Ifyebo Ififumine mu Mpapulo Shili mu Katabo ka Mikalile no Mulimo Tubomba
MAY 7-13
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | MARKO 7-8
“Senda Icimuti Cobe ica Bucushi no Kunkonka”
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Marko 8:34
aikaane umwine: Nelyo “aleke ukulacita fye ifyo alefwaya umwine.” Cipilibula ukuti umuntu naitemenwa umwine ukuleka ukulacita ifyakwe umwine lelo ukulacita ifyo Lesa afwaya ukuti alecita. Ishiwi lya ciGriki lipilibula ukuti “aitaane umwine,” ici calilinga pantu mu kuikaana mwaba no kukanacita ifintu ifyo nalimo twatemwa sana ukucita nelyo ifyo tufwaya ukucita ku ntanshi. (2 Kor. 5:14, 15) Marko alibomfeshe ili shiwi lya ciGriki ilyo alelondolola ifyo Petro akeene Yesu.—Marko 14:30, 31, 72.
Ni Shani Fintu Ulebutuka mu Lubilo lwa ku Bumi?
“Ngo muntu afwayo kwisankonka,” e fyasosele Yesu Kristu ku basambi balongene na bambi, “aikaanye umwine (nelyo, “afwile ukusosa ukuti, ‘Iyo’ ku mwine,” Charles B. Williams) asende ne capindama cakwe, e fyo ankonke [mu kutwalilila, NW].” (Marko 8:34) Lintu twapokelela ubu bwite, tufwile ukuba abaipekanya ukucita ifyo “mu kutwalilila,” te pa mulandu wa kuti kuliko ilumbo lyaibela mu kuikaanya, lelo pa mulandu wa kuti akashita kamo aka kubulisha ukushilimuka, ukufilwa kumo mu bupingushi busuma, kuti fyaonaula fyonse ifyakuulwa, nangu fye kubika mu busanso insansa shesu isha ciyayaya. Ukulunduluka kwa ku mupashi ilingi line kulacitwa pa musenselo washingashinga, lelo fintu kwingaba ukwabula umutengo mu kwangufyanya nga ca kuti tatupempwilile mu kutwalilila!
w08 10/15 amabu. 25-26 amapara. 3-4
Finshi Ifyo Mukaipusulako pa Kuti Mukabe no Mweo wa Muyayaya?
Pali kalya kene kashita, Yesu aipwishe amepusho yabili ayo tulingile ukutontonkanyapo. Aipwishe ati: “Bushe umuntu kuti amwenamo shani nga anonka icalo conse no kulofya umweo wakwe?” no kuti, “Nga cinshi ico umuntu engapeela icingalinga ukukabushanya no mweo wakwe?” (Marko 8:36, 37) Tapali umuntu uwingafilwa ukwasuka icipusho ca kubalilapo. Umuntu te kuti amwenemo nga anonka icalo conse e lyo alofya umweo wakwe. Umuntu kuti abomfya fye ifipe nga ali uwa mweo. Icipusho ca bubili citila: “Nga cinshi ico umuntu engapeela icingalinga ukukabushanya no mweo wakwe?” Ici cipusho nalimo calengele abalekutika kuli Yesu ukwibukisha ubufi Satana abepeshe Yobo ubwa kuti: “Conse ico umuntu akwata kuti apeelela pa mweo wakwe.” (Yobo 2:4) Abantu bamo abashipepa Yehova kuti bamona kwati ifyo Satana asosele fya cine. Abengi kuti bacite cili conse, kuti bapula mu mafunde ayali yonse, pa kuti fye batwalilile ukuba abomi. Lelo, Abena Kristu bena te fyo baba.
