Icipandwa 41
Ubushiku bwa kwa Lesa Ubwa Bupingushi—Ica Kufumamo ca Buko Icabamo Kusekelela!
Icimonwa 15—Ukusokolola 20:11–21:8
Umutwe wa lyashi: Ukubuuka kwa cinkumbawile, Ubushiku bwa Bupingushi, na mapaalo ya myulu ipya ne calo cipya
Inshita ya kufikilishiwa: Ukuteka kwa Myake Kana Limo
1. (a) Cinshi umutundu wa muntu walufishe lintu Adamu na Efa babembwike? (b) Mifwaile nshi iya kwa Lesa iishaaluka, kabili twaishiba shani?
PAMO nga bantunse, twabumbilwe ku kuba aba mweo kuli pe na pe. Adamu na Efa abomfwila amafunde ya kwa Lesa, nga tababalile abafwa. (Ukutendeka 1:28; 2:8, 16, 17; Lukala Milandu 3:10, 11) Lelo lintu babembwike, balufishe ukupwililika no bumi konse ku bene bene na ku bufyashi bwabo, kabili imfwa yaishile ku kuteka pa mutundu wa muntu ngo mulwani wabulo kutontoloka. (Abena Roma 5:12, 14; 1 Abena Korinti 15:26) Nangu ni fyo, imifwaile ya kwa Lesa iya kukwata abantunse bapwililika ukwikala kuli pe na pe pe sonde lya paradise tayayalwike. Ukufuma ku kutemwa kwakwe kukalamba ukwa mutundu wa muntu, atumine kwi sonde Umwana wakwe wafyalwa eka, Yesu, uwapeele ubumi bwakwe bwa buntunse bwapwililika nge cilubula ca “pa bengi” aba bufyashi bwa kwa Adamu. (Mateo 20:28; Yohane 3:16) Yesu nomba kuti abomfya uku kuwaminwa kwa mwi funde ukwe lambo lyakwe ku kubwekesha abantunse aba mweo ku bumi mu kupwililika pe sonde lya paradise. (1 Petro 3:18; 1 Johane 2:2) Mwandi mulandu uwakulisha ku mutundu wa muntu ‘ukwanga no kusamwa’!—Esaya 25:8, 9.
2. Finshi Yohane ashimika pa Ukusokolola 20:11, kabili bushe “icipuna ca bufumu icikalamba icabuuta” cinshi?
2 Mu kuba na Satana ukushinshibikwa mu cilindi ca ku mbo, Ukuteka kwabamo ubukata ukwa Myake Ikana Limo ukwa kwa Yesu kwatendeka. “Bushiku” muli ubo Lesa alingile ukupingula “aba pano isonde mu bulungami ku muntu uyo asontele.” (Imilimo 17:31; 2 Petro 3:8) Yohane abilisha ati: “Kabili namwene icipuna ca bufumu icikalamba icabuuta, no Waikalapo; ku cinso cakwe icalo no mulu fyalifulumwike, na pa kuti fiikale tapamoneke.” (Ukusokolola 20:11) Cinshi ici “icipuna ca bufumu icikalamba icabuuta”? Te kuti cibe cimbi ukucila pa cipuna ca bupingushi ca kwa “Lesa wa bonse Kapingula.” (AbaHebere 12:23) Nomba akapingula umutundu wa muntu ukukuma ku bakamwenamo mwi lambo lya cilubula lya kwa Yesu.—Marko 10:45.
3. (a) Cinshi cilangililwa ku cishinka ca kuti icipuna ca bufumu ca kwa Lesa casoswa ukuba “icikalamba” kabili “icabuuta”? (b) Ni ani akacita ukupingula pa Bushiku bwa Bupingushi, kabili pa citendekelo nshi?
3 Icipuna ca bufumu ca kwa Lesa “cikalamba,” ukukomaila pa kupuulama kwa kwa Yehova nga Shikulu Mulopwe, kabili caba “icabuuta,” ukwita ukusakamana ku bulungami bwakwe bwabulwamo impuso. Wene e Kapingula wapelako uwa mutundu wa muntu. (Ilumbo 19:7-11; Esaya 33:22; 51:5, 8) Nangu cibe fyo, wene, alipeela umulimo wa kubomba nga kapingula kuli Yesu Kristu: “Wishi tapingula muntu nangu umo, lelo ubupingushi bonse napeelo Mwana.” (Yohane 5:22) Ukuba pamo na Yesu banankwe 144,000, kuli abo “kwapeelwe no bupingushi . . . imyaka ikana limo.” (Ukusokolola 20:4) Nangula ni fyo, fyaba fipimo fya kwa Yehova e fipingulapo icikacitikila ku muntu umo na umo mu kati ka Bushiku bwa Bupingushi.
