Ubushiku bwa Kwibukisha

“Ifi fintu nalanda kuli imwe, ukuti mukabe no mutende muli ine. Pano isonde mumono bucushi, lelo tekeni imitima. Ine nincimfya aba pano isonde.”—YOHANE 16:33.

1, 2. Bushiku nshi mu lyashi lya kale bwabo bwapulamo ukufuma ku nshiku shonse shimbi, kabili mulandu nshi?

ICALO ilelo cakwata ifingi ifya kusosa pa lwa mutende. Pa mpela ya Nkondo ya Calo iya II, umutende waampene na V-E Day (ubushiku bwa V-E) na V-J Day (ubushiku bwa V-J).a Umwaka umo umo, Krisimasi ilenga abantu ukutontonkanya ulwa ‘mutende pe sonde.’ (Luka 2:14) Lelo kwalibako ubushiku bumo mu lyashi lya kale lyonse ilya buntunse ubwiminina ubwapulamo ukufuma kuli shonse shimbi. Buli bushiku apo Yesu Kristu alandile amashiwi ayambwilwe pa mulu. Mu nshiku amamilioni yabili no kucilapo ayo umutundu wa muntu waikala pano pe sonde, buli e bushiku bumo ubwayalwile umupwilapo inshila ya mutundu wa buntunse ku busuma bwa uko ubwa ciyayaya.

² Bulya bushiku bwakatama nga nshi bwali ni Nisani 14 pali kalenda ya ciYuda. Mu mwaka wa 33 uwa Nshita yesu Iyaishibikwa, Nisani 14 yatampile pa kuwa kwa kasuba pa April 1. Natulanguluke ifya kuponako fya bulya bushiku bwacindama nga nshi.

Nisani 14!

 3. Ni shani fintu Yesu abomfeshe aya maawala ya kupelako?

³ Ilyo paya palefiita, umweshi washula uwayemba mu kupalako wabalika nge ca kucinkulako ca kuti Yehova alapima inshita ne fiputulwa fya mwaka. (Imilimo 1:7) Kabili cinshi cilecitika muli ulya muputule wa pa mulu uko Yesu na batumwa bakwe 12 balongene ku kusefya ica Kucilila ca pa mwaka ica baYuda? Ilyo Yesu alepekanya ‘ukufuma pano isonde no kuya kuli Wishi, alelanga ukutemwa abakwe ukufika ku mpela.’ (Yohane 13:1) Ni shani fintu acite ci? Kwi shiwi lya pa kanwa na ku ca kumwenako, Yesu atwalilila ukupampamika mu basambi bakwe imibele iikabaafwa ukucimfye calo.

Ukufwalo Kuicefya no Kutemwa

 4. (a) Ni shani fintu Yesu alangilila ku basambi bakwe imibele ya kutendekelako? (b) Twaishiba shani ukuti Petro asambilile ukucindama kwa kuicefya?

⁴ Abatumwa bacili tabalafumyapo icipimo cimo ica kalumwa ka kuibililika ne cilumba. E co Yesu aikaka mu musana icitambala no kutwalilila ukusamba amakasa yabo. Ici tacili kulangisha kwa kuicefya kwa kusenteka, nga fintu cicitwa mu Rome umwaka umo umo na papa wa Kristendomu. Iyo, mu cine cine! Ukuicefya kwa cine kwaba kuipeela kwa mwine ukwisa ukufuma ku ‘kupetama uko ukutunga bambi ukuba abacilapo.’ (Abena Filipi 2:2-5) Pa kubalilapo, Petro telwike icishinka, ukukaana ukuleka Yesu ukusamba amakasa yakwe. Pa numa ya kulungikwa, alomba Yesu ukusamba umubili wakwe onse. (Yohane 13:1-10) Nangu cibe fyo, Petro afwile alisambilile isambililo. Imyaka pa numa, tusanga alefunda bambi mu kulungika. (1 Petro 3:8, 9; 5:5) Fintu cili cacindama ilelo ukuti bonse aba ifwe tube abasha ba kwa Kristu mu kuicefya!—Moneni na kabili Amapinda 22:4; Mateo 23:8-12.

