“Ubunte Ku Nko Shonse”

“Mukaba inte shandi . . . ukufika ku mpela ya pano isonde.”—IMILIMO 1:8.

 1. Ni kwi kabili ni lilali abasambi baumfwile amashiwi ya kusesema ayalembwa pali Mateo 24:14?

AMASHIWI ya kwa Yesu ayaba pali Mateo 24:14 yalishibikwa sana ica kutila fwe bengi kuti twayalanda na ku mutwe. Lelo amashiwi yaba pali ili lembo, yalanda pa kusesema ukwaibela nga nshi! Elenganyeni ifyo abasambi batontonkenye ilyo Yesu alandile fye yalya mashiwi! Mwali ni mu 33 C.E. Apa ninshi abasambi ba kwa Yesu balyenda nankwe imyaka nakalimo itatu, kabili nomba baisa na Yesu ku Yerusalemu. Balimwene ifipesha mano ifyo acitile kabili balyumfwile ifyo alesambilisha. Balitemenwe sana icine cacindama ico Yesu abasambilishe, lelo balishibe no kuti abantu bamo tabatemenwe Yesu ne fyo alesambilisha. Yesu alikwete abalwani ba maka sana kabili abengatunka abantu abengi ukupata abasambi bakwe.

 2. Finshi ifyaletiinya kabili ifyayafya ifyali no kucitikila abasambi ba kwa Yesu?

² Abasambi bane baikele na Yesu pa Lupili lwa Miolife, balekutikisha ilyo alebalondolwela amafya ne fintu fya kutiinya ifyali no kubacitikila. Apa ninshi Yesu alibeba kale ukuti abalwani bakwe bakamwipaya. (Mateo 16:21) Nomba abasambi na bo bene abeba ukwabula ukulamba ukuti bakacushiwa icibi ku balwani. Atila: “Bakamupeela ku bucushi kabili bakamwipaya, kabili mukaba abapatwa ku nko shonse pa mulandu we shina lyandi.” Na kabili, bakasesema ba bufi bakema no kulufya abengi. Abasambi bamo bakapunwishiwa, bambi na bo bakafutuka abanabo kabili kukaba ukupatana. E lyo bambi ‘abengi’ na bo, ukutemwa kwabo ukwa kwa Lesa ne Cebo cakwe kukafubaalila.—Mateo 24:9-12.

 3. Mulandu nshi amashiwi ya kusesema ayaba pali Mateo 24:14 yabela aya kupapusha?

³ Ilyo Yesu apwile fye ukulanda pa fyaletiinya ifya musango yo e lyo aebele abasambi bakwe amashiwi ya kusesema ayo nakalimo bapapile sana. Atile: “Imbila nsuma iyi ya bufumu ikashimikilwa pano isonde ponse ku kubo bunte ku nko shonse; e lyo ne mpela ikesa.” (Mateo 24:14) Kanshi, umulimo uo Yesu atendeke ukubomba mu Israele, uwa “kushimike cine ubunte,” wali no kutwalilila ukufika na ku mpela ya pano isonde. (Yohane 18:37) Ala uku kusesema kwali kwa kupapusha! Ukushimikila aba “nko shonse” kwali no kuba mulimo uukalamba nga nshi; abasambi nga kuti babomba bwino ulya mulimo nangu ca kutila bali no ‘kubapata ku nko shonse,’ ninshi kuti twatila ukubombesha kwabo kwali cipesha mano. Abasambi nga babomba bwino ulya mulimo uukalamba nga nshi, ninshi Yehova kuti acindaminamo pa mulandu wa kuti e wapulamo, wa kutemwa, wa luse kabili alitekanya. Na kabili, kuti yaba ni nshita ya kuti ababomfi ba kwa Lesa balange icitetekelo cabo no kuipeelesha pa kubomba uyo mulimo.