4. Cinshi cipilibula ukuti “icalo no mulu fyalifulumwike”?
4 Caba shani ukuti “icalo no mulu fyalifulumwike”? Uyu mulu umo wine uyo wafuminepo nge cimfungwa pa kwisulwa kwa cikakatikilo calenga mutanda—amaka yateka aya buntunse ayo “fyabakilwo mulilo . . . fyabakilwo bushiku bwa kusekwa kabili bwa boni bwa bantu abashipepa.” (Ukusokolola 6:14; 2 Petro 3:7) Icalo micitile ya fintu yateyanishiwa iyo yaba pe samba lya uku kuteka. (Ukusokolola 8:7) Ukonaulwa kwa ciswango ne shamfumu sha pe sonde ne milalo ya shiko, pamo pene nabapokelelo lulembo lwa ciswango na bo bapeelo kupepa ku cimpashanya ca ciko, kwishibisha ukufulumukapo kwa uyu mulu ne calo. (Ukusokolola 19:19-21) Ubupingushi pa kuba nabuputunkanishiwa pa calo ca kwa Satana no mulu, Kapingula Mukalamba abilisha Ubushiku bwa Bupingushi bumbi.
Ubushiku bwa Bupingushi ubwa Myaka Ikana Limo
5. Pa numa icalo cikote no mulu ukote fyafulumuka, ni bani bakashala ukupingulwa?
5 Ni bani bashala ukupingulwa pa numa icalo cikote no mulu ukote fyafulumuka? Te bashalapo basubwa aba ba 144,000, pantu aba balipingulwa kale kale no kukakatikwa. Abo bacili aba mweo pe sonde pa numa ya Armagedone mu kwipipa balingile ukufwa pa numa ya ico no kupokelela icilambu cabo ca ku mulu mu kubuuka. (1 Petro 4:17; Ukusokolola 7:2-4) Nangu cibe fyo, amamilioni ye bumba likalamba abo nomba baisa ukufuma mu bucushi bukalamba beminina mu kumonekesha “ku menso ya cipuna ca bufumu.” Aba kale kale balipendwa abalungama ukupusunsuka pa mulandu wa citetekelo cabo mu mulopa wasumiwe uwa kwa Yesu, lelo ukupingulwa kwabo kulingile ukutwalilila ukupulinkana mu myaka ikana limo nga fintu Yesu atwalilila ukubatungulula ku “tumfukumfuku twa menshi ya mweo.” Lyene, pa kuba nababweshiwa ku kupwililika kwa buntunse na pa numa ya ico ukweshiwa, bakabilishiwa abalungama mu mano yakumanina. (Ukusokolola 7:9, 10, 14, 17) Abana bakapusunsunka ubucushi bukalamba na bana abali bonse abakafyalwa kwi bumba likalamba mu nshita ya Myake Ikana Limo mu kupalako bakabilo kweshiwa mu kati ka myaka ikana limo.—Linganyako Ukutendeka 1:28; 9:7; 1 Abena Korinti 7:14.
6. (a) Lilongo nshi ilyo Yohane amona, kabili cinshi cilangililwa ku mashiwi ya kuti “abakalamba na banono”? (b) Ni shani amamilioni iminshipendwa baba mu cibukisho ca kwa Lesa ukwabulo kutwishika bakaletwako?
6 Yohane, nangu cibe fyo, amona ilongo lyacilapo na pe bumba likalamba lyapusunsuka. Likapendelwa ku makana ayengi aya mamilioni! “Namwene na bafwa, abakalamba na banono, nabeminina ku cinso ca cipuna ca bufumu; na [mabuku] yalikupukwilwe.” (Ukusokolola 20:12a) “Abakalamba na banono” cisanshamo abantunse balumbukisha na balumbuka panono abaikele aba mweo no kufwa pali lino isonde mu kati ka myaka yapita 6,000. Mwi Landwe ilyo umutumwa Yohane alembele mu kwipipa fye pa numa ya Ukusokolola, Yesu asosele ulwa kwa Wishi ati: “Kabili amupeele [Yesu] amaka ku kucito bupingushi, pa kuti Mwana wa muntu. Mwisunguka pali ici; pantu inshita ileisa, iyo bonse aba mu nshishi bakomfwamo ishiwi lyakwe, no kufumamo.” (Yohane 5:27-29) Mwandi mapange yakulisha—ukufumyapo kwa mfwa ne nshishi ukupulinkana mu lyashi lyonse! Ukwabulo kutwishika iyo minshipendwa ya mamilioni baba mu cibukisho ca kwa Lesa bakaletwako panono panono ica kuti ibumba likalamba—abacepa nga nshi mu kulinganyako—bakaba na maka ya kubomba ne mpika shingemako pa mulandu wa kuti ababuushiwa limbi kuti pa kubalilapo bakongamina ku kukonka umusango wa bumi bwabo ubwa kale, mu kuba na mabunake ya ku mubili ne mibele.
