Bushe Icitetekelo Cenu Cilamucincisha Ukucitapo Cimo?

MUSHIKA wa fita alicetekele ukuti Yesu kuti aundapa ubulebe bwa musha wakwe. Lelo mushika taitile Yesu ukwingila mu ng’anda yakwe, nalimo pa mulandu wa kuti ayumfwile uushalinga nelyo pa mulandu wa kuti ali Umwina fyalo. Lelo, mushika atumine abakalamba mu baYuda ukupalama kuli Yesu no kusosa ukuti: “Mukwai, nshili muntu uwalinga ukuti mwingile mwi samba lya mutenge wandi, lelo soseni fye icebo no mubomfi wandi alapola.” Pa kumona ukuti mushika alicetekele ukuti Yesu kuti aundapa umulwele ninshi ali ukutali sana, aebele abantu abalemukonka ukuti: “Ndemwebe cine nati, nshatala nsanga uwa citetekelo cikalamba nge ci mu Israele.”—Mateo 8:5-10; Luka 7:1-10.

Ilyashi li kuti lyatwafwa ukupoosako sana amano ku lubali lwacindamisha ulwa citetekelo. Icitetekelo ca cine, cilatungililwa ne milimo. Kalemba wa Baibolo Yakobo alondolwele ukuti: “Icitetekelo nga tacakwata milimo, ninshi califwa icine.” (Yakobo 2:17) Ici cishinka cilomfwika bwino sana ilyo twaumfwikisha ica kumwenako ca cine cine pa cingacitika nga ca kuti icitetekelo canaka.

Uluko lwa bena Israele lwaipeele kuli Yehova Lesa ukupitila mu cipingo ce Funde mu 1513 B.C.E. Mose pamo nga kawikishanya wa cilya cipingo, abilishe icebo ca kwa Lesa ku bana ba kwa Israele ukuti: “Nga mwakulaumfwe shiwi lyandi, no kubake cipope candi, ninshi mwakulaba kuli ine . . . uluko lwa mushilo.” (Ukufuma 19:3-6) Ca cine, bumushilo bwa bena Israele bwashintilile pa kuba aba cumfwila.

Pa numa ya myaka iingi, abaYuda batendeke ukulacindamika sana ukusambilila Amafunde ukucila ukubomfya ifishinte balesambilila mu Mafunde. Mu citabo Alfred Edersheim alembele icitwa The Life and Times of Jesus the Messiah, Alfred atile: “[Abarabi]—intungulushi sha mapepo, pa nshita ntali bapingwilepo ukuti ukusambilila amafunde kwali ukwacindama ukucila ifyo balecita.”

Ca cine ukuti Israele wa pa kale alyebelwe ukusambilila ifyo Lesa afwaya no mukoosha. Lesa umwine atile: “Ifyebo ifi, ifyo ndemweba lelo, fibe mu mitima yenu kabili mulefundisha abana benu no mukoosha, mulefisosa na pa kwikala mu mayanda yenu na pa kwenda mu nshila, kabili pa kulaala na pa kubuuka.” (Amalango 6:6, 7) Lelo bushe Yehova alitalile alosha mu kuti ukusambilile Funde kufwile ukuba ukwacindamisha ukucilo kucita ifyo ifunde lyalefwaya? Natumone.

Ukusambilila Sana Amafunde

Ukubika sana amano pa kusambilile Amafunde kwamoneke ukuba icintu ca mano ku bena Israele, pantu icishilano cimo ica baYuda caleti Lesa umwine wine alepoosa ama-awala yatatu cila bushiku ukusambilila Amafunde. Kuti mwaumfwikisha umulandu nalimo abaYuda bamo baletontonkanishisha ukuti ‘Nga ca kuti Lesa lyonse alasambilila Amafunde, mulandu nshi ifibumbwa fyakwe pano isonde bashingacitila cimo cine?’