 4. Ni bani Yesu aebele ukubomba umulimo wa kushimika ubunte, kabili abakoseleshe shani?

⁴ Yesu aebele abasambi bakwe ukwabula no kulamba ukuti bakabomba umulimo uukalamba nga nshi. Ilyo Yesu talaya ku muulu, amoneke ku basambi bakwe no kubeba ati: “Mukapokelela amaka ilyo umupashi wa mushilo ukesa pali imwe, kabili mukaba inte shandi mu Yerusalemu na mu Yudea monse na mu Samaria, no kufika ku mpela ya pano isonde.” (Imilimo 1:8) Kwena, kwali no kulundwa abasambi na bambi abapya. Na lyo line, abasambi bali fye abanono. Kanshi bafwile balitemenwe sana ukumfwa ukuti umupashi wa mushilo ukabakosha ukubomba ulya mulimo uo Lesa abapeele!

 5. Cinshi abasambi bashaishibe pa mulimo wa kushimika ubunte?

⁵ Abasambi balishibe ukuti Yesu alibapeele umulimo wa kubila imbila nsuma no ‘kulenga aba nko shonse ukuba abasambi.’ (Mateo 28:19, 20) Lelo tabaishibe apo bali no kulekela ukushimikila abantu, kabili tabaishibe na lintu impela yali no kwisa. Na ifwe bene tatwaishiba. Uwaishiba fyonse ifyo, ni Yehova eka. (Mateo 24:36) Yehova nga amona ukuti imbila nsuma yashimikilwa ku bantu ukufika apo umwine akamona ukuti nomba calinga, akaleta impela ya buno bwikashi bwabipa. Ilyo line, e lyo Abena Kristu bakeshiba ukuti kanshi umulimo naubombwa ukufika apo Yehova umwine alefwaya. Abasambi ba kubalilapo tabaishibe no kwishiba uko umulimo wa kushimika ubunte wali no kufika muli ino nshita ya mpela.

Ukushimika Ubunte mu Nshiku sha Batumwa

 6. Cinshi cacitike pa Pentekoste mu 33 C.E. na mu nshiku shakonkelepo?

⁶ Mu nshiku sha batumwa, umulimo wa kushimikila abantu Ubufumu bwa kwa Lesa no kupanga abasambi walyendele bwino sana. Pa bushiku bwa Pentekoste mu 33 C.E., abasambi nakalimo 120 bali mu muputule wa pa muulu mu Yerusalemu. Umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa waishile pali bena, kabili umutumwa Petro alandile ilyashi ilisuma sana ilya kulondolola umwalolele cilya cipesha mano. Pali bulya bushiku, abantu nakalimo 3,000 balisumine no kubatishiwa. Uko kwali e kutendeka fye kwa mulimo. Nangu bashimapepo bakoselepo shani ukulesha abasambi ukubila imbila nsuma, “Yehova atwalilile ukulundako [ku basambi] cila bushiku abalepusuka.” Bwangu bwangu, “impendwa ya baume yafikile nalimo amakana yasano (5,000).” Na kabili, “abasumine muli Shikulu balelundwako fye, bacinkupiti abaume pamo na banakashi.”—Imilimo 2:1-4, 8, 14, 41, 47; 4:4; 5:14.

 7. Mulandu nshi ukusumina kwa kwa Korneli kwabelele icintu caibela?

⁷ Mu 36 C.E., na mo mwine mwalicitike icintu caibela, e mwaka Korneli umwina Fyalo asumine ubuKristu no kubatishiwa. Filya Yehova atungulwile umutumwa Petro kuli ulya muntu waletiina Lesa, cali cishibilo ca kuti umulimo Yesu alandilepo uwa ‘kulenga aba nko shonse ukuba abasambi,” tawali na kupelela fye ku baYuda baleikala mu fyalo fyalekanalekana. (Imilimo 10:44, 45) Bushe abaletungulula umulimo bacitile shani? Abatumwa na bakalamba abali mu Yudea ilyo baishibe ukuti bali no kubila imbila nsuma na ku bena fyalo abashili baYuda, balicindike Lesa. (Imilimo 11:1, 18) Na lyo line, abasumine ubuKristu batwalilile ukufula na mu baYuda mwine. Ilyo papitile imyaka imo, nakalimo mu 58 C.E., kwali “abaYuda amakana ayengi abasumine,” abalundilweko ku bena Fyalo abasumine ubuKristu.—Imilimo 21:20.