Twalishiba ukuti ico Yesu aishiile pano calo, te ku kulenga abantu ukuba no bumi ubusuma, ifyuma, nelyo ukwikala imyaka iingi pa calo. Lelo, aishile ku kupeela abantu isubilo lya kwikala mu calo cipya ku ciyayaya, kabili ili subilo lyalicindama nga nshi kuli ifwe. (Yoh. 3:16) Ku Mwina Kristu icipusho Yesu abalilepo ukwipusha kuti capilibula ukuti, “Bushe umuntu kuti amwenamo shani nga anonka icalo conse no kulofya isubilo lya kuba no mweo wa muyayaya?” Icasuko kuli ci cipusho ca kuti, Teti amwenemo nakalya. (1 Yoh. 2:15-17) Pa kuti twasuke bwino icipusho calenga bubili ico Yesu aipwishe, tufwile ukuipusha ukuti, ‘Finshi ifyo ningaipusulako pali ino nshita pa kuti nkabe no mweo wa muyayaya mu calo cipya?’ Icasuko kuli ci cipusho cimonekela mu mikalile yesu, kabili e cilanga ne fyo isubilo lya kuba no mweo wa muyayaya lyakosa mu mitima yesu.—Linganyeniko Yohane 12:25.
Bushe Umwana wa Muntu Nani?
Kanshi pa kuti Yesu abapokelele, abasambi bakwe balingile ukuba abashipa kabili abaipeelesha ukumukonka. Yesu atile: “Onse uwaumfwila insoni ine na mashiwi yandi mu nkulo ino iya bantu abashaba na cishinka kuli Lesa kabili ababembu, Umwana wa muntu na o akamumfwila insoni ilyo akesa no bukata bwa kwa Wishi pamo na bamalaika ba mushilo.” (Marko 8:38) E ico ilyo Yesu akesa, “akalambula umuntu onse ukulingana ne mibele yakwe.”—Mateo 16:27.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Amepusho Ukufuma Ku Babelenga
Cinshi ico abalwani ba kwa Yesu bakoseeshe ifunde lya kusamba ku minwe?
Ukusamba ku minwe kwali pa fintu ifyo abalwani ba kwa Yesu balepeelelapo Yesu na basambi bakwe imilandu. Mu Mafunde ya kwa Mose mwali ifya kukonka pa kusangulula umuntu uwalwala ifibashi, uwaikata icitumbi ca muntu nelyo ica nama, uuletonya fimo nelyo uuli ne filekonkoloka ku fya mfwalo. Na kabili mu Mafunde mwali ne fya kucita pa kusangulula icakowela. Pa kusangulula baletuula ilambo, balesamba mu menshi, balesansa umulopa nelyo amenshi pa cikowelele.—Lebi ifipa. 11-15; Impe., icipa. 19.
Bakasambilisha abaYuda balilundileko na fimbi kuli aya amafunde. Icitabo cimo citila fyonse ifyalelenga umuntu nelyo icintu ukukowela, “balefibebeeta pa kuti beshibe icilengele umuntu nelyo icintu cikowele, ne fyo fingakowesha bambi nelyo ifintu fimbi, e lyo ne fipe ifingakowela ne fishingakowela, ne fyo balingile ukucita pa kufisangulula.”
Abalwani ba kwa Yesu bamwipwishe abati: “Mulandu nshi abasambi bobe tabakonkela intambi sha ba ku kale, lelo baliila ifya kulya ku minwe ya fiko?” (Marko 7:5) Aba bashimapepo tabalelanda ukuti abasambi ba kwa Yesu tabalesamba ku minwe ilyo bashilatendeka ukulya. Lelo apo ukusamba ku minwe kwali lutambi, aba bakasambilisha balefwaya abasambi ukukonka ulu lutambi ulwa kuisambikisha ku minwe ilyo bashilatendeka ukulya. Icitabo tulandilepo cilanda no kuti: “Bakasambilisha balelanda na pa fipe ifyo abantu balingile ukubomfya pa kusambikisha ku minwe, pa muntu uufwile ukusambikisha abanankwe, na apo bafwile ukufisha pa kusamba amaboko.”
Yesu ayaswike aba bashimapepo abaYuda ati: “Esaya aseseme bwino pali imwe, mwe ba bumbimunda, ifyo calembwa ukuti, ‘Aba bantu bancindika ku milomo yabo, lelo imitima yabo yalitaluka kuli ine [Yehova]. Kwa fye ukupepa uko bampepa, pantu ifisambilisho basambilisha mafunde ya bantu.’ Mwalisuula amafunde ya kwa Lesa, kabili mukonka intambi sha bantu.”—Marko 7:6-8.
w00 2/15 amabu. 17-18 amapara. 9-11
Bushe Mwalikwata “Umutima wa kwa Kristu”?
