Nani Akapusuka “Inshita ya Kumanama”?

“Onse uukalilila kwi shina lya kwa Yehova akapokololwa.”—YOELE 2:32.

 1. Ukulingana na Daniele na Malaki, cinshi cishibisha abo ababa mu mutande wa kwi pusukilo mu kati ka “nshita ya kumanama” iileisa?

UKULOLESHA ku ntanshi ku kasuba kesu, kasesema Daniele alembele ukuti: “Kukaba ne nshita ya kumanama ukwa kuti takwatala akuba ukutula pa kubapo uluko, ukufika ku nshita ilya; na mu nshita ilya abantu bobe bakapokololwa, onse uwasangwa nalembwa mwi buku.” (Daniele 12:1) Amashiwi ya kusansamusha mu cine cine! Abantu ba kwa Yehova abasuminishiwa bakebukishiwa na wene, pamo fye nga fintu Malaki 3:16 na o abilisha ukuti: “E lyo abali na katiina kuli Yehova balesoshanya; na o Yehova alepeepeka, no kuumfwa, ne buku lya kwibukisha lyalembelwe ku cinso cakwe, ilya babela Yehova akatiina, ilya batontonkanye shina lyakwe.”

 2. Cinshi cifumamo mu kutontonkanya pe shina lya kwa Yehova?

² Ukutontonkanya pe shina lya kwa Yehova kutungulula ku kwishiba kwalungikwa ukukuma kuli wene, Kristu wakwe, ne mifwaile yakwe yonse iikalamba iya Bufumu. Muli ifyo, abantu bakwe basambilila ukumucindikisha, ukwingila mu kwampana kwe senge ukwaipeela na wene, no kumutemwa ‘ku mutima wabo onse, na ku mucetekanya wabo onse, na ku maka yabo yonse.’ (Marko 12:33; Ukusokolola 4:11) Yehova alicita ukupayanya kwa kusenamina, ukupitila mwi lambo lya kwa Yesu Kristu, ku bafuuka ba pe sonde ukusanga ubumi bwa muyayaya. E ico, aba kuti babwekeshapo mu kuba no kucetekela amashiwi ya mulalo wa ku mulu uwalumbenye Lesa pa nshita ya kufyalwa kwa kwa Yesu, ukusoso kuti: “Kube ubukata kuli Lesa umwapulishamo, na pano nse pabe umutende mu bantu abo abekelwamo.”—Luka 2:14.

 3. Ilyo umutende taulaisa kuli ili sonde, mulimo nshi uwa kwa Yehova ufwile ukucitika?

³ Uyo mutende naupalamisha ukucila fintu abantu abengi batontonkanya. Lelo intanshi kufwile ukwisa ukuputunkanishiwa kwa bupingushi bwa kwa Yehova pa calo cabola. Kasesema wakwe Sefania abilisho kuti: “Nabupalamo bushiku bukulu bwa kwa Yehova, nabupalama no kwangufyanisha.” Bushiku bwa musango nshi ubo? Ubusesemo bwatwalilila ukuti: “[Ukumfwika kwa bushiku bwa kwa Yehova kukali, NW]. Impalume kulya, ilekuutila akalanda! Ubo bushiku bushiku bwa kububuka, bushiku bwa kumanama kabili ubwa mpatapata, bushiku bwa kusampanya kabili ubwa cimfulumfulu, bushiku bwa mfifi kabili ubwa mfifi iyatoola, bushiku bwa makumbi kabili ubwa makumbi ayafiitula, bushiku bwa ntandala kabili ubwa kuwelesha, pa kusange mishi ya malinga ne fyamba ifyasansuka: nkaletamo ukumanama ku bantu, na bo bakenda nge mpofu, pantu babembuka kuli Yehova.”—Sefania 1:14-17; moneni na kabili Habakuki 2:3; 3:1-6, 16-19.

