Icipandwa 11

Yehova Afwaya Abantu Bakapusuke—Bushe na Imwe E fyo Mufwaya?

1, 2. (a) Finshi twingasambilila ku fyacitile Yona ilyo amwene ifyo Yehova acitile pa musumba wa Ninebe? (b) Mulandu nshi tulingile ukutontonkanishisha pa luse lwa kwa Lesa na pa fyo amona abantu?

YEHOVA alitemenwe. Kasesema ena alifulilwe. Lesa alibeleele uluse abantu abengi e calengele ukuti ebonaula. Yona ena alefwaya fye ukuti bafwe! Yehova ena apingwilepo ukubabelela uluse no kupususha abantu abali kale abalwani ba bantu bakwe.

² Nga filya cali kuli Yona, inshita shimo abantu te kuti beshibe bwino bwino apapela ukutekanya kwa kwa Lesa kabili kuti bafilwa ukuba no mutima uo Ena akwatako uwa kufwaya ukupususha abantu. Ilyo amwene ifyo Yehova apingwile ukuti taonaule abena Ninebe “[calibipishe] kuli Yona ukubipa kukalamba, kabili afiitwa.” Bushe limbi ifyo Yona abikileko sana amano fintu aletontonkanya umwine ukucila ukumfwila abantu uluse pa kuti bengapusuka? Afwile aletontonkanya ukuti nga ca kuti abena Ninebe bapusuka aali no kuseebana. (Yona 4:1, 10, 11) Nga muno nshiku mwena, bushe ilyo bushiku bwa bupingushi ubwa kwa Yehova bulepalamina cikaba shani? Limbi kuti mwaipusha amuti: ‘Cinshi cinganjafwa ukwishiba bwino apapela uluse lwa kwa Lesa, e lyo kabili kuti na-afwa shani abantu abalapila ku fyabipa ifyo bacitile kale ukunonkelamo mu cikuuku cakwe? Na endi, kuti napashanya shani Lesa uufwaya ukuti abantu bakapusuke?’

UMULINGANYA NO LUSE LWA KWA LESA E FIKALENGA ABANTU BAKAPUSUKE

 3. Bushe umulinganya wa kwa Lesa no luse lwakwe filalwishanya? Londololeni.

³ Abantu bamo batila muli aya mabuuku aya busesemo 12, mwaba fye amashiwi ya bukali bwa kwa Lesa yeka yeka na ya kupingula abantu epela. Kuti baipusha abati: ‘Bushe ninshi Yehova wa luse? Bushe cine cine alafwaya ukupususha abantu?’ Nomba ukulanda fye icishinka, umulinganya wa kwa Lesa no luse lwakwe fibombela pamo ku kupususha abantu. Umulinganya no luse na yo mibele yakwe iyapwililika iyo akwata. (Amalumbo 103:6; 112:4; 116:5) Lesa nga afumyapo ububifi ubo abantu babipa bacita, ninshi alelanga uluse ku bantu abasuma. E cilangilila ukuti umulinganya wakwe walifikapo. Na kabili, apo wa mulinganya icine cine, Yehova ku luse lwakwe alasuulako fye ku kulufyanya kwa bantu bashapwililika. Kanshi kuti twatila: Lesa alakanda abalufyanya nga nacilinga ukubakanda, e lyo alabelela uluse nga nacilinga ukubabelela uluse. Mu bukombe ubwalembele aba bakasesema, kuti mwasangamo ifyebo ifingi ifilangilila ukuti ifi fine e fyo Lesa aba, afwaya abantu ukupusuka. Natubebete ifi fyebo no kumona ifyo twingafikonka muno nshiku.

