Bushe Yesu Kristu Nani?

ELENGANYENI ifyo umuYuda wacaice uwe shina lya Andrea atemenwe ilyo aumfwile amashiwi ya kwa Yesu umwina Nasarete pa muku wa kubalilapo! Baibolo ishimika ukuti Andrea abutukile kuli munyina no kumweba ukuti: “Natusanga Mesia [nangu, Kristu].” (Yohane 1:41) Mu ciHebere ne ciGriki, amashiwi ayapilibulwa ilingi ukuti “Mesia” na “Kristu” yalola mu kuti “Uwasubwa.” Yesu ali Uwasubwa, nelyo Uwasalwa wa kwa Lesa kabili Intungulushi yalaiwe. (Esaya 55:4) Amalembo yalesesema pali Yesu, kabili pali ilya nshita abaYuda balemwenekela.—Luka 3:15.

Twaishiba shani ukuti Yesu mu cine cine ali Uwasalwa wa kwa Lesa? Natumone icacitike mu mwaka wa 29 C.E. ilyo Yesu ali ne Myaka 30. Aile kuli Yohane Kabatisha pa kuti amubatishe mu Mumana wa Yordani. Baibolo itila: “Ilyo abatishiwe, Yesu apo pene aninine ukufuma mu menshi; kabili, moneni! umuulu waliceneme, kabili amwene umupashi wa kwa Lesa uleika kwati ni nkunda uleisa pali wene. Moneni! kabili, kwali ne shiwi ukufuma mu muulu aliti: ‘Uyu e Mwana wandi, uwatemwikwa, uo mbekelwamo.’” (Mateo 3:16, 17) Pa numa ya kumfwa ku mashiwi Lesa atashishe umwana wakwe, bushe Yohane alitwishike kuti Yesu taali Uwasalwa wa kwa Lesa? Lintu Yehova Lesa abikile umupashi wakwe uwa mushilo pali Yesu, e lintu amusubile, nelyo ukumusonta, ukube Mfumu ya Bufumu Bwakwe. Lilya line, e lyo Yesu aishileba Yesu Kristu, nelyo Yesu Uwasubwa. Mulandu nshi Yesu aleitilwa Umwana wa kwa Lesa? Ni kwi afumine?

Intulo Yakwe ya “ku Kale”

Ubumi bwa kwa Yesu kuti bwayakanishiwa pa tatu. Ubwa kubalilapo bwatendeke lintu ashilafyalwa ngo muntunse. Intulo yakwe ya “ku kale, sha ku nshiku sha muyayaya,” e fyasosa Mika 5:2. Yesu umwine atile: “Ine ndi wa ku muulu,” icilepilibula ukuti afumine ku muulu. (Yohane 8:23) Lintu Yesu ashilaisa pano calo, ali icibumbwa ca mupashi ica maka ku muulu.

Apantu fyonse ifibumbwa fyalikwete intendekelo, kwaliko inshita imo ilyo Lesa ali fye eka. Lelo, pa numa ya nshita yalepa, Lesa atendeke ukubumba ifintu. Nani abalilepo ukubumba? Ibuku lya kulekeleshako mu Baibolo lilondolola Yesu ukuti e “kutendeka kwa bubumbo bwa kwa Lesa.” (Ukusokolola 3:14) Yesu “libeli ku cibumbwa conse” pa mulandu wa kuti “muli wene e mo fyonse fimbi fyabumbiilwe mu myulu na pano isonde, ifimoneka ne fishimoneka.” (Abena Kolose 1:15, 16) Cine cine, Yesu e wabumbilwe mu kulungatikwa na Lesa umwine. E mulandu wine Yesu e tilwa “Umwana wakwe uwafyalwa eka.” (Yohane 3:16) Uyu Umwana ibeli etwa na kabili ukuti ni “Cebo.” (Yohane 1:14) Mulandu nshi? Pantu ilyo Yesu ashilafyalwa ngo muntunse, ali ku muulu kabili e o Lesa alebomfya ngo wa kulandilamo.

