Bilisheni Mu Kushipa Ubufumu bwa kwa Yehova!
“Alesengela na bonse abaleisa kuli wene, alebilo bufumu bwa kwa Lesa.”—IMILIMO 28:30, 31.
1, 2. Bushininkisho nshi ubwa kwafwilisha kwa bulesa umutumwa Paulo akwete, kabili ca kumwenako nshi aimike?
YEHOVA lyonse alatungilila bakabilisha ba Bufumu. Ifyo ico caali ica cine ku mutumwa Paulo! Mu kuba no kwaafwa kwa bulesa, amoneke pa ntanshi ya bakateka, ashipikishe incitilo ye bungwe, na mu kushipa abilishe Ubufumu bwa kwa Yehova.
2 Nelyo fye ni lintu aali umufungwa mu Roma, Paulo “alesengela na bonse abaleisa kuli wene, alebilo bufumu bwa kwa Lesa.” (Imilimo 28:30, 31) We ca kumwenako cawama ku Nte sha kwa Yehova ilelo! Kuti twasambilila ifingi ukufuma ku butumikishi bwa kwa Paulo nga fintu bwacitwa lipoti na Luka mu fipandwa fya kulekelesha ifye buku lya Baibolo ilya Imilimo.—20:1–28:31.
Abatetekela Banankwe Bakuulililwa
3. Cinshi cacitike pa Troa, kabili kulinganako nshi na kasuba kesu kwingafumako?
3 Pa numa impokota yatalele mu Efese, Paulo atwalilile ulwendo lwakwe ulwa bumishionari ulwalenga butatu. (20:1-12) Lintu aali mupepi no kunina ubwato ukuya ku Sura, nangu cibe fyo, aishibe ukuti abaYuda balipangile ukumulwisha. Apantu kuti pambi bapekenye ukunina ingalaba imo ine no kwipaya Paulo, aile ukupula mu Makedonia. Pa Troa, apooselepo umulungu umo ukukuulilila abatetekela banankwe nga fintu bakangilila benda nomba bacita pa kati ka Nte sha kwa Yehova. Ubushiku pa ntanshi ya kwima kwakwe, Paulo alitantalisheko ilyashi lyakwe ukufika pa kati ka bushiku. Yutuki, uwaikele pa nsolokoto, mu kumoneka aali uwafunshika ukufuma ku kupikitinka kwa mu kasuba. Awile mu tulo no kupona pa nshi no kufwa ukufuma pa ntunti yalenga shitatu, lelo Paulo amubweseshe ku bumi. We buseko ici cifwile caletele! Tontonkanya, lyene, ulwa buseko bukacitika lintu amamilioni ayengi babuushiwa mu calo icileisa.—Yohane 5:28, 29.
4. Ukukuma ku butumikishi, cinshi Paulo asambilishe baeluda ba ku Efese?
4 Pa lwendo ulwa kuya ku Yerusalemu, pa Milete, Paulo akumenye baeluda ba ku Efese. (20:13-21) Abacinkwileko ukuti abasambilishe “mu ŋanda ne ŋanda” kabili ukuti “[ashimikishe] ku baYuda, na ku bena Hela pamo, ukulapila kuli Lesa no kutetekela kuli Shikulwifwe Yesu.” Abo mu kupelako babele baeluda balilapile, no kukwata icitetekelo. Umutumwa na kabili alebakansha ukubilisha Ubufumu mu kushipa ku bashatetekela mu butumikishi bwa kufuma ku ŋanda ne ŋanda ukupala ifibomba Inte sha kwa Yehova ilelo.
5. (a) Ni shani fintu Paulo aali ica kumwenako ukulosha ku kutungulula kwa mupashi wa mushilo? (b) Mulandu nshi baeluda bakabile ukufunda mu ‘kupeelako ukusakamana kumukuni onse’?
5 Paulo aali ica kumwenako mu kupokelela ukutungulula kwa mupashi wa mushilo uwa kwa Lesa. (20:22-30) ‘Uwakakwa ku mupashi,’ nelyo ukuyumfwa uwakakililwako ukukonka ukutungulula kwa uko, umutumwa aali no kuya ku Yerusalemu, nangula ifikakilo no bucushi fyalemupembelela kulya. Alikatamike ubumi, lelo ukusungilila bumpomfu kuli Lesa kwali cintu cacilishapo kucindama kuli wene, nge fyo cilingile ukuba kuli ifwe. Paulo acincishe baeluda ‘ukupeelako ukusakamana ku mukuni onse uo umupashi wa mushilo wababikileko bucilolo.’ Pa numa ‘ya kufumapo’ kwakwe (mu kumoneka mu mfwa), “imimbulu ikali” iyo ‘tayakashepo umukuni.’ Abantu ba musango yo baali no kwima ukufuma pa kati ka baeluda bene, kabili abasambi bashashilimuka baali no kupokelela ifisambilisho fyabo ifya kupulula.—2 Abena Tesalonika 2:6.