Ilyo calefika mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo C.E., imitontonkanishishe ya barabi yalipotongene pa mulandu wa kucilamo ukuceeceeta no kwilula Amafunde. Yesu atile: “Bakalemba na baFarise . . . balasosa lelo tabacita. Bakake fisendo ifyafina no kufitwika pa mabeya ya bantu, lelo bena tabafwaya no kufiseshako ku munwe wabo.” (Mateo 23:2-4) Shilya ntungulushi sha mapepo shaletitikisha abantu yaweyawe ku mafunde ayengi ne fipope, lelo mu bumbimunda basangile inshila sha kuti bena belakonka ayo mafunde yamo yene. Kabili balya bantu abapampamine pa kusambilila masambililo yacilamo ‘balesuule fyacindama ifya mu Mafunde, e kutila, ubulungi no luse na bucishinka.’—Mateo 23:16-24.

Ca kupapusha ukuti pa kufwaya ukuilungamika, bakalemba na baFarise mu kupelako baonawile Amafunde yene ayo baleitunga ukucingilila! Ukulanshanya pa myaka iingi pa mashiwi ne fyebo fimbi ifishacindeme ifya mu Mafunde, takwapalamike abaFarise kuli Lesa. Ifya kufumamo fya uku kulanshanya fyalipalene no kupaasuka uko umutumwa Paulo atile kwalengelwe ne “milandile ya fye,” ‘ifya kupilika,’ ne cintu ca bufi iciitwa “ukwishiba.” (1 Timote 6:20, 21) Lelo, ubwafya bumbi ubukalamba ubwaishilebako bwa fyo ukusoma kwacilamo kwabacitile. Tabali ne citetekelo ica kubalenga ukubomba imilimo isuma.

Aba Mano Lelo Ababule Citetekelo

Mwandini ukutontonkanya kwa ntungulushi sha mapepo isha ciYuda kwalipusene sana no kwa kwa Lesa! Ilyo fye abena Israele bashilaingila mu Calo Calaiwa, Mose abebele ukuti: “Bikeni imitima yenu pa fyebo fyonse ifyo ndeshimika kuli imwe lelo, ifyo mukalafunda abana benu ku kwangwo kucite fyebo fyonse fya malango aya.” (Amalango 32:46) Ukwabula no kutwishika abantu ba kwa Lesa tabaali na kulasambilila fye Amafunde, lelo ukuba bakacita wa fyo Amafunde yalefwaya.

Lelo, libili libili abena Israele bafililwe ukuba aba cishinka kuli Yehova. Ukucila ukubomba imilimo isuma, abana ba kwa Israele ‘tabamutetekele nangu kuumfwa kwi shiwi lyakwe.’ (Amalango 9:23; Abapingushi 2:15, 16; 2 Imilandu 24:18, 19; Yeremia 25:4-7) Mu kulekelesha, abaYuda bacitile umulandu ukalamba nga nshi uwa kubulwa bucishinka ilyo bakeene Yesu ukuti te Mesia. (Yohane 19:14-16) E ico, Yehova Lesa alikeene Israele kabili apilibukile ku bena fyalo.—Imilimo 13:46.

Tulekabila ukucenjela sana ukukanacita impuso imo ine—ukutontonkanya ukuti kuti twapepa Lesa pa kwishiba ifingi ukupitila mu kubelengesha lelo ukubulwe citetekelo. Kanshi ukusambilila Baibolo takufwile fye ukuba ukwa kututila amano. Ukwishiba kwine kwine kufwile ukufika pa mitima yesu pa kuti kutunonshe. Busuma nshi twingasanga mu kusambilila ifya kulima umusalu lelo ukufilwa ukubyala imbuto ishili shonse? Ca cine, nalimo kuti twaishiba ifingi pa fya kulima no kusakamana ibala, lelo tatwingasombola ifili fyonse ngatatulimine! Ukupalako, abaishiba ifyo Lesa afwaya ukupitila mu kusambilila Baibolo bafwile ukuleka imbuto sha cine ukufika pa mutima pa kuti isho mbuto shipuuke no kubacincisha ukucitapo cimo.—Mateo 13:3-9, 19-23.

“Mube Bakacita wa Cebo”

Umutumwa Paulo atile “icitetekelo cifuma ku caumfwika.” (Abena Roma 10:17) Ifyo ifi fyebo fyakonkana bwino, ukutendekela pa kumfwe Cebo ca kwa Lesa, ukwisa ku kutetekelo Mwana wakwe, Yesu Kristu, kulatupeele subilo lya bumi bwa muyayaya. Ca cine, ifyacilanapo filafwaikwa ukucila fye ukusoso kuti, ‘Nalicetekela Lesa na Kristu.’

