Bushe Muli Ba Cishinka Muli Fyonse?
“Uwa cishinka ku cacepesha e wa cishinka na ku fingi.”—LUKA 16:10.
1. Ni mu nshila nshi imo umo Yehova aba uwa cishinka?
BUSHE mwalitala amumona icicitika ku cinshingwa ca cimuti akasuba nga katula mpaka kawa? Cilaya cilesela kabili kulaba ilyo cikula na lintu cicepa! E fyaba amatukuto na malayo ya bantu, na yo yalaya yalealuka. Nomba Yehova Lesa wena taluka nangu papite imyaka iingi nga nshi. Ilyo umusambi Yakobo alelanda pali Yehova ukuti ni “Shifwe wa lubuuto lwa mu muulu,” atile: “Kuli wene takwaba ukwalukaaluka kwa cinshingwa.” (Yakobo 1:17) Yehova aba fye cimo cine kabili alishintililwapo nangu fye ni mu fyacepesha. Ni “Lesa wa cishinka.”—Amalango 32:4.
2. (a) Mulandu nshi tulingile ukuiceeceetela ukumona nga tuli aba cishinka? (b) Mepusho nshi pali bucishinka ayo twalalandapo?
2 Bushe Yehova amona shani bucishinka bwa bamupepa? Abamona nge fyo Davidi alebamona uwatile: “Amenso yandi ndelosha pa ba cishinka ba mu calo, ku kuleka bekale na ine; uwenda mu mibele ya mpomfu, wene e ukampyungila.” (Amalumbo 101:6) Ca cine, Yehova alabekelwa muli bucishinka bwa babomfi bakwe. Na kuba, e mulandu wine umutumwa Paulo alembele ukuti: “Icifwaikwa muli bakangalila ca kuti umuntu asangwe uwa cishinka.” (1 Abena Korinti 4:2) Lelo finshi fyabimbwamo mu kuba uwa cishinka? Bushe ni muli finshi tulingile ukuba aba cishinka? Mapaalo nshi yaba mu ‘kwenda mu mibele ya mpomfu’?
Umwalola Ukuba uwa Cishinka
3. Cinshi cipima nampo nga tuli ba cishinka?
3 Pa AbaHebere 3:5 patila: “Mose pa kuba kapyunga aali uwa cishinka.” Cinshi calengele kasesema Mose ukuba uwa cishinka? Pa kupekanya no kukuula ihema, “Mose acitile umwabela fyonse ifyo Yehova amwebele. Acitile ifyo fine fye.” (Ukufuma 40:16, NW) Na fwe bapepa Yehova tulanga ukuti tuli ba cishinka kuli wena ilyo tumubombela mu cumfwila. Ici cilesanshamo no kutwalilila aba cishinka kuli Yehova ilyo tuleeshiwa icabipisha. Nomba, ukushipikisha amesho ayayafya mu kwine kweka takupima ukuti tuli ba cishinka. Yesu atile: “Uwa cishinka ku cacepesha e wa cishinka na ku fingi, no ushalungama ku cacepesha e ushalungama na ku fingi.” (Luka 16:10) Tufwile ukuba aba cishinka na ku cacepesha.
4, 5. Ukuba aba cishinka ku “cacepesha” kusokolola cinshi?
4 Ukutwalilila aba cishinka ku “cacepesha” kwalicindama pa milandu ibili. Uwa kubalilapo, kulangilila ifyo tumfwa pali bumulopwe bwa kwa Yehova. Tontonkanyeni pa fyo bucishinka bwa bantunse ba kubalilapo babili, Adamu na Efa, bwaeshiwe. Calyangwike kuli bena ukutwalilila aba cishinka. Adamu na Efa balisuminishiwe ukulya ifya kulya fyonse ifyali mwi bala lya Edene, kanshi bali no kukanalya ifisabo fya muti umo fye, “umuti wa kulengo kwishibo busuma no bubi.” (Ukutendeka 2:16, 17) Ukumfwila lilye funde ilyayanguka nga nshi kwali no kulanga ukuti abantunse babili aba kubalilapo baletungilila bumulopwe bwa kwa Yehova. Ukulaumfwila amafunde ya kwa Yehova cila bushiku kulanga ukutila tulatungilila bumulopwe bwakwe.