Ni Bani Babuushiwa no Kupingulwa?
7, 8. (a) Libuku nshi lyakupukulwa, kabili cinshi cacitika pa numa ya ico? (b) Ni kuli bani kushakabeko ukubuuka?
7 Yohane alundapo ati: “Ne [buku] limbi, [ibuku] lya Mweo, lyalikupukwilwe; na bafwa bapingwililwe ku fyalembelwe mu [mabuku] aya, umwabele milimo yabo. Bemba alekelemo abafwa abalimo, ne Mfwa na ku Mbo fyalekelemo abafwa abali muli fyene; na bo bapingwilwe umo umo umwalole milimo yakwe.” (Ukusokolola 20:12b, 13) Ca kumoneka cicilima ukupeema mu cine cine! ‘Bemba, imfwa, na ku Mbo’ cimo na cimo ukubomba ulubali lwa ciko, lelo mona ukuti aya mashiwi tayendelana.a Yona, ilyo ali mu citombo ce sabi kabili ifyo mu kati ka bemba, alandile ulwa mwine ngo kuba mu Sheol, nelyo Hades. (Yona 2:2) Nga umuntu aikatwa mu kufyambata kwa mfwa ya cina Adamu, lyene mu kupalako na o ali mu Hades. Aya mashiwi ya mu busesemo yapeela ukwebekesha kwakosa ukwa kuti takuli nangu umo uukalabwako.
8 Kwalibako, kwena, impendwa ishaishibikwa iya bashakabuushiwe. Mu kati ka aba kuti mwaba ababulo kulapila bakalemba na baFarise abakene Yesu na batumwa, “umuntu wa bupulumushi” uwa butotelo, na Bena Kristu basubwa “abafutukako.” (2 Abena Tesalonika 2:3; AbaHebere 6:4-6; Mateo 23:29-33) Yesu na kabili alandile ulwa bantu bapale mbushi ku kupwa kwa calo abo bakaya “ku mulilo wa muyayaya uwateyanishiwa [Ciwa, NW] na bamalaika bakwe,” ukuulumbula, “ukulimunwa kwa muyayaya.” (Mateo 25:41, 46) Takuliko ukubuuka kwa yaba!
9. Ni shani umutumwa Paulo alangisha ukuti bamo bakasenaminwa mu kuibela mu kubuuka, kabili ni bani aba basanshamo?
9 Ku lubali lumbi, bamo bakasenaminwa mu kuibela mu kubuuka. Umutumwa Paulo alangishe ici lintu atile: “Pa kukwate citetekelo kuli Lesa . . . ica kuti kukabo kwima ku bafwa kwa balungama na bashalungama.” (Imilimo 24:15) Mu kulosha ku kubuuka kwa pe sonde, “abalungama” bakasanshamo abaume ba citetekelo na banakashi aba pa kale—Abrahamu, Rahabu, na bambi abengi—ababilishiwe ukuba abalungama ukukuma kuli bucibusa na Lesa. (Yakobo 2:21, 23, 25) Muli ili bumba limo line mu kabamo impaanga shimbi shalungama abafwile aba citetekelo kuli Yehova mu nshita sha muno nshiku. Mu kupalishako, bonse bakasunga ba bumpomfu aba musango yu bakabuushiwa mu kubangilila mu Kuteka kwa kwa Yesu ukwa Myaka Ikana Limo. (Yobo 14:13-15; 27:5; Daniele 12:13; AbaHebere 11:35, 39, 40) Ukwabulo kutwishika ubwingi bwa aba balungama bakabuushiwa bakapeelwa amashuko yaibela mu kwangalila umulimo wakulisha uwa kubwekeshamo muli Paradise.—Ilumbo 45:16; linganyako Esaya 32:1, 16-18; 61:5; 65:21-23.