6. (a) Mulandu nshi Paulo mu kucetekela aali na maka ya kupeela baeluda kuli Lesa? (b) Ni shani fintu Paulo akonkele icishinte ca pa Imilimo 20:35?
6 Baeluda bakabile ukutwalilila abaibukila lwa ku mupashi pa kuibaka ku busangu. (20:31-38) Umutumwa aali nabasambilisha Amalembo ya ciHebere ne fisambilisho fya kwa Yesu, ifyakwata amaka ya kushisha ifyali no kubaafwa ukupokelela Ubufumu bwa mu mulu, “ubupyani mu bashishiwa bonse.” Pa kubomba ku kuipayanishisha umwine na ba kubishanya nankwe, Paulo na kabili akoseleshe baeluda ukuba ababombesha. (Imilimo 18:1-3; 1 Abena Tesalonika 2:9) Nga ca kuti twasupila inshila yapalako no kwaafwa bambi ukunonka ubumi bwa muyayaya, tukatesekesha amashiwi ya kwa Yesu aya kuti: “Ukupeela ce shuko ukucilo kupokelela.” Amano ya ubu bulondoloshi yasangwa mu Malandwe lelo bwalyambulwa fye na Paulo, uyo pambi uwapokelele bwene pa kanwa nelyo ku kupuutwamo. Kuti twaipakishe nsansa ishingi nga ca kuti tuli abaipeela ilambo nge fyali Paulo. Ca cine, aliipeele umwine apakalamba ica kuti ukufumapo kwakwe kwalengele ubulanda bukalamba kuli baeluda ba pa Efese!
Lekeni Ukufwaya kwa kwa Yehova Kucitwe
7. Ni shani fintu Paulo aimike ica kumwenako ku kunakila ku kufwaya kwa kwa Lesa?
7 Ilyo ulwendo lwa bumishionari ulwalenga butatu ulwa kwa Paulo lwalepalamina ukupwa (mupepi na 56 C.E.), aimike ica kumwenako cawama mu kunakila ku kufwaya kwa kwa Lesa. (21:1-14) Mu Kaisarea wene na banankwe baikele na Filipi, untu abana bakwe abanakashi banacisungu “balesesema,” ukusobela ifya kuponako ku mupashi wa mushilo. Kulya kasesema wa Bwina Kristu Agabu aikakile umwine amaboko na makasa kwi lamba lya kwa Paulo kabili aliseshiwe ku mupashi ukusosa ukuti abaYuda baali no kukaka umwine wa liko mu Yerusalemu no kumutwala mu maboko ya Bena fyalo. “Ndi wayanga te kukakwa fye, lelo no kufwila mu Yerusalemu pe shina lya kwa Shikulu Yesu,” e fyasosele Paulo. Abasambi balitalele, no kusosa ukuti: “Icifwaya [Yehova, NW] nacicitwe.”
8. Nga ca kuti inshita shimo shimo twacisanga icakosa ukupokelela ukupanda amano, cinshi tulingile ukwibukisha?
8 Paulo aebele baeluda mu Yerusalemu cintu Lesa acitile pa kati ka Bena fyalo ukupitila mu butumikishi bwakwe. (21:15-26) Nga ifwe twingacisanga icakosa ukubuula ukupanda mano kusuma, kuti twaibukisha ifyo Paulo apokelele kwene. Ukushininkisha ukuti talesambilisha abaYuda mu Bena fyalo “ukusangukila Mose,” aumfwilile ukufunda kwa baeluda ukupita mu kusanguluka kwa kusefya no kulipila ifipooswa fyakwe ne fya baume bambi bane. Nangula imfwa ya kwa Yesu yalifumishepo Amalango, Paulo tapangile cilubo pa kucita imbali sha yako ukukuma ku milapo.—Abena Roma 7:12-14.