5 Umulandu wa bubili wa kuti ifyo tucita mu ‘fyacepesha’ ilingi line e fyo tukacita na mu “fingi,” e kuti nga twaba na mafya ayakosa. Pa kuti twishibe umo ici cilolele, natutontonkanye pa cacitikile Daniele na banankwe batatu abaHebere—Hanania, Mishaele, na Asaria. Basendelwe bunkole ku Babiloni mu 617 B.C.E. Ilyo baali abaice nalimo mu myaka ya bupungwe, aba balumendo bane babatwele kwi sano lya Mfumu Nebukadnesari. Kulya ‘babalingile icakaniko ca bushiku no bushiku ica mu fya maliila ya mfumu, ne ca mu mwangashi uo yalenwa, no kubakusha imyaka itatu, ukuti pa kupwa kwa iko bakaleiminina ku cinso ca mfumu.’—Daniele 1:3-5.
6. Bwesho nshi ubo Daniele na banankwe batatu abaHebere balolenkene na bo ilyo bali kwi sano lya mfumu mu Babiloni?
6 Nomba ukulya ifya kulya fya mfumu ya bena Babiloni kwali bwesho kuli balya baice abaHebere bane. Mu fya maliila ya mfumu nalimo mwasanshishe ne fya kulya ifyo Ifunde lya kwa Mose lyakeenye ukulya. (Amalango 14:3-20) Inama baleipaya nalimo tabaleshicinja bwino bwino, kabili ukulyako shilya nama kwali no kuba kupula mwi Funde lya kwa Lesa. (Amalango 12:23-25) Na kabili, filya filyo nalimo balefituula nga malambo ku tulubi, pantu e fyo abena Babiloni bonse balecita ilyo bashilaliila pamo ica kulya.
7. Cinshi bucishinka bwa kwa Daniele na banankwe batatu bwalangilile?
7 Ukwabula no kutwishika ukulya ifya kulya takwali bwafya ubukalamba sana ku bena Babiloni abaleikala kwi sano. Na lyo line, Daniele na banankwe bapingwilepo ukukanaikowesha pa kulya ifya kulya ifyo Ifunde lya kwa Lesa ilyapeelwe ku bena Israele lyabindile. Uyu mulandu walikumine ubusumino na bucishinka bwabo kuli Lesa. E co baipwishe ukuti bengalalya fye umusalu na menshi, kabili balibasuminishe. (Daniele 1:9-14) Ku bantu bamo pali nomba, icacitile balya balumendo bane kuti camoneka kwati tacacindeme. Lelo, icumfwila kuli Lesa calangilile ukuti baletungilila bumulopwe bwa kwa Yehova.
8. (a) Bwesho nshi ubukalamba ubo abaHebere batatu balolenkene na bo? (b) Cinshi cacitike ilyo baeshiwe, kabili cinshi ici cilangilila?
8 Ukuba uwa cishinka mu fingamoneka nge fishacindama kwalengele abanankwe ba kwa Daniele batatu ukushipikisha ubwesho ubukalamba nga nshi. Kupukuleni Baibolo wenu pali Daniele icipandwa 3 no kuibelengela mwe bene ifyo aba baHebere batatu bapingwililwe ukwipaiwa ilyo bakeene ukupepa icipasho ca golde ico Imfumu Nebukadnesari yaimike. Ilyo babatwele ku mfumu, balandile ifyo bapingwilepo ukucita mu kushipa, batile: “Nga cabe fi, Lesa uo tupepa ali na maka ya kututuula mwi lungu lya mulilo uulebilima, kabili mu kuboko kwenu, mwe mfumu, kuti atutuula. Lelo nga tacite ifi, cibe icaishibwa kuli imwe, mwe mfumu, ku milungu yenu ifwe tatwapepeko, na ku cimpashanya ca golde ico mwaimike tatwatooteko iyo.” (Daniele 3:17, 18) Bushe Yehova alibapuswishe? Abashilika abapoosele balya balumendo mwi lungu lya mulilo balifwile, lelo abaHebere batatu aba busumino bafuminemo abatuntulu, kabili tabababwike no kubabuka! Bucishinka bwabo muli fyonse bwalengele ukuti babe aba cishinka na lintu balepita mu bwesho ubukalamba nga nshi. Ici cilelangilila ubucindami bwa kuba aba cishinka na ku cacepesha.
