Cintu Ukunakila kwa Bukapepa Kufwaya Kuli Ifwe
“Lambeni kuli Lesa.”—YAKOBO 4:7.
1. Cinshi cingasoswa pa lwa musango wa kwa Lesa tupepa?
FINTU Yehova aba Lesa wa kusungusha! Uushakwata uwalingana nankwe, uwacila pali bonse, uushingalinganishiwako, uwaibela mu nshila ishingi nga nshi! E Wapulishamo, Mulopwe wa Kubumbwa konse umwaikala ubulashi bwa cine bonse. Afuma umuyayaya ukuya umuyayaya kabili uwaisulamo ubukata ica kuti takuli umuntu uwingamumona no kutwalilila uwa mweo. (Ukufuma 33:20; Abena Roma 16:26) Aba uushapelela mu maka na mano, uwapwililika mu kukumanina mu bulungi, kabili icipasho cine ica kutemwa. Ni Kabumba wesu, Kapingula wesu, Kapeela wesu uwe funde, kabili Imfumu yesu. Ica kupeelwa conse icisuma ne ca bupe conse icafikapo cifuma kuli wene.—Ilumbo 100:3; Esaya 33:22; Yakobo 1:17.
2. Ukunakila kwa bukapepa kusanshamo fintu nshi?
2 Mu cilolwa ca ifi fishinka fyonse, te kuti kubeko ukutwishika pa lwa kukakililwako kwesu ku kunakila kuli wene. Lelo cinshi cintu ici cibimbamo kuli ifwe? Ifintu ifingi. Apantu te kuti pa lwesu tumone Yehova Lesa, ukunakila kuli wene kusanshamo ukumfwila ishiwi lya kampingu wasambilishiwa, ukubombela pamo no kuteyanya kwa kwa Lesa ukwa pe sonde, ukwishiba amabulashi ya ku calo, no kucindika icishinte ca bumutwe mu kati na nkati ka cinshingwa-ŋanda ca lupwa.
Ukukwata Kampingu Musuma
3. Pa kusungilila kampingu musuma, ni ku musango nshi uwa fibindo tufwile ukumfwila?
3 Pa kusunga kampingu musuma, tufwile ukuba aba cumfwila ku mafunde ayashingapampamikwa—uko e kuti, ku mafunde nelyo ifishinte ifyo abantunse te kuti bapampamike. Ku ca kumwenako, ifunde lyalenga ikumi ilya Mafunde Ikumi, ilyakeenye ukukumbwa, lyali ilishingapampamikwa na mabulashi ya buntunse. Na kabushe, ici cicitilo bunte ku ntulo ya bulesa iya Mafunde Ikumi, pantu tapali ibumba lya kupanga amafunde ilya buntunse ilyali no kupanga ifunde ilyo ilishali no kupampamikwa ukupitila mu fibindo nga ca kuti lyatobwa. Kuli ili funde, Yehova Lesa apeele umwina Israele umo umo icishingamo ca kuisopa umwine—nga ca kuti aali no kukwata kampingu musuma. (Ukufuma 20:17) Mu musango umo wine, pa kati ka milimo ya bumubili iyali no kucilikila umo ukufuma ku kupyana Ubufumu bwa kwa Lesa paba “akalumwa” na “kaso”—ukwankulako uko ifibindo tafipampamikwa kuli bakapingula ba buntunse. (Abena Galatia 5:19-21) Lelo pa kukwata kampingu musuma, tufwile ukusengauka ifi.
4. Pa kusungilila kampingu musuma, ni ku fishinte nshi ifya Baibolo tufwile ukwikalila?
4 Ee, tufwile ukwikalila ku fishinte fya Baibolo. Ifishinte fya musango yo kuti fyasupawilwa mu mafunde yabili ayo Yesu Kristu alumbulwile mu casuko ku cipusho ukulosha ku lyali ifunde lyakulisha pali yonse mu mutande wa mafunde ya kwa Mose. “Uletemwa [Yehova, NW] Lesa ku mutima obe onse, na ku mweo obe onse, na ku kutontonkanya kobe konse. . . . Uletemwo mubiyo nga we mwine.” (Mateo 22:36-40) Ukulangilila icabimbwamo mu lya cibili ilya aya mafunde yali mashiwi ya kwa Yesu ayalembwa pali Mateo 7:12 ukuti: “E ico fyonse ifyo mufwayo kuti abantu bacite kuli imwe, e fyo na imwe mucite kuli bene; pantu ici e Malango na bakasesema.”
