Kalamata Amona Ulubuuto Ulukalamba
SAULI aali ne cipyu icikalamba ku bakonshi ba kwa Yesu. Nelyo cingati alibalametepo kale mu Yerusalemu, ukubikapo fye no kupoola stefani amabwe, tapemene lelo atwalilile fye na matukuto yakwe aya kubacincintila. Sauli “acili aletusaila amapange yakali ne misoka ku basambi ba kwa Shikulu. Aile kuli shimapepo mukalamba, no kulombako bakalata ba kuya na bo ku Damaseke ku masunagoge, ukuti nga asanga bamo aba Nshila, abaume na banakashi, akabalete nabakakwa ku Yerusalemu.”—Imilimo 9:1, 2.
Lintu Sauli alepalamina ku Damaseke, nalimo aletontonkanya pa fyo ali no kubomba umulimo apeelwe ukwabula ukufilwa. Nakabushe amaka yantu shimapepo mukalamba amupeele yali no kulenga intungulushi sha baYuda mu musumba ulya ukumwafwilisha. Sauli alekabila ukwaafwa kwabo.
Ukubensa kwa kwa Sauli kufwile kwalekulilako ilyo aleepalamina ku Damaseke. Ukwenda na makasa ukufuma ku Yerusalemu ukuya ku Damaseke—apali amakilomita 220, kwalesenda inshiku 7 atemwa 8—kabili kwalenasha nga nshi. Cilya akasuba kafika mupepi na pa kati ka mutwe, ulubuuto ulwacila akasuba lwapumikishe ukubyata ukushinguluka Sauli, kabili awile pa nshi no kuumfwe shiwi mu ciHebere lilemweba ati: “Sauli, Sauli, nga cinshi ulendamatila? Cayafya kuli iwe ukupanta pa ca kusoswelako.” Na Sauli aipwishe ukuti, “Ni mwe bani, mukwai?” Ishiwi lyamwaswike aliti, “Nine Yesu, untu iwe walamata. Lelo ima, iminina ku makasa yobe; pantu e co nakumonekela ku kusonta iwe ukubo mubomfi kabili inte ya ifyo wamona ne ya ifyo nkamonekelamo kuli iwe. Nkapokolola iwe ku Bantu na ku Bena fyalo, abo ine ndekutumako.” Sauli e pa kwipusha ati: “Ndecita shani, mwe Shikulu?” “Ima, uleya ku Damaseke; no ko kukalandwa kuli iwe fyonse ifyalingilwa iwe ukucita.”—Imilimo 9:3-6; 22:6-10; 26:13-17.
Abaali na Sauli balyumfwile ishiwi, lelo uwalesosa tabamumwene kabili na fintu asosele tabafyumfwile. Pa mulandu wa kubengeshima kwa lubuuto, lintu Sauli aimine tamwene kantu, e co bamwikete fye ku minwe no kumutungulula. “Inshiku shitatu talemona, kabili taliile nangu kunwa.”—Imilimo 9:7-9; 22:11.
Ukwetetula Inshiku Shitatu
Yuda uwaleikala mu musebo waleitwa Uwaololoka apokelele Sauli.a (Imilimo 9:11) Uyu musebo—uwitwa mu ciArabic Darb al-Mustaqim—na ndakai line ucili musebo uukalamba mu Damaseke. Elenganyeni fintu Sauli aletontonkanyapo lintu aikele mu ng’anda ya kwa Yuda. Aali nasanguka impofu kabili alipeshiwe amano. E ico, iyi nomba yali ni nshita ya kwetetula pa kuti engeluka ubupilibulo bwa fyalemucitikila.
Kalamata nomba alolenkana ne fintu amwene nge fya buwelewele. Shikulu Yesu Kristu uwapoopelwe—uwapingwilwe ku ntungulushi shikalamba isha ciYuda no ‘kusuulwa kabili ukukankambwa ku bantu’—alibuushiwe. Kabili aikala ku kwa kulyo kwa kwa Lesa mu “lubuuto ulushingapalamwako”! Yesu ali ni Mesia. Stefani na bambi balilungike. (Esaya 53:3; Imilimo 7:56; 1 Timote 6:16) Sauli alilufyenye sana, pantu abantu alelamata e bali abantu ba kwa Yesu! Nangu cingati Sauli alimwene ifyamucitikile, ni shani fintu ali no kutwalilila “ukupanta pa ca kusoswelako”? Apo fye nelyo ni ng’ombe iletalila kuli pele pele ilanakilila no kukonka wishikulu. E ico, nga ca kuti Sauli alikeene ukumfwila ukukoselesha kwa kwa Yesu, nga aleicusha fye umwine.
