Lumbululeni no Kupusuka

“Umuntu onse uwalilila kwi shina lya kwa [Yehova, NW] akapusuka.”—ABENA ROMA 10:13.

 1. Mu lyashi lya kale lyonse, kusoka nshi kwapeelwa?

ILYASHI lya kale lilondolola ‘inshiku sha kwa Yehova’ ishingi. Ilyeshi lya mu kasuba ka kwa Noa, ukulofiwa kwa Sodomu na Gomora, no konaulwa kwa Yerusalemu mu 607 B.C.E. na mu 70 C.E. shali ni nshiku sha kwa Yehova ishikulu kabili isha kutiinya. Shali ni nshiku sha kukanda abapondokele Yehova. (Malaki 4:5; Luka 21:22) Muli shilya nshiku, abengi balilobele pa mulandu wa bubifi bwabo. Lelo bamo balipusunswike. Yehova alengele ukuti kubeko ukusoka, ukwishibisha ababifi ulwa kayofi kasungamine no kupeela aba mitima yalungama ishuko lya kupusunsuka.

2, 3. (a) Kusoka nshi ukwa mu busesemo ukwayambwilwe pa Pentekoste? (b) Ukufuma pa Pentekoste 33 C.E., cinshi calefwaikwa pa kulilila kwi shina lya kwa Yehova?

² Ukonaulwa kwa Yerusalemu mu 70 C.E. ca kumwenako capulamo muli ci. Ukusobela ico cintu imyaka mupepi na 900 ilyo cishilacitika, kasesema Yoele alembele ukuti: “Nkalanga ne fya kupapa mu muulu na pe sonde, umulopa no mulilo ne ntumba sha cushi; akasuba kakaaluke mfifi, no mweshi ukaaluko mulopa, ku kutangililo kwisa kwa bushiku bwa kwa Yehova, ubukulu kabili ubwa kutiinya.” Ni mu nshila nshi umuntu aali no kupusunsuka ilya nshita ya kutiinya? Pa kupuutwamo, Yoele alembele ukuti: “E lyo, onse uukalilila kwi shina lya kwa Yehova akapokololwa; pantu mu lupili lwa Sione e mukaba abapusuka, ifyo Yehova asosele, na mu Yerusalemu e mukaba abakashalapo abo Yehova aleita.”—Yoele 2:30-32.

³ Pa Pentekoste 33 C.E., umutumwa Petro alandile kwi bumba lya baYuda ne nsangu mu Yerusalemu kabili ayambwile ubusesemo bwa kwa Yoele, ukulango kuti bakakutika bakwe kuti baenekela ukufikilishiwa mu kasuba kabo ukuti: “Nkalange fipesha amano mu muulu mu mbilibili, ne fiishibilo pa calo pa nshi, umulopa no mulilo no mufuuka wa cushi: akasuba kakaaluka kakabe mfifi, no mweshi ukabo mulopa, ilyo tabulaiso bushiku bwa kwa Shikulu ubukalamba kabili ubwamonekesha. Kabili onse uukalilila kwi shina lya kwa [Yehova, NW] akapusuka.” (Imilimo 2:16-21) Amabumba yonse ayalekutika kuli Petro yaletungululwa na Malango ya kwa Mose, na muli fyo balishibe ishina lya kwa Yehova. Petro alondolwele ukuti, ukutula lilya, ukulilila kwi shina lya kwa Yehova kwali no kusanshamo ifyafulilako. Ukucilisha, ici casanshishemo ukubatishiwa mwi shina lya kwa Yesu, uwaipaiwe no kubuushiwa ku bumi bwa kukanafwa mu myulu.—Imilimo 2:37, 38.