 4. Bushininkisho nshi twakwata ubulangilila ukuti Lesa alafwaya abantu ukupusuka?

⁴ Kasesema Yoele abilile ku bantu ubukombe bwa kusoka, lelo pa nshita imo ine atile Lesa “wa kusenamina kabili wa nkumbu, [alakokola] ukukalipa, kabili untu afulo luse.” (Yoele 2:13) Ilyo papitile imyaka 100, mu myaka ya ba 700 B.C.E., Mika akomaile pa mulandu fwe bantu tufwaila sana Yehova ukutwelela. Ilyo aipwishe icipusho ca kuti “Ni uyani umulungu uwaba nga imwe?” Mika alondolwele Yehova muli iyi nshila, atile: “Tasaamiko mutima wakwe pe, pantu untu abekelwo luse; akabwekeshapo ukutucitile nkumbu.” (Mika 7:18, 19) Nga fintu tumwene mu lyashi lya kwa Yona pa bena Ninebe, Lesa alafwaya ukwelela abantu nga nabalapila icine cine.

 5. Ni mbali nshi shimo pa luse lwa kwa Lesa e lyo ne fyo afwaya abantu ukupusuka ishimusansamusha? (Na kabili moneni akabokoshi kaleti “Bali-ipeeleshe.”)

⁵ Tatwikala mu nshita sha bakasesema 12. Lelo bushe tatutasha pa nshila Yehova alangilamo uluse ku bantu e lyo ne fyo afwaya ukuti bakapusuke? Nga muletontonkanya ifi kuti mwakosha bucibusa bwenu na Lesa kabili mukalafwaya sana ukwafwa abantu na bambi ukupusuka. Nangu ca kuti abantu abengi balacita ifyabipa, twalishininkisha ukuti Lesa “tafwaya umuntu nangu umo ukonaulwa lelo afwaya bonse bafike ku kulapila.” (2 Petro 3:9) Icilangilila ukuti ifi e fyo Yehova afwaya mashiwi ayasuma ayo Hosea alandile ilyo apokelele na kabili umukashi wakwe cilende. Yehova ‘akolopeke umutima’ wa bantu bakwe. Icalengele ukuti Lesa eleele abantu te mulandu wa kuti pantu e fyo alingile ukucita, lelo aitemenwe fye ukubeleela no “mutima onse.” (Hosea 1:2; 2:13, 14; 3:1-5; 14:4) Bushe mwalishiba umulandu ukweleela kwa kwa Lesa muli iyi nshila kwacindamina? Pantu uyu mulandu walikuma imyeo ya bantu. Kuti mwamona ubushininkisho na bumbi ubulangilila ukuti Lesa wa luse kabili afwaya abantu ukupusuka nga mwamona ifyaba icilonganino ca Bwina Kristu no mulimo cibomba uo na imwe bene mubombako.

UKWAFWA ABANTU UKUTI BAKAPUSUKE

 6. Ni nshila nshi imo iikalamba iyo Lesa alangilamo ukuti alafwaya abantu ukupusuka?

⁶ Mulandu nshi mubombelako umulimo wa kubila imbila nsuma? Umulandu umo uukalamba wa kuti kuti mwayafwa abantu bambi ukwishiba Lesa wa cine. Icishinka icikankaala ico tulingile ukwishiba pali Yehova ca kuti: Takanda abantu ukwabula ukubasoka. Ici cilangilila ukuti alikwata sana uluse ku bantu, uluse lwa kuti tafwaya abantu ukonaika, lelo ukuba no mweo. Bakasesema 12 baleishibisha abantu ukuti Lesa alebapeela inshita ya kuti baleke imisango yabo iyabipa pa kuti bengapusuka. Uyu wine e mulimo na ifwe tubombako. Imwe nga Bena Kristu, mwalikwata ishuko lya kubila ukusoka kwa kwisa kwa bushiku bwa bupingushi ubwa kwa Lesa. Ilyo mulebomba uyu mulimo, tamulingile ukukwata umutima wa kulandula, uwa kufwaya ukumona ukuti abantu abakaana imbila nsuma bakandwe. Muleibukisha ukuti icikalamba ico mubilila imbila nsuma ca kuti abantu bamo balingile ukuba mu nshila ya ku bumi.—Yoele 3:9-12; Sefania 2:3; Mateo 7:13, 14.