Lesa taali na kusenuka Yesu pantu e wali Mesia. Nangu cibe fyo, Yehova asuminishe Yesu ukufwa imfwa yacilishapo umuseebanya no kumuleka apingulwe kwi Funde lya kuti: “Wa citiipu ca kwa Lesa uwakulikwa.” (Amalango 21:23) Yesu alekele umweo lintu aali nakulikwa pa cimuti ca kucushiwilwapo. Te pa membu shakwe, atipiilwe, pantu takwete lubembu nelyo lumo, lelo ni pa membu sha bantunse. Sauli alondolwele ukuti: “Abo bonse abali mu kubombe fisosa Amalango bena citiipu; pantu calembwa, aciti, Natiipwa onse uushaikalilila muli fyonse ifyalembwa mwi buuku lya Malango ku kuficita. Awe, calangwo kuti takuli uwalungamikilwa ku Malango ku menso ya kwa Lesa, . . . Kristu atulubwile ku citiipu ca Malango, pa kutubele citiipu (pantu calembwa, aciti, Natiipwa onse uwakulikwa pa cimuti).”—Abena Galatia 3:10-13.
Ilambo lya kwa Yesu lyalikwete amaka ya kupususha. Yehova apokelele ilambo lintu mu mampalanya apampamike Funde ne citiipu ku cimuti. Lintu Sauli aumfwikishe ico cishinka, amwene icimuti ca kucushiwilwapo nga “mano ya kwa Lesa” lelo “ku baYuda bena ca kupunwisha.” (1 Abena Korinti 1:18-25; Abena Kolose 2:14) Apo, ukupusuka takwali no kupitila mwi funde lelo mu ca bupe ca kusenamina kwa kwa Lesa ku babembu ukupala Sauli wine, ukupusuka kanshi kwali no kubako nelyo fye ku bashali abena Malango. Na kuba Yesu atumine Sauli ku Bena fyalo.—Abena Efese 3:3-7.
Te kuti twishibe nga ca kuti Sauli alyumfwikishe fintu aebelwe pa nshita ya kwaluka kwakwe. Yesu ali no kulanda nankwe na kabili, nalimo ukucila pa muku umo, pa lwa mulimo wakwe uwa kuya ku nko. Kabili, palipitile imyaka iingi apo aishilelembela fyonse ifi ukwafwilishiwa na maka ya bulesa. (Imilimo 22:17-21; Abena Galatia 1:15-18; 2:1, 2) Nangu cibe fyo, tapakokwele kabili Sauli apokelele amakambisho na yambi ukufuma kuli Shikulu wakwe umupya.
Anania Amutandalila
Pa numa ya kumonekela kuli Sauli, Yesu amonekele na kuli Anania, no kumweba ati: “Kabiye ku musebo uwitwa Uwaololoka, na mu ng’anda ya kwa Yuda kepushishe umwina Tarsi ishina lyakwe ni Sauli. Pantu mona, alepepa; kabili amono muntu, ishina lyakwe Anania, aingila no kubika pali wene iminwe yakwe, ukuti amone kabili.”—Imilimo 9:11, 12.
Apo kale kale Anania alishibe imibele ya kwa Sauli, tacili icayafya ukumfwa umulandu asungukile lintu Yesu amutumine. Anania atile: “Mwe Shikulu, naumfwa ku bengi ulwa muntu uyu, ububi bonse acitile aba mushilo benu mu Yerusalemu. Kabili pano ali no lupaka ulwafuma kuli bashimapepo bakalamba ulwa kukakila bonse abalilila kwi shina lyenu.” Lelo Yesu atile kuli Anania: “Kabiye; ico wene cipe icasalwa kuli ine ku kutwale shina lyandi pa menso ya Bena fyalo ne shamfumu, na bana ba kwa Israele bene.”—Imilimo 9:13-15.