Aba Cishinka “ku Fyuma Ifishalungama”
9. Ni mwi mwalola amashiwi ya kwa Yesu ayaba pali Luka 16:10?
9 Ilyo Yesu ashilalanda icishinte ca kuti uwa cishinka mu fingamoneka nge fishacindama wa cishinka na mu fintu ifyacindamisha, atalile afunda abalekutika kuli wena ukuti: “Ipangileni ifibusa ku fyuma fishalungama, pa kuti ilyo ifi fyapwa, bakamupokelele mu mekalo ya muyayaya.” Lyena alandile pa kuba uwa cishinka mu fyacepesha. Kabili Yesu akonkenye ukusosa ukuti: “E ico nga tamwaba aba cishinka ku fyuma fishalungama, nani akamuseekesha ifya cine cine? . . . Takuli umubomfi wa mu ng’anda uwingabombela bashikulu babili; pantu, kuti apatapo umo no kutemwa umbi, nalimo kuti aikuminisha kuli umo no kusuula umbi. Te kuti mubombele Lesa ne Fyuma.”—Luka 16:9-13.
10. Kuti twalanga shani bucishinka mu fyo tubomfye “fyuma ifishalungama”?
10 Ukulingana na mashiwi yaba mu fikomo fitangilile ne fyakonkapo, ifyo Yesu alelandapo pali Luka 16:10 fyakumine sana ukuba aba cishinka “ku fyuma ifishalungama,” e kuti ifikwatwa fyesu. Fiitwa ukuti ifishalungama pantu ifyuma, sana sana indalama, shaba mu maka ya bantu ababembu. Na kabili, ukufwaisha ukuba ne fyuma kuti kwalenga umuntu ukucite fishalungama. Tulanga ukuti tuli ba cishinka ilyo tubomfya ifikwatwa fyesu mano mano. Tatufwile ukufibomfya muli bukaitemwe lelo mu kwafwilisha Ubufumu na bali mu kukabila. Ilyo tuba aba cishinka muli uyu musango, tuba bacibusa ba kwa Yehova Lesa na Yesu Kristu, ababa na “mekalo ya muyayaya.” Bakatupokelela muli aya mekalo, ukutupeela ubumi bwa muyayaya ku muulu nelyo muli Paradaise pano isonde.
11. Mulandu nshi tushilingile ukushingashinga ukulondolwela abene mayanda ukuti tulapokelela imisangulo iipeelwa ku kwafwilisha umulimo wa mwi sonde lyonse uwa Nte sha kwa Yehova?
11 Tontonkanyeni na pa fyo twafwa abantu abo tushalikako amaBaibolo nangu impapulo ishilanda pali Baibolo ilyo tubila ubukombe bwa Bufumu. Tulabalondolwela ukuti tulapokelela imisangulo iipeelwa ku kwafwilisha umulimo wa mwi sonde lyonse uwa Nte sha kwa Yehova. Ilyo tucita ifi, ninshi tulebapeela ishuko lya kubomfya mano mano ifikwatwa fyabo. Nangu ca kuti icishinte caba pali Luka 16:10 cakuma sana ifyo tubomfya ifikwatwa, kuti cabomfiwa na mu fintu fimbi ifyo tucita.
Ubufumacumi Bwalicindama
12, 13. Ni muli finshi umo twingaba abafumacumi?