Ukwiminwe Ibungwe lelo Ababulo Kufuupulwa
9. Ukukuma ku lukakala lwe bungwe, kulinganako nshi kwabako pa kati ka fyakukumanya fya kwa Paulo ne Nte sha kwa Yehova ilelo?
9 Inte sha kwa Yehova ilingi line balisungilila bumpomfu kuli Lesa mu kulolenkana no lukakala lwe bungwe. (Ku ca kumwenako, moneni 1975 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, amabula 180-90.) AbaYuda ukufuma ku Asia Minor mu nshila imo ine baluminishe incitilo ye bungwe ukulwisha Paulo. (21:27-40) Pa kumona Trofimu umwina Efese ali pamo nankwe, mu bufi bapeele umulandu umutumwa uwa kukowesha itempele pa kwingisha abaGreek mu kati. Paulo aali mupepi no kwipaiwa lintu Klaudi Lusia uwa mpuka umwina Roma na baume bakwe baluminishe impokota! Nga fintu casobelwe (lelo ukulengwa na baYuda), Lusia alengele Paulo ukukakwa mu minyololo. (Imilimo 21:11) Umutumwa aali mupepi no kutwalwa mu nkambi ya bashilika iyasuntinkene ku lubansa lwe tempele lintu Lusia aishibe ukuti Paulo taali kasenuka lelo umuYuda uwasuminishiwe ukwingila mu ncende ye tempele. Ukupoka ulusa lwa kulanda, Paulo alandile ku bantu mu ciHebere.
10. Ni shani fintu ukulanda kwa kwa Paulo kwapokelelwe ku baYuda mu Yerusalemu, kabili mulandu nshi ashafopawililwe?
10 Paulo apeele ubunte bwashipa. (22:1-30) Aishibishe umwine pamo ngo muYuda uwasambilishiwe na Gamaliele uwacindikwa apakalamba. Umutumwa alondolwele ukuti ilyo aali pa lwendo ukuya ku Damaseke ku kupakasa abalekonke Inshila, alipofushiwe pa kumona Yesu Kristu wakatamikwa, lelo Anania abweseshe ukumona kwakwe. Pa numa Shikulu aali naeba Paulo ukuti: “Kabiye, pa kuti ine nkakutuma ukutali ku Bena fyalo.” Ayo mashiwi yaponene ngo lusase lwa mulimo mu mutengo. Ukupunda ukuti Paulo taali uwalinga ukwikala umumi, amabumba yaposele ifya kufwala fyabo ifya ku nse no kukubo lukungu mu mwela mu cipyu. E co Lusia alengele Paulo ukutwalwa mu nkambi ya bashilika ku kwipushiwa pe samba lya kufopaulwa ku kwishiba umulandu abaYuda balemulwishisha. Ukufopaulwa (ne cikoti ca mpapa icakakwako ififundo nelyo icabikwako ne fiputulwa fya fyela nelyo amafupa) kwalicilikilwe lintu Paulo aipwishe ukuti: ‘Ngo muntu mwina Roma kabili uushapingwilwa mulandu bushe calisuminishiwa ukumufopaula?’ Pa kwishiba ukuti Paulo aali mwana calo wa mu Roma, Lusia abele uwa mwenso no kumutwala pa ntanshi ya Cilye Cikalamba ku kwishiba ico alepeelelwa umulandu ku baYuda.
11. Ni mu nshila nshi Paulo abelele umuFarise?
11 Lintu Paulo atendeke ukuipokololako kwakwe pa ntanshi ya Cilye Cikalamba asosele ukuti “ndi mukaaya kuli Lesa muli kampingu onse musuma,” Shimapepo Mukalamba Anania akambishe ukumuuma. (23:1-10) Paulo asosele ukuti, “Lesa aali no kuuma iwe, we cibumba cashingulwako impemba” (NW). “Bushe uletuka shimapepo mukalamba?” e fyaipwishe bamo. Pa mulandu wa kukanamona bwino, Paulo pambi taishibe Anania.” Lelo ukwishiba ukuti icilye calimo abaFarise na baSaduke, Paulo asosele ukuti: ‘Ndi muFarise uulepingwilwa pa mulandu we subilo lya kubuuka’ (NW). Ici calekenye Icilye Cikalamba, pantu abaFarise batetekele mu kubuuka na baSaduke tabatetekele mu kubuuka. E co ifikansa fikalamba fyalimine ica kuti Lusia aali no kupokolola umutumwa.