5. Ni shani fintu twingasunga ukwampana kusuma na Yehova Lesa?
5 Tufwile ukucita ico twaishiba ukuti cili calungama no kutaluka ukufuma ku kucita ico twaishiba ukuti cili calubana, nampo nga bambi bacimona nelyo iyo. Ici calibe fyo nelyo fye twingaba na maka ya kucita cene ukwabulo kukandwa atemwa ukukanacita ico tulingile ukucita nelyo ukucita ico tushilingile ukucita. Cipilibula ukusungilila ukwampana kusuma na Shifwe wa ku muulu, ukusunga mu muntontonkanya ukusoka uko umutumwa Paulo alumbulula pa AbaHebere 4:13 ukwa kuti: “Takuli icibumbwa icishimoneka ku menso yakwe; awe ifintu fyonse fyabo bwamba kabili fyalikupukulwa ku menso ya kwa uyo tuli no kulubululako.” Ukukoselela mu kucite calungama kukatwaafwa ukulwisha ifibombelo fya mucenjelo ifya kwa Ciwa, ukucincintila ukutitikisha kwa calo, no kulwisha ukukongama kwapyanwa ukulola ku kaso.—Linganyeniko Abena Efese 6:11.
Ukunakila ku Kuteyanya kwa kwa Lesa
6. Lipitilo nshi ilya kumfwaninamo ilyo Yehova abomfeshe mu nshita sha pa ntanshi ya buKristu?
6 Yehova Lesa tacishiila kuli ifwe umupwilapo ku kupingula ngo muntu umo umo ifyo tuli no kubomfya ifishinte fya Baibolo mu bumi bwesu. Ukufuma pa kutendeka kwa lyashi lya kale ilya mutundu wa muntu, Lesa alibomfya abantunse pamo nge pitilo lya kumfwaninamo. Muli ifyo, Adamu aali uwa kulandilako Lesa kuli Efa. Ikambisho pa lwa cisabo cabindwa lyapeelwe kuli Adamu ilyo Efa talabumbwa, e co Adamu afwile alishibishe Efa ukukuma ku kufwaya kwa kwa Lesa kuli wene. (Ukutendeka 2:16-23) Noa aali ni kasesema wa kwa Lesa ku lupwa lwakwe na ku calo ca pa ntanshi ya mulamba. (Ukutendeka 6:13; 2 Petro 2:5) Abrahamu aali wa kulandilako Lesa ku lupwa lwakwe. (Ukutendeka 18:19) Kasesema wa kwa Lesa kabili ipitilo lya kumfwaninamo ku luko lwa kwa Israele aali ni Mose. (Ukufuma 3:15, 16; 19:3, 7) Pa numa yakwe, ukutentemuka ukufika kuli Yohane Kabatisha, bakasesema abengi, bashimapepo, ne shamfumu balibomfiwe na Lesa ku kufisha ukufwaya kwakwe ku bantu bakwe.
7, 8. (a) Mu kuba no kwisa kwa kwa Mesia, ni bani babomfiwa nga bakulandilako Lesa? (b) Cinshi cintu ukunakila kwa bukapepa kufwaya ku Nte sha kwa Yehova ilelo?
7 Mu kuba no kwisa kwa kwa Mesia, Yesu Kristu, Lesa abomfeshe wene na batumwa bakwe abapalamisha na basambi ku kubomba nga bakulandilako Wene. Pa numa, abakonshi ba busumino abasubwa aba kwa Yesu Kristu baali no kubomba ngo “musha wa cishinka kabili uwashilimuka” mu kufisha ku bantu ba kwa Yehova ifya kubomfya ifishinte fya Baibolo mu bumi bwabo. Ukunakila kwa bukapepa kwapilibwile ukupokelela icibombelo Yehova Lesa alebomfya.—Mateo 24:45-47; Abena Efese 4:11-14.