Yesu aebele abakonshi bakwe ukuba ne citetekelo icingabalenga ukucitapo cimo ilyo atile: “Muli ici e mo Tata acindamikilwa, nga muletwalisha, no kuba abasambi bandi icine cine.” (Yohane 15:8) Pa numa, Yakobo munyina kwa Yesu alembele ukuti: “Mube bakacita wa cebo, te bakomfwa fye iyo.” (Yakobo 1:22) Nomba bushe kuti twaishiba shani ifya kucita? Mu fyo alandile ne fyo acitile Yesu alangishe ifyo tufwile ukucita pa kuti tutemune Lesa.

Ilyo Yesu ali pe sonde, alibombeshe ukutwala pa ntanshi ifya Bufumu no kucindika ishina lya kwa Wishi. (Yohane 17:4-8) Mu nshila nshi? Abengi kuti baibukisha ifipesha mano ifyo Yesu acitile ukundapa abalwele na balemana. Lelo Ilandwe lya kwa Mateo lilanda pa nshila ikalamba abomfeshe ilyo litila: “Yesu aimine ubulendo ukuya mu misumba yonse ne mishi, alesambilisha mu masunagoge yabo no kushimikila imbila nsuma ya bufumu.” Nacimonekesha ukuti Yesu taleshimikila fye buyefya buyefya ku fibusa nelyo ku bena mupalamano bakwe. Alibombeshe, ukubomfya imyendele ili yonse iyaliko ukutandalila abantu “monse mu Galili.”—Mateo 4:23, 24; 9:35.

Yesu aebele abakonshi bakwe na bo bene ukubombako umulimo wa kulenga aba nko ukuba abasambi. Cine cine, aali ca kumwenako calinga ica kukonka. (1 Petro 2:21) Yesu aebele abasambi bakwe aba busumino ukuti: “E ico kabiyeni, kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi, mulebabatishisha mwi shina lya kwa Tata ne lya Mwana ne lya mupashi wa mushilo, mulebasambilisha ukubaka fyonse ifyo namwebele.”—Mateo 28:19, 20.

Cine cine, ukubombako umulimo wa kushimikila takwayanguka iyo. Yesu umwine atile: “Moneni! Ndemutuma nga bana ba mpaanga mu kati ka mimbulu.” (Luka 10:3) Ilyo kwaba ukukaanya, ilingi line tulakwinda pa kuti tusengauke ukuiletela amafya nelyo amasakamika. Ico e cacitike icungulo bushiku ilyo Yesu aiketwe. Abatumwa balibutwike ilyo baiketwe umwenso. Pa numa cilya cungulo, Petro akeene Yesu imiku itatu.—Mateo 26:56, 69-75.

Na kabili, kuti nalimo mwapapa ukwishibo kuti umutumwa Paulo na o wine atile alishombweke ukubila imbila nsuma. Alembele ku cilonganino ca ku Tesalonika ukuti: “Twashipile muli Lesa wesu ku kulanda kuli imwe imbila nsuma ya kwa Lesa no kushomboka nga nshi.”—1 Abena Tesalonika 2:1, 2.

Paulo na batumwa banankwe balicimfishe umwenso uli onse uwa kulanda kuli bambi pa Bufumu bwa kwa Lesa, na imwe bene kuti mwacita cimo cine. Kuti mwacimfya shani? Icacindama sana kushintilila pali Yehova. Nga twacetekela Yehova umupwilapo, ico citetekelo cikatucincinsha ukucitapo cimo, kabili tukacita ukufwaya kwakwe.—Imilimo 4:17-20; 5:18, 27-29.

Kuli Icilambu ku Mulimo Wenu

Yehova alamona ifyo tubombesha ilyo tulemubombela. Ku ca kumwenako, aleshiba ilyo tulwele ne lyo tunakile. Aleshiba ifyo tuyumfwa abafuupulwa nga twafilwa ukucita ifyo tulingile ukucita. Ilyo twatitikishiwa pa mulandu wa kucepelwa indalama nelyo twafuupulwa pa mulandu wa kulwala nelyo pa mulandu wa fyo tuleyumfwa, lyonse Yehova aleshiba.—2 Imilandu 16:9; 1 Petro 3:12.