Uyu mwaume ali ni nkomamatwi kabili cibulubuusa. Yesu napamo alimwene ukuti uyu mwaume ali no mwenso kabili ali ne nsoni. Yesu lyene acitile icintu cimo icaibela. Afumishe ulya mwaume pe bumba no kumutwala ku mbali. Lyene, Yesu abomfeshe ifishibilo fimo ukulangilila ulya mwaume ico ali no kucita ilyo line. “Abikile iminwe yakwe mu matwi ya muntu; kabili afwisa amate, no kumukumya ku lulimi.” (Marko 7:33) Icakonkelepo, pa kulolesha mu muulu Yesu aishishe icefu no kupepa. Ifi filangililo fyalelangilila ulya mwaume ukuti: ‘Ico ndi no kucita ni ku maka ya kwa Lesa.’ Pa kulekelesha, Yesu atile: “Komokesha.” (Marko 7:34) Ilyo line, ulya muntu alitendeke ukumfwa, kabili alitendeke no kulanda fye bwino.
Mwandi Yesu alelangulukilako bambi! Talefwaya ukukalifya bambi, kabili ici cililishi calemulenga ukucitila abantu ifintu fishali na kubalenga ukubipilwa. Pamo nga Bena Kristu, tulingile ukulundulula no kulangilila ukuti twalikwata umutima wa kwa Kristu muli ulu lubali. Baibolo itukonkomesha ukuti: “Bonse mube aba mutima umo, abalangulukilana, abatemwa aba bwananyina, aba mitima ya nkumbu, aba mitima ya bupete.” (1 Petro 3:8) Ici cine cine cipinda ukuti tulelanda no kucita ifintu mu nshila ishishingakalifya bambi.
Mu cilonganino kuti twalangulukilako bambi ukupitila mu kubacindika, ukucita kuli bene ifyo twingafwaya bacite kuli ifwe. (Mateo 7:12) Ico kuti casanshamo ukumona ifyo tulelanda ne nshila tulefilandilamo. (Abena Kolose 4:6) Mwilalaba ukuti ‘amashiwi ya [buwelewele, NW] kuti yalasaula ngo lupanga.’ (Amapinda 12:18) Ni shani mu lupwa? Umulume no mukashi abatemwana icine cine balalangulukilana. (Abena Efese 5:33) Balasengauka ukubomfya amashiwi yabipa, aya musaalula, no kulengulula—ifi fyonse ifingakalifya sana umuntu kabili cilafya ukulabako. Abana na bo bene balakuntukilwa, kabili abafyashi bakwata ukutemwa balingile ukubalangulukilako. Nga balekabila ukulungika, abafyashi ba musango yu balungika mu nshila iya mucinshi ku bana babo kabili iyishingabaseebanya. (Abena Kolose 3:21) E co lintu twalangulukilako bambi, tulangilila ukuti twalikwata umutima wa kwa Kristu.
MAY 14-20
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | MARKO 9-10
“Icimonwa Icikosha Icitetekelo Cesu”
w05 1/15 ibu. 12 amapara. 9-10
Ukusesema Konse Kwaletonta Pali Kristu
Napapita ukucila pa mwaka umo ukutula apo Yesu apeelele ubushininkisho tulandilepo kale ukuti e Mesia. Ica Kucilila ca mu 32 C.E. casukile capita no kupita. Abengi abamutetekele nabaleka ukumukonka, napamo pa mulandu wa kupakaswa, ukutemwa icuma, nelyo pa mulandu wa masakamika ya bumi. Bambi bafwile nabafulilwa Yesu pantu alikeene ifyo balefwaisha ukuti abe mfumu. Ilyo bashimapepo ba ciYuda bamwebele ukucite cishibilo cafuma ku muulu ku kulanga amaka yakwe, Yesu alikeene. (Mateo 12:38, 39) Ilyo akeene ukucite ci, abantu bamo bafwile balipeshiwe amano. Kabili, Yesu natampa ukusokolwela abasambi bakwe icintu cimo ico balefilwa ukumfwa—“aalingile ukuya ku Yerusalemu no kucula ifintu ifingi ku bakalamba na bashimapepo bakalamba na bakalemba, no kwipaiwa.”—Mateo 16:21-23.
