Icipandwa 15
“Abekatilwe Nkumbu”
1-3. (a) Bushe Yesu acita shani ilyo impofu shibili ishalelombelesha shalomba ubwafwilisho? (b) Bushe amashiwi ya kuti “abekatilwe inkumbu” yalola mwi? (Moneni utulembo pe samba.)
IMPOFU shibili nashikala mu mbali ya musebo, ku nse ya musumba wa Yeriko. Cila bushiku shilafumina ku nse, shafwaya apa kwikala apo abantu abengi balepita, no kulalomba ubwafwilisho. Lelo pali ubu bushiku, kwalaba icalacitika icalalenga shaluke.
2 Awe apo pene aba bakalombalomba baumfwa fye icongo. Apo tabalemona, umo aipusha icilectika, e lyo bamweba abati: “Ni Yesu umwina Nasarete alepita!” Yesu aleya ku Yerusalemu umuku wa kulekeleshako. Lelo tali eka; ali na mabumba ya bantu abalemukonka. Ilyo baishiba uulepita, bakalombalomba batampa ukupanga icongo, balabilikisha abati: “Tubeleleni uluse, mwe Shikulu, Mwana Davidi!” Abantu bakalipa, baeba bakalombalomba ukuti baleke icongo, lelo aba baume balefwaisha ubwafwilisho. Tabatalele iyo.
3 Nangu kuli icongo sana, Yesu aumfwa uko balebilikisha. Cinshi alacita? Kwena Yesu, nasakamana sana. Kwashala fye panono ukuti engile mu mulungu wa kupelekeshako pano calo. Naishiba ukuti ku Yerusalemu uko aleya baleyamucusha no kumwipaya. Na lyo line, talabileko fye ku bantu abalelomba ubwafwilisho. Aiminina no kulanda ukuti bamuletele abalebilikisha. Ilyo babaleta, balamulomba abati: “Mwe Shikulu, shibuleni amenso yesu.” Yesu “abekatilwe nkumbu” no kwikata mu menso yabo, apo pene balamona no kumona.a Lyena ukwabula no kwikata ku cani, aba bantu batampile ukulakonka Yesu.—Luka 18:35-43; Mateo 20:29-34.
4. Bushe Yesu afikilishe shani ubusesemo ubwa kuti aali no ‘kulililo bulanda umulanda no mubusu’?
4 Te pali ubu bushiku fye apo uluse lwaikete Yesu. Aleumfwa uluse imiku fye iingi, na bantu aleumfwila uluse balekwata amafya ayalekanalekana. Ubusesemo bwa mu Baibolo bwasobele ukuti ‘akalililo bulanda umulanda no mubusu.’ (Amalumbo 72:13) Ca cine ukuti Yesu alelilila ubulanda abantu. Aleitendekelako ukwafwa abantu. Uluse lwakwe e lwalengele ukuti aleshimikila. Natumone ifyalembwa mu mabuuku ya Mbila Nsuma ifilelangilila uluse lwa kwa Yesu ulwamonekele mu fyo alelanda ne fyo alecita e lyo twalamona ne fyo twingamupashanya.
Alelangulukilako Bambi
5, 6. Fya kumwenako nshi ifilangilila ukuti Yesu ali uwa cililishi?
5 Yesu alelangulukilako sana abantu. Aleumfwila uluse abantu abalecula no kubalilila ubulanda. Nangu ca kutila talecula nga fintu bena balecula, aleumfwa ubulanda mu mutima wakwe. (AbaHebere 4:15) Ilyo aleposha umwanakashi walwele umukunko pa myaka 12, alondolwele ubulwele bwakwe ukuti bwali “ubwabipisha,” kanshi na o wine alisumine ukuti ubu bulwele bwalicushishe umwanakashi icine cine. (Marko 5:25-34) Ilyo amwene Maria na bali nankwe baleloosha Lasaro, alyumfwile ubulanda no luse lwalimwikete. Nangu ca kuti alishibe ukuti alabuusha Lasaro, Yesu alyumfwile ubulanda ica kuti alukusha ne filamba.—Yohane 11:33, 35.