10. Kuli abo bakabuushiwa, ni bani bali “abashalungama”?
10 Ni bani, nangu ni fyo, bali “abashalungama” abalumbulwa pa Imilimo 24:15? Aba kuti basanshamo cinkupiti mukalamba wa mutundu wa muntu abafwile ukupulinkana mu lyashi lya kale lyonse, no kucilisha abo abali aba mweo ‘mu nshita sha kukanaishiba.’ (Imilimo 17:30) Aba, pa mulandu wa kuntu bafyalilwe nelyo lintu baliko aba mweo, tabakwete ishuko lya mu nshita ilya kusambilila icumfwila ku kufwaya kwa kwa Yehova. Mu kulundapo, kuti pambi kwabako bambi abaumfwile ubukombe bwe pusukilo lelo abashaankwileko mu kukumanina pali ilya nshita nelyo abafwile pa ntanshi tabalalunduluka ukufika ku kuipeela no lubatisho. Mu kubuuka aba musango yo bakacito kuteuluka kwalundwapo mu kutontonkanya kwabo na mu nshila yabo ya bumi nga bakaba no kumwenamo muli ili shuko lya kunonka ubumi bwa muyayaya.
Ibuku lya Mweo
11. (a) Cinshi caba “[ibuku] lya mweo,” kabili mashina ya bani yalembwa muli ili buku? (b) Mulandu nshi ibuku lya mweo likakupukwilwa mu kati ka Kuteka kwa Myake Kana Limo?
11 Yohane alanda ulwe “[buku] lya mweo.” Ici cintu calembwa ica abo baba mu mutande wa kupokelela umweo wa muyayaya ukufuma kuli Yehova. Amashina ya bamunyina kwa Yesu basubwa, abe bumba likalamba, na ya bantu ba citetekelo ba pa kale, pamo nga Mose, yalilembwa muli ili buku. (Ukufuma 32:32, 33; Daniele 12:1; Ukusokolola 3:5) Ukufika na pali nomba, takuli nangu bamo “abashalungama” babuushiwa bakwata amashina yabo mwi buku lya mweo. E co ibuku lya mweo likesulwa mu kati ka Kuteka kwa Myaka Ikana Limo ukusuminisha ukulembwamo amashina ya bambi abesa mu kulinga. Abo amashina yabo tayalembelwe mu cimfungwa, nelyo ibuku, lya mweo ‘bapooselwa muli bemba wa mulilo.’—Ukusokolola 20:15; linganyako AbaHebere 3:19.
12. Cinshi cikapima nampo ngo muntu akakwate shina lyakwe ukulembwa mwi buku ilya mweo lyakupukulwa, kabili ni shani Kapingula wasontwa uwa kwa Yehova aimike ca kumwenako?
12 Cinshi, lyene, cikapima nampo nga umuntu akwata ishina lyakwe ukulembwa mwi buku lya mweo lyakupukulwa pali ilya nshita? Icishinka ca mpikwe cikaba cimo cine nge fyo cali mu nshiku sha kwa Adamu na Efa: icumfwila kuli Yehova. Nge fyo umutumwa Yohane alembele Abena Kristu banankwe abatemwikwa ati: “Pano isonde paleya, no lunkumbwa lwa pako; lelo uucito kufwaya kwa kwa Lesa ekalilila umuyayaya.” (1 Yohane 2:4-7, 17) Mu mulandu wa cumfwila, Kapingula wasontwa uwa kwa Yehova aimike ica kumwenako: “Nelyo ali Mwana asambilile icumfwila kuli ifyo aculileko; kabili pa kulengwo kupwililila, aishilebo mwine pusukilo lya muyayaya kuli bonse abamunakila.”—AbaHebere 5:8, 9.
Ukukupukula Amabuku Yambi
13. Ni shani ababuushiwa bakalangisha icumfwila cabo, kabili fishinte nshi filingile ukukonkwa?
13 Ni shani ababuushiwa bengalangisha icumfwila cabo? Yesu umwine wine asontele ku mafunde yakalamba yabili, atile: “Ilya ntanshi ni ili: Umfwa, we Israele, [Yehova, NW] Lesa wesu [Yehova, NW] umo; kabili uletemwa [Yehova, NW] Lesa obe ku mutima obe onse, na ku mweo obe onse, na ku mano yobe yonse, na ku maka yobe yonse. Ilyakonkapo ni ili: Uletemwo mubiyo nga we mwine.” (Marko 12:29-31) Kwabako na kabili ifishinte fyaimikwa ifya kwa Yehova ifyo balinga ukukonka, pamo nga ukukaana ukwiba, ukubepa, ubukomi, na bucisenene.—1 Timote 1:8-11; Ukusokolola 21:8.