 8. Bushe abapokelela imbila nsuma cinshi bacita?

⁸ Nangu ca kutila impendwa ya Bena Kristu ba kubalilapo yaleya ilekula bwangu bwangu, tatufwile kulaba ukuti icacindama bantu abo bene abasumine. Icebo ca mu Baibolo ico baumfwile cali ca maka. (AbaHebere 4:12) Abasumine muli Baibolo balyalwike nga nshi mu mikalile yabo. Balilekele imisango yabipa, bafwele ubuntu bupya, kabili baishileba ifibusa fya kwa Lesa. (Abena Efese 4:22, 23) E ficitika na muno nshiku. Abapokelela imbila nsuma balaba ne subilo ilisuma nga nshi ilya kuti bakakwata ubumi bwa muyayaya ku ntanshi.—Yohane 3:16.

Ababombela Pamo na Lesa

 9. Cinshi Abena Kristu ba kubalilapo baishibe?

⁹ Abena Kristu ba kubalilapo tabatontonkenye ukutila e balengele ukuti ulya mulimo ubombeke bwino. Balishibe ukuti umulimo wa kubila imbila nsuma wabombeelwe ku “maka ya mupashi wa mushilo.” (Abena Roma 15:13, 19) Yehova e walengele ukuti abasumina bafule. Abena Kristu balishibe no kuti bali ne shuko sana kabili balipeelwe umulimo wa kuba “bakabomba banankwe” aba kwa Lesa. (1 Abena Korinti 3:6-9) Kanshi, nga filya Yesu abakonkomeshe, balibombeshe mu mulimo wa kubila imbila nsuma uo abebele ukubomba.—Luka 13:24.

10. Bushe Abena Kristu bamo aba kubalilapo babombeshe shani umulimo wa kushimika ubunte ku nko shonse?

¹⁰ Apo Paulo apeelwe umulimo wa kuba “umutumwa wa bena fyalo,” alyendele mu fifulo ifingi, kabili alipangile ifilonganino ifipya mu fyalo fya mu Asia ifyo abena Roma batekele e lyo na mu Grisi. (Abena Roma 11:13) Aile na ku Roma kabili limbi kuti alifikile na ku Spain. Umutumwa Petro ena, uwapeelwe umulimo wa kubila “imbila nsuma . . . ku basembululwa,” alolele ku Babiloni, pantu kwali abaYuda abengi pali ilya nshita. (Abena Galatia 2:7-9; 1 Petro 5:13) Pa bengi ababombeshe mu mulimo wa kwa Shikulu shilya nshiku pali na banakashi abali nga Trufaena na Trufosa. Baibolo yalilanda ukuti kwali umwanakashi na umbi, Persida, “uwabombeshe apakalamba muli Shikulu.”—Abena Roma 16:12.

11. Bushe Yehova apaalile shani abasambi pa fyo balebombesha?

¹¹ Yehova alipaalile nga nshi balya Bena Kristu capamo na bambi pa fyo balebombesha no kucincila mu mulimo wa kubila imbila nsuma. Ilyo tapalapita ne myaka 30 ukutula apo Yesu alandiile ukuti imbila nsuma ikabilwa ku nko shonse, Paulo alembele ukuti, “imbila nsuma . . . yalibililwe ku cibumbwa conse ica mwi samba lya muulu.” (Abena Kolose 1:23) Bushe impela yalishile? Kuti twatila yalishile. Yalishile pa bwikashi bwa baYuda mu 70 C.E. ilyo abashilika abena Roma baonawile Yerusalemu kumo ne tempele. Nangu cali ifi, Yehova apekenye ukuti kwali no kuba ukushimika sana ubunte mwi sonde lyonse ilyo impela ya bwikashi bwabipa ubwa kwa Satana tailaisa.