“Cebo” ali pamo na Yehova Lesa “ku kutendeka,” e kutila lintu “umuulu ne sonde” fya bumbilwe. Ni kuli wena Lesa alandile ukuti: “Natucite umuntu mu cata cesu.” (Yohane 1:1; Ukutendeka 1:1, 26) Uyu Umwana ibeli ali pamo na Wishi, kabili ali uwacincila mu kubomba imilimo. Pa Amapinda 8:22-31, NW, Yesu ashimikwa ngo uuleti: “Naishileba mupepi na [Kabumba], cibinda wa mulimo, kabili naishileba kuli wena uwatemwikwa nga nshi ubushiku no bushiku, na ine naleanga ku cinso cakwe inshita yonse.”

Yehova Lesa no Mwana wakwe uwafyalwa eka bafwile balishibene bwino sana lintu balebombela pamo mu kupalamisha! Ukuba pamo na Yehova pa myaka ishishibantu kwalikumine sana Umwana wa kwa Lesa ica kuti uyu Mwana wa cumfwila aishileba kwati fye ni Wishi, Yehova. Na kuba, Abena Kolose 1:15 ita Yesu ukuti “cipasho ca kwa Lesa uushimoneka.” Uyu e mulandu umo ukwishibila Yesu kwacindamina pa kuti twikushe ukukabila kwesu ukwa ku mupashi no kufwaisha kwesu ukwa cifyalilwa ukwa kwishiba Lesa. Fyonse ifyo Yesu acitile ilyo ali pano isonde e fintu na Yehova alefwaya wena ukuti acite. E co kanshi, nga twaishiba Yesu ninshi kuti twaishiba na Yehova bwino bwino. (Yohane 8:28; 14:8-10) Bushe Yesu aishile shani pano isonde?

Ubumi bwa kwa Yesu Pano Isonde

Ulubali lwa bubili ulwa bumi bwa kwa Yesu lwatendeke lintu Lesa atumine Umwana wakwe kwi sonde. Yehova mu cipesha mano akuushishe ubumi bwa kwa Yesu ukufuma ku muulu ukubutwala mwi fumo lya kwa na cisungu umuYuda wa cishinka uwe shina lya Maria. Yesu tapyeneko ulubembu pantu takwete wishi wa buntunse. Umupashi wa mushilo uwa kwa Yehova, nangu amaka yabomba, waishile pali Maria, kabili amaka ya kwa Lesa ‘yalimufimbile,’ na mu cipesha amano alimite. (Luka 1:34, 35) E ico, Maria afyele umwana uwapwililika. Yesu ali mwana umuleshi uwa kwa Yosefe kabasa. Akuliile mu lupwa ulupiina kabili ali e mukalamba mu lupwa lwa kwa Yosefe na Maria.—Esaya 7:14; Mateo 1:22, 23; Marko 6:3.

Finono twaishiba pa fyo Yesu akushiwe, lelo cimo calishibikwa sana. Ilyo Yesu ali ne myaka 12, abafyashi bakwe ba musendele ku Yerusalemu ku kuyasangwa ku Cakucilila icalebako cila mwaka. Lintu ali kulya, apoosele inshita iikalamba mwi tempele, “naikala pa kati ka bakasambilisha alekutika kuli bene no kubepusha.” Na kabili, “bonse abalekutika kuli wene balesunguka umucetekanya wakwe ne fyasuko fyakwe.” Ca cine, Yesu taleipusha fye amepusho ya kulenga umo ukutontonkanya, lelo aleyasuka na mu kucenjela icalengele bambi ukusunguka. (Luka 2:41-50) Lintu Yesu alekula mu musumba wa Nasareti, asambilile bukabasa ukufuma kuli wishi umuleshi, Yosefe.—Mateo 13:55.

Yesu aikele mu Nasarete ukufika na lintu ali ne myaka 30. Lyene aile kuli Yohane ku kubatishiwa. Pa numa ya kubatishiwa, Yesu atendeke umulimo wakulisha uwa kushimikila. Pa myaka itatu na hafu, aendawike mu ncende aleikalamo ukushimikila imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. Mu cine cine ailangile apabuuta ukuti atuminwe na Lesa. Ni mu nshila nshi acitile ifyo? Acitile fyo ilyo alecita ifipesha mano ifyacilile amaka ya buntunse.—Mateo 4:17; Luka 19:37, 38.