14. Mabuku nshi yambi yakakupukulwa, kabili finshi yakwatamo?
14 Nangu cibe fyo, Yohane nalumbula amabuku yambi ayo yakakupukulwa mu kati ka Kuteka kwa Myake Kana Limo. (Ukusokolola 20:12) Bushe aya yakaba finshi? Pa nshita shimo, Yehova apeele amakambisho yaibela ku mibele imo. Ku ca kumwenako, mu kasuba ka kwa Mose apayenye ukukonkana kwa mafunde yaebekeshiwa ayapilibwile umweo ku Bena Israele nga baliyomfwilile. (Amalango 4:40; 32:45-47) Mu kati ka mwanda wa myaka wa kubalilapo, amakambisho yapya yalipeelwe ku kwaafwilisha aba citetekelo ukukonka ifishinte fya kwa Yehova pe samba lya micitile ya fintu iya Bwina Kristu. (Mateo 28:19, 20; Yohane 13:34; 15:9, 10) Nomba Yohane ashimiko kuti abafwa bali no ‘kupingulwa ku fyalembwa muli aya mabuku ukulingana ne milimo yabo.’ Mu kushininkisha, lyene, ukukupukulwa kwa aya mabuku kukasabankanya ififwaikwa fya kwa Yehova fyaebekeshiwa ifya mutundu wa muntu mu kati ka myake kana limo. Mu kubomfya mu myeo yabo ifishimiko na mafunde ya aya mabuku, abantunse ba cumfwila bakaba na maka ya kutantalisha inshiku shabo, ukufika mu kupelako ku mweo wa muyayaya.
15. Musango nshi uwa kampeini wa kusambilisha ukakabilwa mu kati ka kubuuka, kabili ni shani ukubuuka mu kupalako kukenda?
15 Mwandi ni kampeini watanunuka uwa kusambilisha kwa teokratiki akakabilwa! Mu 1987 Inte sha kwa Yehova mu kusaalala kwa calo baletungulula, pali avareji, amasambililo ya Baibolo 3,005,048 mu fifulo fyalekanalekana. Lelo mu kati ka kubuushiwa, iminshipendwa ya mamilioni ya masambililo, ayashimpwa pali Baibolo na mabuku yapya, ukwabulo kutwishika yakatungululwa! Bonse abantu ba kwa Lesa bakakabila ukuba bakasambilisha no kuibikilishako abene beka. Abakabuushiwa, lintu bakalalunduluka, ukwabulo kutwishika bakakana muli uyu programu wa kulisha uwa kusambilisha. Mu kupalako, ukubuuka kukenda mu nshila iya kuti abo abali aba mweo limbi kuti bakwato buseko bwa kusengela no kufundisha ifilundwa fya kale ifya ndupwa na ba kwishibana nabo, abo, mu kukonkana kwabo, limbi bengasengela no kufundisha bambi. (Linganyako 1 Abena Korinti 15:19-28, 58.) Inte sha kwa Yehova abacila pa mamilioni yatatu ababa abacincila mu kwananya icine ilelo baleimika icitendekelo cawama ica mashuko balesubilo kukwata mu kati ka kubuushiwa.—Esaya 50:4; 54:13.
16. (a) Mashina ya bani yashakalembwe mu cimfungwa, nelyo ibuku, lya mweo? (b) Ni bani abo ukubuuka kwabo kukashininkisha ukuba ukwa “ku mweo”?
16 Ukulosha ku kubuushiwa kwa pe sonde, Yesu asosele ukuti ‘abalecita ifisuma babuukila ku mweo na balebombe fibi babuukila ku bupingushi.’ “Umweo” pano no “bupingushi” filacilana, ukulangisho kuti abo babuushiwa ‘abalecite fibi’ pa numa ya kufundwa mu Malembo yapuutwamo na mu fimfungwa bapingwilwa ukukanawaminwo mweo. Amashina yabo tayakalembwe mu cimfungwa, nelyo ibuku lya mweo. (Yohane 5:29) Ici kuti caba na kabili ica cine kuli bonse abo intanshi bakonkele inshila ya citetekelo lelo abo, pa mulandu umo, abaalukila pa mbali mu kati ka Kuteka kwa Myake Kana Limo. Amashina kuti yafuutwa. (Ukufuma 32:32, 33) Ku lubali lumbi, abo mu kuba ne cumfwila bakonka ifintu fyalembwa mu fimfungwa bakabakilila amashina yabo pa mutande wa calembwa, icimfungwa ca mweo, no kutwalilila aba mweo. Kuli bene, ukubuushiwa kukashininkisha ukuba ukwa “ku mweo.”