8 Ifishinka filangisha ukuti ilelo “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” abishanya ne Nte sha kwa Yehova kabili emininwako ne Bumba Litungulula ilya ishi Nte. Ilyo ibumba, mu kukonkapo, lilasonta bakangalila mu fifulo fyalekanalekana—pamo nga baeluda na beminishi benda—ku kutungulula umulimo pa cipimo ca cikaya. Ukunakila kwa bukapepa kufwaya umo umo uwa Nte shaipeela ukunakila kuli aba bakangalila mu kumfwana na AbaHebere 13:17 apatila: “Beni aba cumfwila ku balemutungulula, no kubanakila; pantu bene balinde myeo yenu, nga bantu abakaba no kulubulula. Lekeni bacite ico no kusekelela, te mu bulanda iyo; pantu nga cabe fi, ninshi te ca kumwafwa cintu.”
Ukupokelela Ukusalapula
9. Ukunakila kwa bukapepa ilingi line kubimbamo cinshi?
9 Ukunakila kwa bukapepa ilingi line mulandu wa kupokelela ukusalapula ukufuma kuli abo abalebomba nga bakangalila. Nga ca kuti lyonse tatuipeela fwe bene ukusalapula kwakabilwa, kuti pambi twakabila ukufundwa no kusalapulwa ku bakwato kubelesha kabili abakwata ubulashi bwa kucite fyo, pamo nga baeluda ba mu cilonganino cesu. Ukupokelela ukusalapula kwa musango yo ni nshila ya mano.—Amapinda 12:15; 19:20.
10. Kukakililwako nshi uko abo abapeela ukusalapula bakwata?
10 Ukwabulo kutwishika, baeluda abalepeela ukusalapula bafwile abene ukuba ifya kumwenako fya kunakila kwa bukapepa. Shani? Ukulingana na Abena Galatia 6:1, tabalingile fye ukukwata umusango usuma uwa kufundilamo lelo balingile ukuba aba ca kumwenako cisuma: “Mwe ba bwananyina, umuntu nga asangilishiwa mu bubi bumo, imwe mwe ba bumupashi, mupuupuutuleni uwabe fi ne mitima iyanakilila; uleilolekesha we mwine, epali nobe waeshiwa.” Mu mashiwi yambi, ukufunda kwa kwa eluda kufwile ukumfwana ne ca kumwenako cakwe. Ico caba mu kumfwana no kukonkomesha kwapeelwa pali 2 Timote 2:24, 25 na pali Tito 1:9. Ee, abo abapeela ukwebaula nelyo ukulungika bafwile ukuba abasakamanishisha ukukanaba abankalwe. Lyonse balingile ukuba abatekanya, aba cikuuku, lelo abashangila mu kusumbula ifishinte mu Cebo ca kwa Lesa. Balingile ukuba bakakutika babula akapaatulula, aba kupembesula kuli abo abalecucutika kabili abafininwa.—Linganyeniko Mateo 11:28-30.
Ukunakila ku Mabulashi Yacilamo
11. Cinshi cifwaikwa ku Bena Kristu mu kwampana kwabo na mabulashi ya ku calo?
11 Ukunakila kwa bukapepa kufwaya ifwe ukumfwila amabulashi ya ku calo. Twalifundwa pa Abena Roma 13:1 (NW) ukuti: “Lekeni umweo onse unakile amabulashi yacilamo, pantu takwaba ubulashi ubushafuma kuli Lesa, amabulashi yabako yatekwapo mu fifulo fya yako ifyaampanako kuli Lesa.” Aya mashiwi yafwaya ifwe, pa kati ka fintu fimbi, ukumfwila amafunde ya pa musebo no kuba abasakamanisha ukukuma ku kulipila imisonko ne mituulo, nga fintu umutumwa Paulo alandapo pa Abena Roma 13:7.
