“Uletemwa Umunobe nge fyo Waitemwa we Mwine”

1, 2. (a) Bushe Yesu atile Lifunde nshi ilikalamba ilyalenga bubili? (b) Mepusho nshi twalalandapo?

INSHITA imo umuFarise pa kwesha Yesu, amwipwishe ukuti: “Mwe Kasambilisha, lifunde nshi ilikalamba mu Mafunde yonse?” Nga filya twasambilile mu cipande cafumineko, Yesu amwaswike ukuti, “Uletemwa Yehova Lesa obe no mutima obe onse, no mweo obe onse, no kutontonkanya kobe konse.” Yesu alandile no kuti: “Ilya cibili, ilyapalana ne li, litila, ‘Uletemwa umunobe nge fyo waitemwa we mwine.’”—Mat. 22:34-39.

² Yesu atile tufwile ukutemwa abanensu nge fyo twaitemwa. Kanshi tufwile ukuipusha atuti: Bushe abanensu ni bani? Kuti twalanga shani ukuti twalibatemwa?

3, 4. (a) Cilangililo nshi Yesu abomfeshe pa kwasuka uwamwipwishe ukuti: “Nga kanshi umunandi nani?” (b) Bushe umwina Samaria ayafwile shani uo ifipondo fyaibiile, ukupuma no kumusha impondo? (Moneni icikope cili pa muulu.)

³ Nalimo kuti twatontonkanya ukuti umunensu ni ulya tumfwana nankwe sana kabili uutwafwa. (Amapi. 27:10) Nomba natulande pa fyo Yesu alandile ilyo umwaume uwaleimona ukuti mulungami amwipwishe ati: “Nga kanshi umunandi nani?” Pa ku mwasuka Yesu abomfeshe icilangililo ca mwina Samaria. (Belengeni Luka 10:29-37.) Ukwabula no kutwishika kuti twaenekela shimapepo umwina Israele e lyo no mwina Lebi ukulanga ukutemwa ku mwaume uo ifipondo fyaibiile, ukumupuma no kumusha impondo. Lelo bena bamushile fye ukwabula ukumwafwa. Umwina Samaria uwa mu luko ulo abaYuda bapatile e wayafwile uyu mwaume.—Yoh. 4:9.

⁴ Umwina Samaria alisakamene uyu mwaume, abikile amafuta no mwangashi pa filonda fyakwe. Amadenari yabili ayo umwina Samaria apeele umwine wa ng’anda ya beni ku kusakamaninamo umwaume bapumine kuti yalingana ne ndalama balefolesha umuntu nga abomba inshiku shibili. (Mat. 20:2) Kanshi te kuti citukosele ukwishiba cibusa wa cine cine uwa ulya muntu bapumine. Kanshi icilangililo Yesu abomfeshe citusambilisha ukuti tufwile ukuba no kutemwa no luse ku bantu banensu.

 5. Bushe ababomfi ba kwa Yehova balangile shani ukuti balitemwa abanabo ilyo kwali icikuuku ca mwela mu 2012?

⁵ Te bantu abengi ababa no luse nga umwina Samaria uo Yesu alandilepo, maka maka muno “nshiku sha kulekelesha,” umwaba abantu bashaba no kutemwa, abankalwe, kabili abashatemwa ubusuma. (2 Tim. 3:1-3) Ku ca kumwenako, limo kulaba amafya nga kwaba amasanso. Natulande pa cacitike ilyo icikuuku ca mwela icikalamba capitile mu New York City, mu October mu 2012. Ku ncende imo uko icikuuku caonawile sana ifintu, takwali amalaiti ne fintu fimbi ifyo abantu balekabila, lelo abantu bamo batendeke no kusampa ifipe fya banabo. Lelo Inte sha kwa Yehova bena batendeke ukwafwana no kwafwako abantu bambi. Ico Inte sha kwa Yehova bacitila ifi, ni co balitemwa abantu banabo. Finshi fimbi ifyo twingacita pa kulanga ukuti twalitemwa abanensu?

 6. Bushe ukushimikila kwa-ampana shani no kutemwa abanensu?

⁶ Ukwafwa abantu mu fya kwa Lesa. Pa kucita ifi, tufwile ukweba abantu amashiwi ya ‘mu Malembo ayengabasansamusha.’ (Rom. 15:4) Ukwabula no kutwishika, tulalanga ukutila twalitemwa abanensu pantu tulabebako icine caba mu Baibolo. (Mat. 24:14) Ala lishuko ukushimikila imbila nsuma ya Bufumu iyafuma kuli ‘Lesa uupeela isubilo’!—Rom. 15:13.