12. Ni shani fintu Paulo afyukile ipange lya kumwipaya mu Yerusalemu?
12 Paulo mu kukonkapo afyukile ipange lya kumwipaya. (23:11-35) AbaYuda amakumi yane balilapile ukukanalya nelyo kunwa ukufikila bamwipeye. Umwipwa wa kwa Paulo acitile lipoti ici kuli wene na kuli Lusia. Pe samba lya kucingililwa na bashilika, umutumwa atwelwe kuli Kateka Antona Felikisi mu Kaisarea, umusumba ukalamba uwa bwangalishi bwa ciRoma uwa mu Yudea. Pa numa ya kulaya Paulo ukuumfwa ku mulandu, Felikisi amusungile pe samba lya Kulindwa mwi sano lya kwa Herode Mukalamba, icifulo cikalamba ica kwa kateka.
Ukushipa Pa Ntanshi Ya Bakateka
13. Ni pali cinshi Paulo ashimike ubunte kuli Felikisi, kabili mu kuba na ca kufumamo nshi?
13 Umutumwa mu kwangufyanya aliipokolwele umwine ku kupeelwe milandu ukwa bufi kabili mu kushipa acitile bunte kuli Felikisi. (24:1-27) Pa ntanshi ya bakapeela ba milandu abaYuda, Paulo alangile ukuti tasongele ibungwe. Asosele ukuti atetekele ifintu ifyaimikwe mu Malango na muli Bakasesema no kusubilo “kuti kukabo kwima ku bafwa kwa balungama na ʼbashalungama.” Paulo aali naya ku Yerusalemu mu kuba ne “fya nkumbu” (imisangulo ku bakonshi ba kwa Yesu abo ubupiina bwabo pambi bwafumine ku kupakasa) kabili alisangulwilwe mu nshila ya kusefya. Nangula Felikisi alalikishe ubupingushi, Paulo pa numa ashimikile kuli wene no mukashi wakwe Drusila (umwana mwanakashi wa kwa Herode Agripa I) pa lwa kwa Kristu, ubulungami, ukuilama, no bupingushi bwaleisa. Ukutiinishiwa ku lyashi lya musango yo, Felikisi alitamfishe Paulo. Pa numa, nangu cibe fyo, alitile umutumwa ilingi line, ukwenekela muli bucafye ifisakanwa. Felikisi alishibe ukuti Paulo aali uwa kaele lelo amulekele mu fikakilo, mu kusubila ukunonka ukusenaminwa ukufuma ku baYuda. Imyaka ibili pa numa, Felikisi alipyenwe na Porki Feste.
14. Kupayanya nshi ukwa mwi funde Paulo abomfeshe lintu amoneke pa ntanshi ya kwa Feste, kabili kulinganako nshi tusanga muli ici?
14 Paulo na kabili acitile ukuipokolola kwashipa pa ntanshi ya kwa Feste. (25:1-12) Nga ca kuti umutumwa awamine mfwa, taali no kukwinda, lelo takwali umuntu uwali no kumupeela ku baYuda ngo bubile. “Kuli Kaisare e ko nashina,” e fyasosele Paulo, ukubomfya umwine insambu sha mwana calo wa mu Roma uulelubulushiwa mu Roma (pali ilya nshita aali pa ntanshi ya kwa Nero). Ukushina ukusuminishiwa, Paulo aali no “[kushimiko] bunte na ku Roma,” nga fintu casobelwe. (Imilimo 23:11) Inte sha kwa Yehova na bo balabomfya ukupayanya ku ‘kusosele mbila nsuma no kuiikasha.’—Abena Filipi 1:7.
15. (a) Busesemo nshi bwafikilishiwe lintu Paulo amoneke pa ntanshi ya Mfumu Herode Agripa na Kaisare? (b) Ni shani fintu Paulo ‘apantile pa ca kusoswelako’?
15 Imfumu Herode Agripa II iya Yudea wa ku kapinda ka kuso na nkashi yakwe Berenike (uo akwete ukwampana nankwe ukwa bwamba ukwa mu lupwa) alyumfwile Paulo lintu atandalile Feste pa Kaisarea. (25:13–26:23) Pa kucitilo bunte kuli Agripa na Kaisare, Paulo afikilishe ubusesemo bwa kuti aali no kusende shina lya kwa Shikulu ku shamfumu. (Imilimo 9:15) Ukweba Agripa icacitike pa musebo wa kuya ku Damaseke, Paulo alandile ukuti Yesu asosele ukuti: “Cayafya kuli iwe ukupanta pa ca kusoswelako.” Nga fintu cilume wa ŋombe uushumfwa aicena umwine mu kucincintila ukutunga kwa fya kusoswelako, Sauli aliicenene umwine pa kulwisha abakonshi ba kwa Yesu, abakwete ukwafwilisha kwa kwa Lesa.
