“Iŋanda ya Kupepelamo ku Nko Shonse”
“Bushe tacalembwa, aciti, Iŋanda yandi iketwe ŋanda ya kupepelamo ku nko shonse?”—MARKO 11:17.
1. Musango nshi uwa kwampana untu Adamu na Efa pa kutendekelako baipakishe na Lesa?
LINTU Adamu na Efa babumbilwe, baipakishe ukwampana kwapalamisha na Shibo wa ku muulu. Yehova Lesa alandile na bo no kulondolola imifwaile yakwe iishaiwamina iyo akwatile umushobo wa buntunse. Mu kushininkisha, libili libili baleseshiwa ku kupongomoka mu kulumbanya Yehova pa bubumbo bwakwe ubwawamisha. Nga ca kuti Adamu na Efa bakabile ubutungulushi ilyo balelanguluka pa mulimo wabo uwa kuba abafyashi ba lupwa lwa buntunse, baali no kutununuka Lesa ilyo bali pa cifulo icili conse mu mushi wabo uwa Paradise. Tabaalekabila imilimo ya kwa shimapepo mwi tempele.—Ukutendeka 1:28.
2. Kwaluka nshi kwaliko lintu Adamu na Efa babembwike?
2 Imibele yalyalwike lintu malaika wa bucipondoka abembele Efa ukutontonkanya ukuti ubumi bwakwe bwali no kuwaminako nga ca kuti akeene bumulopwe bwa kwa Yehova, ukulondololo kuti aali no ‘kuba nga Lesa.’ Muli fyo, Efa aliliile icisabo ku muti uyo Lesa aali nababinda ukulyako. Lyene Satana abomfeshe Efa ukutunka umulume wakwe. Ku ca bulanda, Adamu akutike ku mukashi wakwe umubembu, ukulangisha ukuti akatamike ukwampana kwakwe no mukashi ukucila ukwampana kwakwe na Lesa. (Ukutendeka 3:4-7) Kuti twatila, Adamu na Efa basoobwelepo Satana ukuba umulungu wabo.—Linganyeniko 2 Abena Korinti 4:4.
3. Finshi fyali ifya kufumamo fyabipa ifya bucipondoka bwa kwa Adamu na Efa?
3 Mu kucite fyo, abantunse ba kubalilapo babili tabalufishe fye ukwampana kwabo ukwaumo mutengo na Lesa lelo na kabili icilolelo ca kwikala kuli pe na pe muli paradise wa pe sonde. (Ukutendeka 2:16, 17) Imibili yabo iya lubembu mu kuya kwa nshita yalibotelele ukufika bafwile. Ubufyashi bwabo bwapyene iyi mibele ya lubembu. Baibolo ilondololo kuti: “E fyo ne mfwa yayambukile ku bantu bonse.”—Abena Roma 5:12.
4. Lisubilo nshi lintu Lesa abikiile umutundu wa muntu uwa lubembu?
4 Icintu cimo calekabilwa ku kuwikisha umutundu wa muntu umubembu kuli Kabumba wabo uwa mushilo. Lintu alepingula Adamu na Efa, Lesa apeele isubilo ku bana babo aba ku ntanshi pa kulaya “ubufyashi” ubo bwali no kupususha umutundu wa muntu ku fya kufumamo fya kupondoka kwa kwa Satana. (Ukutendeka 3:15) Pa numa, Lesa asokolwele ukuti muli Abrahamu e mwali no kufuma Ubufyashi bwe paalo. (Ukutendeka 22:18) Lesa asoobwele intuntuko sha kwa Abrahamu, abena Israele, ukuba uluko lwakwe ulwasalwa pantu aaleibukisha iyi mifwaile yakwe iya kutemwa.
5. Mulandu nshi tulingile ukufwaisho kwishiba pa lwa fyebo fyashika ifya cipingo ce Funde lya kwa Lesa kuli Israele?
5 Mu 1513 B.C.E., abena Israele bapingene icipingo ica kumfwana na Lesa kabili balisumine ukumfwila amafunde yakwe. Ico cipingo ce Funde cilingile ukucincimusha bonse abafwaya ukupepa Lesa ilelo pa mulandu wa kuti calesontelela ku Bufyashi bwalaiwe. Paulo atile cali “cinshingwa ca fintu fisuma ifikesa.” (AbaHebere 10:1) Lintu Paulo alandile aya mashiwi, alelanda pa lwa mulimo uwa bashimapepo ba kwa Israele mu ca kwikalamo ca kusesha, nelyo mwi hema lya kupepelamo. Caitilwe “itempele lya kwa Yehova” nelyo “iŋanda ya kwa Yehova.” (1 Samwele 1:9, 24) Ukupitila mu kubebeta umulimo washila uwalebombwa pa ŋanda ya pano nse iya kwa Yehova, kuti twatesekesha mu kufishapo imitantikile yabamo inkumbu umo abantunse ababembu ilelo bengawikishiwa kuli Lesa.