 5. Lifunde nshi ilya kwa Yesu lyalangile ukucindama kwa mibele ya mpikwe?

⁵ Umo uwa mu bali 12 tanonkelemo ukufuma ku kufunda kwa kwa Yesu. Uyu ni Yuda Iskariote. Ilyo ica kulya ca ca Kucilila ciletwalilila, Yesu asakamikwa mu mutima, aishibisha Yuda ngo ulemufutuka, kabili amutamfya. Ni pa numa fye ya ici e lintu Yesu aeba abasambi bakwe aba busumino 11 ukuti: “Ifunde lipya ndemupeela, lya kuti muletemwana: ifyo namutemenwe, na imwe mutemwane. Muli ici e mo bonse bakeshibilo kuti muli basambi bandi, nga mwaba no kutemwana.” (Yohane 13:34, 35) Ili mu cine cine lifunde lipya, ilyalangililwe ne ca kumwenako ca kwa Yesu cine icacilapo! Ilyo iawala lya mfwa yakwe iya bulilambo lilepalamina, Yesu alangisha ukutemwa kwapulamo. Abomfya miniti iili yonse iyaumo mutengo ku kusambilisha no kukoselesha abo basambi. Pa numa, akomaila pa kucindama kwa kutemwa, ukusoso kuti: “Ili e funde lyandi, ilya kuti mutemwane, ifyo natemwa imwe. Takuli untu akwato kutemwa ukwacila pali uku, ukwa kuti umuntu apoosele ababiye umweo wakwe.”—Yohane 15:12, 13.

“Inshila ne Cine no Mweo”

 6. Buyo nshi Yesu atambika ku cinso ca basambi bakwe abakwate senge?

⁶ Yesu aeba aba busumino 11 ukuti: “Imitima yenu [isakamikwa]; tetekeleni Lesa, tetekeleni na ine pamo. Mu ŋanda ya kwa Tata mwaba apa kwikala apengi. Acikanabe fi, bushe nga nalimwebele, nati, ndeya ku kumupekanisho bwikalo?” (Yohane 14:1, 2) Ici cifulo cili no kuba mu “bufumu bwa mu mulu.” (Mateo 7:21) Yesu alondolola ifyo ili bumba lyakwate senge ilya basambi ba cishinka lingafika ku buyo bwabo. Atila: “Ni ne nshila ne cine no mweo: takuli uwisa kuli Tata, kano aishila muli ine.” (Yohane 14:6) Ici cibomba na kabili kuli abo aba mutundu wa muntu abanonka ubumi bwa muyayaya pe sonde.—Ukusokolola 7:9, 10; 21:1-4

7-9. Mulandu nshi Yesu ailondolwele umwine nge “nshila ne cine no mweo”?

⁷ Yesu ni “nshila.” Imitununukile imo kabili yeka fye kuli Lesa mwi pepo yaba kupitila muli Yesu Kristu. Yesu umwine wine aebekesha abasambi bakwe ukuti Wishi akabapeela icili conse cintu balombela mwi shina lya kwa Yesu. (Yohane 15:16) Amapepo ayalungikwa ku fikope fya bantu bashila nelyo “abatakatifu” ba butotelo nelyo ayaisulamo na Ave Marias no kwimba kwabwekeshiwabwekeshiwapo—nangu yamo aya muli aya yomfwika no kupokelelwa na Wishi. (Mateo 6:5-8) Ukulundako, ukukuma kuli Yesu, tubelenga pa Imilimo 4:12 ukuti: “Nangu lishina limbi takuli mwi samba lya mulu ilyapeelwa mu bantu, umo tuli no kupusukila.”

