Bushe Ni mwe Mubalilapo Ukucindika Bambi?
“Ku kucindikana ni mwe mubalilepo.”—ROM. 12:10.
1. Cinshi ciseekele sana mu fyalo ifingi?
UKULINGANA ne ntambi sha mu fyalo fimo, abacaice nga bali pa bakalamba bafwile ukufukamako pa kulanga ukuti balikwata umucinshi. Ukufukamako kulenga belaiminina abakalamba. Muli ifi fyalo, bamona no kuti umwaice nga afutatila abakalamba ninshi takwata umucinshi. Nangu cingati kwaba imisango yalekanalekana iyo abantu mu fyalo fyapusanapusana balangilamo umucinshi, ukuba no mucinshi kutucinkulako ulwa Mafunde ya kwa Mose. Muli aya mafunde, mwali ne funde lyaleti: “Ku wa mfwi uleima [ku kulanga umucinshi], kabili ulecindika umukote.” (Lebi 19:32) Ku ca bulanda, mu fyalo ifingi abantu abengi tabacindika bambi. Na kuba, pali ino nshita ukukanaba no mucinshi nakuseeka sana.
2. Ni bani Icebo ca kwa Lesa citweba ukucindika?
2 Icebo ca kwa Lesa cilanda ukuti ukucindika bambi kwalicindama nga nshi. Citweba ukuti tufwile ukucindika Yehova na Yesu. (Yoh. 5:23) Na kabili Baibolo itweba ukuti tufwile ukulacindika balupwa lwesu na basumina banensu, ukubikako fye na bo tushipepa nabo. (Rom. 12:10; Efes. 6:1, 2; 1 Pet. 2:17) Fintu nshi fimo tucita ifilanga ukuti tulacindika Yehova? Bushe tulanga shani ukuti twaliba no mucinshi, nelyo akatiina, ku Bena Kristu banensu? Natulande pali aya mepusho na pa mepusho yambi ayapalileko.
Cindikeni Yehova ne Shina Lyakwe
3. Ni nshila nshi imo iyacindama iyo tulangilamo ukuti tulacindika Yehova?
3 Inshila imo iyacindama iyo tulangilamo ukuti tulacindika Yehova kuba no mucinshi kwi shina lyakwe. Na kuba, tuli “bantu abe shina lyakwe.” (Imil. 15:14) Ukwitilwa pe shina lya kwa Lesa wa maka yonse, Yehova, lishuko icine cine. Kasesema Mika atile: “Abantu bonse bakendela cila muntu mwi shina lya kwa lesa wakwe; lelo ifwe twakulaendela mwi shina lya kwa Yehova Lesa wesu umuyayaya umuyayaya.” (Mika 4:5) ‘Twendela mwi shina lya kwa Yehova’ nga ca kuti cila bushiku tule-esha na maka ukulacita ifintu ifingalenga Yehova ne shina lyakwe ukulumbanishiwa. Nge fyo Paulo acinkwileko Abena Kristu ba ku Roma, na ifwe nga tatulecita ifintu ukulingana ne mbila nsuma tubila, ishina lya kwa Lesa ‘lilapontelwa,’ abantu tabalicindika.—Rom. 2:21-24.
4. Bushe mumona shani ishuko mwakwata ilya kuba Inte ya kwa Yehova?
4 Tulacindika Yehova na lintu tubomba umulimo wa kushimikila. Ku kale, Yehova aebele abena Israele ukuba inte shakwe, lelo balifililwe. (Esa. 43:1-12) Libili libili balepondokela Yehova kabili “bakalifye Uwa mushilo uwa kwa Israele.” (Amalu. 78:40, 41) Mu kupita kwa nshita, Yehova alilekele ukubapaala. Lelo, ifwe tulatasha nga nshi pe shuko twakwata ilya kushimikila pali Yehova no kulenga ishina lyakwe ukwishibikwa. Ico tucitila ifi ni co twalimutemwa kabili tulafwaisha ukuti ishina lyakwe likacindikwe. Ukwishibe cine pali Shifwe wa ku muulu na pa kufwaya kwakwe e kulenga ukuti tuleshimikilako bambi. Tumfwa nga filya umutumwa Paulo aleumfwa ilyo atile: “E mulimo mfwile ukubomba. Iye, ca bulanda kuli ine nga nshibila imbila nsuma!”—1 Kor. 9:16.