 7. (a) Mulandu nshi ukubombelako umulimo wa kushimikila kwacindamina? (b) Nga ca kuti abantu tabalefwaya ukumfwa, bushe ukutontonkanya pa mibele ya kwa Yehova kuti kwatwafwa shani?

⁷ Lyonse ilyo mwaya mu kweba abantu icine ca mu Baibolo mu mayanda yabo, pa sukulu, pa ncito, nangu fye ku cifulo cimbi, ninshi muleafwa abantu abalekabila mu kwangufyanya ukuti Lesa abeleele no kubabelelo luse. (Hosea 11:3, 4) Ca cine, limbi kuti ilyo mulebila ubukombe balamukaanya no kumusaalula. Lelo, nga muleshipikisha nangu abantu bamukaanye no kumusaalula ninshi mulepashanya Lesa wesu uwaba no luse, uwalandile pa bantu bakwe abapondweke ukupitila muli Sekaria ukuti: “Shi bweleni ku mibele yenu yabipa, na ku micitile yenu yabipa.” (Sekaria 1:4) Ni bani bengeshiba nampo nga bantu banga limbi abengasumina ubukombe ilyo mulebeba pa luse lwa kwa Lesa no kubalanga inshila ya ku bumi? Na kabili, muleibukisha ukuti ico mubilila ubukombe mulandu wa kuti Yehova afwaya abantu bakapusuke, kabili na imwe e fyo mufwaya.

 8. Cinshi cilenga ukuti tukoseleshiwe nga twaibukisha ifyo abantu bamo basumina uluse lwa kwa Lesa?

⁸ Nalimo kuti mwakoseleshiwa ukwibukisha ici cishinka: Lyonse kwaliba abantu abomfwa no kusumina ubukombe bwa kwa Lesa. E mulandu wine Hosea alandile pa bantu abailwike ukuti “shalitambalale nshila sha kwa Yehova.” Uyu kasesema alandile no kuti: “Abalungama e mo benda.” (Hosea 14:9) Pa myaka iingi, abantu abengi balikoseleshiwa ukwitaba ku bwite bwa kwa Lesa ubutila: “Bweleleni kuli ine imitima yenu yonse.” (Yoele 2:12) Aya mashiwi yalandilwe ku bantu abaishibe Yehova, lelo na kabili yalangilila ifyo Lesa atemwa abantu abacili balesambilila pali ena. Kanshi Lesa tasuula abantu ukuti te kuti baleke ukucita ifyabipa no kulapila, no kutendeka ukucita icalungama. Ukucite fi kukalenga bakesepusuka.—1 Timote 4:16.

 9. Nga twatontonkanya pa bena Ninebe, cinshi cifwaikwa nga twapokelela ubukombe?

⁹ Kwaliba umulandu na umbi uwalengele ukuti Yehova eleele abena Ninebe. Tubelenga ukuti abantu balibikile amano ku bukombe baumfwile pa bupingushi bwa kwa Lesa ubwali no kwisa mu kwangufyanya, kabili “batetekele Lesa.” (Yona 3:5) Icalefwaikwa pa kuti abantu bapusuke citetekelo, te kutiina fye ubupingushi. Pa mulandu wa kuti Yehova alafwaya sana ukumona abantu balapila balabomba ne milimo ya citetekelo, alitutuma ukulabila ubukombe bwakwe no kwafwa abantu ukuisalilapo abene. Finshi fyafumamo? Ifyo tubelenga pa bena Ninebe ni fi: “Ilyo Lesa amwene imilimo yabo, ukuti nababwela ku mibele yabo ibi, Lesa alangulwike pa bubi ubo asosele ukucita kuli bene, kabili tacitile.” (Yona 3:10) Takuli nangu umo uwingabepa Yehova ku mashiwi ya bufi nangu ku milimo ya kabepekesho. Abena Ninebe bafwile balilapiile icine cine kabili ukulapila kwabo kwamonekele mu milimo yabo. Lesa alimwene ukuti nabaleka ifibi ifyo balecita kabili balilapiile no mweo onse ica kuti no kulapila kwalimoneke ku milimo yabo iya citetekelo.