Ukushimika Ubunte Muno Nshiku

12. Cinshi Abasambi ba Baibolo ababalileko baishibe pa mulimo wa kushimika ubunte?

¹² Ku kupwa kwa myaka ya ba 1800, ninshi palipita imyaka iingi pa kati ilyo kwali Abena Kristu ba bufi, ukupepa kwa cine na kabili kwalibwelele. Abasambi ba Baibolo, nge fyo Inte sha kwa Yehova baleitwa ilya nshita, bailwike umwalolele ifunde lya kwa Yesu ilya kupanga abasambi mwi sonde lyonse. (Mateo 28:19, 20) Ilyo umwaka wa 1914 wafikile, ninshi kwali bakashimikila nakalimo 5,100, kabili imbila nsuma yalifikile na mu fyalo 68. Lelo Abasambi ba Baibolo pali ilya nshita tabaishibe bwino bwino umwalolele amashiwi yaba pali Mateo 24:14. Ku kupwa kwa ba 1800, Baibolo, umwaba imbila nsuma nelyo ilandwe, ninshi yalipilibulwa kale mu ndimi ishingi ku ba mu tubungwe tupilibula amaBaibolo, kabili ninshi balipulinta kale amaBaibolo ayengi no kuyasabankanya mu fyalo ifingi sana. Kanshi, imyaka imo pali ilya nshita, Abasambi ba Baibolo balemona kwati umulimo wa kushimika ubunte ku nko shonse walibombwa kale.

13, 14. Bushe Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa mu 1928 lwalondolwele shani bwino bwino ukufwaya kwa kwa Lesa ukwa kubila imbila ya bufumu?

¹³ Panono panono, Yehova alengele abantu bakwe baishiba bwino ukufwaya kwakwe. (Amapinda 4:18) Ulupungu lwa kwa Kalinda ulwa mu ciNgeleshi ulwa December 1, 1928, lwatile: “Bushe kuti twatila ifi bapilibula amaBaibolo no kuyasabankanya isonde lyonse ninshi umulimo Yesu asobele uwa kubila ubufumu walibombwa kale? Awe nakalya! Nangu ca kutila amaBaibolo yalyanana, inte sha kwa Lesa abanono abali pano isonde bafwile ukutwalilila ukupulinta impapulo sha kulondolola [ukufwaya] kwa kwa Lesa kabili bafwile no kulatandalila abakwata kale amaBaibolo. Nga tabacitile fyo, ninshi abantu te kuti beshibe ubuteko bwa kwa Mesia ubuleteka mu muulu muli shino nshiku.”

¹⁴ Lulya lwine Ulupungu lwa kwa Kalinda na kabili lwatile: “Mu 1920, . . . e lyo Abasambi ba Baibolo baishibe bwino bwino umwalolele amashiwi ya kusesema aya kwa Shikulwifwe ayaba pali Mateo 24:14. Muli ulya mwaka bailwike ukuti ‘imbila’ iyo bali no kubila mu calo conse pa kuti ibe ubunte ku bena Fyalo nelyo ku ba nko shonse, tayali ni mbila ya bufumu ubukesa ku ntanshi, lelo yali ni mbila iya kuti Imfumu Mesia yalitampa kale ukuteke sonde.”