 4. Bukombe nshi Abena Kristu babilile mpanga yonse?

⁴ Ukufuma pa Pentekoste ukuya ku ntanshi, Abena Kristu babilile icebo pa lwa kubuushiwa kwa kwa Yesu. (1 Abena Korinti 1:23) Bacilengele ukwishibikwa ukuti abantunse kuti bapokelelwa nga bana ba kwa Yehova Lesa aba ku mupashi no kuba muli “Israele wa kwa Lesa” umupya, uluko lwa ku mupashi ulwali no ‘kulondolola ifya bulumba fya kwa Yehova.’ (Abena Galatia 6:16; 1 Petro 2:9) Abatwalilile ukuba aba busumino ukufikila imfwa baali no kupyana ubumi bwa kukanafwa ukuba impyani shinankwe isha kwa Yesu mu Bufumu bwakwe ubwa ku muulu. (Mateo 24:13; Abena Roma 8:15, 16; 1 Abena Korinti 15:50-54) Ukulundapo, aba Bena Kristu baali no kubilisha ukwisa kwa bushiku bwa kwa Yehova ubukulu kabili ubwa kutiinya. Baali no kusoka abaYuda ukuti kwali no kubako ubucushi ubwali no kucila ubuli bonse ubwatalile abubako pali Yerusalemu na pa bantu ba kwa Lesa abaleitunga ukufika pali ilya nshita. Nangu cibe fyo, kwali no kuba bakapusunsuka. Ni bani? Abalilile kwi shina lya kwa Yehova.

“Mu Nshiku sha Kulekelesha”

 5. Masesemo nshi ayafikilishiwa ilelo?

⁵ Imibele yali ku numa kulya yalilingana na intu tumona pali lelo mu nshile shingi. Ukutula 1914, abantu bekala mu nshita yaibela iyaloshiwako muli Baibolo nge “nshita ya ku mpela,” “ukupwa kwa pano isonde,” kabili ukuti “inshiku sha kulekelesha.” (Daniele 12:1, 4; Mateo 24:3-8; 2 Timote 3:1-5, 13) Mu mwanda wesu uwa myaka, inkondo sha bukatu, ulukaakala lushingacilimwa, na bekashi ukonaula ifilengwa na Lesa fyalifikilisha amasesemo ya Baibolo mu nshila yamonekesha. Ifi fyonse fyaba lubali lwa cishibilo casobelwe na Yesu, ukulangilila ukuti abantu balaswa balolenkane no bushiku bwa kwa Yehova ubwa kutiinya, ubwa kupelako, kabili ubwakulisha. Ici cikatufisha mu bulwi bwa Armagedone, akalume ka “bucushi bukalamba ubushatala abubako ukutula pa kutendeka kwa pano isonde ukufika kuli nomba, nangu takwakabeko.”—Mateo 24:21; Ukusokolola 16:16.

 6. (a) Ni mu nshila nshi Yehova apusushisha abafuuka? (b) Ni kwi tusanga ukufunda kwa kwa Paulo ukukuma ku fya kupusuka?

⁶ Ilyo ubushiku bwa kukanda bulepalaminako, Yehova alebombela pa kuti abafuuka bakapusuke. Muli ino “inshita ya ku mpela,” alilonganika aba kupelako aba muli Israele wa kwa Lesa uwa ku mupashi no kwalukila ku babomfi bakwe aba pano isonde, ukufuma muli ba 1930 ukuya ku ntanshi, ku kulonganika, “ibumba likalamba ilishingapendwa ku muntu nangu umo, abafuma ku luko lonse ne mikowa ne misango ya bantu na bantu na ba ndimi.” Pamo nge bumba, aba “bafuma mu Bucushi bukalamba” aba mweo. (Ukusokolola 7:9, 14) Lelo ni shani fintu umuntu umo umo engaishininkishisho mwine ulwe pusukilo lyakwe? Umutumwa Paulo ayasuke co cipusho. Mu Abena Roma icipandwa 10, apeela ukufunda kushaiwamina pa kupusuka—ukufunda ukwabombele mu kasuba kakwe kabili ukulebomba na mu kasuba kesu kene.

Ukupepela Ipusukilo

 7. (a) Lisubilo nshi lisangwa pa Abena Roma 10:1, 2? (b) Mulandu nshi Yehova nomba engalengela ukuti “imbila nsuma” ibilwe konse konse?