10. Bushe inshita shimo ilyo Yehova alepususha abantu shaleba shani?

¹⁰ Tatulingile ukusondwelela ukuti bena Ninebe fye e banonkelemo mu luse lwa kwa Yehova ulwa kufwaya abantu ukupusuka. Ilyo ubonaushi bwa Yerusalemu bwaishile mu 607 B.C.E., ninshi Obadia, Nahumu, na Habakuki balibila kale ubukombe bwabo, Yehova apuswishe Yeremia uwali ne cumfwila e lyo ne bumba limo ilya banankwe abali ne cishinka. (Yeremia 39:16-18) Na kabili bakasesema ba kwa Lesa balisobele ukuti kwali no kushalapo abantu abaali no kulapila, abaali no kubwela ukufuma ku Babiloni no kutampa ukupepa kwa cine na kabili. (Mika 7:8-10; Sefania 3:10-20) Ukufikilishiwa kukalamba ukwa aya masesemo kwalicitika mu nshiku shesu. Ilyo Inkondo ya Calo iya Kubalilapo yapwile, Abena Kristu basubwa, abengi pali aba ninshi balitompoka ku kupepa kwa cine, balipuupuutwilwe kabili balicincile ukubomba umulimo kabili Yehova alibapaalile, kabili baale-enekela ukuba no bumi. Na muno nshiku mwine, abantu abafuma mu “nko ishingi [baleilunda] kuli Yehova.” (Sekaria 2:11) Aba bantu balikwata isubilo lya kupusuka impela ya calo iili mupepi. E ico kanshi, ico mubombela umulimo wa kushimikila uwa ku cintubwingi te pa mulandu fye wa kuti pantu e fyo Abena Kristu babakonkomesha iyo. Na kabili ico tubombela te mulandu wa kufwaya fye ukufikilisha ubusesemo. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Icikalamba ico mubombela uyu mulimo wa kubila ku cintubwingi ca kuti mufwaya ukwafwa abantu ukusambilila pali Yehova, ukuba ne citetekelo, no kunonka ubumi.

ABABWELELA KULI YEHOVA BAKAPUSUKA

11, 12. Bushe abantu bamo abalepepa Lesa kale kuti banonkelamo shani mu luse lwakwe?

¹¹ Yehova alitemwa na ba kuti e lyo batendeke fye ukumupepa kabili afwaya ukuti bakapusuke, lelo talaba abatendeka kale ukumubombela. Na ifwe tulingile ukutemwa abantu ba musango yu kabili tulingile ukulafwaya ukuti batwalilile ukuba mu nshila ya ku mweo. Kuti twalangilila shani ukuti cine cine twalibatemwa?

¹² Mufwile mwalishibako abantu bamo abasambilile pali Yehova, abakwete icitetekelo muli ena, kabili abali abacincila mu kupepa kwa cine lelo pali ino nshita balileka ukumubombela. Ubukombe Yehova atumiine muli bakasesema 12 bulangilila ukuti aali uwaitemenwa ukubelela uluse abali kale pamo na bantu bakwe lelo abalekele ukupepa kwa cine. Na muno nshiku mwine Lesa kuti aeleela abantu, nampo nga balisensenunwa, balifutatukako kuli ena, nangu nga balicita ulubembu bonse balingile ukulapila. (AbaHebere 2:1; 3:12) Limbi te kuti babe ne nsansa pa mulandu wa kuti balileka ukupepa, nomba limbi kuti cabafya ukubwelela kuli ena. Lesa alabapaapaata nga fintu tumona mu mashiwi ya kwa kasesema wakwe ayatila: “E fyo atile Yehova wa milalo, Bweleleni kuli ine, cisemo ca kwa Yehova wa milalo, no kuleka mbwelele kuli imwe, e fyo asosa Yehova wa milalo.” (Sekaria 1:3) Ala mwandini amashiwi ya kwa Hosea yalatukoselesha nga nshi! Lesa atila: “We Israele, bwelela kuli Yehova Lesa obe; pantu wawa ku mampuulu yobe. Buuleni ifyebo muye na fyo, no kubwelela kuli Yehova; mutile kuli wene: Lekeleleni amampuulu yesu yonse, buuleni ne cisuma.” Kanshi nangu fye bantu abacitile imembu ishabipisha lelo ababwelele kuli Lesa no kulapila mu bufumacumi aali no kubeleela ica kuti bapola no kupola. (Hosea 6:1; 14:1, 2; Amalumbo 103:8-10) E fyo cali mu nshiku sha bakasesema, kabili e fyo caba na mu nshiku shesu shine.