15. Bushe umulimo wa kushimika ubunte walunduluka shani ukufuma muli ba 1920?

¹⁵ ‘Inte sha kwa Lesa abanono’ abaliko muli ba 1920 baile balefula. Mu myaka yakonkelepo, “ibumba likalamba” ilya “mpaanga shimbi,” lyalishibikwe kabili abo bantu batendeke ukufula. (Ukusokolola 7:9; Yohane 10:16) Pali lelo, abalebila imbila nsuma bali 6,613,829 mu fyalo 235 ifya pano isonde ponse. Kulya kusesema nomba kwalifikilishiwa icine cine! Ino e nshita “imbila nsuma iyi ya bufumu” ileshimikilwa mwi sonde lyonse ukucila imyaka yonse iyapita. E nshita kuli ababomfi ba kwa Yehova abengi sana pano isonde ukucila kale.

16. Finshi fyabombelwe uyu mwaka wa mulimo uwapwile? (Moneni charti pa mabula 27-30.)

¹⁶ Ili bumba likalamba ilya Nte, lyalibombele umulimo wa kubila imbila nsuma mu mwaka wa mulimo uwa 2005. Babombele amaawala ukucila pali bilioni imo ukubila imbila nsuma mu fyalo 235. Balibweleleko ku bantu abengi nga nshi abo bashimikile, kabili balesambilila Baibolo na bantu abengi sana. Ababombele uyu mulimo onse ni Nte sha kwa Yehova, abaipeela ukubomfya inshita yabo ne fyo bakwata ku kwafwa bambi ukusambilila Icebo ca kwa Lesa. (Mateo 10:8) Ku mupashi wakwe uwa mushilo uwa maka, Yehova alakosha ababomfi bakwe ukucita ukufwaya kwakwe.—Sekaria 4:6.

Ukubombesha mu Mulimo wa Kushimika Ubunte

17. Cinshi abantu ba kwa Yehova balecita pa mashiwi Yesu alandile aya kuti babombe umulimo wa kubila imbila nsuma?

¹⁷ Nangu ca kutila palipita imyaka nakalimo 2,000 apo Yesu alandile amashiwi ya kuti imbila nsuma ikabilwa, abantu ba kwa Lesa bacili balabombesha muli uyu mulimo. Twalishiba ukuti nga twashipikisha muli uyu mulimo usuma, ninshi tulepashanya imibele ya kwa Yehova, ukutemwa, uluse, no kutekanya. Na ifwe tatufwaya umuntu nangu umo ukonaika, tupashanya Yehova kabili tufwaya abantu ukulapila no kuwikishiwa kuli Yehova. (2 Abena Korinti 5:18-20; 2 Petro 3:9) Apo umupashi wa kwa Lesa ulabacincisha, Inte sha kwa Yehova balabombesha mu mulimo wa kubila imbila nsuma ukufika na ku mpela ya pano isonde. (Abena Roma 12:11) E calenga ukuti abantu mu calo conse balepokelela icine kabili balesambilila ukucita ifisuma ifyo Yehova afwaya kuli bena. Natulandeko pali bamo.

18, 19. Finshi mwingashimika pali bamo abapokelele imbila nsuma no kucitapo fimo?

¹⁸ BaCharles bali ni bashibulimi ku masamba ya calo ca Kenya. Mu 1998 bashitishe amakilogramu ya fwaka ayacilile pali 8,000, kabili babapeele satefiketi ya kubalambula ukuti e baishiba sana ukulima fwaka. Lilya line, balitendeke no kusambilila Baibolo. Tapakokwele, basambilile ukuti uulelima fwaka ninshi talekonka ifunde lya kwa Yesu ilya kutemwa abantu banankwe. (Mateo 22:39) BaCharles bailwike ukuti filya e baishibe sana ukulima fwaka, ninshi e baleipaya abantu abengi sana. Ilyo line, bafuminishe umuti wa kuumika fwaka yonse mwi bala lyabo. E fyo bakosele na mu kupepa kabili baipeele na kuli Lesa no kubatishiwa. Pali ino nshita, ni bapaniya ba nshita yonse kabili babomfi batumikila.