⁸ Yesu e “cine.” Umutumwa Yohane alondolwele wene ukuti: “Cebo aishilebo buntunse, no kwikala muli ifwe (kabili twaloleshe ubukata bwakwe, ubukata ngo bwa wafyalwa eka kuli Wishi), uwaisulamo ukusenamina ne cine.” (Yohane 1:14) Yesu abele icine ca myanda ya masesemo mu Malembo ya ciHebere pa kuyafikilisha. (2 Abena Korinti 1:20; Ukusokolola 19:10) Aishibishe icine mu kweba abasambi bakwe na mabumba abakutike, mu kupaasha kwakwe na bashitutotelo ba bumbimunda, na ku ca kumwenako cakwe icumi.

⁹ Yesu e “mweo.” Pamo ngo Mwana wa kwa Lesa, Yesu atile: “Uutetekelo Mwana aba no mweo wa muyayaya; uushumfwa Mwana takamone umweo, lelo icipyu ca kwa Lesa caikala pali wene.” (Yohane 3:36) Icitetekelo icabeleshiwa mwi lambo lya kwa Yesu citungulula ku bumi bwa muyayaya—ubumi bwa bumunshifwa mu mulu ku “mukuni unono” uwa Bena Kristu basubwa no bumi bwa ciyayaya pe sonde lya paradise kwi bumba likalamba ilya “mpaanga shimbi.”—Luka 12:32; 23:43; Yohane 10:16.

Ukushipikisha Ukupakasa

10. Mulandu nshi tukabila ‘ukucimfya aba pano isonde,’ kabili kukoselesha nshi Yesu apeele muli kuno kuloshako?

¹⁰ Abo abasubila ukwikala mu micitile ipya iya kwa Yehova bafwile ukushomboka ne calo ‘icalaala mu maka ya Mubifi,’ Satana Ciwa. (1 Yohane 5:19) Fintu yali aya kukoselesha, lyene, amashiwi ya kwa Yesu aya pali Yohane 15:17-19! Abilisho kuti: “Ici e co ndemweba, ica kuti mutemwane. Nga ba pano isonde bamupata, mwaishiba ukuti babala bapata ine. Amuba aba pano isonde, aba pano isonde nga batemwa ababo bene; lelo ico tamuli ba pano isonde, lelo ine namusalile mu ba pano isonde, e co aba bano isonde bamupatila.” Abena Kristu balipatwa ukutentemuka ukufika na kuli uno mwaka wa 1992, kabili fintu tusekelela mu fya kumwenako fyawama ifya abo abatwalilila ukwiminina abashangila, ukusanga mu kuicefya ubukose pe samba lya kuboko kwa maka ukwa kwa Lesa! (1 Petro 5:6-10) Ifwe bonse kuti twashipikisha ifya kwesha pa kubelesha icitetekelo muli Yesu, uwasondwelela ukulanshanya kwakwe mu kuba na mashiwi ya kukafyo mutima ukuti: “Pano isonde mumono bucushi, lelo tekeni imitima. Ine nincimfya aba pano isonde.”—Yohane 16:33.

Ukutendeka Icipingo Cipya

11. Cinshi Yeremia aseseme ukukuma ku cipingo cipya?

¹¹ Mu kati ka cilya cungulo bushiku, pa numa ukusefya kwa ca Kucilila kube nakufika ku mpela, Yesu alanda ulwa cipingo cipya. Kasesema Yeremia asobele ici imyanda ya myaka ilyo kuciliko inshita, ukusoso kuti: “Moneni, inshiku shileisa, cisemo ca kwa Yehova, ilyo nkapinge cipingo cipya ku ba ŋanda ya kwa Israele [na ku ba ŋanda ya kwa Yuda, NW] . . . nkabika amalango yandi mu nda shabo, na mu mitima yabo e mo nkayalemba; kabili nkaba Lesa wabo, na bo bakaba abantu bandi . . . nkabalekelela ku mampuulu yabo, ne membu shabo nshakashiibukishe kabili.” (Yeremia 31:31-34) Pa Nisani 14, 33 C.E., ilambo ilikasha ici cipingo cipya lili no kucitwa!