13. Mulandu nshi uo tufwile ukubela no luse ku bantu abo Lesa aelela imembu?

¹³ Nomba bushe cipilibula nshi ku Bena Kristu abatwalilila ukuba mu nshila ya ku mweo? Kuti twalangilila shani ukuti tumona abantu banensu nga fintu Yehova abamona? Yehova atwenekela ukulanga uluse ku batendeke nomba line ukupepa e lyo na ku ba kuti balileka ukumubombela. Lesa alandiile muli Hosea ifyo afwaya tulecita, atile: “Uluse e lo mbekelwamo, ilambo iyo.” Ukulingana na ya mashiwi, Yesu Kristu alandile icishinka icalingana ne ci, atile: “Kabiyeni, kanshi no kusambilila umo ici calola, ‘Ndefwaya uluse, te malambo iyo.’” (Hosea 6:6; Mateo 9:13) Ukuba no uluse kwalicindama pa kuti twingatwalilila ukuba bacibusa bwa kwa Lesa. Moneni ifyo umutumwa Paulo alandile ukuti, umuntu nga aeleela abantu banankwe ninshi alepashanya Lesa, atile: “Mubelane icikuuku, mube aba mitima ya nkumbu, abaitemenwa ukulekelelana filya na Lesa aitemenwe ukumulekelela muli Kristu. E ico, mube abapashanya Lesa, nga abana batemwikwa, kabili mule-enda mu kutemwa.” (Abena Efese 4:32–5:2) Bushe mucita shani pa kupashanya Lesa muli uyu musango?

14, 15. Ilyo tuletontonkanya pa kweleela kwa kwa Yehova, ni nshita nshi shimo shimo ilyo twingeshiwa?

¹⁴ Ni shani nga ca kuti munyinefwe uwacitile ulubembu ulwabipisha akaana ukulapila e lyo atamfiwa na mu cilonganino? Ica musango yu calicitike na mu cilonganino ca kubalilapo ilyo Ubwina Kristu bwatendeke; Abena Kristu abakeene ukulapila baletamfiwa mu cilonganino. Nga ca kuti e fyalecitika pa nshita abatumwa ba kwa Yesu bali pano calo, kanshi te kuti tupape ukuti na muno nshiku na mo limo limo filacitika. Nga cabe fi, aba cishinka mu cilonganino balakonka ukufunda kwa mu Baibolo ukwa kuti tabalingile ukula-ampana no muntu watamfiwa. Bucishinka bwabo kuli Yehova kuti bwayafwa ncitatubi ukumona ububi bwa cilubo acitile, ica kuti kuti camulenga alapila no kulapila. Tubelenga mu Baibolo ukuti umwaume umo mu Korinti uwatamfiwe alilapiile pa numa alilekele ne fyo alecita, kabili alibweshiwe. (1 Abena Korinti 5:11-13; 2 Abena Korinti 2:5-8) Ica musango yu nga cacitika muno nshiku, mumfwa shani, kabili kuti mwalangilila shani ukuti mulafwaya abantu bambi ukupusuka?

¹⁵ Limbi ncitatubi uwalapila kuti aumfwa insoni no bulanda pa fyo acitile, kanshi tulingile ukumusansamusha ukuti, Lesa pamo na ba bwananyina balimutemwa kabili bafwaya ukuti akapusuke. Moneni ifyo Lesa aali ne cikuuku pa kusansamusha abantu bakwe aba kale, atile: “Nkakukobekela ku kuba wandi mu cishinka, no kuleka wishibe Yehova.” (Hosea 2:20) Apo ifi e fyo Lesa omfwa, tulingile ukulangilila mu fyo tucita ukuti tukonka ififwaya uo Sekaria alondolwele ukuti ni Lesa ‘wa nkumbu.’—Sekaria 10:6.