 4. Ni bani ilelo baleyankulako ku bwite ku kwishiba no kubombela Lesa?

⁴ Mu nsansa, amamilioni ilelo baleyasuka ubwite ku kwishiba no kubombela Lesa. Ulwa Bena Kristu basubwa, abengishiwa mu cipingo cipya, casesemwe ukuti: “Bakanjishiba bonse bene, ukutula pa banono ukufika na pa bakalamba (cisemo ca kwa Yehova).” (Yeremia 31:34) Aba baliluminisha umulimo wa bunte uwa mu kasuba ka lelo. Kabili nomba ilyo abengi aba mu bashalapo basubwa balepwisha umulimo wabo uwa pe sonde, “ibumba likalamba” ilya “mpaanga shimbi” lyalisa ku ‘kubombela Lesa [umulimo washila, NW] akasuba no bushiku’ mu kutantika kwakwe ukwapale tempele. (Ukusokolola 7:9, 15; Yohane 10:16) Bushe uli umo uuleipakisha ili shuko lishingapimwa?

Ifyo “Ifisuma” Fisamo

5, 6. Ilyo inko shonse tashilatenshiwa ku konaulwa, mulimo nshi uwa kupususha ukacitika?

⁵ Natwalukile nomba kuli Hagai 2:7, apo Yehova asesema ukukuma ku ŋanda yakwe iya ku mupashi iya kupepa. Atila: “Nkatensha ne nko shonse, fikasuke afiisa ifisuma fya nko shonse, na ine njisusha mu ŋanda iyi ubukata.” Amasesemo ya Baibolo yalanga ukuti ‘ukutenshiwa kwa nko’ kulosha ku kuputunkanya kwa kwa Yehova ukwa bupingushi pa nko. (Nahumu 1:5, 6; Ukusokolola 6:12-17) E co, imibombele ya kwa Yehova iyasobelwe pali Haggai 2:7 ikafika pa kalume mu kuba ne nko ukutenkanishiwa ukufuma mu kubako—ukulofiwa. Lelo ni shani pa lwa “fisuma fya nko shonse”? Bushe fili no kulolela uko kutensha kwa kupelako ukwa konaula ukufingishamo? Nakalya.

⁶ Yoele 2:32 asosa ukuti “onse uukalilila kwi shina lya kwa Yehova akapokololwa; pantu mu lupili lwa Sione e mukaba abapusuka, ifyo Yehova asosele, na mu Yerusalemu e mukaba abakashalapo abo Yehova aleita.” Yehova alabakula, kabili balalilila kwi shina lyakwe mu kuba ne citetekelo mwi lambo lya kwa Yesu pa ntanshi ya kutenkanya pa kalume ukwa bucushi bukalamba. (Linganyeniko Yohane 6:44; Imilimo 2:38, 39.) Mu nsansa, ibumba likalamba ilyaumo mutengo, abafikile nomba ku mpendwa ukucila pa mamilioni yane, ‘lingila’ mu ŋanda ya kwa Yehova iya kupepa mu kwenekelwa kwa ‘kutensha [kwakwe] inko shonse’ pa Armagedone.—Ukusokolola 7:9, 10, 14.

 7. Cinshi cabimbwamo mu ‘kulilila kwi shina lya kwa Yehova’?

⁷ Ni shani fintu aba bakapusunsuka balilila kwi shina lya kwa Yehova? Yakobo 4:8 atupeela ica kwishibilako, ukusoso kuti: “Palameni kuli Lesa, na o alapalama kuli imwe. Sangululeni iminwe yenu, mwe babembu; sangululeni imitima yenu, mwe ba mitima ibili.” Pamo fye nga fintu caba ku bashalapo basubwa abatungulwile inshila, abo abasubila ukuba abe bumba likalamba ilya bakapusunsuka ba Armagedone bafwile ukubomba no mutima umo. Nga ca kuti ulasubila ukupusunsuka, ufwile ukunwa mu kushika ukufuma mu Cebo cisangulula ica kwa Yehova no kubomfya ifipimo fyakwe ifyalungama mu bumi bobe. Ufwile ukuba uwa mutima umo mu kupeela ubumi bobe kuli Yehova, ukulangilila ici ku lubatisho lwa mu menshi. Ukulilila kobe kuli Yehova mu citetekelo kusanshamo na kabili ukucitilo bunte kuli wene. Muli ifyo, pa Abena Roma icipandwa 10, ifikomo 9 na 10, Paulo alembo kuti: “Ukapusuka nga walumbula ku kanwa kobe, auti, Kristu e Shikulu, kabili watetekela mu mutima obe, auti, Lesa amubuushishe ku bafwa; pantu ku mutima umuntu atetekela no kulungamikwa, kabili ku kanwa alumbula no kupusuka.” Lyene, mu cikomo 13, umutumwa ambula ubusesemo bwa kwa Yoele, ukukomailapo ukuti “umuntu onse uwalilila kwi shina lya kwa [Yehova, NW] akapusuka.”