Pa numa ya uku kukoselesha, Anania aile uko Yesu amulangilile. Lintu afikile kuli Sauli alimucelele, no kubika amaboko yakwe pali wene. Ilyashi litila, “Kabili apo pene mu menso [ya kwa Sauli] mwaponene kwati mamba, e lyo amwene kabili.” Sauli aliipekenye ukukutika. Ukulanda kwa kwa Anania napamo kwalengele Sauli ukusumina amashiwi ya kwa Yesu. Anania atile: “Lesa wa bashifwe akusontele ku kwishibo kufwaya kwakwe, no kumono Walungama no kuumfwe shiwi lya mu kanwa kakwe; ico ukambele nte ku bantu bonse iya kushimike fyo wamona no kuumfwa. Na nomba cinshi ulelindila? Ima, ubatishiwe no kusambe membu shobe, pa kulilila kwi shina lyakwe.” Cinshi cafuminemo? Sauli “aimine, no kubatishiwa, na pa kulya ifilyo, alikosele.”—Imilimo 9:17-19; 22:12-16.
Pa numa ya kufikilisha umulimo untu Anania apeelwe, uyu muntu wa citetekelo talumbulwapo na kabili mu Baibolo. Lelo abalekutika kuli Sauli, bena balipapile! Uwali kale kalamata, kabili uwatolele fye no bulendo bwa kuya ku Damaseke ku kwikata abasambi ba kwa Yesu, atendeka ukubila mu masunagoge ukuti Yesu e Kristu.—Imilimo 9:20-22.
“Umutumwa wa Bena Fyalo”
Ifyacitikile Sauli lintu ali mu musebo walola ku Damaseke fyamulengele ukuleka ukuba kalamata. Apo ali naishiba Mesia bwino, kabili alondolwele ifyebo fya kusesema ifyaba mu Malembo ya ciHebere ifilanda pali Yesu bwino. Ukumonekela kwa kwa Yesu kuli Sauli no ‘kumunonka’ no kumupeela umulimo wa kubo “mutumwa wa Bena fyalo” fyayalwile ubumi bwakwe apakalamba. (Abena Filipi 3:12; Abena Roma 11:13) Ilyo abele umutumwa Paulo, alikwete ishuko no bulashi ifyali no kwambukila inshiku shonse isha bumi bwakwe pano isonde ne mibombele ya Bwina Kristu.
Ilyo papitile imyaka iingi, bamo bakeene ukuti Paulo taali mutumwa, lelo pa kuipokololako alondolwele ifyamucitikile ilyo aali pa musebo wa kuya ku Damaseke. Abepwishe ukuti: “Bushe nshili mutumwa? Bushe nshamwene Yesu Shikulwifwe?” Lintu Sauli (Paulo) apwisha ukulumbula bambi abo Yesu wabuushiwe amonekeleko, atile: “Pa kupelelekesha pali bonse amoneke na kuli ine, kwati untu afyalwa akapoopo.” (1 Abena Korinti 9:1; 15:8) Lintu Sauli amwene icimonwa ca kwa Yesu mu bukata bwa mu muulu, cali kwati apeelwa ishuko lyakatama ilya kufyalwa, atemwa ukubuushiwa, no kuya ku muulu libe nshita yakwe tailafika.
Sauli apokelele shuko no kulikatisha. Alembele kuti, “Ine ndi wacepesha pa batumwa, uushawamina ukwitwo mutumwa, pa kuti nalamete ulukuta lwa kwa Lesa. Lelo . . . ukusenamina kwakwe [Lesa] kuli ine takwali kwa fye; lelo nalecucutika ukucila [abatumwa] abo bonse.”—1 Abena Korinti 15:9, 10.
Nakalimo na imwe ukupala Sauli mulebukisha lintu mwailwike ukuti pa kusenaminwa na Lesa, mwalekabila ukwalula ifisambilisho fya mipepele ifyo mwasuminemo pa nshita ntali. Ukwabula ukutwishika mwalitashishe sana lintu Yehova amwafwile ukwishibe cine. Lintu Sauli amwene ulubuuto no kwishiba cintu aalekabila ukucita, tashingashingile ukucite co. Kabili atwalilile ukucite co mu kupimpa no mupampamina inshita yonse iya bumi bwakwe pano isonde. Mwandi ca kumwenako cishaiwamina kuli bonse abalefwaya ukusenaminwa na Yehova ilelo!
[Futunoti]
a Uwasoma umo atila napamo Yuda ali ni mwine mushi mu buteko bwa cikaya ubwa baYuda atemwa alikweteko icifikila beni apaletuushisha abaYuda.
[Icikope pe bula 27]
Fintu umusebo waleitwa Uwaololoka umoneka pali lelo mu Damaseke
[Abatusuminishe]
Icikope caba ROLOC Color Slides