6 Bushiku bumo, uwa fibashi aishile kuli Yesu no kumupapata ati: “Nga mulefwaya, kuti mwansangulula.” Bushe Yesu, umuntu wapwililika uushatalile alwalapo, acitile shani? Alyumfwilile uwa fibashi uluse. ‘Aliketwe nkumbu’ icine cine. (Marko 1:40-42) Lyena acitile icintu cimo icikalamba. Alishibe ukuti ukulingana ne Funde, aba fibashi bali abakowela kabili balingile ukulaikala beka. (Ubwina Lebi 13:45, 46) Yesu afwaya nga aliposeshe uyu muntu ukwabula no kumwikatamo. (Mateo 8:5-13) Lelo, atambulwile ukuboko kwakwe no kwikata uwa fibashi, alanda no kuti: “Ndefwaya. Sangululwa.” Awe apo pene ne fibashi fyalipwile. Ala mwandini Yesu aali wa cililishi ku bantu!
7. Cinshi cingatwafwa ukuba ne cililishi, kabili bushe kuti twacita shani pa kuti tulelangulukilako bambi?
7 Na ifwe fwe Bena Kristu tufwile ukupashanya Yesu ukulaumfwila abantu uluse. Baibolo itukonkomesha ukuba “abalangulukilana.”b (1 Petro 3:8) Limbi te kuti mwishibe ifyo bomfwa abalwalilila nelyo abakungumana umutima, maka maka icintu ca musango uyo nga tacatucitikilapo. Nomba, mufwile mwaishiba ukuti pa kuti mube aba cililishi te kutila kano fye na imwe mwacula, awe. Yesu aleumfwila uluse abalwele nangu ca kuti ena talelwaala. Nomba bushe kuti twacita shani pa kuti tulelangulukilako bambi? Tufwile ukulakutikisha ilyo uulecula aletulondolwela ubwafya kabili tufwile ukumumfwila ubulanda. Limbi kuti twayipusha fwe bene atuti, ‘Nga nine ndecula, kuti naumfwa shani?’ (1 Abena Korinti 12:26) Nga ca kutila twaba no mutima wa kumfwila ubulanda abalecula, kuti ‘tulesansamusha sana abakungumana imitima.’ (1 Abena Tesalonika 5:14) Limo limo, te ku mashiwi fye twingalangilila ukuti tulelangulukilako bambi, lelo na ku filamba fye. Pa Abena Roma 12:15 patila: “Lileni pamo na balila.”
8, 9. Bushe Yesu acitile shani pa kuti alangilile ukuti alelangulukilako bambi?
8 Yesu alelangulukilako bambi, kabili pa kucita ifintu aletontonkanya pa fyo bambi bengomfwa nga acita ifyo fintu. Ibukisheni ifyo Yesu acitile ilyo bamuleteele umwaume cibulu. Cimoneka kwati Yesu alimwene ukuti uyu muntu aleumfwa insoni, e ico ifyo Yesu acitile pali ubu bushiku te fyo alecita lyonse pa kundapa abantu bambi, acitile fi: “Amufumishe pe bumba, amusenda ku mbali.” Ku mbali kwine uku, ukushali bantu ba kumonako, e ko aundapile uyu muntu.—Marko 7:31-35.
9 Ifi fine e fyo Yesu acitile na lintu bamutwalile impofu iyalombele ukuti ayundape. Yesu “asendele mpofu ku kuboko, aitwele ku nse ya mushi.” Aundepe uyu mwaume panono panono. Ukundapa uyu muntu muli uyu musango cifwile calengele ukuti bongobongo wakwe na menso fiyefilebelela panono panono ukumona ulubuuto. (Marko 8:22-26) Ala Yesu alelangulukilako abantu icine cine!
10. Ni muli finshi umo twingalangulukilako bambi?
10 Na ifwe fwe basambi ba kwa Yesu tufwile ukulalangulukilako bambi. E ico tufwile ukulabika amano ku fyo tulanda, tuleibukisha ukuti bucilandelande kuti bwakalifya bambi. (Amapinda 12:18; 18:21) Ukusasuka, umusaalula, no kutumfya bambi tafifwile no kumfwika mu Bena Kristu abalangulukilako abantu bambi. (Abena Efese 4:31) Bushe baeluda kuti balanga shani ukuti balalangukilako bambi? Ilyo mulefunda bambi muleba ne cikuuku, pa kuti uo mulelanda nankwe eumfwa nsoni. (Abena Galatia 6:1) Inga abafyashi kuti balangulukilako shani abana babo? Ilyo mulefunda abana, bafundeni ukwabula ukubalenga insoni.—Abena Kolose 3:21.
Aleitendekelako Ukwafwa Bambi
11, 12. Malyashi nshi mu Baibolo ayalangilila ukuti Yesu taleti pa kuti afwilisheko abantu kamo fye bamulomba?