12. Ni mu mano nshi ukunakila kwesu kuli Kaisare kwabela ukwaampanako?
12 Mu kulengama, nangula ni fyo, ukunakilako konse ukwa musango yo kuli Kaisare kufwile ukuba ukwaampanako. Tufwile lyonse ukusunga mu muntontonkanya icishinte ico Yesu Kristu alondolwele, nga fintu calembwa pali Mateo 22:21 ukuti: “Peeleni ifya kwa Kaisare kuli Kaisare, ne fya kwa Lesa kuli Lesa.” Utulembo twa pe samba ku Abena Roma 13:1 muli Oxford NIV [New International Version] Scofield Study Bible tulandapo kuti: “Ici tacilepilibula ukuti ali no kumfwila ifishinte ifyo fyaba ifyabipa nelyo ifilwisha Ubwina Kristu. Mu milandu ya musango yo mulimo wakwe ukumfwila Lesa ukucila abantu (Imilimo 5:29; [linganyeniko] Dan. 3:16-18; 6:10 [ifikomo fyakonkapo]).”
Ukunakila kwa Bukapepa mu Kati na Nkati ka Cinshingwa-Ŋanda ca Lupwa
13. Ukunakila kwa bukapepa mu kati na nkati ka cinshingwa-ŋanda ca lupwa kufwaya cinshi ku filundwa fya ciko?
13 Mu kati na nkati ka cinshingwa-ŋanda ca lupwa, umulume kabili wishi abomba ngo mutwe. Ici cifwaya ukuti abakashi bomfwile ukufunda kwapeelwa pa Abena Efese 5:22, 23 ukuti: “Mwe bakashi, nakileni ku balume benu, nga kuli Shikulu; ico umulume e mutwe wa mukashi, ifyo na Kristu e mutwe wa lukuta.”a Kumfwa ku bana, tabapanga amafunde yabo abene lelo balye misha ya kunakila kwa bukapepa kuli bonse babili shibo na nyinabo, nga fintu Paulo alondolola pa Abena Efese 6:1-3 ukuti: “Mwe bana, nakileni abafyashi benu muli Shikulu; pantu ici e calungama. Cindika wiso na noko (ili e funde lya ntanshi ilyaba ne cilayo), ukuti kuwame kuli iwe; kabili ube wa nshiku ishingi pano nse.”
14. Ukunakila kwa bukapepa kufwaya cinshi ku mitwe ya ndupwa?
14 Kwena, cilangukilako ku bakashi na bana ukupeela uko kunakila kwa bukapepa lintu abalume kabili bashibo abene bene balangisha ukunakila kwa bukapepa. Bacite ci pa kubelesha bumutwe mu kumfwana ne fishinte fya Baibolo, pamo nge fyo ifisangwa pa Abena Efese 5:28, 29 na 6:4: “E fyo na balume bafwile ukutemwa abakashi babo, nge mibili yabo iine. Uwatemwo mukashi wakwe wine, aitemwo mwine. Pantu takwaba nangu umo uwapato mubili wakwe; lelo alaulela no kuuteesa, ifyo na Kristu alela no kuteeso lukuta.” “Bashibo, mwilenga abana benu ukufulwa; lelo mubalele mu kufunda no kukonkomesha kwa kwa [Yehova, NW].”
Ifya Kwaafwa mu Kulangisha Ukunakila kwa Bukapepa
15. Cisabo nshi ica mupashi icikatwaafwa ukulangisha ukunakila kwa bukapepa?
15 Cinshi cikatwaafwa ukulangisha ukunakila kwa bukapepa muli ishi ncende shalekanalekana? Ica kubalilapo, kwalibako ukutemwa kwabula akaso—ukutemwa kwa kuli Yehova Lesa no kwa kuli abo abiika pali ifwe. Twaebwa pali 1 Yohane 5:3 ukuti: “Uku e kutemwa Lesa, ukuti tunakile amafunde yakwe. Kabili amafunde yakwe tayayafisha.” Yesu alandile icishinka cimo cine pali Yohane 14:15 ukuti: “Nga mwantemwa kuti mwabaka amafunde yandi.” Mu cine cine, ukutemwa—icisabo ca kubalilapo ica mupashi—kukatwaafwa ukutesekesha fyonse ifyo Yehova atucitila kabili muli ifyo kukatwaafwa ukubelesha ukunakila kwa bukapepa.—Abena Galatia 5:22.