5. Bushe ukutetekela Yehova kwa-ampana shani no kumucindika?
5 Kemba wa malumbo Davidi atile: “Abaishiba ishina lyenu bakamutetekela, pantu tamwakatale amusha abamufwaya, mwe Yehova.” (Amalu. 9:10) Nga twaishiba Yehova bwino bwino no kulaba no mucinshi kwi shina lyakwe, tukamutetekela nga filya fine ababomfi bakwe aba cishinka aba ku kale bamutetekele. Ukutetekela Yehova umusango yu ni nshila na imbi iyo tumucindikilamo. Moneni ifyo Icebo ca kwa Lesa ca-ampanya ukutetekela Yehova e lyo no kumucindika. Ilyo abena Israele babulilwe icitetekelo muli ena, Yehova aipwishe Mose ukuti: “Kufika lilali aba bantu bakulansaalula, kabili kufika lilali bashakantetekele pa fishibilo fyonse ifyo nacita mu kati kabo?” (Impe. 14:11) Kanshi nga twatetekela ukuti Yehova akulatucingilila no kutwafwa ukushipikisha ilyo tuli na mesho, tulanga ukuti twalimucindika.
6. Cinshi cilenga ukuti tuleba na katiina kuli Yehova?
6 Amashiwi Yesu asosele yalanga ukuti ukucindika Yehova kufwile ukufuma mu mutima. Ilyo Yesu alelanda na bantu abashalepepa mu cishinka, aambwile amashiwi Yehova asosele ayatila: “Aba bantu bancindika fye pa tunwa twabo, lelo imitima yabo yalitaluka kuli ine.” (Mat. 15:8) Ukutemwa sana Yehova e kulenga ukuti tulemucindika no mutima onse. (1 Yoh. 5:3) Kabili tulebukisha no bulayo bwa kwa Lesa ubutila: “Abancindika nkabacindika.”—1 Sam. 2:30.
Bakangalila Balacindika Bambi
7. (a) Mulandu nshi bakangalila abakwata imilimo iingi balingile ukulacindikila abo batungulula? (b) Bushe Paulo alecindika shani Abena Kristu banankwe?
7 Umutumwa Paulo akonkomeshe Abena Kristu banankwe ukuti: “Ku kucindikana ni mwe mubalilepo.” (Rom. 12:10) Abatungulula mu filonganino e bafwile ukuba ica kumwenako mu ‘kubalilapo’ ukucindika abo baletungulula. Kanshi bakangalila abakwata imilimo iingi bafwile ukulapashanya Paulo. (Belengeni 1 Abena Tesalonika 2:7, 8.) Bamunyina mu filonganino Paulo aletandalila balishibe ukuti teti abebe ukucita ifyo ena ashalefwaya ukucita. Paulo alecindika Abena Kristu banankwe, kabili calengele ukuti nabo balemucindika. Ilyo Paulo asosele ukuti: “E ico ndemupapaata, ndeti mulempashanya,” teti tutwishike no kutwishika ukuti abengi balitampile ukumupashanya pantu alebacindika.—1 Kor. 4:16.
8. (a) Ni nshila nshi imo iyacindama iyo Yesu alelangilamo umucinshi ku basambi bakwe? (b) Bushe bakangalila muno nshiku kuti bapashanya shani Yesu?
8 Inshila imbi iyo kangalila engalangilamo umucinshi ku bo atungulula, kubalondolwela umulandu abebela ukucita fimo. Nga acita ifyo, ninshi alepashanya Yesu. Ku ca kumwenako, ilyo Yesu aebele abasambi bakwe ukulapepa ukuti Lesa atume ababomfi na bambi, alilondolwele umulandu abebele ukulacita ifyo. Atile: “Umulimo wa kulobolola ukalamba, lelo ababomfi bena nabacepa. E ico, lombeni Umwine wa mulimo wa kulobolola ukuti atume ababomfi mu mulimo wakwe uwa kulobolola.” (Mat. 9:37, 38) Na lintu aebele abasambi bakwe ukuti “mulelola,” alibebele no mulandu. Atile: “Pantu tamwaishiba ubushiku ubo Shikulwinwe akesamo.” (Mat. 24:42) Ilingi line, Yesu nga aeba abasambi bakwe ukucita fimo alebeba no mulandu balingile ukucitile fyo. Ifi fyalelanga ukuti alicindike abasambi bakwe. Ala mwandini Yesu ca kumwenako icisuma sana kuli bakangalila!