12. Ni shani fintu Yesu aimike icipingo cipya, kabili cinshi cipwishishisha?

¹² Yesu aeba 11 aba busumino ukuti afulwike cibi ukulya ici ca Kucilila pamo na bene. Lyene abuula umukate, atootela, aumokaula, no kuupeela kuli bene, ukusoso kuti: “Uyu mubili wandi uulepeelwa pa mulandu wa imwe; citeni ici ku kunjibukisha.” Mu nshila imo ine, apeela ulukombo lwa mwangashi wakashika kuli bene, ukusoso kuti: “Ulukombo ulu e cipingo cipya mu mulopa wandi uuleitililwa pa mulandu wa imwe.” (Luka 22:15, 19, 20) Icipingo cipya calengwa ukubomba ukupitila mu “mulopa uwafinisha” uwa kwa Yesu, uwa mutengo wakulisha nga nshi ukucila pa mulopa wa nama uwakaniwe mu kwikasha icipingo ca Malango ica kwa Israele! (1 Petro 1:19; AbaHebere 9:13, 14) Abo abengishiwa mu cipingo cipya balaipakisha ukulekelela kwapwililila ukwa membu. E co, kuti pambi baba abafikapo ku kuba aba muli ba 144,000, abapokelela ubupyani bwa muyayaya nga Israele wa ku mupashi.—Abena Galatia 6:16; AbaHebere 9:15-18; 13:20; Ukusokolola 14:1.

“Ku Kunjibukisha”

13. (a) Ni pali cinshi tulingile ukubelebesha pa nshita ya Cibukisho? (b) Ni bani beka balingile ukwakanako ku fimpashanya, kabili mulandu nshi?

¹³ Icibukisho ca pa mwaka icalenga 1,960 ica mfwa ya kwa Yesu cikaba pa April 17, 1992. Ilyo bulya bushiku bulepalamina, tucita bwino ukubelebesha pali fyonse ifyo ilambo lyapwililika ilya kwa Yesu lipwishishisha. Uku kutantika kusansabika amano ya kwa Yehova no kutemwa kwakwe ukwashika ku mutundu wa muntu. Bumpomfu bwa kwa Yesu ubwabula akalema, ukufika fye na ku mfwa ya kushikitika, bulebela Yehova ku musebanya wa kwa Satana uwa kuti ububumbo Bwakwe ubwa buntunse bwalilubana kabili bukafilwa pe samba lya bwesho. (Yobo 1:8-11; Amapinda 27:11) Mu kuba no mulopa wakwe uwa bulilambo, Yesu awikisha icipingo cipya, icibombelo ca kwa Yehova ku kusala “ulupwa ulwasalwa, bushimapepo bwa bufumu, uluko lwa mushilo, abantu abo aikwatila.” Ilintu bacili pe sonde, aba ‘balalondolola ifya bulumba’ fya kwa Lesa wabo, Yehova, ‘uwabetile ukufuma mu mfifi ukwingila mu lubuuto lwakwe ulwapesha amano.’ (1 Petro 2:9; linganyeniko Ukufuma 19:5, 6.) Mu kulinga, bene beka balakanako ku fimpashanya fya Cibukisho umwaka umo umo.

14. Ni shani fintu amamilioni ya batambako banonshiwa?

¹⁴ Pa Cibukisho ca mwaka wapwile, 10,650,158 balisangilweko ukushinguluke sonde, lelo pa kati ka aba 8,850 epela—ukucepako pali cimo ica mu fiputulwa ikumi ifya 1 peresenti—ebayakeneko ku fimpashanya. Bunonshi nshi, lyene, uku kusefya kwakwata ku mamilioni ya batambako? Kwa bunonshi bukalamba! Nangu cingati tabaleakanako, balanonshiwa lwa ku mupashi ukupitila muli uku kubishanya na bumunyina bwakulisha ubwa mu cibulungwa conse, ilyo baleumfwa ulwa fintu fyonse ifya kusungusha fintu Yehova apwishishisha ukupitila mwi lambo lya Mwana wakwe.