Umwashilisha
6. Cinshi cali Umwashilisha, kabili ni shani fintu ukubapo kwa kwa Lesa kwaimininweko mulya?
6 “Uwapulamo tekala mu mayanda ayakuulwa ku minwe,” e filondolola Baibolo. (Imilimo 7:48) Nangu cibe fyo, ukubapo kwa kwa Lesa mu ŋanda yakwe iya pe sonde kwaleimininwako ne kumbi mu muputule wa mu kati uwaleitwa Umwashilisha. (Ubwina Lebi 16:2) Cimoneka ifyo, ili kumbi lyalebengeshima nga nshi, ukubuutusha Umwashilisha. Lyalebela pa muulu wa mbokoshi yashila iyaleitwa “icipao ca cishimiko,” umwali ifipampa fya mabwe apalembelwe amafunde ya kwa Lesa yamo ayo apeele Israele. Pa muulu wa Cipao paali bakerubi ba golde babili mu kuba na mapindo ayafungululwa, abaleimininako ifibumbwa fya ku mupashi ifya cifulo casumbuka mu kuteyanya kwa kwa Lesa ukwa ku muulu. Intumba ya mu cipesha amano iya lubuuto yabelele pa muulu kabili pa kati ka bakerubi. (Ukufuma 25:22) Ici caleimininako Lesa Wa maka yonse uwaikala pe celeta lya ku muulu ilyasendwa na bakerubi ba mweo. (1 Imilandu 28:18) E mulandu wine kanshi Imfumu Hisekia apepele ukuti: “Mwe Yehova wa milalo, Lesa wa kwa Israele, uwaikala pali bakerubi.”—Esaya 37:16.
Umwashila
7. Fintu nshi fyali Umwashila?
7 Iciputulwa ca bubili ica ca kwikalamo caleitwa Umwashila. Mu kati ka ici ciputulwa, ukulola ku kuso kwa bwingililo e kwaletekwa ica kubikapo inyali 7 icayemba, kabili ku kulyo kwali itebulo lya mukate. Mu kulungatana fye lwa pa ntanshi pali iciipailo apalefutumuka icena mu cushi ce fungo icalenina mu muulu. Iciipailo cabelele pa ntanshi ya cipembe icalekenye Umwashila ukufuma ku Umwashilisha.
8. Milimo nshi intu bashimapepo ilingi line balebomba Umwashila?
8 Cila lucelo na cila cungulo bushiku, shimapepo aleingila mu ca kwikalamo no kufutumuna ifye fungo pa ciipailo ca fye fungo. (Ukufuma 30:7, 8) Ulucelo, ilyo ifye fungo fyalefutumunwa, inyali 7 ishali pa ca kutekapo inyali ica golde shalebikwamo amafuta yambi. Mu cungulo bushiku inyali shaleashiwa ku kubuutusha Umwashila. Pa bushiku bwe Sabata ubuli bonse shimapepo alebika imikate iyapangwa iipya 12 pe tebulo lya mukate.—Ubwina Lebi 24:4-8.
Mu Lubansa
9. Mifwaile nshi iya musambilo wa menshi, kabili lisambililo nshi twingasambililako kuli ici?
9 Ica kwikalamo calikwete no lubansa, ulwashingulwikweko no lubao lwa cipembe ca matenti. Muli ulu lubansa mwali umusambilo uukulu umo bashimapepo balesamba iminwe na makasa ilyo bashilaingila Umwashila. Na kabili balesamba ilyo bashilaninika amalambo pa ciipailo icabelele mu lubansa. (Ukufuma 30:18-21) Ici cifwaikwa ca busaka caba kucinkulako kwa maka ku babomfi ba kwa Lesa ilelo ukuti bafwile ukutukuta ukuba abasanguluka lwa ku mubili, mu mibele, lwa ku muntontonkanya, na lwa ku mupashi nga ca kuti balefwaya ukupepa kwabo ukupokelelwa kuli Lesa. (2 Abena Korinti 7:1) Mu kuya kwa nshita inkuni sha kukosesha umulilo wa pa ciipailo na menshi ya kubika mu musambilo fyalepayanishiwa na basha ba pe tempele abashali bena Israele.—Yoshua 9:27.