16. Bushe tulingile ukumfwa shani umo nga abweshiwa?

¹⁶ Lesa afwaya abantu ukupusuka no kuba no mweo, kanshi alatemwa nga nshi uwalufyenye nga alapila nangu uwalekele ukupepa nga atendeka ukupepa na kabili.a (Luka 5:32) Kuli ulya muntu wabweshiwe mu Korinti uo tulandilepo kale, Paulo acincishe icilonganino ukwelela uyu muntu no kumukoselesha, no kulanga ukuti balimutemenwe, atile: “Ukukalipila uku ukwafuma ku cinabwingi kwayana ku wabe fi, ica kuti, . . . mumubelele uluse no kumusansamusha, epali uwabe fi afwa ku cikonko. E ico ndemukonkomesha ukulanga ukuti mwalimutemwa.” (2 Abena Korinti 2:6-8) Ibukisheni ukuti inshila Hosea alembelemo aya amashiwi alembele kwati ni Yehova umwine e ule-eba abalapile ukuti: “Nkaposho kufutatuka kwabo, nkabatemwo mutima onse.” (Hosea 14:4) Bushe tukapashanya Yehova no kuba ne nsansa ilyo tulebombako umulimo wa kundapa uwingalenga abantu ukwisaba no mweo wa muyayaya?

17, 18. Kuti twayafwa shani bwino bwino ababwelela kuli Yehova nangu indupwa abo umuntu wabo atamfiwa?

¹⁷ Yehova alalangilila apabuuta ukuti abantu ababwelela kuli ena alabapokela no mucinshi, alabalanga ukuti alibatemwa, nga filya fine Hosea apokelele na kabili umukashi wakwe uushali na cishinka. Yehova alanda pa fyo alesunga ababomfi bakwe, atila: “Nali kuli bene nga basumbule koli ukufuma pa ncendwa shabo, no kubatekele ca kulya.” (Hosea 11:4) Tulasansamuka nga nshi ukwishiba ifyo Yehova eta ne cikuuku abantu ababwela! Kuti twamupashanya nga tatuli abakosa imitima nangu ukuifinya ku bantu ababa no bulanda pa filubo fyabo kuli Lesa kabili abalapila icine cine. Umuntu nga abweshiwa mu cilonganino, mu cifulo ca kulamufulilwa no kumukwatila icintu ku mukoshi pa mulandu wa cilubo acitile, tulingile ukulamusansamusha.—1 Abena Tesalonika 5:14.

¹⁸ Bushe kuti mwatontonkanya na pa nshila na imbi iyo twingapashanishishamo Yehova umuntu nga alitamfiwa mu cilonganino? Nga ca kuti umo atamfiwa, bushe kuti twayafwa aba cishinka mu lupwa lwa uyu muntu, nalimo umwina mwakwe uwa citetekelo e lyo na abana? Limbi kuti cilebafya ukulabomba umulimo wa mwi bala e lyo no kulaya mu kulongana. Bushe te kuti tulebafwa umo balebulisha? Inshila na imbi iyo twingalangilamo uluse kulalanda “ifyebo fisuma, ifyebo fya kusansamusha,” ukulalanda amalyashi ya kukoselesha na bantu ba musango yu aba cishinka. (Sekaria 1:13) Kulaba inshita ishalekanalekana ilyo twingalabakoselesha, e kutila ilyo ukulongana takulatendeka, pa numa ya kulongana, ilyo tulebomba nabo umulimo wa kubila imbila nsuma, e lyo ne nshita fye shimbi. Babomfi banensu kabili ni bamunyinefwe ba mu cilonganino abashilingile ukulaumfwa kwati tatwabatemwa nangu ukubaleka baleikala inkumbabulili. Inshita shimo, abana aba mufyashi watamfiwa balesha sana ukubombela Yehova beka fye. Tulafwaya ukuti nabo bene bakapusuke. Kuti twalangilila shani ukuti e fyo tufwaya?