⁷ Lintu Paulo alembele ibuuku lya Abena Roma, Yehova kale kale ninshi alikaana Israele ngo luko. Nalyo line, umutumwa asumine ukuti: “Ukufuluka kwa mutima wandi no kupaapaata mpaapaata kuli Lesa, kwa kuti bese mu kupusuka.” Alesubila ukuti abaYuda umo umo benganonka ukwishiba kwalungikwa pa lwa kufwaya kwa kwa Lesa, icali no kulenga bene ukupusuka. (Abena Roma 10:1, 2) Ukulundapo, Yehova kuti afwaya abantu bonse ababa ne citetekelo ukuti bapusuke, nga fintu calangililwa pali Yohane 3:16 ukuti: “Lesa atemenwe aba pano isonde ukutemwa kwa kuti apeele Umwana wakwe uwafyalwa eka, ukuti onse uumutetekela eonaika, lelo abe no mweo wa muyayaya.” Ilambo lya cilubula ilya kwa Yesu lyaiswile nshila kuli uku kupusuka kwakulisha. Nga fintu cali mu kasuba ka kwa Noa ne nshiku shimbi isha bupingushi ubwakonkelepo, Yehova aleleka “imbila nsuma” ukubilwa, ukulondolola inshila ya kupusukilamo.—Marko 13:10, 19, 20.

 8. Ukupala Paulo, ni bani Abena Kristu ba cine bafuluka pali lelo, kabili mu nshila nshi?

⁸ Ukulanga ukufuluka kwakwe ku baYuda na Bena fyalo, Paulo ashimikile inshita iili yonse. ‘Alenasha abaYuda na bena Hela.’ Aebele baeluda ba ku Efese ukuti: “Nshakwindile ukulondolola kuli imwe conse ica kumwafwa, no kumusambilisha pa bantu na mu ŋanda ne ŋanda, pa kushimikisha ku baYuda, na ku bena Hela pamo, ukulapila kuli Lesa no kutetekela kuli Shikulwifwe Yesu Kristu.” (Imilimo 18:4; 20:20, 21) Mu kupalako, Inte sha kwa Yehova ilelo shilabombesha mu kushimikila, te ku baitunga fye ukuba Abena Kristu beka lelo ku bantu na bantu bonse, ukufika fye na “ku mpela ya pano nse.”—Imilimo 1:8; 18:5.

Ukulumbulula “Ishiwi lya Kutetekela”

 9. (a) Musango nshi uwa citetekelo Abena Roma 10:8, 9 bakoselesha? (b) Ni lilali tulingile ukulumbula icitetekelo cesu kabili mu nshila nshi?

⁹ Icitetekelo cakosa cilakabilwa pa kupusuka. Ukwambula Amalango 30:14, Paulo abilishe ati: “Icebo caba mupepi na iwe, cili mu kanwa kobe, na mu mutima obe ici e shiwi lya kutetekela ilyo tubila.” (Abena Roma 10:8) Ilyo tubile lyo “ishiwi lya kutetekela,” lilafika nga nshi pa nshi ya mitima yesu. E fyo cali kuli Paulo, kabili amashiwi yakwe ayalundwako kuti yakosha umupampamina wesu uwa kupala wene ku kwebako bambi ifyo twatetekela. Atile: “Ukapusuka nga walumbula ku kanwa kobe, auti, Kristu e Shikulu, kabili watetekela mu mutima obe, auti, Lesa amubuushishe ku bafwa.” (Abena Roma 10:9) Uku kulumbulula takubako fye pa ntanshi ya bambi pa nshita ya lubatisho lelo kufwile ukuba kulumbulula kwa lyonse, ubushininkisho bwabamo kupimpa kwamonekesha pa lwa mbali shikalamba isha cine. Icine ca musango yo citontomesha pe shina lya lulumbi ilya kwa Shikulu Mulopwe Yehova; pa Mfumu yesu iya buMesia kabili Kalubula, Shikulu Yesu Kristu; na pa malayo yacindama aya Bufumu.