10. Fya kuninika nshi fimo ifyalepeelwa pa ciipailo ca malambo?
10 Cila lucelo na cila cungulo bushiku, umwana wa mpaanga umuteku uwa kuninika aleocewa pa ciipailo pamo pene no buunga bwapeleka no mwangashi. (Ukufuma 29:38-41) Amalambo yambi yalepeelwa pa nshiku shaibela. Inshita shimo ilambo lyalepeelwa pa mulandu wa lubembu lwa kulungatika ulwa muntu umo pa lwakwe. (Ubwina Lebi 5:5, 6) Inshita shimbi umwina Israele aleninika ilambo lya mutende ilya kuitemenwa umwine ilyo ifiputulwa fyaleliiwa kuli bashimapepo pamo pene na ulya uuninike ica kuninika. Ici calelangilila ukuti abantunse ababembu kuti baba pa mutende na Lesa, ukumoneka kwati baleliila pamo na wene ica kulya. Nangu fye mulebeshi kuti asanguka kapepa wa kwa Yehova no kuba ne shuko lya kuninika ifya kuninika fya kuitemenwa pa ŋanda Yakwe. Lelo pa kulangisha umucinshi walinga kuli Yehova, bashimapepo balesuminisha fye ifya kuninika fyawamisha. Ubuunga bwali no kuba ubwapeleka bwino bwino, kabili inama sha kuninika amalambo shali no kuba ishabulwa akalema.—Ubwina Lebi 2:1; 22:18-20; Malaki 1:6-8.
11. (a) Cinshi calecitwa ku mulopa wa nama sha kupeele lambo, kabili ni kuli cinshi ici calesonta? (b) Lesa amona shani umulopa wa bantunse no wa nama?
11 Umulopa wa aya malambo walebikwa pa ciipailo. Ici cabombele nge ca kucinkulako uluko cila bushiku ukuti baali ababembu abalekabila umulubushi uyo umulopa wakwe wingakonsolwela imembu shabo mu kubelelela no kubapususha ku mfwa. (Abena Roma 7:24, 25; Abena Galatia 3:24; linganyeniko AbaHebere 10:3.) Uku kubomfya kwashila ukwa mulopa na kabili kwacinkwileko abena Israele ukuti umulopa wimininako ubumi no kuti ubumi bwaba bwa kwa Lesa. Lesa lyonse alibinda abantunse ukubomfya umulopa mu nshila iili yonse imbi.—Ukutendeka 9:4; Ubwina Lebi 17:10-12; Imilimo 15:28, 29.
Ubushiku bwa Kukonsolwela
12, 13. (a) Ubushiku bwa Kukonsolwela bwali cinshi? (b) Ilyo shimapepo mukalamba ashilatwala umulopa Umwashilisha, cinshi aalecita?
12 Umuku umo mu mwaka pa bushiku bwaleitwa Ubushiku bwa Kukonsolwela, uluko lonse ulwa kwa Israele, ukusanshako abalebeshi abalepepa Yehova, baleleko kulya no kubombe milimo yonse. (Ubwina Lebi 16:29, 30) Pali ubu bushiku bwacindama, uluko lwalesangululwa ku lubembu mu nshila ya mampalanya pa kuti bengaipakisha ukwampana kwa mutende na Lesa pa mwaka na umbi. Lekeni twelenganye ifyalecitika no kulanguluka ifyapulilemo.
13 Shimapepo mukalamba ali mu lubansa lwe hema. Pa numa ya kusamba mu menshi yali mu musambilo, aipaya cilume wa ŋombe ku kupeela ilambo. Umulopa wa kwa cilume wa ŋombe wapongolwelwa mu lunweno; uli no kubomfiwa mu nshila yaibela ku kukonsolwela imembu sha mukowa wa bushimapepo uwa kwa Lebi. (Ubwina Lebi 16:4, 6, 11) Lelo ilyo ashilaninika ilambo ilili lyonse, kuliko icintu cimo ico shimapepo mukalamba afwile ukucita. Abuula ifye fungo (mu kupalishako ukufibika pa cipamba) ne misolilo ya mulilo ukufuma pa ciipailo. Nomba aingila Umwashila no kulola ku cipembe ca Mwashilisha. Panono panono ashinguluka icipembe no kwiminina pa ntanshi ya cipao ca cipingo. Mu kukonkapo, ukwabula umuntunse uuli onse umbi uwa kumonako, aitulwila ifye fungo mu misolilo ya mulilo, kabili Umwashilisha mwaisule ntumba ya cushi ce fungo icanunke cisuma.—Ubwina Lebi 16:12, 13.