‘Fwayeni, Fwayeni, Fwayeni’

 8. (a) Ukulingana na kasesema Sefania, cinshi Yehova afwaya pa kupusuka? (b) Kusoka nshi ishiwi “napamo” pali Sefania 2:3 lipeela kuli ifwe?

⁸ Ukwalukila kwi buku lya Baibolo ilya kwa Sefania, icipandwa 2, ifikomo 2 na 3, tubelenga cintu Yehova afwaya pa kupusuka: “Ilyo kucili takulaisa pali imwe icifukushi ca bukali bwa kwa Yehova, ilyo ubushiku bwa bukali bwa kwa Yehova tabulaisa pali imwe. Fwayeni Yehova, mwe bafuuka ba mu calo bonse; mwe bacito bupingushi bwakwe, fwayeni ubulungami, fwayeni ubufuke; napamo kuti mwabelama mu bushiku bwa bukali bwa kwa Yehova.” Mona ishiwi “napamo.” Tauli mulandu wa kuti ukupusuka limo, e kupusukilila. Ukubelama kwesu muli bulya bushiku kwashintilila pa kutwalilila kwesu ukucita filya fintu fitatu. Tufwile ukufwaya Yehova, ukufwayo bulungami, no kufwayo bufuke.

 9. Ni shani fintu abo abafwaya ubufuuke balambulwa?

⁹ Mwandi cintu cawama, mu cine cine, icilambu ca kufwayo bufuke! Pa Ilumbo 37, ifikomo 9 ukupulinkana ukufika ku 11, tubelenga ukuti: “Abalolela Yehova, bene bakapyaninine calo. Pashala panono, e lyo umubifi takabepo . . . lelo [abafuuka, NW] bakapyaninine calo, no kuilemeno bwingi bwa mutende.” Kabili ni shani pa lwa kufwayo bulungami? Icikomo 29 citila: “Abalungama bakapyaninine calo, no kwikalamo inshiku pe.” Ukukuma ku kufwaya Yehova, ifikomo 39 na 40 fitweba ukuti: “Ukupusuka kwa balungama kufuma kuli Yehova, e ca kushinamo [cabo, NW] mu nshita ya kumanama. Awe Yehova abaafwa, no kubalengo kupusuka; abalengo kupusuka ku babifi, no kubapususha, pantu booba muli wene.”

10. Ni bani abamonwa apakalamba mu kukaana kwabo ukufwaya Yehova no kufwaya ubufuuke?

¹⁰ Ifyakaniko fya Kristendomu fyalifilwa ukufwaya Yehova. Bashibutotelo babo balakaana fye ne shina lyakwe ilyaumo mutengo, ukulifumya mu kuituntumba mu mabupilibulo yabo aya Baibolo. Basobolapo ukupepa Shikulu wabule shina nelyo Lesa no kucindikisha Bulesa Butatu ubwa cisenshi. Ukulundako, Kristendomu tafwaya ubulungami. Abengi aba mu bakonshi bakwe bapokelela nelyo bafwilisha imisango ya bumi iya mulekelesha. Ukucila ukufwaya ubufuuke nge fyacitile Yesu, balacita amataki, ku ca kumwenako pa televisioni, aya mikalile ya cisenena kabili ilingi line iya bucisenene. Bashibutotelo balainya abene beka pa kupusula imikuni yabo. Mu mashiwi ya kwa Yakobo 5:5, ‘baikala aba cisenena pano isonde, no kusenkema.’ Nga fintu ubushiku bwa kwa Yehova buleya bulepalamina, mu kushininkisha bakasanga ukuti amashiwi yapuutwamo yabomba kuli bene: “Ifyuma tafyafwa kantu mu bushiku bwa kububuka.”—Amapinda 11:4.