Yesu ali uwanakilila kabili alelangulukilako. Alangile ukunakilila mu fintu alemona abantu ne fyo alebomba nabo. Abantu balepalamina kuli ena, pantu taifinishe kabili ali uwafuuka. Nangu baice baleumfwa bwino ukuba pamo na Yesu. (Marko 10:13-16) Yesu alicindike abanakashi, nangu ca kuti bamo pali ilya nshita balibasuulile. (Yohane 4:9, 27) Ayafwile abalanda na balecula ‘ukusanga ukupuupuutulwa ku myeo yabo.’ (Mateo 11:28-30) Imisambilishishe yakwe yaleumfwika, yali iyayanguka, kabili yali iya cine. Ne misambilishishe yakwe yalangishe ukuti alefwaisha sana ukusambilisha bakakutika bakwe pali Yehova Lesa.—Yohane 17:6-8.

Lintu Yesu abomfeshe umupashi wa mushilo uwa kwa Lesa ku kucita ifipesha mano, mu cikuuku aposeshe abalelwala na balecushiwa. (Mateo 15:30, 31) Ku ca kumwenako, umuntu wa fibashi aishile kuli Yesu no kutila: “Nga mulefwaya, kuti mwansangulula.” Cinshi Yesu acitile? Atambalike ukuboko kwakwe amukumya, no kulanda ku mulwele ukuti: “Ndefwaya. Sangululwa.” Ilyo line, no mulwele alipolele!—Mateo 8:2-4.

Tontonkanyeni icacitike na cimbi lintu abantu abengi baishile kuli Yesu no kwikala nankwe inshiku shitatu kabili tabakwete fya kulya. Aikatilwe abantu inkumbu kabili mu cipesha mano aliishishe “abaume amakana yane (4,000), ukufumyako abanakashi na bana banono.” (Mateo 15:32-38) Pa nshita imbi, Yesu atalalike ibimbi pali Bemba ilyalefwaya ukwipaya ifibusa fyakwe. (Marko 4:37-39) Alibuushishe abafwile.a (Luka 7:22; Yohane 11:43, 44) Yesu mu kuitemenwa apeele fye no bumi bwakwe ubwapwilika pa kuti abantu bashapwililika bakwateko isubilo lya ku ntanshi. Kwali kutemwa kwashika Yesu alangishe ku bantu!

Ni Kwi Kwaba Yesu Pali Lelo?

Yesu afwilile pa cimuti ca kucushiwilwapo ninshi ali ne myaka 33 na hafu.b Lelo imfwa tayali e mpela yakwe. Iciputulwa calenga butatu ica bumi bwakwe catendeke lintu Yehova Lesa abuushishe Umwana wakwe nge cibumbwa ca mupashi pa numa ya nshiku shitatu. Lintu Yesu abuukile, alimoneke ku bengi abaliko pali ilya nshita. (1 Abena Korinti 15:3-8) Icakonkelepo, ‘aileikala ku kwa kulyo kwa kwa Lesa’ no kupembelela ukupeelwa amaka ya bufumu. (AbaHebere 10:12, 13) Ilyo bamupeele Ubufumu, Yesu atendeke ukuteka nge Mfumu. Bushe tufwile ukumumona shani pali nomba? Bushe tufwile ukumumona ngo muntu uulecula uuli mupepi no kufwa? Nelyo bushe tufwile ukumumona ngo muntu uo tulingile ukupepa? Pali nomba, Yesu te muntu kabili te Lesa Wa maka Yonse. Lelo aba cibumbwa ca mupashi ica maka, aba ni Mfumu. Nomba line fye, ali no kuteka isonde ilyabamo amafya.

Ukulanda mu mampalanya, Ukusokolola 19:11-16 kulondolola Yesu Kristu ukuti ni mfumu yaikala pali kabalwe uwabuuta kabili mu bulungami e mo alepingwila no kulwa inkondo. Na kwata “ulupanga ulutali ulwatwa, ukuti omineko inko.” Ca cine, Yesu akabomfya amaka yakwe ayakalamba ku konaula ababifi. Cinshi cikacitika kuli abo abeesha ukukonka ica kumwenako Yesu aimike lintu ali pano isonde? (1 Petro 2:21) Yesu na Wishi bakacingilila abakapusuke “nkondo ya bushiku bukalamba bwa kwa Lesa Uwa maka yonse” iitwa Armagedone. Aba bakeekala ku ciyayaya pe sonde ukutekwa no Bufumu bwa kwa Lesa ubwa mu muulu.—Ukusokolola 7:9, 14; 16:14, 16; 21:3, 4.