14. Mulandu nshi shimapepo mukalamba aleingilila Umwashilisha mu kuba no mulopa wa nama shapusana shibili?
14 Nomba Lesa kuti acite fya nkumbu no kuwikishiwa mu mampalanya. Pali uyu mulandu pa nkupiko ya Cipao paleitwa “icipuna ca fya nkumbu” nelyo “ica kukonsolwelapo.” (AbaHebere 9:5, NW, utumashiwi twa pe samba) Shimapepo mukalamba afuma Umwashilisha, asenda umulopa wa kwa cilume wa ŋombe, e lyo aingila Umwashilisha na kabili. Nga fintu akambishiwe mwi Funde, atubika umunwe mu mulopa no kuukupawila imiku 7 pa ntanshi ya Cipao. (Ubwina Lebi 16:14) Mu kukonkapo abwelela mu lubansa no kwipaya sawe, uuli ca kuninika ca pa lubembu “ica bantu.” Aletako umulopa wa kwa sawe umo Umwashilisha no kucita kuli wene cimo cine nga fintu acicita ku mulopa wa kwa cilume wa ŋombe. (Ubwina Lebi 16:15) Kwalebako ifya mapepo fyacindama na fimbi pa Bushiku bwa Kukonsolwela. Ku ca kumwenako, shimapepo mukalamba aleshimpa amaboko yakwe pa mutwe wa kwa sawe walenga bubili no kuyasa pali wene “amampuulu yonse ya bana ba kwa Israele.” Uyu sawe wa mweo lyene alelekwako ukuya mu matololo ku kusenda imembu sha luko mu mano ya mampalanya. Muli iyi nshila kwalebako ukukonsolwela cila mwaka “bashimapepo na bantu bonse aba lukuta.”—Ubwina Lebi 16:16, 21, 22, 33.
15. (a) Ni mu nshila nshi umo itempele lya kwa Solomone lyapalene ne ca kwikalamo? (b) Cinshi cintu ibuuku lya AbaHebere lisosa pa lwa mulimo washila uwalebombwa pe hema na pe tempele?
15 Pa myaka ya kubalilapo 486 ilyo Israele apingene icipingo na Lesa, ica kwikalamo ca kusesha cabombele kuli bene nge cifulo ca kupepelamo Lesa wabo, Yehova. Lyene, Solomone wa mu Israele alipeelwe ishuko lya kukuula icikuulwa cibelelela. Nangu cingati ili tempele lyali no kuba ilyakulako kabili ilyacilapo kupikana, pulani wa liko uwapayanishiwe na bulesa akonkele icipasho cimo cine ukupala cilya ica ca kwikalamo. Ukupala ica kwikalamo, itempele lyaleimininako imitantikile yakulilako, iyacilapo amaka iya kupepelamo iyo ‘Yehova aali no kwimika te bantu iyo.’—AbaHebere 8:2, 5; 9:9, 11.
Itempele lya Kubalilapo ne lya Bubili
16. (a) Kulomba nshi ukwabamo kutemwa uko Solomone alombele lintu alepeela itempele? (b) Ni shani fintu Yehova alangishe ukuti alipokelele ipepo lya kwa Solomone?
16 Pa kupeela lilye tempele lya bukata, Solomone asanshishemo uku kulomba kwapuutwamo: “Na umbi umbi na o, uushili wa mu bantu benu abena Israele, lelo aisa afuma ku calo ca kutali pa mulandu we shina lyenu likulu . . . , ilyo baisa no kupepa ukulola ku ŋanda ino, lyene muumfwe mu muulu mu bwikalo bwenu ubwapampamikwa, no kucito mwabela conse ico umbi umbi alilila kuli imwe, ku kuleka abantu na bantu bonse pano isonde beshibe ishina lyenu, no kumutiina nga bantu benu abena Israele, kabili ku kuleka beshibe ukuti ishina lyenu lyainikwa pa ŋanda ino iyo nakuula.” (2 Imilandu 6:32, 33) Mu nshila yamonekesha, Lesa alangishe ukuti alipokelele ipepo lya kwa Solomone ilya kupeela itempele. Umulilo waponene ukufuma mu muulu no koce nama ya ca kuninika iyali pa ciipailo, kabili ubukata bwa kwa Yehova bwaiswile mwi tempele.—2 Imilandu 7:1-3.