16. Kwaafwa nshi akatiina ka bukapepa kakwata mu kulangisha ukunakila kwa bukapepa?
16 Ica bubili, kwabako akatiina ka bukapepa. Ukutiina ukufulwisha Yehova Lesa kukatwaafwa pantu “e kupato bubi.” (Amapinda 8:13) Ukwabulo kutwishika, ukutiina ukufulwisha Yehova kukatutalusha ukufuma ku kucimba pa mulandu wa kutiina umuntu. Kukatwaafwa na kabili ukumfwila ukufunda kwa kwa Lesa te mulandu mafya ya musango nshi ayali no kucimfiwa. Mu kulundapo, kukatutalusha ukufuma ku kunakila ku matunko nelyo ukukongama ukulola ku kulufyanya. Amalembo yalangisha ukuti cali katiina ka kuli Yehova e kaafwilishe Abrahamu ukwesha ukuninika umwana mwaume wakwe uwatemwikwa Isaki nge lambo, kabili kali katiina ka kufulwisha Yehova e kaafwilishe Yosefe ukucincintila mu kutunguluka ukusenga kwa bucisenene ukwa mukashi wa kwa Potifari.—Ukutendeka 22:12; 39:9.
17. Lubali nshi icitetekelo cibomba mu kubelesha kwesu ukunakila kwa bukapepa?
17 Ica kwaafwa calenga butatu caba citetekelo muli Yehova Lesa. Icitetekelo cikatupeela amaka ya kumfwila ukufunda ukwapeelwa pa Amapinda 3:5, 6 ukuti: “Tetekela Yehova umutima obe onse, na ku kwiluka kobe we mwine wishintililako; uko konse wenda umwishibe, na o akatambalike nshila shobe.” Ukucilisha icitetekelo cikatwaafwa lintu twamoneka ukucula mu lufyengo nelyo twayumfwa ukuti twaba ifinakabupalu fya mucisha cinani pa mulandu wa mushobo wesu nelyo uluko nelyo pa mulandu wa kukansana kwa buntu. Bamo nabo kuti pambi bayumfwa ifyo balicililwa mu kuluba lintu bashitashiwe ukubomba nga eluda nelyo umubomfi utumikila. Nga ca kuti natukwata icitetekelo, tukalolela pali Yehova ku kuwamya imilandu mu nshita yakwe iyalinga. Pali ino nshita kuti pambi twakabila ukulundulula ukushipikisha kwatekanya.—Inyimbo sha Bulanda 3:26.
18. Ca kwaafwa nshi calenga bune mu kulangisha kwesu ukunakila kwa bukapepa?
18 Ica kwaafwa calenga bune cili kuicefya. Umuntu waicefya takwata ubwafya mu kunakila kwa bukapepa pa mulandu wa kuti ‘mu kupetama atunga abanankwe ukuba abacila wene.’ Umuntu waicefya aliba uwaitemenwa ukuisunga umwine ngo “wacepesha.” (Abena Filipi 2:2-4; Luka 9:48) Lelo umuntu wa cilumba alasuusha ukunakila kabili alakalifiwa kuli kwene. Calisoswa ukuti umuntu wa musango yo kuti asalapo ukonaulwa kwi lumbo ukucila ukupusushiwa ku kulengulula.