10. Ukumfwana na Abena Roma 10:10, 11, ni shani fintu tulingile ukumona “ishiwi lya kutetekela”?

¹⁰ Uuli onse uushipokelele no kumfwila ili “shiwi lya kutetekela” takamone pusukilo, nga fintu umutumwa akonkanyapo kusosa ati: “Ku mutima umuntu atetekela no kulungamikwa, kabili ku kanwa alumbula no kupusuka. Pantu ilembo lyatila, Umuntu onse uulemutetekela takalengwe insoni iyo.” (Abena Roma 10:10, 11) Tufwile ukunonka ukwishiba kwalungikwa pa lwa ili “shiwi lya kutetekela” no kutwalilila ukulisungilila mu mitima yesu pa kuti liletucincisha ukwebako bambi. Yesu umwine atucinkulako kuti: “Uyo onse uukabela ine ne fyebo fyandi insoni mu nkulo ino ya bucende ne ya lubembu, Umwana wa muntu na o akamubele nsoni ilyo akesa mu bukata bwa kwa Wishi pamo na bamalaika ba mushilo.”—Marko 8:38.

11. Kufika ku cipimo nshi imbila nsuma ifwile ukubilwa, kabili mulandu nshi?

¹¹ Nga fintu kasesema Daniele asobele, muli ino nshita ya ku mpela, “abashilimuka” balabalika “ngo kubalika kwe ulu,” ilyo ubunte pa lwa Bufumu buleya pa ntanshi ukufika ku mpela sha pano nse. ‘Balelenga abengi ukulungama,’ kabili ukwishiba kwa cine mu cine cine nakufula, pantu Yehova aletwalilila ukusanika ulubuuto lwalundwako pa masesemo ayakuma ino nshita ya ku mpela. (Daniele 12:3, 4) Ubu e bukombe bwe pusukilo ubwacindama pa kuti bonse abatemwa icine no bulungami bengapusuka.

12. Ni shani fintu Abena Roma 10:12 baleikatana no mulimo wa kwa malaika uwalondololwa pa Ukusokolola 14:6?

¹² Umutumwa Paulo atwalililo kuti: “Takuli muncishanya ku muYuda no mwina Hela; pantu uyo wine e Shikulu wa bonse, uwacindama kuli bonse abalilila kuli wene.” (Abena Roma 10:12) “Imbila nsuma” ifwile ukubilwa ilelo pa cipimo cakulisha—ku bantu na bantu bonse, ukufika ku mpela sha pano nse. Malaika wa pa Ukusokolola 14:6 atwalilila ukupupuka mu myulu, ukutupeela “imbila nsuma ya muyayaya ya kubila ku baikala pe sonde, na ku luko lonse no mukowa no lulimi na bantu.” Ni shani fintu iyi mbila ikanonsha abankulako?

Ukulilila kwi Shina lya kwa Yehova

13. (a) Lilembo nshi ilya mwaka wa 1998? (b) Mulandu nshi ili lembo lya mwaka libelele ilyalinga nga nshi?

¹³ Ukwambula Yoele 2:32, Paulo abilisho kuti: “Umuntu onse uwalilila kwi shina lya kwa Yehova akapusuka.” (Abena Roma 10:13) Fintu cili icalinga ukuti ayo mashiwi e yasalilwe ku kuba ilembo lya mwaka wa 1998 ku Nte sha kwa Yehova! Takwatala akubako inshita yacindama nga ino ku kutwalilila ukutetekela Yehova, ukwishibisha ishina lyakwe ne mifwaile ishaiwamina intu ilyo ishina limininako! Nga fintu cali mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, e fyo na mu nshiku sha kulekelesha isha ino micitile ya fintu iyabotelela, ukubilisha kwakulisha kuli kwa kuti: “Muituule ku nkulo iyi iyapondama.” (Imilimo 2:40) Cili kwati lipenga lileita abantu batiina Lesa mwi sonde lyonse ukulilila kuli Yehova ukuti abapusushe no kupususha abakutika ilyo balebilisha imbila nsuma.—1 Timote 4:16.