15. Ni shani fintu bambi abashili abasubwa banonkelamo ukufuma mwi lambo lya kwa Yesu?

¹⁵ Ukulundako, umutumwa atwishibisha pali 1 Yohane 2:1, 2 ukuti: “Natukwato Bukota kuli Shifwe, Yesu Kristu umulungami: kabili wene e cikonsolwelo ca pa membu shesu; kabili te ca pa shesu sheka, lelo ne ca pa membu sha ba pano isonde bonse.” Ee, ilambo lya kwa Yesu, ilintu lilenonsha intanshi ibumba lya kwa Yohane abaingishiwa mu cipingo cipya, lilapayanya na kabili ukulekelelwa kwa membu sha “ba pano isonde bonse.” “Cikonsolwelo” ca pa membu sha bambi bonse aba pa calo ca mutundu wa muntu ababelesha icitetekelo mu mulopa wasumiwa uwa kwa Yesu, uwisula kuli bene icilolelo ca nsansa ica bumi bwa ciyayaya pe sonde lya paradise.—Mateo 20:28.

“Mu Bufumu bwa kwa Tata”

16. (a) Ni muli cinshi Yesu ne mpyani shinankwe bamoneka nomba ukwakanamo? (b) Cinshi cili icafwaikwa ilelo kuli bonse abashalapo basubwa na kwi bumba likalamba?

¹⁶ Ukutwalilila ukukoselesha abatumwa bakwe, Yesu asonta ku bushiku lintu mu nshila ya cimpashanya akanwa ku cisabo ca mwangashi upya pamo na basambi bakwe mu Bufumu bwa kwa Wishi. (Mateo 26:29) Abeba ukuti: “Abatwalilila na ine mu fya kunjesha ni mwe; ifyo Tata ampaatwilile ubufumu, na ine ndemupaatwila, ukuti mukalye no kunwa pe tebulo lyandi mu bufumu bwandi, no kwikala pa fipuna fya bufumu ukupingule mikowa ikumi na ibili ya kwa Israele.” (Luka 22:28-30) Apantu Yesu abuulile amaka ya Bufumu mu myulu mu 1914, kuti pambi twasondwelela ukuti impendwa yakulilako iya mpyani shinankwe isha kwa Yesu, abalonganikwa ukupulinkana imyanda ya myaka, balibuushiwa kale kale, ku “kwikala pa fipuna fya bufumu” pamo nankwe. (1 Abena Tesalonika 4:15, 16) Ubushiku bulepalamina lubilo lubilo ubwa kuti bamalaika balekeleko “imyela ine” iya “bucushi bukalamba”! Ukufikile lyo, ukukakatikwa kwa ba 144,000 aba kwa Israele wa ku mupashi no kulonganikwa kwa mamilioni ye bumba likalamba fikaba nafipwishishiwa. Aba bonse bafwile ukusunga bumpomfu, nge fyacitile Yesu, pa kupokelela icilambu ca bumi bwa muyayaya.—Ukusokolola 2:10; 7:1-4, 9.

17 no mukululo. (a) Nga ca kuti uwasubwa akaanwa ngo wabulwa bucishinka, ni nani mu kubamo kupelulula pambi engapyana pali wene? (b) Ifipande fya muli Watchtower mu 1938 fyasanike lubuuto nshi ulwa kusekesha pa kukuula kabili pa numa pa kutanunuka kwa kuteyanya kwa teokratiki pe sonde?