17. Mu kuya kwa nshita cinshi cacitike kwi tempele ilyakuulilwe na Solomone, kabili mulandu nshi?
17 Ku ca bulanda, abena Israele balufishe akatiina kabo aka kuli Yehova. Mu kupita kwa nshita, bapelwile ishina lyakwe ilikulu ukupitila mu kusuumya umulopa, ukupepo tulubi, ubucende, ukulaalana kwa pa lupwa, na mu kucusha abana ba nshiwa, bamukamfwilwa, na bantu bambi bambi. (Esekiele 22:2, 3, 7, 11, 12, 26, 29) Muli fyo, mu mwaka wa 607 B.C.E., Lesa alibakandile pa kuleta imilalo ya cina Babele ku konaula itempele. Abena Israele abapuswike balisendelwe muli bunkole ku Babele.
18. Pe tempele lyalenga bubili, mashuko nshi yapeelwe ku baume bashali bena Israele abo batungilile ukupepa kwa kwa Yehova no mutima onse?
18 Pa numa ya myaka 70 abashalapo balapila aba kwa Yuda balibwelele ku Yerusalemu kabili balipeelwe ishuko lya kukuula cipya cipya itempele lya kwa Yehova. Ku ca kupapusha, kwaliko ukubulisha bashimapepo na bena Lebi aba kubomba muli ili tempele lyalenga bubili. Pali uyu mulandu, abena Netinimu, abatuntwike mu basha ba pe tempele abashali bena Israele, balipeelwe amashuko yalundwapo pamo nga bakapyunga mu ŋanda ya kwa Lesa. Nangu cibe fyo, tabatalile abalingana na bashimapepo na bena Lebi.—Esra 7:24; 8:17, 20.
19. Bulayo nshi Lesa alaile ukukuma kwi tempele lyalenga bubili, kabili ni shani fintu aya mashiwi yaishilefikilishiwa?
19 Pa kubalilapo camoneke kwati itempele lyalenga bubili talyali na kulingana ne lya kubalilapo. (Hagai 2:3) Lelo Yehova alaile ukuti: “Nkatensha ne nko shonse, fikasuke afiisa ifisuma fya nko shonse, na ine njisusha mu ŋanda iyi ubukata . . . Ubukata bwa ŋanda iyi ubukakonkapo bukabo bukulu ukucilo bwa ntanshi.” (Hagai 2:7, 9) Nga fintu casobelwe, itempele lya bubili lyaishilekwata ubukata ubwacilapo. Lyaikeleko imyaka 164 ukucila ilya ntanshi, kabili bakapepa abengi ukufuma mu fyalo ifingi bakonkomokele mu mansa sha liko. (Linganyeniko Imilimo 2:5-11.) Ukuwamya itempele lya bubili kwatendeke mu nshiku sha Mfumu Herode, kabili imansa sha liko shalikushiweko. Pa kusansabikwa pa mabwe yakulisha no kushingulukwa ne nceshi shayemba, mu bukata lyalingene ne tempele lya kutendekelako ilyakuulilwe na Solomone. Lyasanshishemo ulubansa lushaikulila ulwa kubomfya abena fyalo abalefwaya ukupepa Yehova. Icicingo ca libwe calekenye ulu Lubansa lwa Bena fyalo ukufuma ku mansa sha mu kati ishali sha bena Israele epela.
20. (a) Ni mbali nshi ishali ishaibela kwi tempele lyakuulilwe cipya cipya? (b) Cinshi calangilile ukuti abaYuda balemona itempele mu nshila yalubana, kabili cinshi cintu Yesu acitile pa lwa ici?