Mulecindika Icilonganino ca kwa Yehova no Kulakonka Ubutungulushi
9. Ukuba no mucinshi ku cilonganino ca mwi sonde lyonse ica Bena Kristu na ku bacitungulula kulanga cinshi? Londololeni.
9 Ukucindika Yehova kusanshamo no kucindika icilonganino ca Bena Kristu ica mwi sonde lyonse, ukubikako fye na bacitungulula. Nga tuleumfwila ukufunda kwa musha wa cishinka, ninshi tulecindika ifyo Yehova ateyanya. Mu cilonganino ca Bena Kristu icaliko mu nshita ya batumwa, umutumwa Yohane alikalipile abashalecindika abaume basontwa. (Belengeni 3 Yohane 9-11.) Amashiwi ya kwa Yohane yalanga ukuti mu cilonganino mwali abashacindike bakangalila ne fyo balesambilisha kabili abashalekonka ubutungulushi. Icawemeko ca kuti Abena Kristu abengi te fyo bali. Ilyo abatumwa bali abomi, aba bwananyina bonse bafwile baleba na katiina ku balebatungulula.—Fil. 2:12.
10, 11. Londololeni ukulingana na Malembo umulandu calingila ukuti mu cilonganino ca Bena Kristu mube abaume aba kutungulula.
10 Bamo batontonkanya ukuti apo Yesu aebele abasambi bakwe ukutila “bonse muli ba bwananyina,” ninshi mu cilonganino ca Bena Kristu tamulingile ukuba aba kutungulula abanabo. (Mat. 23:8) Lelo Amalembo yonse, ayalembelwe mu ciHebere na yalembelwe mu ciGriki, yalilanda pa bantu abengi abo Lesa apeele umulimo wa kulatungulula abanabo. Ifyalecitika pa baHebere ukutula fye kale ukwisafika na mu nshita ya bapingushi, na mu nshiku sha shamfumu, filanga ukuti Yehova aletungulula abantu bakwe ukupitila mu bantu abo asalile. Abantu nga tabalecindika abantu abo Yehova asalile ukuti balebatungulula, alebakanda.—2 Isha. 1:2-17; 2:19, 23, 24.
11 E fyo cali na ku cilonganino ca Bena Kristu icaliko mu nshita ya batumwa, Abena Kristu bonse balenakila abatumwa. (Imil. 2:42) Ku ca kumwenako, Paulo aletungulula aba bwananyina. (1 Kor. 16:1; 1 Tes. 4:2) Lelo, na o wine alenakila abalemutungulula. (Imil. 15:22; Gal. 2:9, 10) Mwandini Paulo alecindika sana abaume abaletungulula icilonganino ca Bena Kristu!
12. Fintu nshi fibili tulesambilila ku fyo Baibolo yalandapo pa butungulushi?
12 Tulesambililako ifintu fibili kuli ifi fya kumwenako. Ica kubalilapo ca kuti Amalembo yalisuminisha “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” ukubomfya Ibumba Litungulula ukusonta abaume ukulatungulula ifilonganino, no kupeela abaume bambi umulimo wa kula-angalila abaume basontwa. (Mat. 24:45-47; 1 Pet. 5:1-3) Ica bubili ca kuti ifwe bonse, ukubikako na baume basontwa bene, tufwile ukulaumfwila abaletutungulula. Ni nshila nshi twingalangilamo umucinshi ku bakwata umulimo wa kwangalila ifilonganino fya Bena Kristu ifya mwi sonde lyonse?
Mulecindika Bakangalila Benda
13. Kuti twalanga shani umucinshi kuli bakangalila benda aba muno nshiku?
13 Paulo atile: “Mwe bamunyinefwe, tulemulomba ukwishiba abalebombesha muli imwe kabili abamutungulula muli Shikulu no kumukonkomesha; kabili bacindikisheni mu kutemwa pa mulandu wa mulimo wabo. Muleikala umutende na banenu.” (1 Tes. 5:12, 13) Bakangalila benda baba pali aba Baibolo itila ‘balabombesha.’ E ico, ‘natulebacindikisha.’ Cimo ico twingacita pa kulanga ukuti tulabacindikisha kumfwila ifyo baletweba. Nga ca kuti kangalila wenda atweba ifyo umusha wa cishinka alefwaya ukuti tulecita, “amano ayafuma ku muulu” yakalenga ukuti tukabe ne “cumfwila.”—Yako. 3:17.