12 Umutumwa Paulo alembele ukuti: “Natucetekela ukuti tuli na kampingu umufumacumi, pa kufwaya ukwenda no bufumacumi muli fyonse.” (AbaHebere 13:18) Amashiwi ya kuti “muli fyonse” ukwabula no kutwishika yasanshamo fyonse ifyo tubomfyako indalama. Mu bufumacumi tulalipila inkongole ne misonko pa nshita tulingile ukucite co. Mulandu nshi? Tucite co pa mulandu wa kampingu wesu ne cacilishapo pa mulandu wa kutemwa Lesa no kufwaya ukuba aba cumfwila ku mafunde yakwe. (Abena Roma 13:5, 6) Tutile twatoola ifintu, bushe tucita shani? Tufwaya ukufibwekeshamo ku bene. Ala tulacita ubunte busuma ilyo tulondolola icilenga ukuti tubweseshe ifipe ku bene!
13 Ukuba aba cishinka kabili abafumacumi muli fyonse kusanshamo no kuba abafumacumi pa ncito. Imibombele yesu iya bufumacumi ilenga abantu ukutontonkanya sana pali Lesa tupepa. ‘Tatwiba’ inshita pa kuba abanang’ani. Lelo tulabombesha nga kuli Yehova. (Abena Efese 4:28; Abena Kolose 3:23) Casangwa ukuti mu calo cimo ica ku Bulaya, umo pa babomfi batatu abapoka kalata kuli badokota uwa kubasuminisha ukukanabomba, alabepa ubufi. Ababomfi ba kwa Yehova tababepa bufi pa kuti fye beya ku ncito. Limo limo, Inte sha kwa Yehova balapeelwa ififulo ifikalamba pa ncito ico ababengisha incito balamona ukuti ba cishinka kabili balabombesha.—Amapinda 10:4.
Aba Cishinka mu Mulimo Wesu uwa Bwina Kristu
14, 15. Ni mu nshila nshi twingabela aba cishinka mu mulimo wa Bwina Kristu?
14 Bushe tulanga shani ukuti tuli ba cishinka mu mulimo uo twaseekeshiwa? Baibolo itila: ‘Lyonse tuletuula ilambo lya kulumbanya kuli Lesa, e kutila, icisabo ca milomo iilumbula apabuuta ishina lyakwe.’ (AbaHebere 13:15) Inshila iisuma iya kubelamo aba cishinka mu mulimo wa mwi bala kulabombako lyonse. Tapali umulandu twingekalila umweshi uutuntulu ukwabulo kushimikila pali Yehova na pa kufwaya kwakwe! Ukulabombako lyonse umulimo wa kubila kulatwafwa no kuwamyako imibombele yesu iya mwi bala.
15 Inshila isuma na imbi iya kubelamo aba cishinka mu mulimo wa mwi bala kubomfya imitubululo iba mu Ulupungu lwa kwa Kalinda na mu Ubutumikishi Bwesu Ubwa Bufumu. Ilyo tupekanya bwino no kubomfya iyi mitubululo nelyo imitubululo imbi iibomba bwino, mu mulimo wesu mulafuma ifisuma nga nshi! Nga twakumanya umuntu uulefwaya ukwishiba ifingi pa bukombe bwa Bufumu, bushe tulabwelelako mu kwangufyanya ukuti tumwafwe? Kabili ni shani pa masambililo ya Baibolo ayo tutendeka na bantu abalefwaisha ukusambilila? Bushe tuli ba cishinka kabili abacetekelwa mu kutungulula amasambililo ya Baibolo lyonse? Ukuba aba cishinka mu mulimo wa Bwina Kristu kuti kwalenga twaipususha fwe bene na baletumfwa.—1 Timote 4:15, 16.
Ukulaipaatula ku Calo
16, 17. Ni mu nshila nshi twingalangila ukuti tulaipaatula ku fya calo?