16. Ni shani fintu Feste na Agripa baankwileko ku bunte bwa kwa Paulo?
16 Ni shani fintu Feste na Agripa baankwileko? (26:24-32) Ababulo kumfwikisha ukubuushiwa no kupapushiwa pa kushininwa kwa kwa Paulo, Feste asosele ukuti: “Ukusambilila kobe ukwingi kwakusangulo bushilu.” Mu nshila imo ine, bamo nomba bapeela umulandu Inte sha kwa Yehova uwa kuba abapena, nangula mu cine cine bapala Paulo “[basose] fyebo fya cine kabili ifya kutekanya.” “Mu nshila inono ulenashanasho kubo mwina Kristu!” E fyasosele Agripa, uwapwishishe ukulubulula lelo asumine ukuti Paulo nga alilekelweko nga ca kuti tacitile ukushina kuli Kaisare.
Amasanso ku Mimana
17. Ni shani fintu wingalondolola amasanso yakumanishiwe pa mumana mu kati ka lwendo lwa kwa Paulo ukwa kuya ku Roma?
17 Ulwendo lwa kuya ku Roma lwasansalike Paulo ku “masanso ku mimana.” (2 Abena Korinti 11:24-27) Mushika wa fita uwe shina lya Yuli alishingemwe ku bafungwa abaleya pa bwato ukufuma ku Kaisarea ukuya ku Roma. (27:1-26) Lintu ingalaba yabo yashiikile pa Sidone, Paulo alisuminishiwe ukutandalila abatetekela, abamupembeswile lwa ku mupashi. (Linganyeniko 3 Yohane 14.) Pa Mura mu Asia Minor, Yuli alengele abafungwa ukunina ingalaba ya ngano iyaleya ku Itali. Te mulandu na mabimbi ya maka, bafikile ku cabu ca Ifishobe Fisuma, mupepi no musumba wa Krete uwa Lasea. Pa numa ya kufuma kulya pa lwendo lwa ku Foinike, icikuku ca mwela ica ku kabanga caikete ingalaba. Aba mwenso ukushika mu lutikiti pa Surti (umucanga) ku kapinda ka ku kuso aka Africa, abenda pa menshi “baishishe itanga,” nakalimo inkafi ne fimuti. Intambo pa numa shashingulwike icisolo pa kuti ifimuti fya ngalaba tafilekeene pe samba ku mulandu wa mabimbi. Nalyo line inkuuka e ko yali no bushiku bwakonkelepo, ingalaba yalyangwike pa kupoose ifipe pali bemba. Ubushiku bwalenga shitatu, bapoosele ifya kucingo mwela (inkafi nelyo itanga sha pa mbali). Ilyo isubilo lyamoneke ukushibantukila, malaika amoneke kuli Paulo no kumweba ukukanaba uwa mwenso, pantu aali no kwiminina pa ntanshi ya kwa Kaisare. We kwilulukwa fintu caali lintu umutumwa Paulo asosele ukuti bonse abaali pa menshi baali no kufika ku lulamba pa cishi cimo!
18. Cinshi mu kupelako cacitike kuli Paulo na baleenda pa menshi abanankwe?
18 Abaleenda pa menshi balipusunswike. (27:27-44) Pa kati ka bushiku pa bushiku bwalenga 14, bacoba bailwike ukuti umulundu wali mupepi. Ifyongo fyashininkishe ici, ne nanga shalikile ukusengauka akayofi pa mabwe. Pa kucincisha kwa kwa Paulo, abaume bonse 276 baliile ica kulya. Lyene ingalaba yalyangwike pa kupoosa ingano muli bemba. Ku macaca, bacoba baputwile inanga, ukufumya inkafi, no kuloshe insalu ku kupindo mwela. Ingalaba yalyangwike icisolo ca ku ntanshi, ne cisolo ca ku numa fyatendeke ukulepuka mu tupandwa. Lelo uuli onse alipuswike ukufika ku mulundu.