11 Te lyonse abantu balelomba Yesu pa kuti abafwilishe. Pantu na kuba, umuntu wa luse, tabamulomba iyo, mwine aitendekelako fye. E mulandu wine uluse lwalelengela Yesu aleitendekelako ukulaafwa bambi. Ica kumwenako fye, ilyo ibumba likalamba lyali ne nsala inshiku shitatu, takuli uwaileeba Yesu ukuti abantu bali ne nsala nelyo ukumweba ukuti acitepo cimo. Baibolo itila: “Yesu aitile abasambi bakwe no kusosa ati: ‘Naikatilwe bumba inkumbu, pantu nomba inshiku shaba shitatu isho baikala na ine kabili tabakwete fya kulya; kabili nshilefwaya ukubaleka baye ne nsala. Nalimo kuti bafwo lushile mu nshila.’” Lyena ukwabula nangu umo ukumulomba, acitile icipesha mano, aliisha ibumba.—Mateo 15:32-38.
12 Umfweni na cimbi icacitike. Mu 31 C.E., mu musumba wa Naini, amwene icintu cimo ica kulenga bulanda. Amwene aba cililo balefuma mu musumba, kwati balelola ku nshiishi shali mu mbali ya mpili shali mupepi no musumba, ku kushiika ‘umwana wafyelwe fye eka . . . uwa kwa mukamfwilwa.’ Ala nyina wa uyu mwana afwile aali no bulanda icine cine! Pantu uyu mwana baleya ku kushiika, e mwana fye umo mpo uo akwete, e lyo kabili aali ni mukamfwilwa. Pa bantu abengi abaleya ku nshiishi Yesu ‘amwenepo’ mukamfwilwa uwafwililwe umwana umo fye uyo wine uo akwete. Ifyo amwene fyamuleteele ubulanda, “amwikatilwe nkumbu.” Takuli uwamwebele ukucitapo cimo. Uluse lwakwe mu mutima lwamulengele ukucitapo cimo. E ico, “alipaleme no kukumya ku busamba,” kabili umulumendo alibukile. Cinshi cakonkelepo? Yesu taebele umulumendo ukuti abe pe bumba lyalemukonka iyo. Lelo, Yesu “amupeele kuli nyina,” pa kuti abe pamo nankwe na pa kuti alesunga nyina mukamfwilwa.—Luka 7:11-15.
13. Bushe kuti twacita shani pa kuti tupashanye Yesu uwaleafwilisha abalecula?
13 Bushe kuti twapashanya shani Yesu? Kwena, ifwe te kuti tupange ifya kulya apashili nangu fimo nge fyacitile Yesu kabili te kuti tubuushe abafwa. Lelo, nga tuleitendekelako ukwafwilisha abalecula ninshi tulepashanya Yesu. Munyinefwe kuti alecula nga nshi pa mulandu wa kuti takwete indalama nelyo pa mulandu wa kuti incito naipwa. (1 Yohane 3:17) Ing’anda ya kwa mukamfwilwa limbi kuti ilefwaikwa ukuwamya bwangu bwangu. (Yakobo 1:27) Limbi kuti twalishiba ulupwa lwafwilwa ululefwaya icisansamushi nelyo ubwafwilisho fye bumbi. (1 Abena Tesalonika 5:11) Ilyo kwaba umuntu uwacula nge fi, tatufwile ukulolela ukuti kamo fye atwebe e lyo twalamwafwilisha. (Amapinda 3:27) Nga tuli ba luse tukacitapo cimo fwe bene ukulingana na papelele amaka yesu. Tamufwile ukulaba ukuti akantu fye akanono nelyo utumashiwi fye utunono utwa kusansamusha uulecula kuti twalanga ukuti muli ba luse icine cine.—Abena Kolose 3:12.
Uluse Lwalengele Aleshimikila
14. Mulandu nshi Yesu acindamikile sana umulimo wa kubila imbila nsuma?
14 Nga filya twasambilile mu Cipande 2 muli cino citabo, Yesu alebila sana imbila nsuma. Atile: “Indi no kubila imbila nsuma iya bufumu bwa kwa Lesa, pantu e co natumiinwe.” (Luka 4:43) Mulandu nshi acindamikile sana uyu mulimo? Icikalamba ca kuti alitemenwe Lesa. Lelo kwali na cimbi icalengele ukuti alebila imbila nsuma, ne ci ca kuti: Uluse ulwali mu mutima wakwe, lwamulengele ukwafwilisha abashaishibe Icebo ca kwa Lesa. Pali fyonse ifyo acitile pa mulandu wa luse, takwali icacindeme ngo kwafwa abantu ukwishiba Lesa. Natulande pa fyacitike fibili ifilangilila ifyo Yesu alemona abantu abo aleshimikila. Nga twalandapo, e lyo twalaishiba icifwile ukulenga na ifwe tulebombako umulimo wa kushimikila abantu.