Ilyo pakapita imyeshi na imbi 9 nangu 10, ikaba ni nshita ya “kuti [Yesu] afume pano calo no kuya kuli Wishi.” (Yohane 13:1) Apo ali uwayangwako nga nshi ku basambi bakwe aba bucishinka, Yesu alaya bamo bamo pali bene ukubacitila icintu cimo ico akeene ukucitila abaYuda babulwa icitetekelo, e kutila icishibilo ukufuma ku muulu. Yesu atila: “Ndemwebe cine cine nati, kuli bamo pa beminine pano abashakasonde mfwa nakalya mpaka bakatale bakamone Umwana wa muntu aleisa mu bufumu bwakwe.” (Mateo 16:28) Kwena, Yesu taletila abasambi bakwe bamo bamo tabakafwe ukufikila Ubufumu bwakwe ubwa buMesia bukemikwe mu 1914. Lelo ico Yesu alelandapo cili kupeela abasambi bakwe batatu abatemwikwa icimonwa ca lulumbi ica bukata bwakwe mu maka ya Bufumu. Ici cimonwa citwa ukwaluka.
Ukusesema Konse Kwaletonta Pali Kristu
Pa numa ya nshiku 6, Yesu asenda Petro, Yakobo, na Yohane no kunino lupili—cimoneka kwati baninine cimo ica filundulundu fya Lupili lwa Hermone. Ilyo bali palya, Yesu “alyalwike pa cinso cabo, ne cinso cakwe cabalike nga kasuba, ne mingila yakwe yabengeshime ngo lubuuto.” Bakasesema babili Mose na Eliya na bo balimoneke, balelanshanya na Yesu. Ici cintu ca kutiinya cimoneka kwati cacitike ubushiku, ne ci calengele fimoneke bwino bwino. Na kuba, ici cimonwa ca mu kusesema ica lulumbi cali ica cine cine ica kuti Petro alandile no kuti alefwaya ukusakapo insakwe shitatu—umwa kwikala Yesu, Mose, na Eliya. Ilyo Petro acili alelanda, ikumbi lyabuuta buu lyabakupikila ne shiwi lyafuma mwi kumbi aliti: “Uyu e Mwana wandi, uwatemwikwa, uo mbekelwamo; muumfweni.”—Mateo 17:1-6.
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Marko 9:7
ne shiwi: Apa e palenga bubili mu mabuuku ya Imbila Nsuma apo balemba ukuti Yehova alelanda na bantu mu kulungatika.—Moneni ifingamwafwa ukusambilila pali Marko 1:11; Yoh. 12:28.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya kwa Marko
10:6-9. Lesa afwaya abaupana ukutwalilila ukuba pamo. Kanshi mu nshita ya kwangufyanya ukupingula ukuti balekane fye, abalume na bakashi bafwile ukubomfya ifishinte fya mu Baibolo pa kupwisha amafya ayengemako mu cupo.—Mat. 19:4-6.
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Marko 10:17, 18
Kasambilisha musuma: Umwaume afwile abomfeshe amashiwi ya kuti “Kasambilisha musuma” pa kuti fye alenge Yesu ukumfwa bwino pantu intungulushi shamapepo shalefwaya abantu ukulashipeela umucinshi wa musango uyu. Nangu ca kuti Yesu talekaana ukumwita ukuti “Kasambilisha” nelyo “Shikulu” (Yoh. 13:13), alepeela umucinshi onse kuli Wishi.
Takwaba umusuma nangu umo, kano fye Lesa eka: Muli aya mashiwi Yesu alangilile ukuti Yehova e ntulo ya busuma, kabili e wakwata fye insambu sha kutweba icisuma ne cibi. Ilyo bakeene ukumfwila Lesa no kulya ku cimuti ca kwishiba ubusuma no bubi, Adamu na Efa balefwaya ukukwata insambu sha kuisalila icisuma ne cibi. Lelo Yesu ali uwaicefya kabili alekele ukuti Wishi alemusalila ifya kucita. Lesa alitulondolwela ifisuma ukupitila mu mafunde yaba mu Cebo cakwe.—Marko 10:19.