11. Ni nani ali umuntu wa bupulumushi, kabili ni shani fintu atulaika umulandu wa mulopa uwakulisha?

¹¹ Mu mwanda wa myaka wa kubalilapo C.E., nga fintu umutumwa Paulo ashimika muli kalata wakwe uwa cibili ku bena Tesalonika, Abena Kristu bamo babele abacincimuka, ukutontonkanya ukuti ubushiku bwa kwa Yehova bwalifikile pali bene lilya. Lelo Paulo asokele ukuti intanshi ubusangu bukalamba bwali no kwisa, kabili “Umuntu wa bupulumushi” aali no kusokololwa. (2 Abena Tesalonika 2:1-3) Nomba, muli uno mwanda wa myaka walenga 20, kuti twatesekesha icipimo cikalamba ica bulya busangu na fintu bashibutotelo ba Kristendomu baba abapulumushi mu cinso ca kwa Lesa. Mu kati ka ishi nshiku sha kulekelesha ukutula 1914, bashibutotelo balitulaika umulandu wa mulopa uwakulisha pa kwafwilisha ‘ukufula baplao ukube mpanga.’ (Yoele 3:10) Na kabili balitwalilila ukusambilisha ififundisho fya bufi, pamo nga bumunshifwa bwa cifumanda ubwa mweo wa buntunse, umutwala, ukulunguluka kwa mulilo wa helo, ulubatisho lwa tunya, Bulesa Butatu, ne fyapalako. Ni kwi bakeminina lintu Yehova aputunkanya ifya bupingushi fyakwe? Amapinda 19:5 yalondolola ukuti: “Uulande fya bufi takapusuke.”

12. (a) Cinshi caba “imyulu” ya buntunse ne “sonde” ifikalofiwa mu kwangufyanya? (b) Cinshi tusambilila ukufuma ku bonaushi buleisa ubwa ici calo cibifi?

¹² Pali 2 Petro 3:10, tubelengo kuti: “Ubushiku bwa kwa [Yehova, NW] bukesa ngo mupupu; muli ubo imyulu ikapita waa, ne fya mu mulu fikasunguluka ku cikabilila, ne calo ne milimo iyabamo ikapya.” Imitekele yabola iyakupa ukupala imyulu pa mutundu wa muntu, capamo ne misango yonse iyapanga sosaite ya buntunse iyabola, ikapyangwa ukufuma mwi sonde lya kwa Lesa. Bakapanga na basulwishi ba fyanso fya bushiku bwa bupingushi, abafinsha, aba butotelo ba bumbimunda na bashibutotelo babo, abatwala pa ntanshi ukupumbusa, ulukaakala, ne misoka—ifi fyonse fikafumapo. Fikasungululwa ku bukali bwa kwa Yehova. Lelo mu fikomo 11 na 12 (NW), Petro alundapo uku kusoka ku Bena Kristu ati: “Apo ifi fintu fyonse fili no kusunguluke fi, musango nshi uwa bantu mufwile ukuba mu mibombele ya mushilo iya myendele ne milimo ya kuipeelesha kwa bukapepa, ukulolela no kusunga mu kupalamisha mu muntontonkanya ukubapo kwa bushiku bwa kwa Yehova.”

Mikaele Abalamuka!

13, 14. Ni nani ali Kebela mukalamba uwa mitekele ya kwa Yehova, kabili ni shani fintu aba uubomba ukutula 1914?

¹³ Ni shani fintu uuli onse akapusuka mu kati ka “nshita ya kumanama” iya kwa Yehova? Icibombelo ca kwa Lesa ku kupayanya ukupusuka ni Mikaele imfumu-malaika untu ishina lyakwe lipilibula “Ni Nani Uwaba nga Lesa?” Mu kulinga, lyene, e Umo uwebela imitekele ya kwa Yehova, ukusumbula Yehova nga Lesa wa cine umo fye kabili Shikulu Mulopwe wakwate nsambu uwa kubumbwa konse.