15, 16. Londololeni ifyacitike fibili ifilangilila ifyo Yesu alemona abantu abo aleshimikilako.
15 Mu 31 C.E., pa numa ya myaka ibili iya kubombesha, Yesu alilundulwile umulimo wakwe, “aimine ubulendo ukuya mu misumba yonse ne mishi” iya mu Galili. Ifyo amwene fyamuletele ubulanda. Umutumwa Mateo alembele ati: “Ilyo amwene amabumba, abekatilwe inkumbu pantu bali abalulunkaniwa kabili abapaswa nge mpaanga ishabula kacema.” (Mateo 9:35, 36) Yesu alelilila ubulanda abantu. Alishibe fyo baali ne nsala ya kumfwa Icebo ca kwa Lesa. Alishibe ukuti tabalesungwa bwino kabili bashimapepo abalingile ukulabakunkumba tabababikileko mano. Uluse lwalengele Yesu ukubombesha pa kuti asansamushe abantu ku bukombe bwakwe ubwalebapeela isubilo. Icali no kwafwa fye aba bantu, ni mbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa.
16 Ilyo papitile imyeshi, kwali na cimbi icacitike mu 32 C.E., ninshi Ica Kucilila cili mupepi. Pali ubu bushku, Yesu na batumwa bakwe baninine ubwato balalanya pali Bemba wa Galili pa kuti bayetuushako. Lelo abantu abengi nga nshi balibutwike bapita mu lulamba lwa bemba, babatangilila. Bushe Yesu acitile shani? “Awe, pa kufumamo, amwene ibumba likalamba, kabili abekatilwe inkumbu, pantu bali nge mpaanga ishabula kacema. Kabili atendeke ukubasambilishe fintu ifingi.” (Marko 6:31-34) Yesu na kabili, “abekatilwe inkumbu” pantu aba bantu bali ne nsala ya kuumfwa Icebo ca kwa Lesa. “Bali nge mpaanga ishabula kacema,” ishali ne nsala ya kumfwa Icebo ca kwa Lesa lelo isho balekeleshe. Kanshi uluse e lwalengele ukuti Yesu aleshimikila, te kufwaya fye ukufikilisha umulimo wakwe.
17, 18. (a) Cinshi cilenga ukuti tulebombako umulimo? (b) Kuti twacita shani pa kuti tube no luse kuli bambi?
17 Cinshi cilenga ukuti fwe basambi ba kwa Yesu tuleshimikila? Nga filya twasambilile mu Cipandwa 9 muli cino citabo, twalipeelwa umulimo, uwa kushimikila no kupanga abasambi. (Mateo 28:19, 20; 1 Abena Korinti 9:16) Lelo icilenga ukuti tulebombako uyu mulimo te kufwaya fye ukufikilisha ico batweba ukulacita iyo. Ukutemwa Yehova, e cikalamba icilenga ukuti tulebila imbila nsuma iya Bufumu bwakwe. Cimbi icilenga, luse ulo tumfwila abantu abasumina fimbi ifyo ifwe tushasumina. (Marko 12:28-31) Nomba bushe kuti twacita shani pa kuti tuleumfwila abantu bambi uluse?
18 Tufwile ukulamona abantu nga fintu Yesu alebamona, alebamona nga “balulunkaniwa kabili abapaswa nge mpaanga ishabula kacema.” Tutile mwasanga akana ka mpaanga nakaluba. Nga takuli kacema uwa kukatwala ukuli umulemfwe na menshi, kuti kafwa ku nsala ne cilaka. Bushe kwena te kuti mukomfwile uluse? Bushe te kuti mucite conse ico mwingacita pa kuti mukafwaile ifya kulya na menshi? Aka kana ka mpaanga kaaba nga bantu abengi abashilaishiba imbila nsuma. Apo bashimapepo babo balibalekelesha, balikwata insala ne cilaka ca kuumfwa Icebo ca kwa Lesa kabili tabakwata isubilo line line pa fyo bakekala ku ntanshi. Ifwe twalikwata ifyo bafwaya: ifya kulya fya mulyo na menshi ayatalala bwino ayaba mu Cebo ca kwa Lesa. (Esaya 55:1, 2) Nga twatontonkanya pa fyo abantu balecula pa mulandu wa kukanaishiba icine caba mu Cebo ca kwa Lesa, tulabomfwila ubulanda. Nga ca kutila tulomfwila abantu ubulanda nga filya Yesu aleumfwa, tukeesha apapela amaka yesu ukubeebako isubilo twakwata ilya Bufumu.