MAY 21-27
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | MARKO 11-12
“Apooselemo Ukucila Bonse”
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Marko 12:41, 42
icipao: Abafwailikisha ilyashi lya kale ilya baYuda batila utu utubokoshi twa kupoosamo indalama nelyo utwa kubikamo ifintu, baletupanga kwati mapenga, nelyo insengo, kabili tufwile twalekwata akapunda akanono pa muulu. Abantu balebikamo ifintu ifyalekanalekana. Ishiwi lya ciGriki ilyo babomfeshe pali ici cikomo e lyaba na pali Yohane 8:20, ilya kuti “umwali icipao ca ndalama.” Aya amashiwi yafwile yalelosha ku ncende yali mu Lubansa lwa Banakashi. (Moneni ifingamwafwa ukusambilila pali Mat. 27:6 na sgd ibu. 52.) Ukulingana na bakasambilisha abaYuda, mu Lubansa lwa Banakashi mwali ifipao 13. Kabili caishibikwa ukuti mwi tempele mwali icipao icikalamba umo balebika indalama shonse ishalefuma mu fipao ifinono ifyalekanalekana.
utundalama tubili utwacepesha: Nelyo, “tubili utwa lepta,” mashiwi yafuma kwi shiwi lya ciGriki ilya le·ptonʹ, ilipilibula utuntu utwacepesha. Indalama ya leptoni yali iyacepa sana nga kuilinganya ku ndalama ya denari kabili nalimo yali e ndalama ya bronze nelyo iya mukuba iyali iyacepesha pa ndalama balebomfya mu Israele.—Moneni sgd ibu. 62.
utwacepesha: Nelyo, “e kutila quadrani.” Ishiwi lya ciGriki ilya ko·dranʹtes (ukufuma kwi shiwi lya ciLatin ilya quadrans) lilosha ku ndalama iya ciRoma iya mukuba nelyo bronze iyali iinono sana pa ndalama ya denari. Marko pali ici cikomo abomfeshe indalama sha bena Roma pa kulangilila ifyo indalama isho abaYuda balebomfya cila bushiku shacepele.—Moneni sgd ibu. 62.
w97 10/15 amabu. 16-17 amapara. 16-17
Yehova Atasha Umulimo Wenu uwa Mutima Onse
Ilyo papitile inshiku shinono, pa Nisani 11, Yesu aali mwi tempele akasuba konse, umo amaka yakwe yatwishikwe kabili aaswike ifipusho fyayafya pa lwa misonko, ukubuushiwa ku bafwa, na fimbipo. Icintu cimo ico asenukilepo bakalemba na baFarise cali ‘kuliila bamukamfwilwa amayanda.’ (Marko 12:40) Lyene Yesu alikele, cilemoneke fyo aileikala mu Lubansa lwa Banakashi, umo, ukulingana ne cishilano ca ciYuda, mwali ifipao 13. Alikelepo akashita, ukulalolekesha ilyo abantu balepoosamo imisangulo yabo. Aba cuma abengi balishile, bamo napamo ne mimonekele ya cilumba, na mataki fye. (Linganyeniko Mateo 6:2.) Amenso ya kwa Yesu yaishiletonta pa mwanakashi umo. Umuntu yawe yawe tamwene icili conse ica kusungusha pa lwa wena nelyo pa lwa bupe bwakwe. Lelo Yesu, uwaleishiba imitima ya bambi, alishibe ukuti aali ni “mukamfwilwa umo umubusu.” Kabili alishibe umutengo wa bupe bwakwe mu kulungatika—“utunyampuku tubili twa ndalama, utulenga akalikopere kanono kamo.”—Marko 12:41, 42.