20 Ili tempele lya bubili lyabele ilyaibela nga nshi pa mulandu wa kuti mu mansa sha liko e mo Umwana wa kwa Lesa, Yesu Kristu, asambilishishe. Lelo pamo nga fintu cali kwi tempele lya kubalilapo, abaYuda mu cinkumbawile tabakwete imimwene yalungama iye shuko lyabo ilya kuba bacibinda ba ŋanda ya kwa Lesa. Basuminishe fye na ba makwebo ukucita amakwebo mu lubansa lwa Bena fyalo. Mu kulundapo, abantu balekelwe ukulacilinganya pe tempele ilyo basendele ifipe ukufuma ku ncende shapusanapusana mu Yerusalemu. Inshiku shine ilyo talafwa, Yesu asangulwile itempele ukufumya ifibelesho fya ku calo ifya musango yo, uku ninshi alesosa ukuti: “Bushe tacalembwa, aciti, Iŋanda yandi iketwe ŋanda ya kupepelamo ku nko shonse? Na imwe mwaisangule ninga ya fipondo.”—Marko 11:15-17.
Lesa Asha Iŋanda Yakwe iya pe Sonde Kuli Pe na Pe
21. Cinshi cintu Yesu alangilile ukukuma kwi tempele lya mu Yerusalemu?
21 Pa mulandu wa mibombele yabamo ubukose iya kwa Yesu mu kusumbula ukupepa kwa kwa Lesa ukwasanguluka, intungulushi sha mapepo isha ciYuda shapampamine pa kumwipaya. (Marko 11:18) Pa kwishiba ukuti mu kwangufyanya aali no kwipaiwa, Yesu asosele ku ntungulushi sha mapepo isha ciYuda ukuti: “Iŋanda yenu yashilwa imwe icipompa.” (Mateo 23:37, 38) Muli fyo alangilile ukuti mu kwangufyanya Lesa taali na kabili no kupokelela ukupepa ukwalecitwa pe tempele lya cine cine mu Yerusalemu. Talyali na kutwalilila ukuba “iŋanda ya kupepelamo ku nko shonse.” Lintu abasambi bakwe balangile Yesu ifikuulwa fya lulumbi ifye tempele, atile: “Bushe mwamona ifi fyonse? . . . Pano tapakashalepo ilibwe pa muulu wa libiye ilishakapooswe pa nshi.”—Mateo 24:1, 2.
22. (a) Ni shani fintu amashiwi ya kwa Yesu pa lwe tempele yafikilishiwe? (b) Mu cifulo ca kushimpa amasubilo yabo pa musumba wa pe sonde, cinshi cintu Abena Kristu ba mu kubangilila bafwaile?
22 Ubusesemo bwa kwa Yesu bwafikilishiwe imyaka 37 pa numa mu mwaka wa 70 C.E., lintu imilalo ya ciRoma yaonawile Yerusalemu ne tempele lya uko. Ico cashinine mu kukosa ukuti Lesa mu cine cine alishile iŋanda yakwe iya pano nse icipompa. Yesu tasobele ukuti itempele limbi lyali no kukuulwa cipya cipya mu Yerusalemu. Ukukuma kuli ulya musumba wa pe sonde, umutumwa Paulo alembeele Abena Kristu ba ciHebere ukuti: “Tatukwete umusumba wa kwikalilila, lelo tufwayo musumba uuleisa.” (AbaHebere 13:14) Abena Kristu ba mu kubangilila baleenekela ukuba ulubali lwa “Yerusalemu wa mu muulu”—Ubufumu bwa kwa Lesa ubwapala umusumba. (AbaHebere 12:22) Muli fyo, ukupepa kwa cine ukwa kwa Yehova takwashimpwa pe tempele lya pano isonde. Mu cipande cesu icikonkelepo, tuli no kulanguluka imitantikile yapulamo iyo Lesa aimikako kuli bonse abalefwaya ukumupepa “mu Mupashi na mu cine.”—Yohane 4:21, 24.
Ifipusho fya Kupitulukamo
Adamu na Efa balufishe ukwampana nshi na Lesa?
Mulandu nshi tulingile ukufwaisha ukwishiba pa lwa mbali shalekanalekana ishe hema?
Cinshi cintu tusambililako ku fyalecitika mu lubansa lwe tempele?
Mulandu nshi Lesa asuminishishe itempele lyakwe ukonaulwa?
[Ifikope pe bula 10, 11]
Itempele Ilyo Herode Akuulile Cipya Cipya
1. Umwashilisha
2. Umwashila
3. Iciipailo ca Kuninikapo Ifye Fungo
4. Icishiba Caengwa
5. Ulubansa lwa Bashimapepo
6. Ulubansa lwa Bena Israele
7. Ulubansa lwa Banakashi