 7. Lifunde nshi Yesu apeele, kabili busuma nshi bwaba mu kulikonka?

⁷ Mulecitila abantu ifyo mwingatemwa ukuti bamucitile. Uku kufunda kwaba mu mashiwi Yesu alandile mu Lyashi lyakwe ilya pa Lupili, atile: “Fyonse ifyo mufwaya abantu ukuti balemucitila, e fyo na imwe mulebacitila; na kuba, umu e mwalola amashiwi yaba mu mabuuku ya Mafunde na ya Bakasesema.” (Mat. 7:12) Nga twacita ifi Yesu asosele ninshi tulekonka “Amafunde” (ayaba mu Ukutendeka ukufika ku Malango) na “Bakasesema” (amabuuku ya kusesema ayaba mu Malembo ya ciHebere). Ifi fyalembwa muli aya mabuuku filanga ukuti Lesa alapaala bonse abatemwa abantu banabo. Yehova alandiile muli Esaya ati: “Muleba no mulinganya, kabili mulecita icalungama . . . Wa nsansa umuntunse uucita ifi.” (Esa. 56:1, 2) Ca cine twalipaalwa pantu twalitemwa abantu banensu.

 8. Mulandu nshi tufwile ukutemenwa abalwani besu, kabili cinshi cingafumamo?

⁸ Muletemwa abalwani benu. Yesu atile: “Mwalyumfwa ukuti batile, ‘Uletemwa umunobe no kupata umulwani obe.’ Lelo ndemweba nati: ‘Muletemwa abalwani benu kabili mulepepelako abamucusha; pa kuti mulange ukuti muli bana ba kwa Shinwe uwaba mu muulu.’” (Mat. 5:43-45) Paulo na o alandile ukuti: “Umulwani obe nga ali ne nsala, umupe ifya kulya; nga ali ne cilaka, umupe ifya kuti anwe.” (Rom. 12:20; Amapi. 25:21) Amafunde ya kwa Mose yalandile ukuti umuntu afwile ukwafwa umulwani wakwe ukwimya inama nga yawa pa nshi ne cipe. (Ukufu. 23:5) Nga tulecita ifi, abalwani besu kuti baba ifibusa. Pa mulandu wa kuti Abena Kristu baliba no kutemwa, calilenga abalwani babo abengi ukubatemwa. Nga tuletemwa abalwani besu, ukubikako fye na balya abatucusha, tukatemwa nga nshi nga ca kuti bamo baba Abena Kristu ba cine!

 9. Cinshi Yesu alandile pa kuwikishanya na bamunyinefwe?

⁹ “Lyonse mulebombesha ukuba aba mutende ku bantu bonse.” (Heb. 12:14) Tufwile ukuba aba mutende na kuli bamunyinefwe, pantu Yesu atile: “Nga uletwala ica bupe ku ciipailo, kabili palya pene waibukisha ukuti munonko ali na cimo kuli iwe, ushe ica bupe cobe pa ntanshi ya ciipailo, no kubwelelamo; utale uyeumfwana na munonko, kabili nga wabwela, e lyo utuule ica bupe cobe.” (Mat. 5:23, 24) Lesa akatupaala nga tulelanga ukuti twalitemwa bamunyinefwe, kabili nga tulewikishanya nabo bwangu bwangu.

10. Mulandu nshi tushilingile ukulafwailisha ifilubo muli bamunyinefwe?

¹⁰ Mwilafwailisha ifilubo. Yesu atile: “Mwilapingula bambi pa kuti na imwe bemupingula; pantu ifyo mupingula bambi e fyo na imwe bakamupingula; kabili ku cipimo ico mupiminako bambi, e ko na imwe bakamupimina. Nga kanshi cinshi ulolesesha akacani akali mu linso lya munobe, lelo taulemona umulando uuli mu linso lyobe? Kabili kuti waeba shani umunobe ati, ‘Leka nkufumye akacani mu linso lyobe’; lintu iwe uli no mulando mu linso lyobe? We wa bumbimunda we! Utale ufumye umulando mu linso lyobe, e lyo walamona bwino ifya kufumya akacani mu linso lya munobe.” (Mat. 7:1-5) Ala uku kufunda kusuma icine cine! Tatufwile ukubika amano ku filubo ifinono ifya banensu pantu nalimo ifwe ifilubo twapanga fikalamba sana.

11, 12. Ni nshila nshi iyacindama sana tulangilamo ukuti twalitemwa abantu banensu?