14. Cilibwe nshi tufwile ukulililako pa kupusuka?

¹⁴ Cikaba shani lintu ubushiku bwa kwa Yehova ubukulu bwabalamuka pali lino isonde? Abengi tabakashintilile pali Yehova ukuti abapusushe. Abantu bonse bakatwalilila “ukusosa ku mpili na ku fimabwe, abati, Tuponeneni no kutufisa ku cinso ca waikala pa cipuna ca bufumu, na ku bukali bwa Mwana wa mpaanga.” (Ukusokolola 6:15, 16) Bakasubila mu mateyanyo yapale mpili no tubungwe twa ino micitile ya fintu. Nangu ni fyo, fintu cingacilapo kuwama nga bengacetekela Yehova Lesa, Icilibwe cakulisha pa mabwe yonse! (Amalango 32:3, 4) Ulwa wene, Imfumu Davidi yatile: “Yehova e cilibwe candi icasansuka, licele lyandi, kabili wa kumpokolola.” Yehova e “cilibwe icasansuka ce pusukilo lyesu.” (Ilumbo 18:2; 95:1) Ishina lyakwe “lupungu ulwakosa,” “ulupungu” lweka fye ulwakosa ku kutucingilila mu kayofi kaleisa. (Amapinda 18:10) E ico, cili icakatama ukuti abafulilako nga nshi pa bantu amabilioni mupepi na 6 aba mweo ilelo basambilishiwe ukulilila kwi shina lya kwa Yehova muli bucishinka na mu kufumaluka.

15. Cinshi cintu Abena Roma 10:14 balangilila ukukuma ku citetekelo?

¹⁵ Mu kulingisha, umutumwa Paulo akonkanyapo ukwipusho kuti: “Lelo bakalilila shani ku o bashitetekelako?” (Abena Roma 10:14) Kwalibako amabumba abengafwiwa ukupokelela “ishiwi lya kutetekela,” pa kuti bengalilila kuli Yehova no kupusuka. Icitetekelo calicindama. Muli kalata umbi Paulo alondolola ukuti: “Ukwabulo kutetekela te kuti kube ukutemuna [Lesa], pantu uupalamina kuli Lesa ali no kutetekelo kuti e ko ali, no kuti aba kalambula wa bamufwayafwaya.” (AbaHebere 11:6) Nangu ni fyo, ni shani fintu amamilioni bengesa mu kutetekela Lesa? Muli kalata ku Abena Roma, Paulo aipusho kuti: “Lelo bakatetekela shani uo bashaumfwile?” (Abena Roma 10:14) Bushe Yehova aliteyanyako inshila ya kuti bengomfwilamo? Ukwabula no kutwishika! Kutikeni ku mashiwi yakonkapo aya kwa Paulo: “Lelo bakomfwa shani, apabula kabila?”

16. Mu mitantikile ya kwa Lesa, mulandu nshi bakabila bafwaikilwa?

¹⁶ Amashiwi ya kwa Paulo yaliba ayaumfwika bwino bwino ukuti bakabila balakabilwa. Yesu alangilile ukuti e fyo cali no kuba, ukufika fye na pa “kupwa kwa nshita.” (Mateo 24:14; 28:18-20) Ukushimikila kwaba lubali lwacindama mu mitantikile ya kwa Lesa ulwa kwafwilamo abantu ukulilila kwi shina lya kwa Yehova no kupokololwa. Nangu fye ni mu Kristendomu icinabwingi tabacitapo nangu kamo ku kucindika ishina lya kwa Lesa ilya lulumbi. Abengi balisaakanya Yehova, Yesu no mupashi wa mushilo capamo mu cifundisho cishingalondololwa ica kuti kwaba Balesa Batatu. Na kabili, abengi baba mwi bumba lyalandwapo mwi Ilumbo 14:1 na 53:1 ukuti: “Umupumbu mu mutima wakwe atila, Takuli Lesa!” Balekabila ukwishiba ukuti Yehova ni Lesa wa mweo, kabili bafwile ukumfwikisha cintu ishina lyakwe lipilibula pa kuti bakapokololwe mu bucushi bukalamba ubusungamine.

‘Amakasa Yayemba’ aya Bakabila

17. (a) Mulandu nshi cibelele icalinga kuli Paulo ukwambula ubusesemo bwa kubweshiwa? (b) Cinshi cabimbwamo mu kuba na ‘makasa ayayemba’?

