaumfwile ifi, yasungukile’!—Mateo 22:33.

22, 23. (a) Bushe kuti twapashanya shani Yesu ukulondolola Icebo ca kwa Lesa? (b) Finshi tuli no kusambilila mu cipandwa cikonkelepo?

²² Abena Kristu muno nshiku balikwata ishuko lya kulondolola Icebo ca kwa Lesa nga filya Yesu alelondolola. Kwena teti tunake umutwe nga Yesu uwali uwapwililika. Na lyo line, kuti twalanshanya na bantu pe lembo limo ilyo baishiba kale no kubalondololwelako fimo pali ilyo ilembo ifyo bashatala abatontonkanyapo. Ica kumwenako, limbi abo mulelanda na bo balilandako pa myaka iingi mwi pepo amashiwi ya kuti “Ishina lyenu libelwe akatiina,” na yatila “Ubufumu bwenu bwise,” lelo ishina lya kwa Lesa tabalishiba kabili tabaishiba no Bufumu bwakwe. (Mateo 6:9, 10) E co bushe umuntu nga atulomba ukumulondolwela bwino bwino icine ca mu Baibolo, bushe te wa kushukila fye?

²³ Ukulanda amashiwi yaba mu Cebo ca kwa Lesa, ukucicingilila, no kucilondolola e fintu fitatu fikalamba ifyo tufwile ukulacita nga tuli no kupashanya Yesu pa kulondolola icine kuli bambi. Nomba natulande pa nshila shimo ishisuma isho Yesu abomfeshe pa kuti abantu bomfwikishe icine caba mu Baibolo ico alebasambilisha.

[Futunoti]

Kuti Mwacita Shani pa Kuti Mukonke Yesu?

● Mulandu nshi tufwile ukucindamikila sana Icebo ca kwa Lesa ukucila ukucindamika ifyo abantu balanda?—Mateo 15:2-11.

● Mulandu nshi tufwile ukubomfesha Baibolo ilyo tuleasuka ifipusho?—Luka 10:25-28.

● Bushe kuti twapashanya shani Yesu filya aleleka Icebo ca busesemo ica kwa Lesa ukulamutungulula mu fyo alecita?—Luka 18:31-34; 22:37.

● Nga ca kutila ifyo twasumina bafitwishika, mulandu nshi tufwile ukubomfesha fye Icebo ca kwa Lesa pa kulanga ukuti fya cine?—Yohane 10:31-39.

[Icikope pe bula 99]

‘Ubushiku bwa lelo ili lembo . . . nalifikilishiwa’