¹¹ Inshila yacindama sana iyo twingalangilamo ukutemwa kulashimikila abantu imbila nsuma ya Bufumu nga filya Yesu alecita. (Luka 8:1) Yesu aebele abasambi bakwe ukuti: “Kalengeni aba nko shonse ukuba abasambi.” (Mat. 28:19, 20) Nga tuleshimikilako abantu imbila nsuma, tulabafwa ukufuma mu musebo uwapabuka uutwala abantu ku bonaushi, no kubaleta mu musebo uwacepa uutwala abantu ku mweo. (Mat. 7:13, 14) Kabili Yehova alatemwa sana pa fyo tubombesha.

¹² Nga filya fine Yesu alecita, na ifwe tulafwa abantu ukwishiba Lesa. (Mat. 5:3) Nga twasanga abalefwaya ukukutika, tulabebako “imbila nsuma ya kwa Lesa.” (Rom. 1:1) Abakutika ku mbila nsuma ya Bufumu balabwelela kuli Lesa ukupitila muli Yesu Kristu. (2 Kor. 5:18, 19) Kanshi ukushimikila imbila nsuma, e nshila yacindama sana iyo tulangilamo ukuti twalitemwa abantu banensu.

13. Bushe mumfwa shani ukubombako umulimo wa kushimikila imbila nsuma ya Bufumu?

¹³ Ukubwelela ku bantu tushimikilako e lyo no kutungulula amasambililo ya Baibolo, kulatuletela insansa pantu tulafwa abantu ukulakonka amafunde ya kwa Lesa ayalungama. Ukucita ifi kulalenga abo tulesambilisha ukwalula imibele yabo. (1 Kor. 6:9-11) Tulatemwa nga nshi ukumona ifyo Lesa afwa ‘aba mutima uusuma’ ukulunduluka no kuba ifibusa fyakwe. (Imil. 13:48) Imbila nsuma ilalenga abengi ukucetekela muli Shifwe wa ku muulu, ne ci cilenga belasakamikwa. Ala tulatemwa icine cine nga twamona uko abapya balelunduluka mu cine! Ukwabula no kutwishika, na imwe mumona ukuti lipaalo ukulanga ukutemwa ku bantu banensu pa kulabashimikilako imbila ya Bufumu.

14. Landenipo fimo ifyo 1 Abena Korinti 13:4-8 yalanda pa kutemwa.

¹⁴ Nga tulekonka ifyo Paulo alandile kuti twacefyako amafya, kabili kuti calenga twaba ne nsansa na Lesa kuti atupaala. (Belengeni 1 Abena Korinti 13:4-8.) Natupituluke mu fyo Paulo alandile pa kutemwa, tumone ne fyo twingasambililako ne fyo twingafibomfya ku kwafwa abantu banensu.

15. (a) Mulandu nshi tufwile ukubela aba cikuuku no kuba abashishimisha? (b) Mulandu nshi tushilingile ukulaitakishisha no kuba no bufuba?

¹⁵ “Mu kutemwa mwaba ukushishimisha ne cikuuku.” Nga filya Lesa ashishimisha no kulanga ukutemwa ku bantunse abashapwilika, e fyo na ifwe tulingile ukucita nga ca kuti abanensu batulufyanya nelyo batweba amashiwi ayabi. “Mu kutemwa tamwaba ubufuba.” Kanshi nga twaliba no kutemwa kwa cine cine tatwakalekumbwa ifyo abanensu bakwata nelyo imilimo babomba mu cilonganino. Na kabili nga twalikwata ukutemwa tatwakaleitakisha nelyo ukuituumika. Na kuba, “amenso ya cilumba no mutima uuitutumuna ni nyali ya babifi, kabili fyonse fi lubembu.”—Amapi. 21:4.

16, 17. Finshi twingacita pa kuti tulekonka ifyo 1 Abena Korinti 13:5, 6 yalanda?

¹⁶ Ukutemwa kukalenga tukalecita ifintu ifisuma ku banensu. Tatwakalebabepa, nangu ukubebila, nelyo ukucita icili conse icingalenga twatoba amafunde ya kwa Yehova. Ukutemwa kukalenga tukalebika amano ku fyo bambi balefwaya, te kubika fye amano ku fyo tulefwaya.—Fil. 2:4.