Mwandini Yehova alatemwa sana ukumona uko icitetekelo cesu ciletucincinsha ukucitapo cimo te mulandu ne filubo fyesu na mafya! Yehova talangulukila fye ababomfi bakwe capwila na po pene lelo alabalayapo na fimo. Umutumwa Paulo pa kupuutwamo na Lesa alembele ukuti: “Lesa tali uushalungama uwa kuti alabe umulimo wenu no kutemwa uko mwalangile kwi shina lyakwe, apo mwalipyungila aba mushilo kabili muletwalilila ukupyunga.”—AbaHebere 6:10.

Kuti mwasumina ifyo Baibolo ilondolola Yehova ukuti ni “Lesa wa cishinka, kabili uwabulo bupondamishi” kabili ni “kalambula wa bamufwayafwaya.” (Amalango 32:4; AbaHebere 11:6) Ku ca kumwenako, umwanakashi uwikala ku California ku U.S.A., ebukisho kuti: “Batata balibombele mu mulimo wa nshita yonse pa myaka 10 ilyo bashilakwata abana. Naleipakisha amalyashi balenjeba pa fyo Yehova alebatungilila mu mulimo wakwe. Inshita ishingi balebomfya indalama shonse isho bakwete ku kushitamo amafuta ya muli motoka pa kuti baye mu kushimikila. Nga babwela mu mulimo, ilingi line balesanga ifya kulya ifyabulo kwenekelwa pa mwinshi wa ng’anda.”

Ukulunda pa kwafwiwa kwa ku mubili, “Shifwe wa nkumbu kabili Lesa wa cinsansamushi conse” alatupeela ukwafwa mu nkuntu na lwa ku mupashi. (2 Abena Korinti 1:3) Nte umo uwashipikisha amesho ayengi pa myaka iingi atile: “Ukushintilila pali Yehova kulaleta insansa. Kulapeele shuko lya kucetekela Yehova no kumona uko alecitapo cimo ku kukwafwa.” Mu kuicefya kuti mwapepa kuli ‘Komfwa we pepo,’ no kushininkisha ukuti akamwafwa.—Amalumbo 65:2.

Amapaalo ayo bakalobolola ba ku mupashi bapokelela yengi. (Mateo 9:37, 38) Ukubombako umulimo wa kushimikila uwa ku cintubwingi kwalilenga abengi ukuba no bumi busuma, kabili nalimo e cingacitika na kuli imwe bene. Lelo, icacilanapo kucindama ca kuti ukushimikila kuli bambi kulatwafwa ukukosha bucibusa bwesu na Lesa.—Yakobo 2:23.

Twalilileni Ukucita Icisuma

Kuti caba cilubo kuli umo uwa babomfi ba kwa Lesa ukutontonkanya ukuti Yehova alabipilwa nga ca kuti mu nshila imo ukulwala nelyo ubukote fyamulesha ukubomba ifyo engatemwa ukubomba mu mulimo wa kushimikila. Kuti caba na kabili icalubana ukusondwelele fyo fine ukulosha kuli abo abalwalilila, ababa no mulimo wa kusakamana indupwa, nelyo ifintu fimbi.

Ibukisheni ukuti llyo umutumwa Paulo ayumfwile uwanakuka pa mulandu wa bulwele nelyo ubwafya, ‘apaapaatile Shikulu imiku itatu ukuti bufume’ kuli wene. Ukucila ukundapa Paulo pa kuti abombeshe mu mulimo wa kwa Yehova, Lesa atile: “Icikuuku candi ica bupe fye cakumana kuli iwe; pantu mu kunaka e mo amaka yandi yalelengwo kufikapo.” (2 Abena Korinti 12:7-10) Kanshi kuti mwaba abashininwa ukuti te mulandu no bwafya muleshipikisha, Shinwe wa ku muulu alatasha fyonse ifyo mubomba ku kutwala pa ntanshi ukufwaya kwakwe.—AbaHebere 13:15, 16.

Kabumba wesu uwa kutemwa tafwaya ifyacila pa fyo twingamupeela. Afwaya fye ukuti tube ne citetekelo icingatucincisha ukucitapo cimo.

[Icikope pe bula 26]

Bushe ukusambilila fye Amafunde kwalikumanine?

[Ifikope pe bula 29]

Icitetekelo cesu cilekabila ukutungililwa ne milimo