“INSHIWA IMONE NKUMBU”

19. Kwafwa kwa musango nshi uko Sefania ayafwile umo uo twingalinganya ku mwana wa “nshiwa”?

¹⁹ Kuti mwasambililako ku nshila Sefania alebombelamo pa kwafwa abana ba nshiwa, uyu kasesema aali pano calo mu myaka ya ba 600 B.C.E. Afwile aali wa ku bufumu bwa kwa Yuda, limbi aali ni lupwa wa kulondolola uwa mfumu Yoshia. Wishi wa kwa Yoshia alipaiwe, e calengele ukuti apyane pa bufumu ninshi aali fye ne myaka 8. Alikwete umulimo uwakosa: Uluko lonse fye lwalepepa ifilubi kabili balecita ifintu ifyabipa nga nshi. (Sefania 3:1-7) Pa mulandu wa kuti uyu mwaice bawishi balifwile, Yoshia alefwaikwa aba kumwafwa no kumupanda amano pa kuti engalateka uluko ulwali ulwatalama. Yehova alemutungulula ukupitila muli Sefania na bakesesema bambi, nge fyo twasambilile mu fipandwa fibalilepo muli cino citabo. Kwena nangu ca kuti Yehova ukupitila muli kasesema wakwe alikalipe pa fyalecita “bacilolo” ba mu Yuda, tasuushishe imfumu Yoshia. (Sefania 1:8; 3:3) Ici cilangilila ukuti Imfumu Yoshia ifwile ninshi yalitendeka kale ukumoneka ukuti yalibika amano ku kupepa kwa cine. Ukwabula no kutwishika, ukufunda kwa kwa kasesema kwalyafwile Yoshia ukukosa pa kuti fye apwishe ukupepa kwabipa mu Yuda.

20. Bushe ukukunkumba abana ba “nshiwa” mu cilonganino kuti kwabafwa shani?

²⁰ Filya Sefania atemenwe Yoshia cilangililo ca fyo Yehova atemwa abalecula, abaice abapelelwa, pamo nga abana ba kuti abafyashi babo balitamfiwa. Hosea asosele ukuti: “Muli [Lesa] e mo inshiwa imone nkumbu.” (Hosea 14:3) Bushe mwalishibako abana ba “nshiwa” bamo abafwaikwa ukwafwa mu kupepa Lesa e lyo no kubafwa fye mu nshila shimbi? Kuti baba bana ba nshiwa aba mampalanya, pamo nga bakwata fye umufyashi umo, nangu abana abo abafyashi babo bashipepa Yehova. Ilingi line, aba bana kuti bakosa sana mu cilonganino no kulaya pa ntanshi mu kupepa Lesa nga kuli abakalamba abalebatungilila. Abana ba “nshiwa” abengi balilunduluka, basuka bakosa na mu kupepa Lesa pa mulandu wa kuti Abena Kristu bakosoka mu cilonganino balebakunkumba.—Amalumbo 82:3.

21. Ni shani Abena Kristu bafikapo bengaafwa abaice?

²¹ Ica kumwenako, nkashi umushimbe uwakwata abana kuti ayafwiwa nga ca kutila Abena Kristu bakosoka bali ne cikuuku ku bana bakwe. (Yakobo 1:27) Nangu ca kuti bakangalila na bantu fye bambi balishiba ukuti uyu nkashi e utungulula ulupwa lwakwe, kuti ba-afwilishako aba mu lupwa abalekabila ubwafwilisho, lelo balingile ukumucindika. Nalimo imwe no mwina mwenu nangu pamo no lupwa lwenu kuti mulepoosako inshita ya kuba pamo no mwana wa nshiwa. Bushe te kuti mube ne cikuuku ku baice abamoneka aba nkumbabulili? Limbi kuti balefwaya uwa kubabikako amano nangu uwa kulanda nankwe utumalyashi twa nkaama, kanshi ilyo mulebomba nabo umulimo wa kubila mulingile ukulakutikisha nga balelandapo tumo. Ukulanda fye icishinka mwalikwata ifingi ifya kucita, nomba nga muleafwilisha abaice ba musango yu inshita yonse, mu kuya kwa nshita “ukutemwa kwenu [kuti kwamoneka] ukuti kwaba ukwine kwine.” (2 Abena Korinti 8:8) Ukubombesha kwenu kukalangilila ukuti mulafwaya ukuti abantu na bambi bakapusuke.