¹⁹ Ukwabula no kutwishika, Yehova aletensha inko pa mulandu wa kuti umulimo wa kushimika ubunte ulebombwa mwi sonde lyonse, kabili ifisuma, e kutila abantu, baleisa mu ng’anda yakwe. (Hagai 2:7) Pedro uwikala ku Portugal, aile ku sukulu lya bushimapepo ilyo aali ne myaka 13. Alefwaya ukuba shimapepo no kuya ku fyalo fimbi mu kufunda abantu ifya mu Baibolo. Nomba tapakokwele, alilekele ukuya ku sukulu lya bushimapepo pantu tabalefunda ifya mu Baibolo. Ilyo papitile imyaka 6, aile ku yuniversiti ya ku Lisbon ku sukulu lya kwishiba amano ya bantu ne fyo batontonkanya. Aleikala na banyina mwaice baNte, kabili bamukoseleshe ukusambilila Baibolo. Ilya nshita, Pedro aletwishika nga ca cine Lesa e ko aba kabili alifililwe ukwishiba nampo nga afwile ukutampa ukusambilila Baibolo nelyo iyo. Aipwishe kafundisha wakwe ukumupandako amano pa bwafya bwaba mu kufilwa ukupingula ifya kucita. Kafundisha atile umuntu nga alefilwa ukupingula ifya kucita ninshi kuti ayonaula. E fyo Pedro atendeke ukusambilila Baibolo. Abatishiwe nomba line kabili na o alafundako bambi ifya mu Baibolo.

20. Mulandu nshi tutemenwa ifi umulimo wa kushimika ubunte ulebombwa mwi sonde lyonse?

²⁰ Tatwaishiba apo tuli no kulekela ukusambilisha aba nko shonse ifya mu Baibolo, kabili tatwaishiba ubushiku ne nshita ilyo impela ikesa. Ico twaishibako fye ca kuti bulya bushiku nabupalama. Tulatemwa ukwishiba ukuti ifi umulimo wa kubila imbila nsuma ulebombwa mwi sonde lyonse, e cimo pa fishibilo ifingi ifitulanga ukutila inshita ya kuti Ubufumu bwa kwa Lesa bukafumyepo ubuteko bwa bantu, naipalama. (Daniele 2:44) Abengi nga nshi baleshimikilwa imbila nsuma cila mwaka pa kuti abene baisalile ifya kucita, kabili uyu mulimo wa kubila imbila nsuma ulacindika Lesa wesu Yehova. E ico kanshi natutwalilile aba cishinka, kabili capamo na bamunyinefwe mwi sonde lyonse, shi natutwalilile ukubombesha mu mulimo wa kushimika ubunte ku nko shonse. Nga twacite fyo, awe ninshi tukaipususha fwe bene na baletuumfwa.—1 Timote 4:16.

Bushe Muleibukisha?

• Mulandu nshi amashiwi ya kusesema ayaba pali Mateo 24:14 yabela aya kupapusha?

• Bushe Abena Kristu ba kubalilapo babombeshe shani mu mulimo wa kubila imbila nsuma, kabili finshi fyafuminemo?

• Bushe Abasambi ba Baibolo bailwike shani ukufwaya kwa kwa Lesa ukwa kushimika ubunte ku nko shonse?

• Finshi mutemenwemo sana muli lipoti wa bantu ba kwa Yehova uwa mulimo wabombelwe uyu mwaka wapwile?

[Charti pe bula 27-30]

LIPOTI WA MWAKA WA MULIMO UWA 2005 UWA NTE SHA KWA YEHOVA MU CALO CONSE

(Moneni mu Ulupungu lwa kwa Kalinda)

[Mapu ne Fikope pe bula 25]

Paulo alyendele mu fyalo ifingi ku kubila imbila nsuma

[Icikope pe bula 24]

Yehova atungulwile Petro ukuyashimika ubunte kuli Korneli na ba mu ng’anda yakwe