¹⁷ Ni shani nga ca kuti bamo aba mu basubwa bafilwa ukuba bakasunga ba bumpomfu? Pali ili iawala lya kulekelesha, impendwa ya babulwa bucishinka ba musango uyo ukwabulo kutwishika ikaba inono. Mu kupelulula, ukupyanikapo ukuli konse kuti kwaisa, te pa kati ka babatishiwe nomba line, lelo ukufuma pa kati ka abo abatwalilila na Yesu mu fya kumwesha ukupulinkana imyaka iingi iya mulimo wa busumino. Ukubyasha kwabeeka ukwa lubuuto lwa ku mupashi ukwaishile ukupitila muli The Watchtower muli ba 1920 na ba 1930 kulangilila ukuti ukulonganikwa kwa bashalapo ba mu basubwa mu cine cine kwapwishishiwe mu kati ka cilya ciputulwa ca nshita. Abo ‘abalesamba amalaya yabo no kuyabuutusha mu mulopa wa Mwana wa mpaanga’ ukutula lilya balikwata isubilo lya buseko ilyapusanako. Ukupitila muli Kristu, umupashi wa kwa Yehova ulabatungulula ku “tumfukumfuku twa menshi ya mweo” mwi sonde lya Paradise.—Ukusokolola 7:10, 14, 17.

Ipepo lya Kupaapaatisha

18. Masambililo nshi aya maka tusambilila ukufuma kwi pepo lya kwa Yesu pali Yohane icipandwa 17?

¹⁸ Yesu asondwelela ukulongana kwakwe ukwa Cibukisho pamo na basambi bakwe pa kupepa ipepo lya kupaapaatisha ilyalembwa pali Yohane 17:1-26. Apepa intanshi ukuti Wishi amucindike ilyo asunga bumpomfu ukufika ku mpela. Muli iyi nshila Yehova na o wine akacindikwa, ishina lyakwe ukushishiwa—ukusangululwa ku musebanya onse. Pantu, mu cine cine, umuntu wapwililika Yesu ashininkisha ukuti ububumbo bwa buntunse ubwa kwa Lesa kuti bwaba ubwabula akalema, nelyo fye pe samba lya bwesho bwatapatisha. (Amalango 32:4, 5; AbaHebere 4:15) Ukulundako, imfwa ya bulilambo iya kwa Yesu isula ishuko lya mu nshita ilyakulisha ku bufyashi bwa kwa Adamu. E fyasosa Yesu ukuti: “Uyu e mweo wa muyayaya, ukuti bamwishibe, mwe Lesa wine wine mweka, no yo mwatumine, ni Yesu Kristu.” Fintu cili icakatama ukunonka ukwishiba kwalungikwa ukwa kwa Yehova Lesa no kwa Mwana wakwe, Umwana wa mpaanga wa kwa Lesa, uwapeele ubumi bwakwe ku kwebelwa kwa kwa Yehova na kwi pusukilo lya mutundu wa muntu! (Yohane 1:29; 1 Petro 2:22-25) Bushe ulatesekesha lilye lambo lyakwatisho kutemwa ukufika ku cipimo ca kuipeela onse kuli Yehova na ku mulimo wakwe uwaumo mutengo?

19. Ni shani fintu pambi abashalapo ne bumba likalamba bengaipakisha ukwikatana kwaumo mutengo?

¹⁹ Mu kulundako, Yesu apepa kuli Wishi wa Mushilo ukuti Abake abasambi ilyo baishininkisha abene ukukanaba ulubali lwa calo, ukulambatila ku cebo Cakwe nge cine, no kusungilila buumo bwaumo mutengo na Wishi no Mwana. Bushe ili pepo talyayasukwa mu nshila ya kusungusha ukutentemuka ukufika mu kasuba ka lelo nga fintu abashalapo basubwa ne bumba likalamba babombela pamo mu kwikatana mu fikakilo fya kutemwa, ilintu balesunga ukukanabuulamo lubali ukulola ku calo, ulukaakala lwa ciko, no bubifi bwa ciko? Fintu yali ayaumo mutengo amashiwi ya kusondwelela aya kwa Yesu kuli Wishi, Yehova! “Nabalengele ukwishibe shina lyenu, kabili nkalenga liishibwe,” e fyasosele Yesu, “ukuti ukutemwa uko mwantemenweko kube muli bene, na ine muli bene.”—Yohane 17:14, 16, 26.