Ukupwa kwa Mfwa na Hades
17. (a) Mibombele nshi iya kupapusha intu Yohane alondolola? (b) Ni lilali Hades ashala uwabulamo akantu? (c) Ni lilali imfwa ya cina Adamu ‘ikapooswa muli bemba wa mulilo’?
17 Ukukonkapo, Yohane alondolola icintu cimo ica kupapusha mu cine cine! “E lyo Imfwa na ku Mbo fyapooselwe muli bemba wa mulilo. Kabili ngo muntu tasangilwe nalembwa mwi buku lilya lya Mweo, apooselwe muli bemba wa mulilo.” (Ukusokolola 20:14, 15) Ukufika ku kupwa kwa Bushiku bwa Bupingushi bwa myake kana limo, “Imfwa na ku Mbo” fyafumishiwapo umupwilapo. Mulandu nshi ici cibimbilamo imyake kana limo? Hades, inshishi yaseeka iya mutundu wa muntu, yafumishiwamo lintu uwakupelako mu cibukisho ca kwa Lesa abuushiwa. Lelo apo abantunse abali bonse bakantaikwa ku lubembu lwapyanwa, imfwa ya cina Adamu icili na bene. Bonse abo abakabuushiwa pe sonde, pamo pene ne bumba likalamba abakapusunsuka Armagedone, bakakabila ukumfwila ifyalembwa mu fimfungwa ukufikila ukuwaminwa kwa cilubula ca kwa Yesu kwabomfiwa mu kukumanisha ukufumyapo ukulwala, ubukote, no kupelebela kumbi kwapyanwa. Lyene imfwa ya cina Adamu, pamo pene na Hades, ‘fyapooswa muli bemba wa mulilo.’ Fikaya kuli pe na pe!
18. (a) Ni shani umutumwa Paulo alondolola ukutunguluka kwa kuteka kwa kwa Yesu nge Mfumu? (b) Cinshi Yesu acita no lupwa lwa buntunse lwapwililika? (c) Fintu nshi fimbi ficitikako pa kupwa kwa myaka ikana limo?
18 Muli fyo, programu uyo umutumwa Paulo alondolola muli kalata wakwe wa ku Abena Korinti akesa ku kupwililila: “Pantu [Yesu] ali no kuteka, akasuke [Lesa, NW] abika abalwani bonse pa nshi ya makasa yakwe. Umulwani wa kupelelekesha ukufubalishiwa ni mfwa [ya cina Adamu].” Cinshi cicitika mu kukonkapo? “Ilyo fyonse fikalengwo kulamba kuli wene, e lyo no Mwana umwine akalamfiwa ku walamfiishe fyonse kuli wene.” Mu mashiwi yambi, Yesu “akalubwilo bufumu kuli Lesa [wakwe, NW] Wishi.” (1 Abena Korinti 15:24-28) Ee, Yesu, pa kuba nacimfya imfwa ya cina Adamu ukupitila mu kuwaminwa kwe lambo lyakwe lya cilubula, akabwekesha ulupwa lwa mutundu wa muntu kuli Wishi, Yehova. Cili mu kushininkisha ni pali iyi nshita, ku kupwa kwa myaka ikana limo, e lintu Satana akakulwa no bwesho bwa kupelako bucitika ku kupima abo amashina yabo yakekala mu kubelelela ayalembwa mu cimfungwa ca mweo. “Pilikiteni” mu kuti ishina lyenu pambi lingaba mu kati ka yene!—Luka 13:24; Ukusokolola 20:5.
[Futunoti]
a Abo bakabuushiwa ukufuma muli bemba tabakasanshemo abekashi be sonde babola abo balobele pa Lyeshi lya kasuba ka kwa Noa; bulya bonaushi bwali ubwa kupelako, pamo nge fikaba ukuputunkanishiwa kwa bupingushi bwa kwa Yehova mu bucushi bukalamba.—Mateo 25:41, 46; 2 Petro 3:5-7.
[Icikope pe bula 298]
“Abashalungama” babuushiwa abakomfwila amabuku yakupukulwa mu kati ka Kuteka kwa Myake Kana Limo limbi kuti bakwata amashina yabo ukulembwa mwi buku lya mweo