¹⁴ We fya kuponako fyakulisha fintu Ukusokolola icipandwa 12, ifikomo 7 ukupulinkana ukufika ku 17, kulondolola ukukuma ku “bushiku bwa kwa Shikulu” ukutula 1914! (Ukusokolola 1:10) Mikaele imfumu-malaika apoosa Satana wafutatuka ukufuma mu mulu ukutentemukila kwi sonde. Pa numa, nga fintu calondololwa pa Ukusokolola icipandwa 19, ifikomo 11 ukupulinkana ukufika ku 16, uwitwa “Wa cishinka kabili Wa cine” ‘anyanta umwa kukamine myangashi umwa cipyu ca bukali bwa kwa Lesa wa maka yonse.’ Uyu mwaume wa bulwi uwa ku mulu etwa ishina “IMFUMU YA SHAMFUMU KABILI SHIKULU WA BASHIKULU.” Mu kupelako, Ukusokolola icipandwa 20, ifikomo 1 na 2, filanda ulwa kwa malaika mukalamba uwapoosa Satana mu cilindi ca ku mbo no kumushinshibika kulya pa myaka ikana limo. Ukwabulo kutwishika, aya yonse amalembo yasonta kuli Kebela wa bumulopwe bwa kwa Yehova, Shikulu Yesu Kristu, untu Yehova abikile pa cipuna cakwe ica bufumu ica bukata ica mu mulu mu 1914.

15. Ni mu nshila nshi iyaibela Mikaele “akema” mu kwangufyanya?

¹⁵ Mikaele ‘alimininina,’ nga fintu calondololwa pali Daniele 12:1, abantu ba kwa Yehova ukutula fye lintu aimikwe nge Mfumu mu 1914. Lelo mu kwangufyanya Mikaele “akema” mu mano yaibela nga nshi—nge Cibombelo ca kwa Yehova mu kufumyapo ububifi bonse ukufuma pe sonde kabili nga Kalubula wa sosaite ya cibulungwa conse iya bantu ba kwa Lesa. Fintu ilya “nshita ya kumanama” ikakula calangililwa ku mashiwi ya kwa Yesu pali Mateo 24:21, 22 ukuti: “Lilya kukabo bucushi bukalamba ubushatala abubako ukutula pa kutendeka kwa pano isonde ukufika kuli nomba, nangu takwakabeko. Inshiku shilya ashibulaipifiwa, nga tengapusuka umuntunse nangu umo; lelo, pa mulandu wa basalwa, inshiku shilya shikepifiwa.”

16. Bantunse nshi bakapusuka mu kati ka bucushi bukalamba?

¹⁶ Fintu twingaba aba nsansa pa kuti abantunse bamo bakapusuka pali ilya nshita! Iyo, te kupala abaYuda ba bucipondoka abaiketwe mu Yerusalemu mu 70 C.E., abo bamo aba bene basendelwe nga basha ku Roma. Ukucila, abo abapusuka mu “nshita ya ku mpela” bakaba nge cilonganino ca Bwina Kristu ico caali nacifulumukila ku Yerusalemu kale kale lintu ukucandila kwa kupelako kwatendeke. Bakaba bantu ba kwa Lesa bene, amamilioni ye bumba likalamba capamo na bali bonse abasubwa abo pambi bakaba bacili pe sonde. (Daniele 12:4) Ibumba likalamba “bafuma mu Bucushi bukalamba.” Mulandu nshi? Pantu “basambile amalaya yabo, no kuyabuutusha mu mulopa wa Mwana wa mpaanga.” Balabelesha icitetekelo mu maka ya kulubula aya mulopa wasumiwa uwa kwa Yesu no kulangilila ico citetekelo ukupitila mu kubombela Lesa muli bucishinka. Nelyo fye nomba, Yehova, “Uwaikala pa cipuna ca bufumu,” aba icintelelwe ca kucingilila pali bene, ilintu Umwana wa mpaanga, Kristu Yesu, abacema no kubatungulula ku tumfukumfuku twa menshi ya mweo.—Ukusokolola 7:14, 15.

17. Ni shani fintu ibumba likalamba ukucilisha lyakoseleshiwa ukubomba pa kuti libelamikwe mu kati ka bushiku buleisa ubwa kumanama?