19. Ca kumwenako nshi icawamisha ica kuicefya cintu uwali kale presidenti wa Watch Tower Society apayenye?
19 Ica kumwenako cawamisha ica kuicefya no kunakila kwa bukapepa inshita imo calipeelwe na Joseph Rutherford, presidenti wa cibili uwa Watch Tower Bible and Tract Society. Lintu Hitler abindile umulimo wa Nte sha kwa Yehova mu Germany, bamunyina kulya balimulembele ku kwipusha ico balingile ukucita mu cilolwa ca cibindo pa kulongana kwabo ne mibombele yabo iya kushimikila. Alumbwile ici ku lupwa lwa Bethel kabili ukwabulo kulamba alisumine ukuti taishibe ifya kweba bamunyina ba ku Germany, ukucilisha mu cilolwa ca kukanda kwabipisha ukwabimbilwemo. Asosele ukuti nga uuli onse alishibe ifya kubeba, aali no kuba uwasekelela ukumfwa cene. Mwandi mupashi wa kuicefya!b
Ubunonshi Ukufuma ku Kulangisha Ukunakila kwa Bukapepa
20. Mapaalo nshi yesako ukufuma ku kulangisha ukunakila kwa bukapepa?
20 Kuti pambi caipushiwa bwino ukuti, Finshi fyaba ubunonshi bwa kulangisha ukunakila kwa bukapepa? Fingi, mu cine cine. Tulafyuka amasakamika no kufulunganishiwa ifyo fyaba e cipendwilo ca abo ababomba muli bucaibela. Tulaipakisha ukwampana kusuma na Yehova Lesa. Twalikwata ukubishanya kwawamisha na bamunyinefwe aba Bwina Kristu. Mu kulundapo, pa kuisunga fwe bene ukulingana ne funde, tulasengauka ukukwata amafya yashakabilwa na mabulashi ya ku calo. Na kabili tulaipakisha ubumi bwa lupwa ubwa nsansa nga balume na bakashi, nga bafyashi na bana. Mu kulundapo, ukupitila mu kusungilila ukunakila kwa bukapepa, tubomba mu kumfwana no kufunda kwapeelwa pa Amapinda 27:11 ukwa kuti: “We mwana wandi, ube uwa mano, ulenge umutima wandi ukusamwa, ukuti njasuke ku ulenseebanya.”
[Amafutunoti]
a Umutumikishi painiya atashishe umucinshi no kwafwilisha kwabamo ukutemwa ukwa mukashi wakwe kuli painiya umushimbe. Painiya umushimbe atontonkenye ukuti cibusa wakwe na kabili nga alisosele fimo pa lwa mibele imbi iya mukashi wakwe. Lelo imyaka pa numa, lintu painiya umushimbe aupile, alimwensekeshe ifyo ukwafwilisha kwabamo ukutemwa kwaba ukwakatama pa lubali lwa mukashi ku nsansa sha mu cupo.
b Pa numa ya kupepa ukwingi ne sambililo lya Cebo ca kwa Lesa, Joseph Rutherford amwene mu kulengama icasuko alingile ukupeela bamunyina ba mu Germany. Tacali cishingamo cakwe ukubeba ifyo balingile nelyo ifyo bashilingile ukucita. Balikwete Icebo ca kwa Lesa icalebeba ifyo balingile ukucita ukukuma ku kulongana pamo no kucitilo bunte. E co bamunyina ba ku Germany batendeke ukubombela mu bumfisolo kabili batwalilile ukumfwila ikambisho lya kwa Yehova ilya kukumana capamo no kucitilo bunte pa lwe shina lyakwe no Bufumu.
Ifipusho fya Kupitulukamo
◻ Baume nshi Lesa abomfya nge pitilo lya kumfwaninamo, kabili cinshi cintu ababomfi bakwe baliile imisha kuli bene?
◻ Ni mu kwampana nshi kwalekanalekana umo ukunakila kwa bukapepa kubomba?
◻ Mibele nshi ikatwaafwa ukulangisha ukunakila kwa bukapepa?
◻ Ukunakila kwa bukapepa kufumamo amapaalo nshi?
[Icikope pe bula 16]
Lesa abomfeshe ukuteyanya kwe tempele lya Yerusalemu ku kufisha ukufwaya kwakwe ku bantu bakwe
[Ifikope pe bula 18]
Incende umo twingalanga ukunakila kwa bukapepa