19. Cinshi cacitike kuli Paulo pa Melita, kabili cinshi acitile kuli bambi kulya?
19 Ababoomba kabili abafunshika, ifinakabupalu fya kubunda kwa ngalaba fyaisangile ifiine pa Melita, uko abekashi ba pa cishi babalangile “inkumbu ishafula.” (28:1-16) Lintu Paulo abikile inkuni pa mulilo, nangu cibe fyo, icikabilila cafumishe ifwafwa ilyamukakatile ku kuboko. (Kulya nomba takwaba insoka sha busungu mu Melita, lelo ici caali “ciswango.”) Abena Melita batontonkenye Paulo ukuti aali uwa misoka ukuti “ubulungami” tabwali na kumusuminisha ukubo mumi, lelo ilyo tafwile nelyo ukufimba, basosele ukuti aali mulungu. Paulo pa numa aundepe abengi, ukusanshako na wishi wa kwa Popli, umulashi mukalamba uwa Melita. Imyeshi itatu pa numa ya ico, Paulo, Luka, na Aristariki balilekeene pa ngalaba iyakwete ku ntanshi icilubi ca finso fya “Bampundu Baume” (Castor na Pollux, bampundu ba milungu yatunganishiwe ukusenamina abenda pa menshi). Ukufika ku Puteoli, Yuli aselele ku ntanshi no mulalo wakwe. Paulo atashishe Lesa kabili alishipile lintu Abena Kristu ukufuma ku musumba ukalamba uwa Roma babakumenye pa Api Fore ne Sha kufikililamo Shitatu pamo no Musebo wa Api. Mu kupelako, mu Roma, Paulo alisuminishiwe ukuikalila, nangula alelindwa ku mushilika.
Twalilila Ukubilisha Ubufumu bwa kwa Yehova!
20. Ni mu kuba na mibombele nshi Paulo atwalilile uwapamfiwa mu nkambi shakwe mu Roma?
20 Mu nkambi shakwe mu Roma, Paulo abilishe mu kushipa Ubufumu bwa kwa Yehova. (28:17-31) Aebele intungulushi sha baYuda ukuti: “Icilelolela Israele, e co cine nkakiilwe uyu munyololo.” Cilya cilolelo cabimbilemo ukupokelela Mesia, icintu cimo ico tufwile na ifwe ukuba abaitemwenwa ukuculila. (Abena Filipi 1:29) Nangula abengi aba abo baYuda tabatetekele, Abena fyalo abengi na bashalapo baYuda balikwete imibele yalungama iya mutima. (Esaya 6:9, 10) Pa myaka ibili (mupepi na 59-61 C.E.) Paulo apokelele bonse abaleisa kuli wene, ‘ukubilo bufumu bwa kwa Lesa, no kusambilishe fya kwa Shikulu Yesu Kristu no kushipa konse ukwabulo kuleshiwa.’
21. Ukufika ku mpela ya bumi bwakwe ubwa pe sonde, ca kumwenako nshi Paulo aimike?
21 Nero mu kumonekesha abilishe Paulo uwa kaele no kumukakula. Umutumwa lyene abukulwile umulimo wakwe mu kubishanya na Timote na Tito. Nangu cibe fyo, alibikilwe na kabili mu cifungo mu Roma (mupepi na 65 C.E.) kabili mu kupalako aculile imfwa ya kufwile cisumino pa maboko ya kwa Nero. (2 Timote 4:6-8) Lelo ukufika ku mpela, Paulo aimike ica kumwenako cawama nga kabilisha wa Bufumu washipa. Mu kuba no mupashi umo wine muli ishi nshiku sha kulekelesha, shi bonse abo abaipeela kuli Lesa babilishe mu kushipa Ubufumu bwa kwa Yehova!
Ni Shani Fintu Wingasuka?
◻ Kukansha nshi ukwa butumikishi Paulo apeele baeluda ba ku Efese?
◻ Ni shani fintu Paulo aimike ica kumwenako ica kunakila ku kufwaya kwa kwa Lesa?
◻ Ukukuma ku lukakala lwe bungwe, kulinganako nshi kwabako pa kati ka fyakukumanya fya kwa Paulo ne fyo ifya Nte sha kwa Yehova ilelo?
◻ Kupayanya nshi ukwa mwi funde Paulo abomfeshe lintu aali pa ntanshi ya kwa Kateka Feste, kabili ici cakwata kulinganako nshi mu kasuba ka lelo?
◻ Ni mu kuba na mibombele nshi Paulo atwalilile uwapamfiwa mu nkambi shakwe mu Roma, ukwimika ca kumwenako nshi?