14. Bushe aba mu cilonganino balanga shani ukuti balicindika bakangalila benda, kabili cinshi cifumamo?
14 Tutile batweba ukucita ifintu mu nshila iyapusanako ne fyo tucita, bushe kuti twacita shani? Limo pa kulanga umucinshi tatufwile ukulatontonkanya ukuti, “Ifyo te fyo tucita kuno” nelyo ukuti, “Ifyo kuti fyabomba mu filonganino fimbi, te mu cilonganino cesu.” Lelo tufwile ukuba ne cumfwila. Icikatwafwa ukuba ne cumfwila kulaibukisha ukuti umwine wa cilonganino ni Yehova kabili Yesu e Mutwe wa ciko. Nga ca kuti aba mu cilonganino baumfwila ifyo kangalila wenda alanda no kucita ifyo fine, balanga ukuti balimucindika icine cine. Umutumwa Paulo alitashishe aba bwananyina bali mu cilonganino ca ku Korinti pa fyo balangile umucinshi kuli Tito, eluda wabatandalile, lintu baumfwilile ifyo abebele. (2 Kor. 7:13-16) Na muno nshiku mwine twalishininkisha ukuti ukumfwila ifyo bakangalila benda batweba kulalenga tuleba ne nsansa sana ilyo tulebomba umulimo wa kushimikila.—Belengeni 2 Abena Korinti 13:11.
“Mulecindika Abantu Aba Misango Yonse”
15. Ni nshila nshi shimo tulangilamo ukuti tulacindika Abena Kristu banensu?
15 Paulo alembele ukuti: “Wilakalipila umwaume umukalamba bukali bukali. Lelo, ulemupapaata nga wiso. Abalumendo ulebamona nga bamunonko, abanakashi abakalamba nga banoko, abakashana nga bankashi yobe mu kusanguluka konse. Cindika bamukamfwilwa abashikwete aba kubasunga.” (1 Tim. 5:1-3) Kanshi, Icebo ca kwa Lesa citukonkomesha ukulacindika abantu bonse mu cilonganino ca Bena Kristu. Nomba tutile twapusana na munyinefwe nelyo nkashi, bushe cinshi tufwile ukucita? Bushe ico cikalenga ukuti tuleke ukumucindika? Bushe te kuti ciwame twabika amano ku mibele ya buKristu iya uyo mubomfi wa kwa Lesa pa kuti tulemucindika na kabili? Maka maka abakwata umulimo wa kutungulula mu cilonganino bafwile ukuba no mucinshi ku ba bwananyina, tabafwile ‘ukulatitikisha umukuni.’ (1 Pet. 5:3) Na kabushe, fwe baba mu cilonganino ca Bena Kristu, icaishibikilwa ku fyo ababamo batemwana, twalikwata amashuko ayengi aya kulangilamo ukuti tulacindikana.—Belengeni Yohane 13:34, 35.
16, 17. (a) Mulandu nshi cacindamina ukulacindika abantu tushimikilako ukubikako na batulwisha? (b) Bushe ‘tucindika shani abantu aba misango yonse’?
16 Nomba te bantu fye ababa mu cilonganino ca Bena Kristu abo tufwile ukucindika. Paulo alembele ukuti: “Lyonse ilyo twaba ne nshita, tucite ifisuma kuli bonse.” (Gal. 6:10) Kwena, limo kuti ca-afya ukukonka uku kufunda nga ca kuti uo tubomba na o nelyo uo tusambilila nankwe atukalifya. Nga cabe fyo, tufwile ukwibukisha amashiwi yatila: “Wikalipa pa mulandu wa ncitatubi.” (Amalu. 37:1) Ukulaumfwila uku kufunda kukalenga tukaleba no mucinshi na ku bantu abatulwisha. Na lintu tuleshimikila, ukuicefya kukalenga tukaleasuka bonse “no mutima uwafuuka na katiina.” (1 Pet. 3:15) E lyo ifyo tumoneka ne mifwalile yesu na fyo kuti fyalanga ukuti tulacindika abo tushimikilako.
17 E ico, nampo nga tuli na Bena Kristu banensu nelyo abantu abo tushipepa nabo, tufwile ukulaumfwila aya mashiwi yatila: “Mulecindika abantu aba misango yonse, muletemwa aba bwananyina bonse, muleba na katiina kuli Lesa, kabili mulecindika imfumu.”—1 Pet. 2:17.
Kuti Mwa-asuka Shani?
Bushe kuti mwalanga shani umucinshi:
• Kuli Yehova?
• Kuli baeluda na bakangalila benda?
• Kuli bonse mu cilonganino?
• Ku bantu tushimikilako?
[Icikope pe bula 23]
Abena Kristu baliko mu nshita ya batumwa balecindika ibumba litungulula
[Icikope pe bula 24]
Baeluda mu fyalo fyonse balacindika bakangalila benda abo Ibumba Litungulula lyasonta