20. Mulandu nshi Nisani 14, 33 C.E., mu kushininkisha bushiku bwa kwibukisha?

²⁰ Ukuya kwi bala lya Getsemane, Yesu akwata ukubishanya na kumbi ukwipi, ukwa kukuulilila na basambi bakwe. Lyene abalwani bakwe bawila pali wene! Amashiwi te kuti yasangwe aya kulondolola ukushikitika kwa ku mubili ukwa kwa Yesu, ubulanda bwa kuputulo musana pa musebanya waletwa pali Yehova, na bumpomfu bwakwe ubwa ca kumwenako cisuma ukupulinkana muli kwene. Yesu ashipikisha ukufika ku mpela, ukupulinkana ubushiku no kupulinkana mu maawala ya lubuuto lwa kasuba ya kalya kasuba. Mu kulengama alangilila Ubufumu bwakwe ukukanaba ulubali lwa calo. Kabili mu kuba no mupu wakwe uwa kupelako, akuuta ukuti: “Nacipwa!” (Yohane 18:36, 37; 19:30) Ukucimfya kwakwe ukwa calo kwapwishishiwa. Nisani 14, 33 C.E., mu kushininkisha buli bushiku bwa kwibukisha!

[Futunoti]

Kuti Wayasuka Shani?

◻ Cinshi cintu Yesu asambilishe ukukuma ku kuicefya no kutemwa?

◻ Ni shani fintu Yesu abele “nshila ne cine no mweo”?

◻ Mifwaile nshi iya cipingo cipya?

◻ Kwikatana nshi no kutemwa fyakanwa na bashalapo basubwa ne bumba likalamba?

[Akabokoshi pe bula 20]

Amano ya kwa Solomone Wacilapo Bukulu

Ifipande fyakwete umutwe wa kuti “Organization” (Ukuteyanya) mu yafumine iya June 1 na June 15, 1938, iya The Watchtower fyaimike ukutantika kwa teokratiki uko Inte sha kwa Yehova bakonka ukufika kuli buno bushiku. Fyafikile pa kalume mu ciputulwa ca nshita camonekesha ica kuteuluka kwa mu cifundisho no kwa mu kuteyanya ukwatendeke mu 1919. (Esaya 60:17) Mu kulinganya cilya ciputulwa ca myaka 20 ku myaka 20 mu kati ka intu Solomone akuulile tempele ne ŋanda ya mfumu mu Yerusalemu, The Watchtower yatile: “Amalembo yalango kuti, pa numa ya myaka amakumi yabili aya programu ya kukuula kwa kwa Solomone . . . , aibimbile muli programu ya kukuula iya mu kusaalala kwa luko. (1 Ishamfu. 9:10, 17-23; 2 Imila. 8:1-10) Lyene kwaishile namfumu wa ku Sheba ‘ukufuma ku mpela sha pano isonde ku kwisaumfwa amano ya kwa Solomone.’ (Mat. 12:42; 1 Ishamfu. 10:1-10; 2 Imila. 9:1-9, 12) Ici citubulula icipusho ca kuti: Cinshi cili ku nshita ya ku ntanshi iipalamishe ku bantu ba kwa Yehova pe sonde? Mu kuba no kucetekela kwakumanina tukalolela, kabili tukamona.” Kulya kucetekela takwabikilwe bubi bubi. Pe samba lya kuteyanya kwa teokratiki programu yakulisha iya ku mupashi iya mu kusaalala yalilonganika ukucila pa mamilioni yane abe bumba likalamba. Ukupala namfumu wa ku Sheba, aba baisa ukufuma ku mpela sha pano isonde ku kumfwa amano ya kwa Solomone Wacilapo Bukulu, Kristu Yesu—ayapishiwa kuli bene ukupitila mu “musha wa cishinka kabili uwashilimuka.”—Mateo 24:45-47.