Yesu aitile abasambi, pantu alefwaya ukuti baimwene isambililo aali mupepi no kusambilisha. Yesu atile, “apooselemo ukucila bonse abalepoosa mu cipao.” Mu kupima kwakwe apooselemo ifingi ukucila no kubika pamo ifyo bonse bapooselemo. “Apooselemo fyonse ifyo akwete”—utundalama uto ashele na to. Mu kucite co, aibikile mu maboko ya kwa Yehova ukuti amusakamane. Umuntu uwabulilwe nge ca kumwenako ica kupeela kuli Lesa ni uyo uo ubupe bwakwe bwali fye kwati tabwakwete mutengo. Nangu cibe fyo, mu menso ya kwa Lesa, bwali ubwaumo mutengo!—Marko 12:43, 44; Yakobo 1:27.
Yehova Atasha Umulimo Wenu uwa Mutima Onse
Yesu aitile abasambi, pantu alefwaya ukuti baimwene isambililo aali mupepi no kusambilisha. Yesu atile, “apooselemo ukucila bonse abalepoosa mu cipao.” Mu kupima kwakwe apooselemo ifingi ukucila no kubika pamo ifyo bonse bapooselemo. “Apooselemo fyonse ifyo akwete”—utundalama uto ashele na to. Mu kucite co, aibikile mu maboko ya kwa Yehova ukuti amusakamane. Umuntu uwabulilwe nge ca kumwenako ica kupeela kuli Lesa ni uyo uo ubupe bwakwe bwali fye kwati tabwakwete mutengo. Nangu cibe fyo, mu menso ya kwa Lesa, bwali ubwaumo mutengo!—Marko 12:43, 44; Yakobo 1:27.
w87 12/1 ibu. 30 para. 1
Bushe Ukupeela Kobe Lilambo?
Fingi twingasambililako ku mashiwi yaba muli ifi fikomo. Cimo ico twingasambililako ca kuti, ifwe bonse twalikwata ishuko lya kwafwilisha ukupepa kwa cine ukubomfya ifyo twakwata. Na kabili icacilapo ukucindama kuli Lesa te kupeela fye ifyo tulemona ukuti tulingile ukumupeela lelo kumupeela ifyo tulemona ukuti fyalicindama sana kuli ifwe. Bushe tulapeela ifyo tulemona fye ukuti tulingile ukumupeela? Nelyo bushe tulapeela ilambo lya cine cine kuli Yehova?
Amano mu “Cebo ca kwa Lesa”
Pa bantu bonse abaishile kwi tempele bulya bushiku, uyu mukamfwilwa eka fye e walandwapo mu Baibolo, bushe ico taciletusambilisha fimo? Kuli ci cacitike, Yehova aletusambilisha ukuti aba ni Lesa uutasha. Alatemwa ukupokelela ubupe bwesu nga twapeela no mweo onse, te mulandu ne fyo buli nga twalinganya ne fyo bambi balepeela. Iyi e nshila yawamisha iyo atusambilishishemo ici cishinka ca kusansamusha!
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
nwtsty ifingamwafwa ukusambilila pali Marko 11:17
Ing’anda ya kupepelamo aba mu nko shonse: Pali bakalemba ba Mabuuku ya Imbila Nsuma batatu abayambwile Esa. 56:7, ni Marko fye e walandile aya mashiwi ya kuti “aba mu nko shonse [abantu bonse].” (Mat. 21:13; Luka 19:46) Itempele lyali mu Yerusalemu cali cifulo ico abena Israele na bantu abaletiina Lesa balepepela Yehova. (1 Isha. 8:41-43) Yesu alikalipile abaYuda abalecita amakwebo pe tempele kabili abalisangwile ulucengo lwa fipondo. Ifi balecita fyalengele abantu ba nko shonse belafwaya ukwisa kukupepa Yehova mu ng’anda yakwe iya kupepelamo, kabili ici calengele bafilwe ukwishiba Yehova.
Alanda pa Mukunyu pa Kuti Abasambilishe Isambililo pa Citetekelo
Tapapitile na nshita, Yesu na basambi bakwe balingiile mu Yerusalemu. Nga filya alecita lyonse, Yesu aile kwi tempele no kutendeka ukulasambilisha. Awe intungulushi sha bashimapepo na bakalamba ba mu bantu, nalimo baletontonkanya pa fyo Yesu acitile kubalekabushanya indalama, kabili bamwipwishe abati : “Ni ku maka nshi ucitila ifi fintu? nelyo nani akupeele aya amaka aya kucita ifi fintu?”