¹⁷ Umutumwa Paulo nashala ne cipusho cimo icakatama ica kuti: “Lelo bakabila shani nga tabatuminwe? Ifyo calembwa, aciti, Ifyo yayemba amakasa ya balete mbila nsuma iya fisuma!” (Abena Roma 10:15) Pano Paulo ayambula Esaya 52:7, iyaba lubali lwa busesemo bwa kubweshiwa ubwabomba ukutula mu 1919. Ilelo, nalyo, Yehova alatuma “kabila, uulengo kuumfwe fya mutende, uubile mbila nsuma, uulengo kuumfwo kupususha.” Mu cumfwila, “bakacefya” basubwa aba kwa Lesa na banabo batwalilila ukwaula utupundu. (Esaya 52:7, 8) Amakasa ya balelengo kuumfwo kupususha kuti yanaka pali lelo, ukwikatwa fye no lukungu, ilyo baleya ku ng’anda ne ng’anda, lelo fintu ifinso fyabo fibengeshima ku buseko! Balishiba ukuti balitumwa na Yehova ukubile mbila nsuma iya mutende no kusansamusha abaleloosha, ukubaafwa ukulilila kwi shina lya kwa Yehova no kwenekelo kupusuka.

18. Cinshi cintu Abena Roma 10:16-18 basosa pa lwa ca kufumamo ca kupelako ica kubile mbila nsuma?

¹⁸ Nampo nga abantu ‘batetekela ico bomfwa’ nelyo basalapo ukukananakila, amashiwi ya kwa Paulo yalaba aya cine aya kuti: “Bushe tabaumfwile? Kwena balyumfwile: Icebo cabo cafumine caya pano nse ponse, ne fyebo fyabo fyaya ku mpela sha calo.” (Abena Roma 10:16-18) Ukupala fye fintu “imyulu ilelondololo bukata bwa kwa Lesa,” nga fintu cimonekela mu bubumbo bwakwe, e fyo ne Nte shakwe pano isonde shifwile ukubilisho “mwaka wa luse lwa kwa Yehova, no bushiku bwa cilandushi ca kwa Lesa wesu ku kusansamusha bonse abaloosha.”—Ilumbo 19:1-4; Esaya 61:2.

19. Cinshi cikacitika ku ‘balilila kwi shina lya kwa Yehova’ pali lelo?

¹⁹ Ubushiku bwa kwa Yehova ubukulu kabili ubwa kutiinya buleya bulepalamina. “Iye, ubushiku ubo! pantu nabupalamo bushiku bwa kwa Yehova, kabili buleisa nga pumpunta uwafuma ku Wa maka yonse.” (Yoele 1:15; 2:31) Tulepepa ukuti abantu bafulilako bakankuleko mu kwangufyanya ku mbila nsuma, ukukonkomokela ku kuteyanya kwa kwa Yehova. (Esaya 60:8; Habakuki 2:3) Ibukisheni ukuti inshiku sha kwa Yehova shimbi shaonawile ababifi—mu kasuba ka kwa Noa, mu kasuba ka kwa Lote, na mu nshiku sha kwa Israele wa busangu na Yuda. Tuli nomba mupepi sana no bucushi bwakulisha nga nshi, ilyo icikuku ca mwela ica kwa Yehova cili no kupyanga ububifi bonse ukufuma pano isonde, ukukungule nshila kuli paradise umukaba umutende wa pe. Bushe mukaba bamo ‘abalilila kwi shina lya kwa Yehova’ muli bucishinka? Nga ni fyo, sekeleleni! Lesa umwine alimulaya ati mukapusuka.—Abena Roma 10:13.

Kuti Mwayasuka Shani?

Fipya nshi fyabililwe pa numa ya Pentekoste 33 C.E.?

Ni shani fintu Abena Kristu bengangwa kwi “shiwi lya kutetekela”?

‘Ukulilila kwi shina lya kwa Yehova’ calola mwi?

Ni mu nshila nshi inkombe sha Bufumu shabela na ‘makasa yayemba’?

[Ifikope pe bula 18]

Abantu ba kwa Lesa balebilishe fya bulumba fyakwe mu Puerto Rico, Senegal, Peru, Papua New Guinea—ee, isonde fye lyonse