22. Bushe mumfwa shani pali ifi Yehova afwaya ukuti abantu na bambi bakapusuke?

²² Ala tulasansamuka nga nshi nga twatontonkanya pa fyo Lesa atemwa abantu kabili ne fyo afwaya ukuti bakabe no mweo umuyayaya! Kuti atemwapo ukulangilila ukutemwa ku bantu bakwe abamutemwa no kubapeela ubumi bwa muyayaya ukucila ukulanga ubukali ku bantu abashifwaya ukwaluka kabili abashalinga ukuba no mweo wa muyayaya. Ilyo tulelakalaka pa kulolela ubushiku bwa kwa Yehova, shi lekeni tulemupashanya mu kwafwa abantu bambi ukulaenda mu nshila ya ku bumi.

[Futunoti]

BUSHE KUTI MWA-ASUKA SHANI IFI FIPUSHO?

• Mulandu nshi twingalandila ukuti kuti mwanonkelamo nga mwaibebeta mwe bene ukumona nga muli ba luse ne cililishi?—Yona 4:1, 10, 11.

• Bushe uluse lwa kwa Yehova no mulinganya wakwe fibombela shani pamo?—Hosea 2:19; Mika 7:9.

• Ni mbali nshi shimo pa kweleela kwa kwa Yehova ishamoneke mu fyo Lesa acitile ku bena Ninebe?—Yona 3:5, 9, 10; 4:2.

KUTI MWANONKELAMO SHANI?

• Ni shani abacita imembu shabipisha benganonkelamo mu luse lwa kwa Lesa?—Hosea 3:3; 4:2; 14:4.

• Ni nshila nshi shimo shimo isho mwingalangilamo uluse mu cilonganino?—Hosea 11:4; Sekaria 1:13.

• Mulandu nshi icikuuku cawamina pa kwafwa abalecula?—Sefania 3:16, 17.

[Akabokoshi pe bula 141]

BALI-IPEELESHE

Bakasesema 12 baali bantu ba ca kumwenako icisuma sana ababikile amano ku kufwaya ukuti abantu bapusuke. Nangu ca kutila balekwata amafya e lyo na bantu bambi nabo balebatiinya, lelo baleipeelesha ica kuti balebomba mu cishinka umulimo wa kubila ubukombe bwa kwa Lesa uwalenonsha abantu bakwe na bantu fye bambi. Mu kuteyanya kwa kwa Lesa ukwa pe sonde ukucili kuleya pa ntanshi, abaume bafikapo abengi abengaipeelesha ukubomba nga baeluda na babomfi batumikila mu filonganino icalo conse balefwaikwa. Ababomfi ba kubomba umulimo wa nshita yonse na bo bene balefwaikwa nga nshi. Bushe te kuti mupashanye aba bakasesema ukuipeela mwe bene ukulabomfya amano yenu na maka yenu ku mulimo wa kwa Lesa mu cilonganino na mwi bala? E nshila imo iyawamisha iya kupashanishishamo Yehova pa kuti abantu na bambi benganonka ubumi.

[Icikope pe bula 143]

Nangu fye babomfi ba kwa Lesa limbi inshita imo kuti cabafya ukwishiba apapela uluse lwa kwa Lesa

[Icikope pe bula 146]

Bushe kuti mwacita shani pa kuti mwafwe Umwina Kristu uwali kale uwacincila ukubwelela kuli Yehova?

[Icikope pe bula 151]

Bushe kuti mwaba kakunkumba wa bana ba “nshiwa” aba mampalanya?