19. Kuti twacita shani pa kuti twafwe umusambi wa Baibolo uwa kuti nalinga ukulashimikila abantu?
19 Bushe kuti twacita shani pa kuti twafweko bambi ukulakonka Yesu? Tutile tulefwaya ukukoselesha umusambi wa Baibolo pa mulandu wa kuti nalinga ukutendeka ukulashimikila. Nelyo limbi tulefwaya ukwafwa munyinefwe uwaleka ukushimikila ukutendeka na kabili. Kuti twacita shani pa kuti twafwe abantu ba musango uyu? Tufwile ukubafika pa mutima. Ibukisheni ukuti intanshi Yesu ‘aleikatilwe inkumbu’ abantu, lyena alekonkeshapo ukubasambilisha. (Marko 6:34) E ico nga kuti twabafwa ukuba no luse, ninshi imitima yabo kuti yabalenga ukuba nga Yesu kabili kuti batampa no kulabila imbila nsuma. Limbi kuti twabepusha atuti: “Bushe ukusambilila pa mbila ya Bufumu kwamwafwa shani ukwalula ubumi bwenu? Nga abantu bambi bena abashaishiba ubu bukombe, bushe tamulemona ukuti na bo bafwile ukumfwa imbila nsuma? Finshi imwe mwingacita pa kuti mubaafwe?” Kwena, icikalamba icikatwafwa ukulashimikila, kutemwa Lesa e lyo no kufwaisha ukumubombela.
20. (a) Finshi fifwaikwa pa kuti umuntu abe umusambi wa kwa Yesu? (b) Finshi tuli no kusambilila mu cipandwa cikonkelepo?
20 Pa kuba umusambi wa kwa Yesu fingi ififwaikwa, te kulanda fye amashiwi yakwe no kulamupashanya iyo. Tufwile ukuba no “mutima” uo akweteko. (Abena Filipi 2:5) E ico kanshi tuletasha, pantu Baibolo yalitweba ifyalengele ukutila Yesu alelanda ifyebo alelanda no kucita ifyo alecita! Nga twaishiba bwino “ukutontonkanya kwa kwa Kristu,” tukamupashanya ica kuti na ifwe twakulaumfwila abantu ubulanda no luse kwati fye ni Yesu. (1 Abena Korinti 2:16) Mu cipandwa cikonkelepo, tuli no kulanda pa nshila shalekanalekana isho Yesu alangiilemo ukuti alitemwa abasambi bakwe.
[Amafutunoti]
a Ishiwi ilyapilibulwa ukuti “abekatilwe inkumbu” e “shiwi lya ciGriki ilibomfiwa ukulondolola umuntu uo uluse lwaikata sana.” Icitabo cimo calanda ukuti ili shiwi talilanda fye pa “kumfwila ubulanda umuntu uulecula, lelo lilanda na pa kuti umuntu uwaumfwa ubulanda alafwaisha ukucitapo cimo pa kuti apwishe ubwafya.”
b Ishiwi lya mu ciGriki ilyapilibulwa ukuti “ukulangulukilako” lyalola mu kuti “ukuculila pamo.”
Kuti Mwacita Shani pa Kuti Mukonke Yesu?
● Bushe Yesu alangile shani uluse mu fyo aletungulula abantu, kabili bushe kuti twamupashanya shani?—Mateo 11:28-30.
● Mulandu nshi tulingile ukubeela no luse nelyo ukumfwila abantu ubulanda nga filya Yesu aali?—Mateo 9:9-13; 23:23.
● Finshi Yesu acitile pa kuti alangilile ukuti alelangulukilako bambi, kabili bushe ifwe kuti twamupashanya shani?—Luka 7:36-50.
● Bushe umulumbe wa mwina Samaria musuma utulanga shani ukuti uluse lusuma, kabili kuti twacita shani pa kuti tukonke isambililo lyaba muli ulya mulumbe?—Luka 10:29-37.
[Icikope pe bula 151]
“Mwe shikulu, tushibuleni amenso”
[Icikope pe bula 154]
“Mulelangulukilana”
[Icikope pe bula 157]
Muleitendekelako ukwafwa abalecula
[Icikope pe bula 159]
Muleba no luse pa kushimikila