Mu kuteka kwakwe ukwa mutende, Yesu akacita ifipesha mano ifingi ku mutundu wa muntu onse. (Esaya 9:6,7; 11:1-10) Akaposha abalwala no kufumyapo imfwa. Kabili Lesa akamupeela amaka ya kubuusha amabillioni ya bafwa, no kubapeela ishuko lya kwikala ku ciyayaya pe sonde. (Yohane 5:28, 29) Te kuti twelenganye ne fyo ubumi bukawama mu kuteka kwa Bufumu. Kanshi, nomba, nacicindama ukuti tutwalilile ukusambilila Baibolo pa kuti twishibe Yesu Kristu bwino.

[Amafutunoti]

[Akabokoshi pe bula 7]

BUSHE YESU NI LESA WA MAKA YONSE?

Abantu abengi abaya ku mapepo batila Yesu ni Lesa. Bambi batila Lesa abamo batatu. Ukulingana ne ci cifundisho, “Wishi ni Lesa, Umwana ni Lesa, kabili no Mupashi wa Mushilo ni Lesa, na lyo line tababa baLesa batatu lelo bonse baba muli Lesa umo.” Abantu batunga ukuti aba batatu “baaba muli umo kabili balilingana muli fyonse.” (The Catholic Encyclopedia) Bushe ifyo batontonkanya fyalilungama?

Yehova Lesa e Kabumba. (Ukusokolola 4:11) Takwata ntendekelo nelyo impela, kabili e Wa maka yonse. (Amalumbo 90:2) Lelo Yesu wena, alikwete intendekelo. (Abena Kolose 1:15, 16) Ilyo Yesu alelanda ukuti Lesa ni Wishi, atile: “Tata mukalamba pali ine.” (Yohane 14:28) Na kabili Yesu alondolwele ukuti kwaliba ifintu fimo ifyo ena ashaishibe nangu ni bamalaika tabaishibe kano fye Wishi eka e waishibe.—Marko 13:32.

Kabili Yesu alipepele kuli Wishi ukuti: “Lelo ukufwaya kwenu, te kwandi, e ko kucitwe.” (Luka 22:42) Bushe Yesu talepepa ku wa mucilile? Ukulundapo, ni Lesa e wabuushishe Yesu ukufuma ku bafwa, taibuushishe umwine. (Imilimo 2:32) E ico kanshi, Wishi no Mwana tabalingene. Nangu fye ni nshita lintu Yesu talaisa pe sonde nelyo lintu ali pano isonde talingene na Wishi. Bushe Yesu alilingene na Wishi pa numa lintu abuushiwe no kuya ku muulu? Pali 1 Abena Korinti 11:3 patila: “Umutwe wa kwa Kristu ni Lesa.” Na kuba Umwana, akulanakila Lesa lyonse fye. (1 Abena Korinti 15:28) Amalembo yalangilila ukuti Yesu te Lesa Wa maka yonse lelo Mwana wa kwa Lesa.

Umupashi wa mushilo uo batunga ukuba uwa butatu muli Balesa Batatu, tawaba muntu. Kemba wa malumbo apepele kuli Lesa ukuti: ‘Mutumo [mupashi, NW] wenu, filalengwa.’ (Amalumbo 104:30) Uyu mupashi te Lesa umwine; lelo maka yabomba yantu atuma mu kufikilisha ifyo afwaya. Lesa abomfeshe aya maka, mu kubumba umuulu, isonde, na fyonse ifya mweo. (Ukutendeka 1:2; Amalumbo 33:6) Lesa abomfeshe umupashi wakwe uwa mushilo ku kupeela ifyebo ku baume balembele Baibolo. (2 Petro 1:20, 21) Kanshi icifundisho ca Bulesa Butatu tacafuma mu Baibolo.c Baibolo itila: “Umfweni mwe bena Israele: Yehova Lesa wesu ni Yehova umo.”—Amalango 6:4, NW.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 5]

Yesu aishileba Uwasubwa wa kwa Lesa lilya line abatishiwe

[Icikope pe bula 7]

Yesu abomfeshe amaka wakwe ku mulimo Lesa amupeele

[Icikope pe bula 7]

Yesu ni Mfumu ya maka