MAY 28–JUNE 3
ICUMA ICABA MU CEBO CA KWA LESA | MARKO 13-14
“Sengaukeni Iciteyo ca Kutiina Umuntu”
Asambilile Kuli Shikulu Wakwe Ukubelela Bambi Uluse
Petro alikonkele akatalamukila ukufika fye na pa mpongolo ya ng’anda imo iisuma kabili iikalamba nga nshi iyali mu Yerusalemu. Iyi yali ni ng’anda ya kwa Kayafa, shimapepo mukalamba uwali umukankala kabili uwacindikwa. Amayanda ya musango yu yalekwata ulubansa ulukalamba e lyo ne mpongolo. Ilyo Petro afikile pa mpongolo, balikeene ukumwingisha mu kati. Yohane ena ali kale mu kati, kabili ailelanda no wa pa mpongolo pa kuti engishe Petro. Cimoneka kwati Petro taikele pamo na Yohane; kabili taingile mu ng’anda pa kuti abe na Shikulu wakwe. Aikele mu lubansa umwali abasha na babomfi abaleonta umulilo, pantu kwalitalele, kabili alemona uko abantu abaleshinina Yesu ubunte bwa bufi baleingila no kufuma mu ng’anda umo balemulubulwishisha.—Marko 14:54-57; Yoh. 18:15, 16, 18.
it-2 ibu. 619 para. 6
Petro
Umusambi umbi alikonkele kabili alilandile no wa pa mwinshi pa kuti Petro engile mu lubansa lwa kwa shimapepo mukalamba. (Yoh. 18:15, 16) Petro taikele fye akatalamukila mu kona apafiita pa kuti abantu bemumona lelo aileikala apali abantu kabili aleonta no mulilo. Ici calengele abantu bamwishibe ukuti na o alesangwa na Yesu kabili imilandile yakwe iya mwina Galili yalengele batunganya ukuti kwena aleba pamo na Yesu. Ilyo bamwebelepo, Petro alikeene na maka sana imiku itatu ukuti taishibe Yesu kabili asukile atendeka ukuitipwila pa kukaana Yesu. Mu musumba mukolwe alilile umuku walenga bubili, kabili Yesu “alipilibwike no kulolesha Petro.” Petro afumiine pa nse no kulila nga nshi. (Mat. 26:69-75; Marko 14:66-72; Luka 22:54-62; Yoh. 18:17, 18.) Na lyo line, ipepo Yesu apepeleko Petro lya lyaswike kabili Petro alitwalilile ukuba ne citetekelo.—Luka 22:31, 32.
Ukufwayafwaya Icuma Icaba mu Cebo ca kwa Lesa
Ifyo Twingafwaisha Ukwishiba mwi Buuku lya kwa Marko
14:51, 52—Bushe umulumendo ‘uwafulumwike ubwamba’ ni nani? Marko fye e walandapo pali ili lyashi, kanshi kuti twasondwelela ukuti e wafulumwike ubwamba.
Yesu Bamutwala Kuli Anasi na Kuli Kayafa
Kayafa alishibe ukuti abaYuda balefulwa nga ca kuti umo alelanda ukuti Mwana wa kwa Lesa. Inshita imo ilyo Yesu atile Lesa ni Wishi, abaYuda bafwaile ukumwipaya pantu baleti “aleilinganya na Lesa.” (Yohane 5:17, 18; 10:31-39) Apo Kayafa alishibe fyonse ifi, abomfeshe umucenjelo no kweba Yesu ati: “Ndekweba nati ulape Lesa wa mweo ukuti utwebe nga ni we Kristu Umwana wa kwa Lesa!” (Mateo 26:63) Yesu alilandilepo ukuti Mwana wa kwa Lesa. (Yohane 3:18; 5:25; 11:4) Nga tasumiine, nga cali kwati akaana ukuti Mwana wa kwa Lesa no kuti ni Kristu. E ico Yesu ayaswike ati: “Nine; kabili mukamona Umwana wa muntu naikala ku kwa kulyo kwa Wa Maka Yonse kabili aleisa pa makumbi ya mu muulu.”—Marko 14:62.