¹⁷ Umuntu uwakwata ukutemwa kwa cine cine tafulwa bwangu kabili ‘tasunga ifilubo.’ Kanshi ilyo bambi batweba amashiwi ayabi tufwile ukulabililako. (1 Tes. 5:15) Nga tuli ne cikonko ku mukoshi, te kuti Lesa atemwe, kabili te cisuma na kuli ifwe, pantu icikonko caba kwati mulilo uulepiila mu kati, uwingatoca no koca na bambi. (Lebi 19:18) Ukutemwa kusekelela pamo ne cine, ‘takusekelela pa fishilungeme.’ Kanshi nangu umuntu uwatupata balemucusha, tatufwile ukusekelela.—Belengeni Amapinda 24:17, 18.

18. Finshi twasambilila pa kutemwa muli 1 Abena Korinti 13:7, 8?

¹⁸ Umfweni ifyo Paulo atwalilile ukulondolola ukutemwa. Atile, “ukutemwa kulasuulako ku fya bubifi fyonse.” Nga ca kuti umunensu atubifya lelo alomba ubwelelo, ukutemwa kulenga twamwelela. Ukutemwa “kusumina fyonse” ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa kabili kulenga ukuti tuletasha pa fya kulya fya ku mupashi ifyo batupeela. Ukutemwa “kusuubila fyonse” ifyalembwa mu Baibolo kabili kulenga tule-ebako bambi pe subilo twakwata. (1 Pet. 3:15) E lyo kabili nangu tuli na mafya tulapepa no kusubila ukuti ifintu fikaba fye bwino. Ukutemwa “kushipikisha fyonse,” kanshi nangu batukalifya, baletucusha nelyo tuli na mafya yambi, kuti twashipikisha. Na kabili “ukutemwa takupwa.” Abantu bacumfwila bakatwalilila ukuba no kutemwa umuyayaya.

19, 20. Kufunda nshi ukwa mu Malembo ukwingatwafwa ukutwalilila ukutemwa abanensu?

¹⁹ Nga tulekonka ifyo Baibolo itufunda, tukatwalilila ukulanga ukutemwa ku bantu banensu. Te kutemwa fye aba mutundu wesu ne inkanda yesu, lelo ukutemwa abantu fye bonse ukwabula umusobolola. Na kabili tuleibukisha amashiwi Yesu alandile, aya kuti: “Uletemwa umunobe nge fyo waitemwa we mwine.” (Mat. 22:39) Lesa na Yesu bafwaya tuletemwa abantu banensu. Nga catukosela ukulanga ukutemwa ku bantu banensu, tulingile ukupepa kuli Lesa pa kuti atupeele umupashi wakwe uwa mushilo uwingatwafwa. Nga twacita ifi, Yehova akatupaala kabili tukalalanga ukutemwa ku bantu banensu.—Rom. 8:26, 27.

²⁰ Ifunde lya kutila tuletemwa abantu banensu nge fyo twaitemwa litwa no kuti “ifunde lya mfumu.” (Yako. 2:8) Pa numa ya kulanda pa mafunde yamo aya mwi Funde lya kwa Mose, Paulo atile: “Na mafunde fye yambi ayabako, yaingila mu mashiwi ya kuti, ‘Uletemwa umunobe nge fyo waitemwa we mwine.’ Umuntu uwatemwa umunankwe te kuti acite icabipa kuli ena; pantu ukutemwa e kufishapo amafunde.” (Rom. 13:8-10) E ico natutwalilile ukutemwa abanensu.

21, 22. Mulandu nshi tulingile ukutemenwa Lesa na bantu banensu?

²¹ Ilyo twatontonkanya pa mulandu tulingile ukutemenwa abanensu, kuti cawama no kutontonkanya pa mashiwi Yesu alandile pali Wishi ukuti “alenga akasuba ukubalikila ababifi na basuma kabili alenga imfula ukulokela pa balungama na pa bashalungama.” (Mat. 5:43-45) Tufwile ukutemwa abantu bonse nampo nga balilungama nangu tabalungama. Nge fyo tulandilepo kale, inshila iyacindama sana iyo twingalangilamo ukutemwa, kulabashimikilako imbila nsuma iya Bufumu. Kabili nga bakutika ku mbila nsuma, balapaalwa icine cine!

²² Kwaliba ifintu ifingi ifyalenga ukuti tutemwe Yehova no mutima wesu onse. Kwaliba ne nshila ishingi isha kulangilamo ukutemwa ku banensu. Nga tuletemwa Lesa na bantu banensu, ninshi tulekonka ifyo Yesu alandile. Ne cacindama sana ca kuti tukalalenga Shifwe wa ku muulu, Yehova ukusekelela.