16 Ilyo Yesu alepepa kuli Lesa, apepeleko abasambi bakwe ukuti: “Nabapeele cebo cenu, lelo aba pano calo nababapata, ico tabali ba pano calo, ifyo na ine nshili wa pano calo. Nshilemulomba ukuti mubafumye pano calo, lelo ukuti mubabake ku mubifi. Tabali ba pano calo, ifyo na ine nshili wa pano calo.” (Yohane 17:14-16) Shi natupampamine pa kukanaipoosa mu milandu iikalamba iya calo, pamo ngo kuba mu mapolitiki, ukusefya amaholide ne ntambi sha mapepo, no bulalelale. Lelo, nga ku fintu fyacepesha? Bushe kuti twatila tulafilwa ukwiluka ukuti tulesongwa ne mibele ya ici calo? Nga tatucenjele kuti twasongwa mu kwangufyanya. Ku ca kumwenako, imifwalile yesu kuti yaba iyalubana kabili iyabulo mucinshi. Ukuba abacenjela cipilibula ukuba no “bufuuke na mano ayatuntulu” mu fyo tuipempenkanya. (1 Timote 2:9, 10) Ca cine, “tatubika ica kupunwisha nangu cimo, ukuti bukapyunga bwesu bwisangwa ne cilubo; lelo mu nshila yonse tulaishininkisha fwe bene nga bakapyunga wa kwa Lesa.”—2 Abena Korinti 6:3, 4.
17 Apo tufwaisha ukucindika Yehova, tulafwala bwino ilyo tuli pa kulongana pa Ng’anda ya Bufumu. E fyo ciba na lintu tulongana pamo pa kulongana ukukalamba. Imifwalile yesu ifwile ukube isuma kabili iya mucinshi. Ukufwala bwino kulashimikila abantu bambi abatumona. Nangu fye ni bamalaika na bo balapoosa amano ku fyo tucita, nga filya balepoosa amano ku fyo Paulo na Bena Kristu banankwe balecita. (1 Abena Korinti 4:9) Na kuba, lyonse fye tufwile ukufwala ifyalinga. Kuli bamo, ukuba aba cishinka mu mifwalile kuti kwamoneka ngo kushacindama, nomba mu menso ya kwa Lesa, kwalicindama nga nshi.
Amapaalo Yafuma mu Kuba Aba Cishinka
18, 19. Mapaalo nshi yafuma mu kuba aba cishinka?
18 Abena Kristu baishibikwa ukuti ni “bakangalila basuma aba cikuuku ca bupe fye ica kwa Lesa ica misango misango.” Ne ci calenga ukuti bashintilile pa “bukose ubo Lesa apeela.” (1 Petro 4:10, 11) Na kabili, apo tuli bakangalila, twaliseekeshiwa ne fintu ifishili fyesu, e kuti icikuuku ca bupe fye ica kwa Lesa no mulimo wa kupyunga. Pa kuti tube bakangalila basuma, tushintilila pa bukose ubo Lesa apeela, “amaka yacila aya lyonse.” (2 Abena Korinti 4:7) Ala uku, kufunda kusuma ukutupangasha ukushipikisha amesho yonse ayengesa pali ifwe ku ntanshi!
19 Kemba wa malumbo aimbile ukuti: “Shi temweni Yehova, mwe ba cishinka bakwe bonse. Aba cishinka Yehova alebalinda.” (Amalumbo 31:23, NW) E ico, natupampamine pa kuba aba cishinka, abashininkisha ukuti Yehova “Mupusushi wa bantu ba misango yonse, maka maka abatetekela.”—1 Timote 4:10.
Bushe Muleibukisha?
• Mulandu nshi tulingile ukubela “aba cishinka ku cacepesha”?
• Kuti twashininkisha shani ukuti tuli ba cishinka
nga twaba abafumacumi?
mu mulimo wa Bwina Kristu?
ilyo tuipaatula ku fya calo?
[Ifikope pe bula 26]
Uwa cishinka ku cacepesha, wa cishinka na mu fingi
[Icikope pe bula 29]
‘Mube abafumacumi muli fyonse’
[Icikope pe bula 29]
Inshila iisuma iya kubelamo aba cishinka kuipekanya bwino pa kuya mu mulimo wa mwi bala
[Icikope pe bula 30]
Mulelinga mu fyo muipempenkanya