¹⁷ Mu kufwaya Yehova, ubulungami, no bufuuke, amamilioni ye bumba likalamba tabafwile ukuleka ukutemwa kwabo ukwa ntanshi ukwa cine ukutalalilako! Nga ca kuti uli umo uwa aba bantu bapale mpaanga, cinshi ufwile ukucita? Nga fintu calondololwa pa Abena Kolose icipandwa 3, ifikomo 5 ukupulinkana ukufika ku 14, ufwile ‘ukufuula ubuntu bwa kale pamo ne micitile ya buko umupwilapo.’ Ukufwaya ukwaafwa kwa bulesa, ibikilisheko ‘ukufwala ubuntu bupya, ubwashimpwa pa kwishiba kwalungikwa.’ Mu bufuuke, kuulilila no kusungilila ukupimpa mu kulumbanya Yehova no kulenga imifwaile yakwe yakulisha ukwishibikwa kuli bambi. Muli ifyo, kuti pambi wabelamikwa mu “nshita ya kumanama,” ubushiku bwa “cifukushi ca bukali bwa kwa Yehova.”

18, 19. Ni mu nshila nshi ukushipikisha kwabela ukwakatama ku kupusuka?

¹⁸ Ubo bushiku buli mupepi! Buleangufyanya ukulola kuli ifwe. Ukulonganikwa kwa bantu umo umo abe bumba likalamba kwalitwalilila nomba pa myaka imo 57. Impendwa ya aba balifwa kabili balolela ukubuushiwa kwabo. Lelo twalyebekeshiwa no busesemo bwa Ukusokolola ukuti pamo nge bumba ibumba likalamba likafuma mu bucushi bukalamba nge cishinte ca sosaite ye “sonde lipya.” (Ukusokolola 21:1, NW) Bushe ukaba palya? Ico kuti cacitika, pantu Yesu asosa pali Mateo 24:13 ukuti: “Uwashipikisha ukufika ku mpela, wene akapusuka.”

¹⁹ Ukukanshika uko abantu ba kwa Yehova bakumanya muli iyi micitile ikote kuti pambi kwatwalilila ukukulilako. Kabili lintu ubucushi bukalamba ubwa kumanama bwabalamuka, kuti pambi wacula ku mafya. Lelo palamina kuli Yehova no kuteyanya kwakwe. Ba uwalola! “Nindeni, cisemo ca kwa Yehova, lindeni ubushiku nkeminamo ku kulubulwisha; pantu kupanga kwandi ukulonganike nko, ukulonganya amabufumu, ku kupongolwela pali bene icipyu candi, icifukushi conse ca bukali bwandi; pantu pano isonde ponse pakapya ku mulilo wa kalumwa kandi.”—Sefania 3:8.

20. Ilyo “inshita ya kumanama” iya kufika pa kalume ileya ilepalaminako lyonse, cinshi tufwile ukucita?

²⁰ Ku kucingililwa kwesu no kukoselesha, Yehova alipayanishisha abantu bakwe mu kusenamina “ululimi lwine lwine,” ulusanshamo ubukombe bwakulisha ubwa Bufumu bwakwe ubuleisa, “ukuti bonse bene balilile kwi shina lya kwa Yehova, no kumubombela no mutima umo.” (Sefania 3:9) Ilyo “inshita ya kumanama” iya kufika pa kalume ilekwankwanya mu kupalaminako lyonse, shi natubombe mu kuba no kupimpa, ukwaafwa bambi abafuuka ‘ukulilila kwi shina lya kwa Yehova’ ku kupusuka.

Bushe Uleibukisha?

◻ Mulimo nshi uwa kwa Yehova ukatangilila ukuletwa kwa mutende kwi sonde?

◻ Ukulingana na Yoele, cinshi umo afwile ukucita pa kupusuka?

◻ Ukulingana na Sefania, ni shani fintu abafuuka bengasanga ukucingililwa ukufuma ku cifukushi ca bukali bwa kwa Yehova?

◻ Ni ani ali “Umuntu wa bupulumushi,” kabili ni shani fintu atulaika umulandu wa mulopa?

◻ Ukushipikisha kwacindama shani mu mulandu wa kupusuka?